1-2. Gin ango ma wabinyamo i pwony man?

I KARE mogo, watwero bedo ka tam i kom kit ma kwo cek kwede dok “opong ki ayelayela.” (Yubu 14:1) Pi meno, pe tye me ur ni, i kare mukene cwinywa tur. Lutic pa Jehovah mapol i kare macon bene guwinyo kit meno. Mogo i kingi onongo bene gimito ni gito woko. (1 Luker 19:2-4; Yubu 3:1-3, 11; 7:15, 16) Ento kare ki kare, Jehovah, Lubanga ma gigeno, ocuko cwinygi dok ojingogi. Kicoyo lok i komgi me cuko cwinywa ki dok me pwonyowa.​—Rom. 15:4.

² I pwony man, wabinyamo lok i kom lutic pa Jehovah mogo ma gukanyo pekki ma oturo cwinygi, gin aye Yucepu wod pa Yakobo, dato Naomi ki ci wode Ruth, Lalevi ma ocoyo Jabuli 73, kacel ki lakwena Petero. Jehovah ojingogi nining? Dok pwony ango ma wan ducu ki acel acel watwero nongone ki i lanengi? Lagam pi lapeny magi cuko cwinywa ni “Rwot [Jehovah] tye cok ki jo ma cwinygi goro,” dok “en laro jo ma gitye ki arem madwong i cwinygi.”​—Jab. 34:18.

3-4. Gin ango ma otimme i kom Yucepu i kare ma en pud awobi?

³ Yucepu onongo tye ki mwaka 17 i kare ma en oleko lek aryo mapatpat mua ki bot Lubanga. Lek magi onyuto ni Yucepu onongo kare mo bidoko dano ma pire tek dok jo me pacone gibimine woro. (Acak. 37:5-10) Ento i nge leko lek magi, kwone olokke marac adada. Me ka mine woro, omegine gucate macalo opii. Lacen en odoko opii pa ladit mo i Ejipt ma nyinge Potipar. (Acak. 37:21-28) Kwo pa Yucepu olokke atura. En onongo dong pe tye gang ki wonne ma mare. Ento odoko opii ma konye pe i lobo Ejipt, kun tiyo pi laco ma pe woro Jehovah.​—Acak. 39:1.

 ⁴ Kwo pa Yucepu pud omedde ameda ki doko rac. Dako pa Potipar okok i kom Yucepu nono ni otemo buto kwede tektek. Labongo temo niang gin mutimme, Potipar obolo Yucepu i buc ka ma kitweye ki nyor. (Acak. 39:14-20; Jab. 105:17, 18) Yucepu onongo pud awobi, dong go kong kit ma en owinyo kwede i kare ma kikok i kome nono nono ni otemo buto ki dako pa Potipar. Dok itam i kom lewic ma adot meno okelo i kom nying Jehovah. Labongo akalakala mo, Yucepu onongo tye ki tyen lok me bedo ma cwinye otur!

5. Ngo ma Yucepu otimo me lweny ki turcwiny?

⁵ I kare ma Yucepu tye opii dok lacen ma tye mabuc, onongo en pe twero loko kwone dok pe tye agonya me wot ka mo keken. Gin ango ma okonye me bedo ki neno mupore? Me ka keto cwinye i kom gin ma en pe twero timone, Yucepu otiyo matek me cobo tic ma kimine. Ma dong pire tek loyo ducu, Yucepu oketo Jehovah calo ngat ma pire tek loyo i kwone. Macalo adwogine, Jehovah ogoyo laane i kom jami ducu ma Yucepu otimo.​—Acak. 39:21-23.

6. I yo ma nining ma lek pa Yucepu ocuko cwinye?

⁶ Yucepu bene nen calo onongo cuko cwiny ki i lwodo lek ma onongo oleko con. Lek magi onongo ginyuto ni Yucepu pud bineno jo ganggi odoco dok ni kwone biyubbe bedo maber. Dok meno aye gin mutimme kikome. I kare ma Yucepu tye i kine ka mwaka 37, lek magi ma en oleko con-ni, gucako cobbe i yo me aura!​—Acak. 37:7, 9, 10; 42:6, 9.

