KUKWE JA TÖTIKARA 51
Nitre tä ulire krubäte ye mikata kwäre Jehovakwe
“Jehová tä nitre brukwä nötaninte ye ken; nitre tä di nianinkä krubäte ye mikata kwäre kwe” (SAL. 34:18).
KANTIKO 30 Ti Rün, Ja Ketamuko tikwe aune Ngöbö tikwe
KUKWE NEBÄTÄ JA TÖTIKAI *
1, 2. ¿Dre rabai gare nie kukwe ja tötikara nekänti?
“NITA nüne chitani aune kukwe taretare te” yebätä töbikadre ye raba ni ngwen di nekä ruäre ngwane (Job 14:1). Mekeranike nitre kwati Jehová mikaka täte ie ja namani ruin kore aune ruäre tö namani ja tuabätä krüte (1 Rey. 19:2-4; Job 3:1-3, 11; 7:15, 16). Akwa Jehová ie tö ngwan nämäne kwetre ye käkwe niaratre dimikani aune mikani dite. Ne madakäre, kukwe namani bare bätätre ye tika mananbare kwe Bibliabätä ni töi mikare jäme aune ni tötikakäre (Rom. 15:4).
2 Nitre ruäre Jehová mikaka täte ja tuani kukwe ruäre ben ye käkwe di ganinkä krubäte. Ñodre, José Jacob ngobo, meri kän muko krütani Noemí, jüde kwe Rut, ni levita Salmo 73 tikaka aune apóstol Pedro yebätä nibike blite kukwe ja tötikara nekänti. ¿Jehovakwe niaratre mikani ño dite? ¿Kukwe namani bare bätätre ye tä dre driere nie? Kukwe ye mikai gare jai ngwane, “Jehová tä nitre brukwä nötaninte ye ken” aune “nitre tä di nianinkä krubäte ye mikata kwäre kwe” ye rabai gare nie (Sal. 34:18).
KUKWE TARE KRUBÄTE NUAINBARE JOSEBÄTÄ
3, 4. José nämäne bati ngwane, ¿dre namani barebätä?
3 Ja känenkäre José rabai ni ütiäte erere mräkätre kwe ye ngätäite ye Ngöbökwe mikani gare ie köböre kä nämäne 17 biti ye ngwane (Gén. 37:5-10). Akwa köböbare kwe ye bätäräbe kukwe bä jene namani barebätä. Etebantre kwe ñaka käkwe mikani ütiäte jai, ñakare aune rürübäinbare ni klabore erere aune namani sribire ni kädeka nämäne Potifar nämäne sribire gobranbe ye kräke mada (Gén. 37:21-28). Kä jämi niken raire ta José ñaka namanina nüne käne erere, nämäne tare krubäte rünkwe akwa biti namani ni klabore erere ni iti ñaka nämäne Jehová mike täte ye kisete (Gén. 39:1).
4 Kukwe mada tare namani bare Josebätä. Potifar muko käkwe kukwe ngwarbe niebarebätä, José jababare mike jabe niebare kwe. Kukwe ye metre o ñakare ye Potifar käkwe mikadre gare jai näre, jerekäbe kitamana ngite kwe aune yete José mäkäni cadenanbiti (Gén. 39:14-20; Sal. 105:17, 18). Kukwe ngwarbe niebare monso bati Josebätä yebätä ja namani ruin ño ie ye bämike ja töite. Aune kukwe namani bare ye köböite dre nie raba Jehová kä yebätä, yebätä töbike. Erametre, kukwe nämäne José ie ja di ngwankäre nekä.
5. ¿Josekwe dre nuainbare ñaka ja di ngwankäre nekä krubäte?
5 José nämäne klabore aune nämäne ngite ngwane, kukwe ye kwitadre bä jene kwe ye ñaka namani nuaindre ie. ¿Akwa dre käkwe niara dimikani töbike kwin ja käne? Sribi meden bian nämäne nuaindre ie ye ja di ngwani kwe nuainkäre kwin aune kukwe meden ñaka raba nuainne yebätä ñaka ja töi mikani kwe. Akwa kukwe ye jökräbiti ta, käre nämäne kukwe kwin nuainne Jehová okwäbiti, yebätä Jehovakwe kukwe kwin mikani nemen bare José kräke (Gén. 39:21-23).
6. ¿Josekwe köböbare ye käkwe dimikani ño?
