Kututuluka ha Chikuma

Kuya ha katalilo wa yikuma

MUTWE WAKULILONGESA 51

“Yehova . . . Kakulamwina Waze Ali ni Spiritu ya Kupihilila”

“Yehova . . . Kakulamwina Waze Ali ni Spiritu ya Kupihilila”

“Yehova katwama hehi ni waze amakuka mbunge, kakulamwina waze ali ni spiritu ya kupihilila.”—SAMU 34:18.

MWASO 30 Tata, Zambi Kanda Sepa Liami

CHIKUMA CHILEMU *

1-2. Yika mutulilongesa ha mutwe uno?

HA MASHIMBU amwe, mutuhasa kulipikala mumu matangwa a mwono wetu akehe, nawa “a too ni lamba.” (Yombi 14:1) Kashika, hi chipi ko ha mashimbu amwe kulivwa ngwe mbunge yetu yinapihilila. Ku mashimbu akunyima, tuvumbi amwe a Yehova che apwile ni kwivwa. Amwe yazanga kwo kufwa. (1 Mia. 19:2-4; Yombi 3:1-3, 11; 7:15, 16) Alioze, ha mashimbu amwe, Yehova, Zambi yoze apwile ni kufuliela kapwile ni kwahuzulula ku mbunge ni kwatakamisa. Chipwe musono sango jacho mujihasa kutukwasa ni kututakamisa.—Roma 15:4.

2 Ha mutwe uno, mutulilongesa hali tuvumbi amwe a Yehova waze apalikile mu yeseko, ngwe Yosefwe mwana wa Yakomba, tuliwa Noemi hamwe ni tembwa-mwanenyi Rute, umwe Ka-Levi yoze wasonekene Samu 73, ni postolo Petulu. Kuchi Yehova aatakamishine? Yika mutuhasa kulilongesa ha yilweza yo? Makumbululo a yihula yino matukwasa kupwa ni shindakenyo ngwetu, “Yehova katwama hehi ni waze amakuka mbunge, kakulamwina waze ali ni spiritu ya kupihilila.”—Samu 34:18.

YOSEFWE KAPALIKILE MU YUMA YIKALU CHINJI

3-4. Yika yalingiwile kuli Yosefwe muze te uchili mukweze?

3 Yosefwe kapwile ni miaka 17 muze alotele yilota yaali ya kuli Zambi. Yilota yacho yasolwele ngwo, kulutwe lia matangwa te mapwa mutu mulemu chinji hali asoko jenyi. (Uputu. 37:5-10) Alioze, ha kupalika cha amwe mashimbu hanyima lia yilota yenyi, mwono wenyi yiwalumuka. Shimbu amuvumbike, ayayo yamulanjisa ngwe ndungo. Iye yaputuka kukalakala ku zuwo lia Potifwa umwe chilolo Ka-Engitu. (Uputu. 37:21-28) Ha shimbu likehe wika mwono wa Yosefwe yiwalumuka chinji. Yamutwala ku Engitu kusuku ni tato yoze wapwile ni kumuzanga chinji. Yapwa ndungo ku zuwo lia lunga yoze te keshi kuwayila Yehova.—Uputu. 39:1.

4 Mwono wa Yosefwe yiukala nawa chinji. Pwo lia Potifwa yamuliongela ngwenyi te kanazange kulipomba nenyi ku tachi. Chakuhona kuhengwola kanawa lusango wacho, Potifwa yasa Yosefwe mu zuwo lia ususu ni kumukasa lenge. (Uputu. 39:14-20; Samu 105:17, 18) Yosefwe kapwile mukweze, kashika muhasa kunyonga ha chize evwile muze amusumine mulonga. Mahuza jacho kota kapihishile nawa lufuma wa jina lia Yehova. Kashika, Yosefwe kapwile ni yitela yinji ya kupihilila ku mbunge!

5. Yika Yosefwe alingile hanga ahone kulipikala chinji?

5 Mu undungo ni mu zuwo lia ususu, Yosefwe kakapwile ni uhashi wa kulinga chuma nichimwe hanga ahwise kapinda wenyi. Mba yika yamukwashile kupwa ni nyonga lialita? Shimbu alihulikile ku yuma yize te kechi kuhasa kulinga, iye yalihulikila ha mulimo uze amuhele mu zuwo lia ususu. Chahiana ulemu, Yosefwe yanunga ni kuvwisa Yehova kuwaha. Hamukunda wa chino, Yehova yawahisa yuma yeswe yize Yosefwe apwile ni kulinga.—Uputu. 39:21-23.

6. Kuchi yilota ya Yosefwe yamutakamishine?

6 Yosefwe kota kawanyine utakamiso ha kunyonga ha yilota yize Yehova amuhele. Yilota yacho yasolwele ngwo, te mamona cheka asoko jenyi, nawa mwono wenyi muupema. Yino ye yalingiwileko. Muze Yosefwe apwile ni miaka 37, yilota yenyi yiyiputuka kumanunuka mu jila yipema chinji!—Uputu. 37:7, 9, 10; 42:6, 9.

