Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

NÍ KASEMI 51

‘Yehowa Woɔ Nihi Nɛ A Kɔni Mi Jɔ̃ ɔ He Wami’

‘Yehowa Woɔ Nihi Nɛ A Kɔni Mi Jɔ̃ ɔ He Wami’

‘Nihi nɛ a kɔni mi jɔ̃, kɛ nihi nɛ a be hɛ nɔ kami ɔ, Yehowa hii a kasa nya, konɛ e wo mɛ he wami.’​—LA 34:18.

LA 30 Ye Tsɛ, Ye Mawu, Kɛ Ye Huɛ

NƆ́ NƐ WA MAA KASE *

1-2. Mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi?

BE KOMƐ Ɔ, wa ma nyɛ ma susu bɔ nɛ wa wami ngɛ kpiti ha kɛ bɔ nɛ e “mi haomi hiɛ babauu” ha a he. (Hiob 14:1) Enɛ ɔ he ɔ, tɔmi be he kaa wa kɔni mi jɔ̃ɔ be komɛ. Yehowa sɔmɔli nɛ a hi si blema a a kpɛti ni komɛ hu nu he jã. A kpɛti ni komɛ po ná nɛ a gbo. (1 Ma. 19:2-4; Hiob 3:1-3, 11; 7:15, 16) Se be fɛɛ be nɛ a maa nu he jã a, Yehowa​—Mawu nɛ a ngɔ a hɛ kɛ fɔ e nɔ ɔ woɔ a bua, nɛ e woɔ mɛ he wami. A ngma a níhi a si kpami ɔmɛ kɛ fɔ si konɛ ke wa kane ɔ, e tsɔɔ wɔ ní, nɛ e wo wa bua.​—Rom. 15:4.

2 Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ, wa ma susu Yehowa sɔmɔli komɛ nɛ a nyɛ da kahi nɛ a kɛ kpe ɔ a nya a he. Mɛ ji, Yakob bi Yosef, Naomi nɛ e ji yalɔyo ɔ kɛ e nganyɛ Rut, Levi no ɔ nɛ e ngma La 73 ɔ, kɛ bɔfo Petro. Mɛni blɔ nɔ Yehowa gu kɛ wo mɛ he wami? Nɛ mɛni wa kpɛti nɔ fɛɛ nɔ ma nyɛ maa kase ngɛ a nɔ hyɛmi ní ɔmɛ a mi? Sane bimi nɛ ɔmɛ a heto ɔmɛ ma ha nɛ wa ná nɔ mi mami kaa ‘nihi nɛ a kɔni mi jɔ̃, kɛ nihi nɛ a be hɛ nɔ kami ɔ, Yehowa hii a kasa nya, konɛ e wo mɛ he wami.’​—La 34:18.

A WA YOSEF YI MI NƐ A YI LƐ DAMI SANE

3-4. Benɛ Yosef ji niheyo ɔ, mɛni nyagbahi nɛ e kɛ kpe?

3 Benɛ Yosef ye maa pee jeha 17 ɔ, e nla nlami enyɔ komɛ. Nlami nɛ ɔmɛ tsuo je Mawu ngɔ. Nlami nɛ ɔmɛ tsɔɔ kaa Yosef ma ba pee nɔ ko nɛ he hia, nɛ e weku li maa bu lɛ. (1 Mose 37:5-10) Se benɛ Yosef nla nlami nɛ ɔmɛ ɔ, e kɛ we nɛ e si himi tsake kulaa. E nyɛmimɛ ɔmɛ je we bumi kpo kɛ tsɔɔ lɛ kulaa, mohu ɔ, a jua lɛ, nɛ e ya pee nyɔguɛ ngɛ Egipt matsɛ tsɔlɔ ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Potifar a we mi. (1 Mose 37:21-28) Kaa a fiaa hɛngmɛ ɔ, Yosef si himi tsake kulaa. E kɛ e tsɛ nɛ e suɔ lɛ ɔ be we mi hu. E ya pee nyɔguɛ ko nɛ se nami be e he ngɛ Egipt, nɛ e ya tsu ní ha Potifar nɛ e sɔmɔ we Yehowa a.​—1 Mose 39:1.