6 Josekwe köböbare yebätä töbikataribare kwe ye käkwe dimikani krubäte raba ruin nie. Mräkätre kwe ye tuaita kwe aune kukwe namani barebätä ye rabaita ükaninteta. Kukwe ye rabai bare ja känenkäre mika nämäne gare köböbare kwe yete. Aune ye erere namani bare. Kä nämäne 37 biti ngwane, dre mika nämäne gare köböbare kwe yete ye jatani nemen bare ñan tuabare jire erere (Gén. 37:7, 9, 10; 42:6, 9).
7. 1 Pedro 5:10 tä niere erere, ¿dre käkwe ni dimikai kä ngwen nüke jai ja tuata kukwe tare yebe ngwane?
7 ¿Kukwe ye tä dre driere nie? Kukwe namani bare Josebätä ye tä ngwen törö nie kä käme te nita nüne yebätä nitre raba kukwe ñaka kwin nuainne nibätä aune ja mräkätre kukwebätä raba kukwe ñaka kwin nuainne nibätä arato raba ruin nie. Akwa Jehová ye jä ribi aune ni kriemikaka ye erere tuin nie ngwane, ni ñaka näin tibien aune nikwe mikai täte jankunu (Sal. 62:6, 7; ñäkädre 1 Pedro 5:10 yebätä). Ne madakäre, José nämäne bati krubäte ye ngwane Jehovakwe mikani köböre. Ye tä mike gare metre Jehovata tö ngwen nitre niara mikaka täte bati ye ie. Kä nengwane, monsotre kwati krubäte tä tödeke Jehovai José erere aune tä kitani ngite ja ngwanbätä metre niarai (Sal. 110:3).
NOEMÍ AUNE RUT, MERITRE NIBU JA TARE NIKABARE KRUBÄTE
8. ¿Dre namani bare Noemí aune Rut yebätä?
8 Noemí aune Elimeleckwe monsotre nibu namani aune nämänentre nüne Judá, akwa mrö nikabare krubäte yebätä nikanintre juta madate kädeka nämäne Moab yekänti. Nämänentre yete ngwane Elimélec krütani aune Noemí namani kaibe monsotre nibu ben. Ja känenkäre, niaratre käkwe ja mikani gure meritre nibu moabita ben, Rut aune Orpá yebe. Kä nikani kwäjätä ye bitikäre, monsotre nibu ye krütani aune ñaka ngäbriänkätre namani (Rut 1:1-5). Meritre nimä ne nämäne ulire krubäte. ¿Dre raba nemen bare bätätre mada? Rut aune Orpá raba ja miketa gure, akwa Noemí jatanina umbre. ¿Nire raba ngübare? Namani ulire krubäte yebätä niebare kwe: “ Ti ñan kädeka Noemí munkwe. Munkwe Mara nie tie ñobätä ñan aune Ngöbö Dite Krubäte käkwe ti moto mikanina rubun”. Brukwä nötaninte kwärä, ja töi mikani nikenta kwe Belén aune Rut nikani ben (Rut 1:7, 18-20).
Jehovakwe Noemí aune Rut dimikani ye erere raba ni niara mikaka täte dimike tä di nekä aune ulire ye ngwane (Párrafo 8 nemen 13 mikadre ñärärä) *
9. Rut 1:16, 17, 22 tä niere erere, ¿Rut käkwe Noemí dimikani ño?
9 Ja tare metre ye bämikadre Noemí ie ye nämäne ribere jai aune Rut käkwe ja tare ye ara bämikani ie yebätä ñaka tuanimetre kwe (ñäkädre Rut 1:16, 17, 22 yebätä). * Belén yete Rut sribibare krubäte tirete cebada ye ükakrökäre niara kräke aune Noemí kräke. Ye köböire monso bati ye töi kwin aune sribire balente ye namani gare nitre jökrä ie kä nikani braibe ta yete (Rut 3:11; 4:15).
10. ¿Jehová nämäne nitre bobre ye tarere ye bämikani ño kwe?
10 Jehovakwe kukwe biani nitre israelita ie yebiti nitre bobre, Noemí aune Rut ye erere nämäne tuin bobre ie bämikani kwe. Juta kwe käkwe nura ngwä ötadre ngwane, nura ngwä tire kräbäre ye ñaka ötadre kwetre, ñakare aune tuanemetre kwetre nitre bobre kräke ükadrere jai yekäre, ye nuain mananbare kwe juta Israel ie (Lev. 19:9, 10). Aisete Noemí aune Rut raba mrö känene jai aune ñaka niken mrö bikaire.
11, 12. ¿Boaz käkwe dre nuainbare Noemí aune Rut kräke kä ngwankäre juto bätätre?