7. Kulita ni 1 Petulu 5:10, yika muyitukwasa kunyongonona mu yeseko?

7 Yize twalilongesa. Lusango wa Yosefwe kanatwiwulula ngwetu, chifuchi chino chili chipi chinji ni atu jamo kakutumwesa lamba linji. Chipwe ndumbwetu wa ku ufulielo neye mahasa kupinjisa mwono wetu. Alioze, nyi twatenga Yehova ngwe Liwe hanji Uchinyino wetu, kutuchi kulitwamina kumulingila. (Samu 62:6, 7; tanga 1 Petulu 5:10.) Twiwulukenu ngwetu, muze Yehova ahanyine yilota kuli Yosefwe, iye te uchili ni miaka 17. Chino chinasolola ngwo, Yehova kakujikijila chinji hali akweze waze akumulingila. Musono, akweze anji kapwa ngwe Yosefwe, kakufuliela chinji muli Yehova. Amwe chakuhona chitela kakwasa mu mazuwo a ususu mumu lia ufulielo wo.—Samu 110:3.

MAPWO AALI WAZE APWILE NI KUNENGANYANA

8. Yuma yika yalingiwile kuli Noemi ni Rute?

8 Mumu lia kapunga, Noemi ni usoko wenyi yahichika Yunda, yaya ni kutwama ngwe yilambala mu chifuchi cha A-Moape. Kuzekwene, lunga lia Noemi, Elimeleke yafwa, yamuhichika ni ana aali a malunga. Hakupalika cha mashimbu, ana jacho yambata mapwo a ku Moape, Rute ni Orpa. Hakupalika cha miaka kumi, ana ja Noemi no yafwa chakuhona kumuhichikila mujikulu niumwe. (Rute 1:1-5) Mutuhasa kumona yinyengo yize mapwo wano atatu evwile! Kwamba pundu, Rute ni Orpa te mahasa kwambata kuli malunga eka. Alioze, Noemi te hapwa kashinakaji; mba iya te mamufunga? Noemi kevwile yinyengo yinji, kashika ambile ngwenyi: “Kanda nunguvuluka ngwenu, Noemi. Ambenu ngwenu, Mara, mumu mwe Mukwa-Ndundo-Jeswe hangulinga yuma yisasu chikolo.” Chipwe ngwe kapwile ni yinyengo yinji, nihindu Noemi yahiluka ku Mbeteleme, ni Rute yamukaula.—Rute 1:7, 18-20.

Zambi kasolwele kuli Noemi ni Rute ngwenyi, mahasa kukwasa tuvumbi twenyi waze anahongo ku mbunge. Shina mahasa kuchilinga kuli yena? (Tala maparagrafu 8-13) *

9. Kulita ni Rute 1:16, 17, 22, kuchi Rute atakamishine Noemi?

9 Chuma chize chakwashile Noemi chili zango lingunu. Chakutalilaho, Rute kasolwele zango lingunu kuli Noemi ha kununga nenyi hamuwika. (Tanga Rute 1:16, 17, 22.) Ku Mbeteleme, Rute kakalakalile chinji hanga akwase Noemi. Hamukunda wa chino, atu anji yaputuka kuzanga chinji Rute ni kumulemesa.—Rute 3:11; 4:15.

10. Kuchi Yehova asolwele zango lienyi hali yiswale ngwe, Noemi ni Rute?

10 Yehova kahanyine shimbi yipema kuli A-Izalele yize te muyikwasa atu waze yiswale ngwe, Noemi ni Rute. Shimbi yacho yambile ngwo, muze A-Izalele maya ni kuhela mbuto mu munda, te katambile kuhela jeswe, jimwe te katamba kujihichikila yiswale. (Levi 19:9, 10) Kashika, shimbi yino yapwile ni kukwasa Noemi ni Rute ahone kwita-ta kulia.

11-12. Kuchi Mboaze akwashile Noemi ni Rute hanga awahilile?

11 Munda uze Rute apwile ni kuya ni kwanda kulia, wapwile wa umwe lunga avuluka ngwo, Mboaze. Iye kakomokene chinji ha kumona zango ni ushishiko uze Rute apwile nawo hali Noemi. Hachino, Mboaze yambata Rute, chocho yalanda minda yeswe ya usoko wa Noemi hanga ayihinge kuli ana ja Rute. (Rute 4:9-13) Mboaze ni Rute yasema mwana yoze alukile jina lia Opete, iye yapwa kako ya Mwanangana Ndawichi.—Rute 4:17.

