1-2. Hi capar ah zei kong dah kan i ruah hna lai?

A CAAN ah kan chan a tawi ning le kan nunnak cu ‘harnak in a khah’ ning kong kha kan ruah men lai. (Job 14:1) Cucaah a caan ah mah nih kan lung a kan donghter. Hlanlio i Jehovah salle tampi zong cutin an rak si ve. Cheukhat cu thih hmanh an rak duh. (1 Si. 19:2-4; Job 3:1-3, 11; 7:15, 16) Asinain Jehovah nih a hnemh hna i thazaang a pek zungzal hna. An kong ṭial a simi hna nih an kan hnemh i lam an kan hruai.—Rom 15:4.

² Hi capar ah Jehovah salle nih harnak lakah inkhawhnak a ngeimi Jakob fapa Josef, nuhmei nu Naomi, Naomi monu Ruth, Salm 73 a ṭialtu Levi mipa le lamkaltu Peter kong kha kan i ruah hna lai. Jehovah nih zeitindah thazaang a pek hna? Cun an hmuhtonnak in zeidah kan cawn khawh? Mah a phi hna nih “lung a dongmi kha BAWIPA nih a umpi hna i ruahchannak a ngei lomi kha a khamh hna” ti kha a kan zumhter lai.—Salm 34:18.

3-4. A no lioah Josef cungah zeidah a rak cang?

³ Josef nih kum 17 hrawng a si lioah mang pahnih a manh, mah cu Pathian sinin a rami a si. Mah mang hna nih ni khatkhat ah Josef cu a chungkhar mi hna nih an upatmi dirhmun ah a umte lai ti kha an langhter. (Gen. 37:5-10) Asinain mah mang a manh hnu tlawmpal ah thil ṭhalo tampi a rak tong. Mah lioah a ule nih an rak upat lo i sal in an rak zuar. Mah caan thawkin Izipt ram i Potifar inn ah sal a hung si. (Gen. 37:21-28) Caan tawite chungah Josef a nunning cu aa thleng dih. A dawtu a pa he innkhat ah an umṭi kho ti lo. Jehovah a hngal lomi Izipt mi hna sinah zeihmanh a si lomi sal pakhat a hung si.—Gen. 39:1.

⁴ Cun Josef nunning cu a hung chia chinchin. Josef nih tlaihhrem a ka timh tiah Potifar nupi nih a hmaan loin sual a puh.  Potifar nih hlathlainak tuah loin Josef kha thong a thlak i hreng in a rak khenh. (Gen. 39:14-20; Salm 105:17, 18) Tlaihhrem a hmangmi tiin a hmaan loin sualpuh a si caah mino a simi Josef nih zeitindah a intuar lai ti kha na mitthlam ah cuanter hmanh. Mah kong kha mi nih an theih tikah Josef biakmi Pathian kong he aa tlaiin a ṭhatlonak lei in an chim khawh men. Cucaah Josef cu a lung a dong lai ti cu a fiang ko.

5. Josef nih lungdonghnak kha zeitindah a tei?

⁵ Josef cu sal pakhat a si i a hnuah thong a rak tla, cucaah a sining he aa tlaiin thlennak zeihmanh a tuah kho lo. Zeitindah a tlarimi a rak si peng? A tuah khawh lomi thil cungah lungthin pek loin pek a simi rian tu kha a si khawh chungin a rak ṭuan caah a si. Mah lengah a biapi bikmi cu Josef nih Jehovah lunglawmhternak kha hmasa bik ah a rak chiah peng caah a si. Cucaah a tuahmi thil poahah Jehovah nih thluachuah a rak pek.—Gen. 39:21-23.

6. Josef cu a mang thawngin zeitindah hnemhnak a hmuh khawh men?

⁶ Josef cu a luanciami caan ah Jehovah nih a manhtermi mang kong a ruah ṭhannak thawng zongin hnemhnak a rak hmu men lai. Mah a mang nih a chungkhar pawl he an i tong ṭhan lai i a sining cu a ṭha deuh te lai ti kha a langhter. Mah dih in zeidah a rak cang? Josef cu kum 37 a si tikah a mang pawl cu khuaruahhar lam in a rak tling.—Gen. 37:7, 9, 10; 42:6, 9.