11 Ni jondron bökäne krubäte ye tireite Rut sribibare. Rut käkwe bie kwe Noemí ye tarebare aune ja ngwani metre ie ye namani tuin kwin krubäte Boaz ie. Yebätä kä Noemí mräkätre yekwe kökaninta kwe aune ja mäkäninte kwe Rut ben (Rut 4:9-13). Ye bitikäre, monso namani iti kwetre kädekani Obed kwetre. Obed ye namani David ruai (Rut 4:17).
12 Noemí tä Obed den küdete, kätä juto krubätebätä aune tä debe bien krubäte Jehovai ja brukwä ngöibiti ye bämike ja töite. Akwa kukwe bäri kwin kebera nemen bare Noemí aune Rut kräke. Rükaitreta nire ngwane, Jesús Mesías käbämikani ye jatani Obed yekri ye rabai gare ietre.
13. ¿Kukwe meden ütiäte ja töi kräke raba nemen gare nie Noemí aune Rut yebätä?
13 ¿Kukwe ye tä dre driere nie? Nita ja tuin kukwe tare ben ngwane, ni raba nemen di nekä o ni brukwä raba nemen nötöte. Ja ñaka rabai nuaindre nie. Kä ye ngwane, nikwe tö ngwandre täte ni Rün kä kwinbiti ie aune ñaka kämikadrekä ja mräkätrebätä. kukwe tare ye ñaka diainkä käre Jehovakwe, ñaka nuainbare kwe Noemí kräke, ñaka muko bianinta kwe ie aune ñaka monsotre nibu bianinta kwe ie. Akwa käre Jehovakwe ja di biain nie kä ngwankäre nüke jai. Ja tare metre ja mräkätrekwe yebiti raba nuainne arato (Prov. 17:17).
NI LEVITA ITI BÄSI JEHOVÁ TUANIMETRE
Ni Salmo 73 tikaka nämäne Jehová mike täte ye kwin o ño yebätä jatani töbike ñobätä ñan aune nitre ñaka nämäne Jehová mike käne jai ye nämäne nüne kwin nämäne tuin ie aune ye erere raba nemen bare nibätä arato (Párrafo 14 nemen 16 mikadre ñärärä)
14. ¿Ñobätä ni levita di nianinkä krubäte?
14 Ni Salmo 73 tikaka ye abokän levita. Sribi ütiäte nämäne nitre levita yekwe Jehová mika nämäne täte yekänti. Akwa yebiti ta, kä ruäre ngwane, ni levita ye jatani di nekä ñobätä ñan aune jatani bätä ngwen nitre blo aune bikaka kri yebätä. Kukwe käme nuain nämäne kwetre ye ñan tö nämäne nuainbätä, akwa niaratre nämäne nüne kwin nämäne tuin ie ye jatani tuin kwin ie (Sal. 73:2-9, 11-14). Kukwe jökrä nämäne kwetre nämäne tuin ie. Jondron nämäne krubäte kwetre, nämäne kä ngwen juto jabätä aune töbikakwe ñaka kisete. Kukwe ye käkwe ni salmista ye ngwani di nekä krubäte, yebätä niebare kwe: “Ngwarbe tikwe ja brukwä ükaninte merebe aune ja kise bätäninte kukwe käme yebätä”. Erametre, kukwe tare ja üairebiti raba nemen barebätä.
15. Salmo 73:16-19, 22-25 tä niere erere, ¿ni levita käkwe dre nuainbare ñaka ja di ngwankäre nekä jankunu?
15 (Ñäkädre Salmo 73:16-19, 22-25 yebätä). * Ni levita ye nikani “ju deme bä nuäre Ngöbökwe yete”. Nitre israelita mada mada Jehová mikaka täte nämäne yete arato raba ruin nie. Namani yete ngwane töi namani jäme, töbikabare kwin ja käne kwe aune kukwe nämäne nemen bare yebätä orabare kwe. Ye köböire okwä ngianinte kwe, nämäne töbike ngwarbe ye nükani gare ie, ye erere nuain jankunu kwe ngwane raba Jehová tuenmetre ye nükani gare ie arato. Aune nitre blo ye tä “kä brimo yete” aune “kukwe tare ye nüke mrä bätätre” ye nükani gare ie. ¿Dre käkwe ni levita dimikani ñaka bätä ngwen aune ñaka ja di ngwen nekä? Jehová tä kukwe mike tuin ño jai ye erere mikadre tuin kwe jai. Nuainbare kwe ngwane, töi namaninta jäme aune kä namani jutobätä. Kukwe ne niebare kwe Jehovai: “Kä tibienbätä ti ñaka tö jondron mada ie, mäbe ie ti tö”.