12 Achinyonga uwahililo uze Noemi evwile muze asele Opete mukondo ni kusakwilila kuli Yehova ha kwaha mwana wacho! Alioze, yuma yipema yize muyikalingiwa kuli Noemi ni Rute yineza kulutwe. Muze makaahindwisa mu paraisu, makanyingika ngwo Opete kapwile kalamba wa Mesaya yoze alakenyene, Yesu Kristu!

13. Yika twalilongesa ha lusango wa Noemi ni Rute?

13 Yize twalilongesa. Yipikalo yimwe muyihasa kutuhongesa chinji hanji kulivwa ngwe mbunge yinamakuka. Mutuhasa kunyonga ngwe kukushi niumwe yoze mahasa kuhwisa kapinda wetu. Kashika, nyi twevwa chocho, twatamba kufuliela hali Tata yetu wa mu malilu ni kukundama kuli mandumbu jetu. Tunanyingika ngwetu, ha mashimbu amwe, Yehova keshi kuhwisa kapinda wetu. Chakutalilaho, Yehova kakahindwishile lunga ni ana ja Noemi. Chipwe chocho, ha mashimbu amwe Yehova kakutukwasa kukumba yipikalo yetu kupalikila muli mandumbu jetu.—Yishi. 17:17.

UMWE KA-LEVI YOZE WAMBILE KUHICHIKA YEHOVA

Mukwa-kusoneka Samu 73 kambile kutokesa ufulielo wenyi ha kumona mwono upema uze te akwete atu waze keshi kuwayila Yehova. Chino muchihasa kulingiwa kuli yetu (Tala maparagrafu 14-16)

14. Mumu lika umwe Ka-Levi ahongele ku mbunge?

14 Samu 73 kayisonekene kuli umwe Ka-Levi. Iye kapwile ni chiwape chinene cha kulingila Yehova mu tembele. Chipwe chocho, ha shimbu limwe ku mwono wenyi yahonga ku mbunge. Mumu liaka? Kaputukile kuvwila ukwa akwa-kulizelula ni yingulungulu, mumu lia upite wo. (Samu 73:2-9, 11-14) Yingulungulu jacho, kapwile ni kusoloka ngwe kali ni yuma yeswe yize anafupiwa: upite ni mwono upema chakuhona yipikalo. Kashika, muze Ka-Levi wacho amwene yingulungulu malenga yamba ngwenyi: “Chamwenemwene nakatala tuhu kupemesa mbunge yami, nikusanyisa moko jami mu kulinanga.” Kwamba pundu, manyonga jacho kamusele mu ponde ku ufulielo.

15. Kulita ni Samu 73:16-19, 22-25, kuchi Ka-Levi yoze wasonekene Samu yino ahashile kwehuka manyonga api?

15 Tanga Samu 73:16-19, 22-25. Ka-Levi ‘kanjilile muma musandu mwa Zambi.’ Kupwa mu zuwo lia Zambi hamwe ni mandumbu jenyi, chamukwashile kulihumikiza, kunyonga kanawa ni kulemba kuli Yehova hakutwala ku chikuma chacho. Kulinga chino, chamukwashile kunyingika ngwenyi, manyonga waze apwile no te auhepuke nawa mahasa kumupiangula kulingila Yehova. Yanyingika nawa ngwenyi, yingulungulu kali “ha yihela yasenena” kwasala hakehe a ‘onwone.’ Kunyonga ngwe Yehova chakwashile Ka-Levi ahone kulipikala chinji ni kwecha kuvwila ukwa yingulungulu. Chino chamukwashile kupwa ni sambukila ya ku mbunge. Mba yamba ngwenyi: “Chipwe hashi niumwe keshiho yoze namuzanga shina yena [Yehova].”

16. Yika twalilongesa hali Ka-Levi?

16 Yize twalilongesa. Kanda tuvwila ukwa yingulungulu muze akusoloka ngwe kali ni mwono upema. Uwahililo wo uli wa shimbu likehe; ayo keshi kazuka mwono wa mutolo. (Chilu. 8:12, 13) Nyi twaevwila ukwa, mutuhasa kuhonga ku mbunge ni kusa usepa wetu ni Yehova mu ponde. Kashika, nyi wamona ngwe unevwila ukwa yingulungulu, linga yize Ka-Levi alingile. Ononokena Zambi, nawa pwako hamwe ni atu waze akulinga upale wenyi. Nyi wazanga chinji Yehova kuhiana yuma yino yeswe, muopwa ni uwahililo wamwenemwene hamwe ni “mwono wamwenemwene.”—1 Timo. 6:19.