7. Kuatkhat Peter 5:10 ningin hneksaknak inkhawh awkah zeinihdah a kan bawmh lai?

⁷ Kan cawn khawhmi. Josef kong nih vawlei mi hna cu a puarhrangmi an si i a ding loin an kan pehtlaih lai ti kha a kan hngalhter. Unau pawl hmanh nih a ding loin an kan pehtlaih khawh. Asinain Jehovah kha kan Lungpi asiloah kan Ralhruang in kan hmuh ahcun kan lung a dong lai lo asiloah a rian ṭuan kha kan ngol lai lo. (Salm 62:6, 7; 1 Peter 5:10 rel.) Josef nih kum 17 a si lio i Jehovah nih a rak  pekmi mang kong zong a ruah men lai ti kha philhhlah. Jehovah cu mino a salle cungah zumhnak a ngei ti cu a fiang ko. Tuchan zong ah mino tampi cu Josef bantuk an si. Annih zong Jehovah cungah zumhnak an ngei ve. Pathian cungah zumhfek tein an um caah mino cheukhat cu a ding loin thongthlak an si.—Salm 110:3.

8. Naomi le Ruth cungah zeidah a cang?

⁸ Mangṭam fakpi in a tlun caah Naomi le a chungkhar nih an ram Judah kha an kaltak i ramdang a simi Moab ah an i ṭhial. Mah ah Naomi cu a vapa Elimelek nih a fapa pahnih he a thihtak. A hnuah Naomi fapa pahnih nih Moab miphun a simi Ruth le Orpah kha an ṭhit hna. Kum hra hrawng hnuah a fapa pahnih zong fa ngeih loin an rak thi ve. (Ruth 1:1-5) Mah nu pathum hna cu zeitlukin dah an ngaih a chiat lai ti kha na mitthlam ah cuanter hmanh. Ruth le Orpah cu va an ngei ṭhan kho ti cu a fiang ko. Asinain a kum upa cangmi Naomi tah aho nih dah a zohkhenh lai? Naomi cu a ngaih a chia tuk i hitin a ti: “Naomi ka ti hlah u, Mara ka ti u, zeicahtiah Lian Ngan Bik nih khaa ngaingai in ka cungah a tuah cang.” Mah bantuk ngaihchiatnak a ton hnuah Naomi nih Bethlehem ah kir dingin bia a khiah i Ruth nih a rak zulh.—Ruth 1:7, 18-20.

9. Ruth 1:16, 17, 22 ningin Ruth nih Naomi kha zeitindah thazaang a pek?

⁹ Naomi kha zeinihdah a rak bawmh? A fekmi dawtnak nih a rak bawmh. Tahchunhnak ah, Ruth nih Naomi sinah a umnak thawngin a cungah a fekmi dawtnak a ngeih kha a langhter. (Ruth 1:16, 17, 22 rel.) Ruth cu Bethlehem ah amah le Naomi caah barli famua suatnak ah rian fakpi in a ṭuan. Cucaah mi nih Ruth cu miṭha a si i rian fakpi in aa zuammi a si kha an hngalh.—Ruth 3:11; 4:15.

10. Naomi le Ruth bantukin mi sifakmi hna cungah Jehovah nih zeiti lam in dah dawtnak a langhter?

¹⁰ Israel mi nawlbia a pekmi hna nih Jehovah cu Naomi le Ruth ti bantuk mi sifakmi hna cungah zaangfahnak a ngei ti kha a langhter. Jehovah nih a miphun pawl kha rawl nan ṭuan tikah mi sifakmi hna nih nan lo ah famua an suat khawh nakhnga nan lo pawngri tiang nan ṭuan lai lo tiah a ti hna. (Lev. 19:9, 10) Cucaah Naomi le Ruth cu midang sinah rawl hal an hau lo.

11-12. Naomi le Ruth kha Boaz nih zeitindah a nuamhter hna?

¹¹ Ruth cu mirum pa Boaz lo ah famua a sua. Ruth nih Naomi cungah zumhfek tein a ummi le zeitlukin dah a dawt ti kha a hmuh tikah Boaz cu a lung a suk tuk. Cucaah a hnuah Boaz nih Ruth kha a ṭhit i Ruth tefa nih ro an co khawh nakhnga Naomi chungkhar ngeihmi lo kha a pek ṭhan hna. (Ruth 4:9-13) Mah nuva hna nih Obed timi fapa pakhat an ngei i anih cu Siangpahrang David a pu a hung a si.—Ruth 4:17.

¹² Naomi nih ngakchiapa Obed kha a pom i Jehovah sinah lawmhnak bia a chim tikah zeitlukin dah aa nuamh lai ti kha na mitthlam ah cuanter hmanh. Asinain Naomi le Ruth cu an thawhṭhan tik le Obed cu biakammi Messiah, Jesuh Khrih hringsortu a si ti an hngalh tikah an i nuam chinchin lai.