7. Ma lubbe ki 1 Petero 5:10, ngo ma bikonyowa me kanyo atematema?

⁷ Pwony ma wanongo. Gin mutimme i kom Yucepu poyo wiwa ni lobo-ni rac dok ni dano gibiterowa marac. Kadiwa laye lawotwa twero terowa marac. Ento ka waneno Jehovah macalo Gotwa nyo  Kalarewa, ci cwinywa pe bitur, nyo wagiko tic pi Jehovah woko. (Jab. 62:6, 7; kwan 1 Petero 5:10.) Wi opo ni, Yucepu onongo tye i kine ka mwaka 17 i kare ma Jehovah oweko en oleko lek magi. Ngene kene ni, Jehovah tye ki gen i kom luticce matino. I kare-ni, jo matino mapol gitye calo Yucepu. Gin bene gitye ki niye i kom Jehovah. Mogo i kingi kitweyogi labongo bal mo ma gutimo pien onongo gukwero turo gennegi bot Lubanga.​—Jab. 110:3.

8. Gin ango ma otimme i kom Naomi ki Ruth?

⁸ Pi kec matek ma opoto, Naomi ki jo gange gua woko ki i pacogi i Juda ci gucito ka bedo i lobo mukene ma kilwongo ni Moab. Ki kunu, Elimelek cwar Naomi, oto woko, ci oweke ki lutino awobe aryo. I nge kare mo, awobe aryo-ni gunyomo anyira Moab, ma nyinggi, Ruth ki Orupa. I nge mwaki ma romo apar, awobe pa Naomi bene guto woko dok pe guweko lutino mo. (Ruth 1:1-5) Go kong cwercwiny ma mon adek-ki gubedo kwede! Ngene kene ni, Ruth ki Orupa onongo pud gitwero nyomme odoco. Ento, anga ma onongo bigwoko Naomi ma dong oti woko-ni? Naomi cwinye otur adada ma oweko en owaco ni: “Pe dok wulwonga ni, Naomi. Wulwonga ni Kipwola, pien Won Twer Ducu okelo kipwola i koma.” I nge pekki magi ducu, Naomi omoko tamme me dok cen i Beterekem, dok Ruth ocito kacel kwede.​—Ruth 1:7, 18-20.

9. Ma lubbe ki Ruth 1:16, 17, 22, i yo ma nining ma Ruth ocuko kwede cwiny Naomi?

⁹ Ngo ma okonyo Naomi? Mar ma pe lokke aye okonye. Me labolle, Ruth onyuto mar ma pe lokke bot Naomi ki bedo kacel kwede. (Kwan Ruth 1:16, 17, 22.) I Beterekem, Ruth otiyo matek kun beko kor bel cayiri ma odong i poto pa dano pi en ki pi Naomi. Macalo adwogine, dano ducu onongo gitwero neno ni Ruth latic matek dok kite ber.​—Ruth 3:11; 4:15.

10. I yo ma nining ma Jehovah onyuto kwede marre ma pe lokke bot lucan calo Naomi ki Ruth?

¹⁰ Jehovah onongo omiyo bot jo Icrael cik ma nyuto kicane pi lucan calo Naomi ki Ruth. En owaco bot jone ni ka gitye ka kayo cam ki i poto, omyero pe guka cam ma i nget poto ento guwek odong pi lucan. (Levi 19:9, 10) Pi meno, onongo pe mitte pi Naomi ki Ruth ni gubed ka lego cam ki bot jo mukene. Onongo gitwero nongo cam i yo ma weko pe girwenyo woro i komgi kekengi.

11-12. I yo ma nining ma Boaj okelo yomcwiny bot Naomi ki Ruth?

¹¹ Rwod poto ka ma Ruth obedo ka beko iye cam onongo obedo laco mo ma lalonyo ma nyinge Boaj. Mar ma pe lokke ma Ruth obedo ka nyuto bot Naomi ogudo cwiny laco-ni adada. Pi meno, lacen Boaj onyomo Ruth dok owilo ngom aleya ma onongo obedo pa jo gang pa Naomi odwoko cen bote. (Ruth 4:9-13) Ruth ki Boaj gunywalo latin awobi ma gucako nyinge ni Obed; en odoko kwaro Kabaka Daudi.​—Ruth 4:17.