ULELU WA PETULU UNAKAMUHONGESA

Kunyonga ha chilweza cha Petulu cha kulihulikila wika ha mulimo wa Zambi muchitukwasa hanji kukwasa akwetu (Tala maparagrafu 17-19)

17. Yuma yika yatwalile Petulu hanga anenganyane?

17 Postolo Petulu kapwile mutu wanyanga; alioze ha mashimbu amwe kapwile ni kuhanjika kalusu-lusu. Kashika, ha shimbu limwe yalinyenga mumu lia yuma yize ambile. Chakutalilaho, muze Yesu alwezele apostolo jenyi ngwenyi, mamumwesa lamba ni kufwa, Petulu yamwamba ngwenyi: “Chino kuchichi kapwa kuli yenu, nichimwe.” (Mateu 16:21-23) Hachino, Yesu yamukwasa kwalumuna nyonga lienyi. Muze atu ejile ni kukwata Yesu, Petulu yalipupwisa kuteta twitwi lia ndungo wa sasendote wa lutwe. (Yoa. 18:10, 11) Ha chisuho chino, Yesu yamukwasa nawa. Chikwo nawa, Petulu yalilamba ha pambo ngwenyi, iye manunga ni kushishika kuli Kristu chipwe ngwe apostolo akwo machina! (Mateu 26:33) Petulu kapwile ni kulijikijila chinji mwene, kashika, muze apalikile mu yeseko yalituna Mwene wenyi ha yisuho yitatu. Ni chinyengo cheswe, Petulu yatuhuka “yalila chikolo.” (Mateu 26:69-75) Petulu kota kalihulile ngwenyi, shina Yesu mangukonekena kama?

18. Kuchi Yesu atakamishine Petulu hanga ahone kununga ni kunenganyana?

18 Alioze, Petulu kakechele hanga yinyengo yimukinde kulingila Yehova. Hanyima lia kulimbenja kakanungine ni yinyengo, alioze yasa tachi, chocho yaya ni kuliwana ni apostolo akwo. (Yoa. 21:1-3; Yili. 1:15, 16) Yika yamukwashile kulivwa kanawa? Petulu kewulukile ngwenyi, Yesu kalembele hanga ufulielo wenyi ununge, nawa kamulwezele hanga aye ni kutakamisa mandumbu jenyi. Yehova kakumbulwile kulemba chacho. Kulutwe, Yesu yasoloka kuli Petulu ni kumutakamisa. (Luka 22:32; 24:33, 34; 1 Kori. 15:5) Ha ufuku uze apostolo te ananenganyana mumu lia kuhona koza yishi, Yesu yasoloka nawa kuli ayo. Ha shimbu liacho, Yesu yasolola kuli Petulu ngwenyi nihindu kakumuzanga. Yesu yakonekena sepa lienyi, chocho amwaha yiteli yikwo yinji.—Yoa. 21:15-17.

19. Kuchi Samu 103:13, 14 unasolola yize Yehova akunyonga muze twakulinga shili?

19 Yize twalilongesa. Yesu kasolwele keke yinji ha kukonekena Petulu, nawa kembulwile kanawa Tato, Yehova. Kashika, nyi twalinga shili, kutwatambile kunyonga ngwe Yehova kechi kutukonekena nawa. Twatamba kunyingika ngwetu, Satana mwe unazange hanga tunyonge chocho. Yehova kakutuzanga, iye kananyingika haze hasulila tachi jetu nawa kanazange kutukonekena. Kashika, muze akwetu matulinga upi, twatamba kwimbulula Yehova ha kwakonekena.—Tanga Samu 103:13, 14.

20. Yika mutulilongesa ha mutwe uze muuhataho?

20 Yilweza ya Yosefwe, Noemi, Rute, Ka-Levi ni Petulu, yinasolola ngwo: “Yehova katwama hehi ni waze amakuka mbunge.” (Samu 34:18) Ha mashimbu amwe, Yehova kakwecha hanga tupalike mu yipikalo yize muyihasa kutuhongesa ku mbunge. Alioze, muze twakukumba yipikalo yacho ni ukwaso wa Yehova, ufulielo wetu wa kukola chinji. (1 Petu. 1:6, 7) Ha mutwe uze muuhataho, mutulilongesa chize Yehova akutakamisa tuvumbi twenyi waze anahongo mumu lia uhenge wo hanji mumu lia kapinda mweswawo.

MWASO 7 Yehova Iye Tachi Jetu

^ kax. 5 Yosefwe, Noemi, Rute, umwe Ka-Levi ni postolo Petulu kapalikile mu yipikalo yinji. Ha mutwe uno, mutumonaho chize Yehova aakwashile kulivwa kanawa ni kwatakamisa. Mutumona nawa yize mutuhasa kulilongesa ha yilweza yo ni chize Zambi aakwashile.

^ kax. 56 ULUMBUNWISO WA CHIZULIE: Noemi, Rute ni Orpa kahongele chinji ku mbunge muze afwishile malunga jo. Kulutwe, Rute, Noemi ni Mboaze yawahilila chinji ha kusemuka cha Opete.