13. Naomi le Ruth kong in zei a biapimi kong dah kan cawn khawh?

¹³ Kan cawn khawhmi. Harnak kan ton tikah kan lung a dong kho i kan lung hmanh a kuai kho men. Kan buaibainak cu tawnghtham khawh a si lo ti hmanhin kan ruah khawh. Cu bantuk caan ah vancung kan Pa kha lungtak tein kan i bochan a hau i zumtukhat unau pawl he naih tein kan um zong a hau. Jehovah nih kan buaibainak vialte kha a kan lakpiak zungzal lai lo ti cu a fiang ko. Tahchunhnak ah, Jehovah nih Naomi a vapa le a fale kha a nunter  ṭhan hna lo. Asinain Jehovah nih a kan bawmh lai, a caan ah zumtukhat unau pawl nih thil ṭha an kan tuahpiaknak thawng zongin a kan bawmh khawh.—Ptb. 17:17.

14. Levi mipa pakhat cu zeicah a lung a hung dongh tuk?

¹⁴ Salm 73 a ṭialtu pa cu Levi mipa a si. Cucaah Jehovah biaknak hmun i rianṭuan kha a sunsak tuk. Asinain voikhat cu a lung a hung dong tuk. Zeicah? Aa porhlawmi le miṭhalo pawl kha a hun nahchuah hna caah a si. Asinain thil ṭha lo tuah a duh caah si loin amah nakin an nunning a ṭha deuhmi a lawh caah a si. (Salm 73:2-9, 11-14) Annih cu a rummi le a ṭhami nunnak a ngei i lungretheihnak a ngei lomi an lo. Mah kha Levi mipa nih a hmuh tikah a lung a hung dong tuk i hitin a ti: “A si kun ahcun, thiang tein nun kaa zuam i ka kut in sualnak tuah lo kaa suum hi pakpalawng maw a si ko lai.” Mah nih Jehovah rianṭuannak kha a ngolter khawh ti cu a fiang ko.

15. Salm 73:16-19, 22-25 ningin Salm caṭialtu Levi mipa nih lungdonghnak kha zeitindah a tei khawh?

¹⁵ Salm 73:16-19, 22-25 rel. Levi mipa cu ‘Pathian biakinn chungah a lut.’ Mah ah zumtukhat pawl he umṭi dawh a si, cucaah a sining kha lungdai tein, fiang tein le lungtak tein thlacam buin a rak ruah khawh. Mah tikah a fimmi a si lo le mah nih a donghnak ah Jehovah he an i pehtlaihnak tiang a hrawh khawh ti kha a hun hngalh. Cun miṭhalo cu “lam nal ah chiah” an si i “an donghnak cu ṭihnung ngaingai a si” ti zong kha a hun hngalhthiam. Salm caṭialtu pa nih nahchuahnak le lungdonghnak kha a tei khawh nakhnga Jehovah hmuhning in thil sining kha a hmuhthiam a hau. Cutin a tuah caah daihnak a hmu ṭhan i a hun i nuam ṭhan. Hitin a ti: “Nangmah [Jehovah] kaan ngeih cang caah vawlei ah hin zeidah ka herhmi a um.”

16. Levi mipa sinin zeidah kan cawn khawh?

¹⁶ Kan cawn khawhmi. A ṭhami nunnak ngeih dawh a lomi miṭhalo pawl kha zeitikhmanh ah kan nahchuah hna awk a si lo. An i nuamhnak cu chikkhat lawng a si i zungzal nunnak an hmu lai lo. (Pct. 8:12, 13) Anmah pawl kha kan nahchuah hna ahcun Jehovah he kan i pehtlaihnak a rawh lawng si loin kan lung zong a  dong lai. Cucaah Levi mipa bantukin ruahnak na hun ngeih ve ahcun amah bantukin tuah ve. Dawtnak aa telmi Pathian ruahnak cheuhnak kha ngai law Jehovah duhnak a tuahmi hna he i kom. Jehovah kha zeidang vialte nakin na dawt deuh ahcun nuamhnak taktak na hmu lai. Cun “nunnak taktak” lam zongah na kal kho peng lai.—1 Tim. 6:19.