4 Jehanɛ ɔ lɛɛ, Yosef haomi ɔmɛ a mi ba wa po pe sa a. Potifar yo ɔ po e nya kaa e ngɛ hlae ma tua lɛ abonua. Potifar hu hyɛ we sane ɔ mi saminya nɛ e ha nɛ a wo Yosef tsu, nɛ a wo lɛ kɔsɔkɔsɔ. (1 Mose 39:14-20; La 105:17, 18) Hyɛ bɔ nɛ niheyo Yosef nya nɛ a po ɔ ma ha nɛ e nu he ha. Nɛ hyɛ bɔ nɛ nihi nɛ a maa nu sane nɛ ɔ he ɔ ma nyɛ maa gbe Yehowa biɛ ɔ he guɛ ha. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e da blɔ kaa Yosef kɔni mi jɔ̃!

5. Benɛ Yosef kɔni mi jɔ̃ ɔ, mɛni nɛ ye bua lɛ?

5 Benɛ Yosef ji nyɔguɛ, kɛ benɛ a wo lɛ tsu tsuo ɔ, e nyɛ we nɛ e pee nɔ́ ko nɛ e kɛ tsake e si fɔfɔɛ ɔ. Se mɛni nɛ ye bua lɛ? E ngɔɛ e juɛmi kɛ ma níhi nɛ e nyɛ we nɛ e pee ɔ a nɔ, mohu ɔ, e tsu ní tsumi nɛ a kɛ wo e dɛ ɔ saminya. Nɛ nɔ́ nɛ pe kulaa a, Yosef ngɔ e juɛmi kɛ ma Yehowa hɛ mi nɛ e maa sa a nɔ. Enɛ ɔ he ɔ, Yehowa ha nɛ Yosef ye manye ngɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́ mi.​—1 Mose 39:21-23.

6. Eko ɔ, kɛ nlamihi nɛ Yosef nla a wo e bua ha kɛɛ?

6 Eko ɔ, Yosef susu nlamihi nɛ e nla be ko nɛ be ɔ he, nɛ lɔ ɔ wo lɛ he wami. Nlami ɔmɛ ha nɛ e ná nɔ mi mami kaa e maa na e weku ɔ ekohu, nɛ e si fɔfɔɛ ɔ ma tsake. Nɛ e ba mi jã pɛpɛɛpɛ. Benɛ Yosef ye maa pee jeha 37 ɔ, e nlami ɔmɛ bɔni mi bami ngɛ nyakpɛ blɔ nɔ!​—1 Mose 37:7, 9, 10; 42:6, 9.

7. Kaa bɔ nɛ 1 Petro 5:10 tsɔɔ ɔ, mɛni maa ye bua wɔ nɛ wa nyɛ nɛ waa da kahi a nya?

7 Níhi nɛ wa ma nyɛ maa kase ngɛ mi. Yosef sane ɔ kaiɔ wɔ kaa je nɛ ɔ mi hyi tɔ kɛ yi wu tso ní peepee, nɛ nihi ma nyɛ maa ye wɔ sane yaya. Wa nyɛmimɛ nɛ waa kɛ mɛ ngɛ asafo ɔ mi po ma nyɛ maa ye wɔ sane yaya. Se ke wa naa Yehowa kaa wa Tɛ Sa loo wa Wesa He ɔ, wa kɔni mi be jɔ̃e tsɔ nɛ lɔ ɔ nɛ ha nɛ wa kpa lɛ sɔmɔmi. (La 62:6, 7; kane 1 Petro 5:10.) Mo kai kaa benɛ Yehowa ha nɛ Yosef nla a, jamɛ a be ɔ mi ɔ, e ye maa pee jeha 17. Enɛ ɔ tsɔɔ kaa Yehowa ngɛ e sɔmɔli nɛ a ji nihewi kɛ yihewi ɔ a mi hemi kɛ yemi. Mwɔnɛ ɔ, nihewi kɛ yihewi babauu ngɛ nɛ a ngɛ kaa Yosef. A ngɛ hemi kɛ yemi ngɛ Yehowa mi. A bu a kpɛti ni komɛ fɔ nɛ a wo mɛ tsu akɛnɛ a suɔ nɛ a bu Mawu tue ɔ he je.​—La 110:3.