¹² Go kong yomcwiny ma Naomi obedo kwede i kare ma otingo latin Obed kun tito pwoc ma tye i cwinye bot Jehovah! Ento Ruth ki Naomi pud gibibedo ki yomcwiny madit i kare ma kibicerogi dok gibiniang ni Obed odoko kwaro Meciya ma Kiciko Pire, Yecu Kricito!

13. Pwony ma pigi tego ango ma watwero nongo ki i gin mutimme i kom Naomi ki Ruth?

¹³ Pwony ma wanongo. Ka watye ka kato  ki i atematema, cwinywa twero tur matek adada. Twero bedo ni pe waromo neno bene yo mo me cobo pekkiwa. I kare ma kit meno, omyero waket genwa i kom Wonwa me polo dok wabed cok ki luye luwotwa. Ngene kene ni, Jehovah pe otwero kwanyo peko meno woko. Me labolle, en pe ocero cwar Naomi kacel ki awobene ma guto-ni. Ento en bikonyowa me kanyo atematema meno, gwok nyo ki i mar ma pe lokke ma luye luwotwa ginyutiwa.​—Car. 17:17.

14. Ngo ma oweko Lalevi mo cwinye otur adada?

¹⁴ Laco Jabuli 73 onongo obedo Lalevi. Pi meno, en onongo tye ki mot madit adada me tic i ot me woro Jehovah. Kadi bed kit meno, i kare mo i kwone en bene cwinye otur. Pingo? Pien nyeko ocako make i kom jo maraco ki luworo, pe ni pien en onongo mito timo gin mo marac, ento pien onongo ginen calo gitye ki kwo mayot giloye. (Jab. 73:2-9, 11-14) Onongo ginen calo gitye ki jami ducu​—lonyo ki kwo maber labongo par mo keken. I kare ma Lalevi-ni oneno meno, cwinye otur adada ma oweko en owaco ni: “Abedo ma cwinya leng mere nono, dok alwoko cinga ma pe abalo.” Nen ka maleng ni man onongo twero weko en juko tic pi Jehovah woko.

15. Ma lubbe ki Jabuli 73:16-19, 22-25, i yo ma nining ma Lalevi-ni olwenyo kwede ki turcwiny?

¹⁵ Kwan Jabuli 73:16-19, 22-25. I “ot maleng pa Lubanga,” Lalevi-ni onongo twero bedo ma wiye opye mot ki tam ma atir kun lego i kom pekone. Macalo adwogine, en ocako neno ni onongo ecako tamo tam me mingo, dok ekwanyo yo marac ma bidirre woko ki bot Jehovah. En bene oniang ni jo maraco gitye “i kabedo mapwot” dok agikkigi bibedo “gin maraco ma kelo lworo.” Onongo mitte ni Lalevi-ni obed ki tam pa Jehovah ka wek en olweny ki turcwiny kacel ki cwiny me nyeko i kom jo maraco. I kare ma en otimo meno, en obedo ki kuc kacel ki yomcwiny odoco. En owaco ni: “Pe tye gin mo  i lobo kany ma amito twatwal makato in [Jehovah].”

16. Pwony ango ma watwero nongo ki bot Lalevi ma ocoyo Jabuli 73?

¹⁶ Pwony ma wanongo. Pe omyero wawek nyeko omakwa i kom jo maraco ma kwogi nen calo tye maber. Yomcwinygi birweny woko dok pe gibinongo kwo ma pe tum. (Latit. 8:12, 13) Ka nyeko omakowa i komgi ci cwinywa bitur dok wabirwenyo watwa ki Jehovah woko. Dong ka inongo ni nyeko ocako maki, tim gin ma Lalevi-ni otimo. Winy tam me mar pa Lubanga dok iribbe kacel ki jo ma gitimo miti pa Jehovah. Ka imaro Jehovah ma loyo gin mo keken, ci ibinongo yomcwiny me ada. Dok ibimedde ki wot i yo ma tero dano i “kwo ma en aye kwo kikome.”​—1 Tem. 6:19.