16. ¿Ni levita Salmo 73 tikaka yebätä dre nemen gare nie?
16 ¿Kukwe ye tä dre driere nie? Nitre blo tä nüne kwin yebätä nikwe ñaka bätä ngwandre jire. Kä juto kwetre ye jötrö aune ñaka nuai raire ñobätä ñan aune niaratre ñaka nünain kärekäre (Ecl. 8:12, 13). Bätä ngwandre bätätre ye köböite ni raba kite di nekä aune kukwe tare ja üairebiti raba nemen bare nibätä. Ye medenbätä, ruäre ngwane ja raba nemen ruin nie ni levita erere ngwane, ni levita dre nuainbare ye erere nikwe nuaindre. Ngöbö ni tarekä tä mräträre nibätä ye nikwe kukwe nuadre aune nire nire tä mike täte yebe nikwe kä diandrekä jai rabakäre keteitibe. Jehová köböire kätä juto krubäte nibätä ngwane, kä juto erametre rabai nikwe aune ji niken ni ngwena ja nire erametre kokwäre yebiti nikwe nändi jankunu (1 Tim. 6:19, TNM).
PEDRO IE KUKWE NÄMÄNE NAINTE YE KÄKWE NGWANI DI NEKÄ
Pedro di nianinkä akwa biti ja töi mikani kwatibe kwe Ngöbö mike täte yebätä nikwe töbikadretari ye raba ni dimike aune yebiti ni raba ni mada dimike arato (Párrafo 17 nemen 19 mikadre ñärärä)
17. ¿Kukwe meden meden nämäne Pedro ie ja di ngwankäre nekä?
17 Apóstol Pedro ye abokän kukwe nuainne jötrö, akwa ñaka nämäne kukwe nuainne töbikara kwärä aune ruäre ngwane kukwe meden nämäne nüke käne töite ye erere nämäne nuainne. Bä kabre kukwe nie nämäne kwe o kukwe nuain nämäne kwe ye ñan niedre kwe nämäne nüke gare ie. Ñodre, Jesús ja tare nikai aune biti krütai ye niebare kwe nitre apóstol ie ngwane, Pedrokwe ñäkäbare kore ie: “Kukwe kore ñan rakadrekä jire chi mäbätä näre” (Mat. 16:21-23). Jesukwe töi ükaninte. Nitre kwati krubäte nikani Jesús kakäre ngwane, Pedrokwe jötrö ngwarbe ni klabore iti sacerdote bäri kri yekwe ye olo tikaninkä (Juan 18:10, 11). Jesukwe töi ükaninteta. Ne madakäre, Pedrokwe ja dikaibare ñobätä ñan aune nitre apóstol mada mada käkwe Jesús tuainmetre, akwa niarakwe ñaka nuaindi niebare kwe (Mat. 26:33). Akwa nämäne tö ngwen krubäte jai ye köböite ni kä nebätä jürä ngwani jabätä kwe aune bämä jire Jesús ñaka gare ie niebare kwe. Namani ulire krubäte yebätä nikani ju bäre aune ja muaibare krubäte kwe (Mat. 26:69-75). Erametre Jesukwe ngite kwe juainbiti ta ye namani ngwentari jai raba ruin nie.
18. ¿Jesukwe Pedro dimikani ño ñaka ja ganainmana ja di ngwan nekä ie?
18 Pedrokwe ñaka ja ganainmana ja di ngwan nekä ie. Kukwe naninte ie ye bitikäre, namaninta kwin aune sribibare gwairebe nitre apóstol mada yebe ye gare nie (Juan 21:1-3; Hech. 1:15, 16). ¿Dre käkwe dimikani? Tödeka kwe ye ñaka riadrete kän aune rikadreta mräkätre mada yekänti mikakäre dite ye Jesukwe ribebare orasionte kräke ye ngwani törö kwe jai. Orasion ütiäte krubäte ye Jehovakwe kukwe nuani. Ye bitikäre Jesukwe ja mikani tuare ie dimikakäre raba ruin nie (Luc. 22:32; 24:33, 34; 1 Cor. 15:5). Köbö madabiti, nitre apóstol nikani gwa gain deu aune käbä ñaka namani ye bitikäre Jesukwe ja mikani tuare ietre. Yete Pedro nämäne Jesús tarere o ño ye Jesukwe tuanimetre mike gare jai. Jesukwe sribi mada biani ie yebiti ngite kitani tabiti kwe bämikani metre kwe (Juan 21:15-17).