YIHI ENYƆ KOMƐ NƐ A YE AYWILƐHO WAWƐƐ

8. Mɛni ba Naomi kɛ Rut a nɔ?

8 Hwɔ nɛ nya wa ba Yuda, enɛ ɔ he ɔ, Naomi kɛ e weku ɔ si a we nɛ ngɛ Yuda a, nɛ a ya to nubwɔ ngɛ Moab. Naomi huno Elimelek gbo ngɛ lejɛ ɔ, nɛ e ba piɛ e kɛ e binyumu enyɔ ɔmɛ. Be komɛ a se ɔ, e binyumu ɔmɛ ngɔ Moab yihi. A tsɛɛ yi ɔmɛ ke Rut kɛ Orpa. Maa pee jeha nyɔngma se ɔ, Naomi binyumu ɔmɛ hu gbo nɛ a be bimɛ. (Rut 1:1-5) Hyɛ bɔ nɛ Naomi, Rut kɛ Orpa maa ye aywilɛho ha! Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Rut kɛ Orpa ma nyɛ maa sɛ gba si himi mi ekohu, se Naomi nɛ e ngɛ bwɔe ɔ lɛɛ, mɛnɔ maa hyɛ e nɔ? Naomi kɔni mi jɔ̃ wawɛɛ, nɛ e de ke: “Nyɛ ko tsɛ mi Naomi hu, se mohu nyɛ tsɛ mi Mara, ejakaa Ope ɔ kɛ mi ye sane nɛ dooɔ tsɔ.” Benɛ Naomi kɛ si fɔfɔɛhi nɛ a mi wa nɛ ɔ kpe se ɔ, e mwɔ e yi mi kpɔ kaa e maa kpale kɛ ya Betlehem ekohu, nɛ Rut kɛ lɛ ho.​—Rut 1:7, 18-20.

Mawu ha nɛ Naomi kɛ Rut na kaa e ma nyɛ maa ye bua e sɔmɔli nɛ a kɔni mi jɔ̃ ɔ nɛ a ná he wami womi, nɛ a kpa aywilɛho yemi. Anɛ e ma nyɛ maa ye bua mo hu lo? (Hyɛ kuku 8-13) *

9. Ngɛ Rut 1:16, 17, 22 ɔ nya a, kɛ Rut wo Naomi he wami ha kɛɛ?

9 Nɔ́ nɛ ye bua Naomi nɛ e nyɛ da e si fɔfɔɛ ɔ nya ji suɔmi nɛ se pui nɛ Rut je kpo kɛ tsɔɔ lɛ ɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Rut je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ lɛ kɛ gu e he nɛ e ji ɔ nɔ. (Kane Rut 1:16, 17, 22.) Benɛ a ngɛ Betlehem ɔ, Rut tsu ní wawɛɛ nɛ e bua ngma nya konɛ e kɛ Naomi nɛ a ná nɔ́ ko nɛ a ye. Enɛ ɔ nɛ e pee ɔ ha nɛ nɔ fɛɛ nɔ na kaa Rut ji yo kpakpa nɛ e tsuɔ ní wawɛɛ.​—Rut 3:11; 4:15.

10. Ngɛ mɛni blɔhi a nɔ nɛ Yehowa je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ Naomi kɛ Rut nɛ a ji ohiatsɛmɛ ɔ?

10 Yehowa wo Israel bi ɔmɛ mlaa ko nɛ tsɔɔ bɔ nɛ e mi mi sãa lɛ ha ngɛ ohiatsɛmɛ nɛ Rut kɛ Naomi piɛɛ he ɔ a he. Yehowa de e we bi ɔmɛ kaa ke a ngɛ ní kpae ɔ, a ko kpa ní ɔ kɛ su ngmɔ ɔ tue haa, konɛ ohiatsɛmɛ hu nɛ a ná nɔ́ ko nɛ a kpa. (3 Mose 19:9, 10) Enɛ ɔ he ɔ, e he hia we nɛ Naomi kɛ Rut ya ba niye ní.