17. Peter nih a ngaih a chiatter khomi zei thil hna dah a rak tuah?

¹⁷ Lamkaltu Peter cu lungthawhnak a ngeimi a si. Asinain a caan ah khuaruat loin thil a tuah lawng si loin a intuarnak kong zong kha a langhter colh tawn. Cucaah a caan ah a chimmi le a tuahmi ruangah a hnuah aa ngaichih ṭhan. Tahchunhnak ah, Jesuh nih a zultu pawl kha harnak le thihnak ka tong lai tiah a ti hna tikah Peter nih hitin a mawhchiat: “Hi thil cu Pathian nih na cungah tlunter sawh hlah seh.” (Matt. 16:21-23) Jesuh nih Peter ruahnak kha a rak remhpiak. Mi bupi nih Jesuh tlaih dingin an rat tikah Peter nih khuaruat hmasa loin tlangbawi ngan salpa hnakhaw kha pet lakin a tuk. (Johan 18:10, 11) Mah lio caan zongah Jesuh nih Peter ruahnak kha a rak remhpiak ṭhan. Mah lengah Peter nih a dang zultu pawl nih an in kaltak hmanhah kei cu kaan kaltak bal lai lo tiah uangthlar ngaiin a rak ti. (Matt. 26:33) Asinain Peter cu a ruahnak bantukin a zumhnak a rak ṭhawng lo. A thaizing zan ah Peter nih minung kha a hun ṭih tuk hna i Jesuh kha ka hngal lo tiah voithum tiang a rak ti. Mah tikah a lung a dong tuk i Peter cu “a chuak i fakpi in a ṭap.” (Matt. 26:69-75) Jesuh nih a ka ngaithiam kho bal lai lo tiah a rak ruah khawh men.

18. Lungdonghnak a tei khawh nakhnga Jesuh nih Peter kha zeitindah a bawmh?

¹⁸ Asinain Peter nih lungdonghnak ruangah Jehovah rianṭuannak kha a rak ngol lo. Palhnak a tuah hnu zongah a dang lamkaltu pawl he Jehovah rian kha a rak ṭuan peng. (Johan 21:1-3; Lam. 1:15, 16) A lungdonghnak kha  dam ṭhan awkah zeinihdah a bawmh? A hmasa ah Jesuh nih a zumhnak a pur nakhnga lo thla a campiakmi, i mer ṭhan dingin le a unau pawl kha thazaang pek dingin a forhmi kha a philh lo caah a si. Mah thlacamnak kha Jehovah nih a leh. A hnuah Jesuh cu Peter sinah a rak lang, mah lioah thazaang a pek lai ti cu a fiang ko. (Luka 22:32; 24:33, 34; 1 Kor. 15:5) Lamkaltu pawl nga an tlaih i an lung a dongh tuk lio zan zongah Jesuh cu an sinah a rak lang. Mah caan lioah Peter nih zeitlukin dah a dawt ti kha langhter awkah Jesuh nih caanṭha a rak pek. Jesuh nih Peter kha a ngaihthiam i a zumh caah rian tam deuh a rak pek.—Johan 21:15-17.

19. Sualnak kan tuah tikah Jehovah nih zeitindah a ruah timi kong he aa tlaiin Salm 103:13, 14 nih zeitindah a kan cawnpiak?

¹⁹ Kan cawn khawhmi. Jesuh cu a Pa bantukin zaangfahnak a ngei tukmi a si ti kha Peter a pehtlaih ning nih a langhter. Cucaah palhnak kan tuah tikah Jehovah nih zeitikhmanh ah a kan ngaithiam kho lai lo tiah kan ruah awk a si lo. Satan nih cu bantuk ruahnak ngei hna seh ti a kan duh kha philhhlah. Mah canah Jehovah nih a kan dawt, ri kan ngeihmi kha a theihthiam i ngaihthiam a kan duh timi tu kha kan ruah awk a si. Cun midang nih kan thin an kan hunter tikah Jehovah kha kan i zohchunh awk a si.—Salm 103:13, 14 rel.

20. A hnu capar ah zei kong dah kan i ruah hna lai?

²⁰ Josef, Naomi, Ruth, Levi mipa le Peter kong nih “lung a dongmi kha BAWIPA nih a umpi hna” ti kha a kan zumhter. (Salm 34:18) A caan ah harnak le lungdonghnak kan tonmi kha Jehovah nih a awnh. Asinain Jehovah bawmhnak thawngin harnak hna kha kan inkhawh tikah kan zumhnak cu a fek chinchin. (1 Pet. 1:6, 7) A hnu capar ah Jehovah nih anmah tlinlonak ruang asiloah a harmi thil sining ruangah a lung a dongmi, zumhfekmi a salle pawl a bawmh hna ning kong kha kan i ruah hna lai.