17. Tyen lok ango ma onongo Petero tye kwede me bedo ma cwinye otur?

¹⁷ Lakwena Petero onongo obedo laco ma kome mit adada. Ento i kare mogo, onongo en waco dok timo jami labongo kong tam iye dok onongo lacen koko ange pi lokke nyo jami ma en otimo. Me labolle, i kare ma Yecu owaco ki lukwenane ni ebideno can dok ebito, Petero ojukke adada kun waco ni: “Gin macalo man pe bitimme i komi wacel.” (Mat. 16:21-23) Yecu omiyo ki Petero tira. I kare ma lwak gubino ka mako Yecu, Petero orune dok otimo bal kun ngunu it opii pa lalamdog madit. (Jon 18:10, 11) Yecu pud dok aye omiyo ki lakwena Petero tira. Medo i kom meno, Petero onongo con kong owakke ni kadi bed lukwena mukene-ni guweko Yecu woko, en pe ebitimo meno kulu! (Mat. 26:33) Ento Petero onongo cwinye pe tek tutwal kit ma en otamo-ni. Dok lacen i dyewor meno, lworo omakke matek ma oweko en okwero Yecu tyen adek kulu. Man oturo cwiny Petero adada mumiyo en “okato woko okok ki cwer cwiny madwong.” (Mat. 26:69-75) Nen  calo en obedo ka pennye kekene ka Yecu twero timme kica.

18. Yecu okonyo Petero nining me loyo turcwiny?

¹⁸ Ento Petero pe oweko turcwiny ojukke ki tic pi Jehovah. I nge timo bal meno, en omedde ki tic pi Jehovah kacel ki lukwena mukene-ni. (Jon 21:1-3; Tic 1:15, 16) Ngo ma okonye me dwogo cen me medde ki tic pi Jehovah? Wiye opo ni, con kong Yecu onongo olego ni niye pa Petero pe odok cen dok ni ka odwogo myero ojing cwiny omegine. Jehovah ogamo lega meno. Lacen, Yecu onen bot Petero, labongo akalakala mo, me cuko cwinye. (Luka 22:32; 24:33, 34; 1 Kor. 15:5) Yecu bene onen bot lukwena ducu i kare ma guyelle kwe me mako rec dyewor benebene ento pe gumako rec mo. I kare meno, Yecu omiyo ki Petero kare me tito kit ma en mare kwede. Yecu onongo otimo kica ki lawote meno dok omine tic mukene.​—Jon 21:15-17.

19. I yo ma nining ma Jabuli 103:13, 14 konyowa me neno balwa kit ma Jehovah neno kwede?

¹⁹ Pwony ma wanongo. Kit ma Yecu otero kwede Petero onongo nyuto kica pa Yecu, dok Yecu onongo lubo lanen pa Wonne maber adada. Pi meno, ka watimo bal omyero pe watam ni Jehovah pe bitimiwa kica. Wi opo ni Catan mito ni watam kit meno. Me ka meno, omyero watam matut i kom kit ma Jehovah marowa kwede dok niang gorowa kun bene mito timiwa kica. Dok omyero walub lanene ka jo mukene gucwero cwinywa.​—Kwan Jabuli 103:13, 14.

20. Ngo ma wabinyamo i pwony ma lubo man?

²⁰ Labol pa Yucepu, Naomi ki Ruth, Lalevi ma ocoyo Jabuli 73, ki Petero cuko cwinywa ni “Rwot [Jehovah] tye cok ki jo ma cwinygi goro.” (Jab. 34:18) En ye ni i kare mogo wakat ki i atematema dok wabed ma cwinywa otur. Kadi kit meno, ka wakanyo atematema magi ki kony pa Jehovah, niyewa jing bedo matek. (1 Pet. 1:6, 7) I pwony ma lubo man, wabimedde ki neno kit ma Jehovah konyo kwede luticce ma lugen ma cwinygi otur, gwok nyo pi gorogi nyo pi kwo matek ma gitye ka kato ki iye.