11-12. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Boaz ha nɛ Naomi kɛ Rut a bua jɔ?

11 Nɔ nɛ ngmɔ nɔ nɛ Rut ya bua ngma a nya ngɛ ɔ ji niatsɛ ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Boaz. Bɔ nɛ Rut ye Naomi nɛ ji e nganyɛ ɔ anɔkuale nɛ e je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ lɛ ha a ta Boaz tsui he. Enɛ ɔ he ɔ, pee se ɔ, e ngɔ Rut, nɛ e he zugba a nɛ jinɛ e ji Naomi weku ɔ a gbosi ní ɔ. Enɛ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ Rut bimɛ a nine nɛ su weto ní nɛ ɔ nɔ. (Rut 4:9-13) Boaz kɛ Rut fɔ binyumu nɛ a wo lɛ ke Obed. Obed ba pee Matsɛ David nɛnɛ.​—Rut 4:17.

12 Hyɛ bɔ nɛ Naomi bua maa jɔ ha benɛ e wo bimwɔyo Obed nɛ e ngɛ sɔlee kɛ ngɛ Yehowa si nae ɔ! Se loloolo ɔ, ní kpakpahi ngɛ nɛ Naomi kɛ Rut a nine maa su nɔ. Hyɛ bɔ nɛ Naomi kɛ Rut a bua maa jɔ wawɛɛ ha ke a tle mɛ si nɛ a ba ná le kaa Yesu Kristo nɛ ji Mesia nɛ a wo e he si ɔ gu Obed nɔ kɛ ba!

13. Mɛni ní kpakpahi wa ma nyɛ maa kase ngɛ Naomi kɛ Rut a sane ɔ mi?

13 Níhi nɛ wa ma nyɛ maa kase ngɛ mi. Ke waa ke kahi ngɛ kpee ɔ, wa kɔni mi ma nyɛ ma jɔ̃, nɛ wa tsui ma nyɛ maa ye wɔ wawɛɛ. Nɛ eko ɔ, wa ma susu kaa wa be nyɛe ma ná wa nyagba amɛ a nya tsa ba. Ke e ba lɛ jã a, e sa nɛ waa ngɔ wa hɛ kɛ fɔ wa hiɔwe Tsɛ ɔ nɔ kulaa nɛ waa hɛ kɛ su wa nyɛmimɛ Kristofohi a he. Eko ɔ, Yehowa be nyagba a jee kɛ je. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ Naomi huno ɔ kɛ e bimɛ ɔmɛ gbo ɔ, Yehowa tle we mɛ si kɛ ba wami mi. Yehowa maa ye bua wɔ nɛ wa nyɛ nɛ waa da nyagba amɛ a nya. E ma nyɛ maa pee jã kɛ gu ní kpakpahi nɛ wa nyɛmimɛ maa pee ha wɔ ɔ a nɔ.​—Abɛ 17:17.

E PIƐ BƆƆ NƐ LEVI NO KO KPA YEHOWA SƆMƆMI

E piɛ bɔɔ nɛ nɔ nɛ ngma La 73 ɔ kpa Yehowa sɔmɔmi, akɛnɛ e susu kaa nihi nɛ a sɔmɔ we Yehowa a mohu ngɛ manye yee ɔ he je. E ma nyɛ maa ba jã ngɛ wɔ hu wa blɔ fa mi (Hyɛ kuku 14-16)

14. Mɛni he je nɛ Levi no ko kɔni mi jɔ̃ wawɛɛ ɔ?

14 Nɔ nɛ ngma La 73 ɔ ji Levi no. Akɛnɛ e ji Levi no he je ɔ, e ná he blɔ kaa e ma sɔmɔ ngɛ Yehowa jami he ɔ. Se be ko ɔ, e kɔni mi jɔ̃ wawɛɛ. Mɛni he je? E hɛ bɔni yayami peeli kɛ he nɔ woli a nɔ kɔmi, pi nɛ e ngɛ hlae maa pee ní yayamihi, se akɛnɛ e nu he kaa a si himi pee kpakpa pe e nɔ́ ɔ he je. (La 73:2-9, 11-14) E ngɛ kaa nɔ́ nɛ a ngɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́​—he lo nya ní kɛ si himi kpakpa, nɛ a pee we yeyeeye hulɔ. Enɛ ɔ nɛ Levi no ɔ na a ha nɛ e kɔni mi jɔ̃ wawɛɛ nɛ e de ke: “Hyɛ kaa i tsu ye he nɛ mu ko be ye he! Hyɛ kaa i pee ye he klɔuklɔu! Lɛɛ tse enɛ ɔ tsuo peeɔ yaka?” E ngɛ heii kaa nɔ́ nɛ ɔ ko nyɛ ko ha nɛ e ko kpa Yehowa sɔmɔmi.

15. Kaa bɔ nɛ La 73:16-19, 22-25 ɔ tsɔɔ ɔ, mɛni ye bua Levi no ɔ nɛ ngma la nɛ ɔ nɛ e nyɛ ye e kɔni mi nɛ jɔ̃ ɔ nɔ?

15 Kane La 73:16-19, 22-25. Levi no ɔ ya Mawu “we klɔuklɔu ɔ.” E ma nyɛ maa ba kaa benɛ e ya Mawu we ɔ nɛ e ya piɛɛ e nyɛmimɛ ɔmɛ a he ngɛ lejɛ ɔ, e ná tsui kɛ susu e si fɔfɔɛ ɔ he saminya, nɛ e sɔle ngɛ he. Nɔ́ nɛ je mi kɛ ba ji kaa, e bɔni yɔsemi kaa susumi nɛ e hɛɛ ɔ dɛ kulaa, nɛ nyagbenyagbe ɔ, jamɛ a susumi ɔ ma nyɛ ma je lɛ kɛ je Yehowa he. E yɔse hu kaa yayami peeli daa si ngɛ “hehi nɛ saneɔ,” nɛ a “nyagbe maa pee gbeye.” E he ba hia nɛ Levi no ɔ nɛ e na níhi kaa bɔ nɛ Yehowa naa níhi ɔ konɛ lɔ ɔ nɛ ye bua lɛ nɛ e kɔni mi ko jɔ̃ nɛ e hɛ ko kɔ̃ yayami peeli a nɔ hu. Enɛ ɔ nɛ e pee ɔ ha nɛ e kpa tsui yemi, nɛ e bua jɔ ekohu. E de ke: “[Ngɛ Yehowa] se ɔ, nɔ́ ko nɔ́ ko hia we mi ngɛ zugba nɛ ɔ nɔ hu.”

16. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ Levi no ɔ sane ɔ mi?

16 Níhi nɛ wa ma nyɛ maa kase ngɛ mi. E sɛ nɛ wa hɛ nɛ kɔ̃ yayami peeli nɛ e ngɛ kaa nɔ́ nɛ a ngɛ si himi kpakpa a a nɔ gblegbleegble. Bua jɔmi nɛ a ngɛ ɔ pi bua jɔmi nitsɛ, nɛ e se be kɛe; a be si hie kɛ ya neneene. (Fiɛlɔ 8:12, 13) Ke wa hɛ kɔ̃ a nɔ ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ wa kɔni mi ma jɔ̃, nɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ hu ma puɛ. Lɔ ɔ he ɔ, ke o bɔni he numi kaa bɔ nɛ Levi no ɔ nu he ɔ, moo pee nɔ́ nɛ e pee ɔ. Moo bu ga womi nɛ Mawu je suɔmi mi kɛ ha a tue, nɛ o kɛ nihi nɛ a peeɔ Yehowa suɔmi nya ní ɔ nɛ bɔ. Ke o suɔ Yehowa pe nɔ́ fɛɛ nɔ́ ko ɔ, o ma ná bua jɔmi nitsɛnitsɛ. Nɛ o maa ya nɔ maa nyɛɛ blɔ nɛ kɛ nɔ yaa “wami nitsɛnitsɛ ɔ” mi ɔ nɔ.​—1 Tim. 6:19.

PETRO GBƆJƆMIHI HA NƐ E KƆNI MI JƆ̃

Ke wa susu bɔ nɛ Petro da e kɔni mi nɛ jɔ̃ ɔ nya nɛ́ e ngɔ e juɛmi kɛ ma Mawu sɔmɔmi nɔ ha a he ɔ, e maa ye bua wɔ nitsɛmɛ, nɛ wɔ hu wa ma nyɛ maa ye bua ni kpahi (Hyɛ kuku 17-19)

17. Mɛni he je nɛ Petro kɔni mi jɔ̃ ɔ?

17 Bɔfo Petro ngɛ kã, se e suu be nɛ e deɔ ní komɛ aloo e peeɔ ní komɛ nɛ e susuu we he, kɛkɛ pee se ɔ, e pia e he kaa e de aloo e pee jamɛ a nɔ́ ɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ Yesu de e bɔfo ɔmɛ kaa e maa na nɔ́, nɛ e ma gbo ɔ, Petro kã e hɛ mi nɛ e de lɛ ke: “Nɔ́ nɛ ɔ nɛ ko ba o nɔ kɔkɔɔkɔ.” (Mat. 16:21-23) Se Yesu dla Petro juɛmi. Pee se benɛ ni komɛ ma nɛ a ba nu Yesu ɔ, Petro he sɔ nɛ e po osɔfo nɔkɔtɔma a nyɔguɛ ko tue. (Yoh. 18:10, 11) Si kake ekohu ɔ, Yesu dla Petro juɛmi. Jehanɛ hu ɔ, Petro fĩa nɛ e tsɔɔ kaa ke bɔfo kpa amɛ ma si Yesu po ɔ, lɛɛ lɛɛ e be jã pee kɔkɔɔkɔ! (Mat. 26:33) Petro ngɔ e hɛ kɛ fɔ lɛ nitsɛ e nɔ tsɔ, nɛ lɔ ɔ ha nɛ e ye adesa hɛ mi gbeye, nɛ e kua e Nyɔmtsɛ ɔ si etɛ. Enɛ ɔ ha nɛ Petro kɔni mi jɔ̃, nɛ e “je kpo kɛ ya we ɔ se nɛ e ya fo ya yuuyuuyuu.” (Mat. 26:69-75) Eko ɔ, e susu kaa Yesu kɛ e tɔmi ɔ be lɛ kee kɔkɔɔkɔ.

18. Mɛni blɔ nɔ nɛ Yesu ye bua Petro nɛ e nyɛ nɛ e da e kɔni mi nɛ jɔ̃ ɔ nya?

18 Petro ha we nɛ e kɔni mi nɛ jɔ̃ ɔ nɛ ha nɛ e kpa Yehowa sɔmɔmi. Benɛ e tɔ̃ se po ɔ, e ya nɔ nɛ e piɛɛ bɔfo kpa amɛ a he kɛ sɔmɔ Yehowa. (Yoh. 21:1-3; Níts. 1:15, 16) Mɛni nɛ ye bua lɛ? Petro kai kaa Yesu sɛ hlami nɛ e sɔle kɛ ha lɛ konɛ e ko ngmɛɛ e hemi kɛ yemi ɔ he, nɛ Yesu wo lɛ he wami kaa lɛ hu e ya wo e nyɛmimɛ ɔmɛ he wami. Yehowa bu Yesu sɔlemi ɔ tue. Pee se ɔ, Yesu je e he kpo kɛ tsɔɔ Petro pɛ. Atsinyɛ jemi ko be he kaa e pee jã konɛ e wo lɛ he wami. (Luka 22:32; 24:33, 34; 1 Kor. 15:5) Benɛ Yesu bɔfo ɔmɛ hi wo ɔ nɔ nyɔ mi tsuo nɛ a gbi nɔ́ ko ɔ, Yesu je e he kpo kɛ tsɔɔ mɛ. Jamɛ a be ɔ, Yesu ha Petro he blɔ nɛ e kɛ de lɛ bɔ nɛ e suɔ lɛ ha. Yesu ngɔ e huɛ nɛ e suɔ lɛ ɔ tɔmihi kɛ ke lɛ, nɛ e tu ní tsumi fuu kɛ wo e dɛ.​—Yoh. 21:15-17.

19. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ La 103:13, 14 ɔ yeɔ bua wɔ nɛ wa naa bɔ nɛ Yehowa naa wɔ ha ke wa tɔ̃ e nɔ?

19 Níhi nɛ wa ma nyɛ maa kase ngɛ mi. Bɔ nɛ Yesu tsu Petro nyagba a he ní ha a tsɔɔ kaa Yesu naa nɔ mɔbɔ kaa bɔ nɛ e Tsɛ ɔ hu naa nɔ mɔbɔ ɔ. Enɛ ɔ he ɔ, ke wa tɔ̃ tɔmi ko ɔ, wa ko susu kaa Yehowa kɛ wa tɔmi ɔ be wɔ kee gblee. E sa nɛ wa kai kaa Satan ji nɔ nɛ ngɛ hlae nɛ wa susu jã. Lɔ ɔ he ɔ, e sa nɛ wa susu he saminya nɛ waa na kaa Yehowa suɔ wɔ, nɛ e nuɔ wa gbɔjɔmi ɔmɛ a sisi, nɛ e suɔ nɛ e ngɔ wa tɔmi ɔmɛ kɛ ke wɔ. Nɛ ke nihi pee wɔ nɔdɔ nɔ́ ko hu ɔ, nyɛ ha nɛ wɔ hu waa kase Yehowa.​—Kane La 103:13, 14.

20. Mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ nyɛɛ se ɔ mi?

20 Yosef, Naomi, Rut, Levi no ɔ kɛ Petro a nɔ hyɛmi ní ɔmɛ haa nɛ wa náa nɔ mi mami kaa ‘Yehowa hii nihi nɛ a kɔni mi jɔ ɔ a kasa nya.’ (La 34:18) E ngmɛɛ blɔ nɛ waa kɛ nyagbahi kpeɔ, nɛ wa kɔni mi jɔ̃ɔ be komɛ. Se ke wa ha nɛ Yehowa ye bua wɔ nɛ wa da kahi a nya a, hemi kɛ yemi nɛ wa ngɛ ngɛ Yehowa mi ɔ mi waa. (1 Pet. 1:6, 7) Ngɛ ní kasemi nɛ nyɛɛ se ɔ mi ɔ, wa ma susu bɔ nɛ Yehowa yeɔ bua e sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ nɛ eko ɔ, mluku nɛ a yi aloo si fɔfɔɛ ko nɛ nya wa nɛ a kɛ kpe ɔ ha nɛ a kɔni mi jɔ̃ ɔ he.

LA 7 Yehowa Ji Nɔ Nɛ Woɔ Wɔ He Wami

^ kk. 5 Yosef, Naomi, Rut, Levi no ko, kɛ bɔfo Petro kɛ si fɔfɔɛhi nɛ ha nɛ a kɔni mi jɔ̃ ɔ kpe. Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ, wa maa na bɔ nɛ Yehowa wo a bua nɛ e wo mɛ he wami ha. Jehanɛ hu ɔ, wa maa na nɔ́ nɛ wa ma nyɛ maa kase ngɛ a nɔ hyɛmi ní ɔmɛ a mi, kɛ nɔ́ nɛ wa ma nyɛ maa kase ngɛ bɔ nɛ Mawu je suɔmi mi kɛ ye bua mɛ ha a mi.

^ kk. 56 FONI Ɔ MI TSƆƆMI: Naomi, Rut kɛ Orpa ye aywilɛho nɛ a kɔni mi jɔ̃ ngɛ a hunohi nɛ a gbo ɔ he je. Pee se ɔ, Rut kɛ Naomi piɛɛ Boaz he kɛ nya benɛ a fɔ Obed ɔ.