19. Salmo 103:13, 14 tä niere erere, ¿ja mikata ngite yebätä Jehovata töbike ño aune ni raba ja ngwen ño niara erere?
19 ¿Kukwe ye tä dre driere nie? Jesukwe Pedro mikani tuin ño jai yebiti niarata ni mada mike tuin bobre jai Rün erere bämikani kwe. Aisete kukwe randrete nie ngwane Jehovakwe ñaka ngite juain ta nibiti ye nikwe ñaka nütüdre jire. Satana tö ni tuabätä töbike kore ye nikwe ñaka käi kwitadrekä jabiti. Ni Rün kä kwinbiti tä ni tarere ño aune ni mikata tuin ño bobre kwe jai ye erere nikwe ni aune nitre mada mikadre tuin jai (ñäkädre Salmo 103:13, 14 yebätä). *
20. ¿Dre rabai gare nie kukwe ja tötikara ja känenkäre yebätä?
20 “Jehová tä nitre brukwä nötaninte ye ken” ye nemen gare metre nie kukwe namani bare José, Noemí, Rut, ni levita aune Pedrobätä yebiti (Sal. 34:18). Nikwe ñaka ja tuadre kukwe tare ben o ni ñaka rabadre di nekä ye Jehová ñaka tä denkä käre ni jiete, akwa niarata ni dimike yebiti nikwe kä ngwain nüke jai ngwane, tödeka nikwe rabai dite (1 Ped. 1:6, 7). Nitre Jehová mikaka täte metre tä nemen di nekä töi ngite yebätä o kukwe mada tare yebätä ngwane, niarata dimike ño ye rabai gare nie kukwe ja tötikara ja känenkäre yebätä.
KANTIKO 7 Jehová ni dimikaka
^ párr. 5 José, Noemí, Rut, ni levita iti aune apóstol Pedro ja tuabare kukwe tare ben ye köböite namani di nekä krubäte, ye ngwane Jehovakwe töi mikani ño jäme aune mikani ño dite ye rabai gare nie kukwe ja tötikara nekänti. Kukwe nakaninkä nitre yebätä aune Ngöbökwe mikani tuin ño bobre jai ye tä dre driere nie ye rabai gare nie arato.
^ párr. 9 Rut 1:16, 17, 22, (Jonás/Rut): “Akwa Rut käkwe niebare mda Noemiye: Makwe ñan ti juantarita mda. Erere arato, tikwe kä mikarekä mabtä, ye makwe ñan ribe mda tie, ñobtä ñan angwane ma näin mdente, känti ti näin siba mabe. Erere arato, ma rabadi nüne mdente, känti tikwe nünandi. Ma mräkä rabadi ti mräkäre, Ngöbö makwe abko rabadi Ngöböre tikwe. Mdakäre abko, ma krütadi amne doboi mikadi mdente ye känti ti krütadi amne ti doboi mikadre abko, ie ti tö, akwa nane tikwe kä mikarekäta mabtä, ne angwane Dänkin Ngöbö tikwe, ie ti raba ngite ma dokwäre. Akwa ni krütadre aibe kakwe ni diandikä jene jene tita nütüre, aisete makwe ñan ti juantarita mda, niebare Rutkwe Noemiye... Noemí nämane Moate abko nikaninta kore jüde Moabo Rut ben nementa ja käite Belen. Noemí btä Rut nikani nementa Belen sebada öta näire abko nakaninkä kore”.
^ párr. 15 Salmo 73:16-19, 22-25: “Ti törbaba mikabätä nüke gare jai ngwane, rababa nemen tare krubäte ti kräke. Ti rikaba ju deme bä nuäre Ngöbökwe yete mada, aune dre nämä niaratre kräke ja känenkäre ye rükaba gare tie. Erametre, mätä niaratre mike kä brimo yete. Kukwe tarete mätä niaratre nite tibien. ¡Te batibe gakata! ¡Gateta drekebe ngwarbe, kukwe tare ye nüke mrä bätätre!... Ti nämä töbike ngwarbe, kukwe ñaka nämä nüke gare tie; jondron nire töi ñaka erere ti nämä mä ngwärekri. Akwa nengwane tita käre mäbe; ti neketaninte mäi kise ruinkribiti. Mätä mäträre tibätä ti jie ngwankäre, biti ti mikadre ütiäte ye kokwäre mä näin ti ngwena. Mäbe tä tikwe kä kwinbiti, ¿se nire mada? Aune kä tibienbätä ti ñaka tö jondron mada ie, mäbe ie ti tö”.
^ párr. 19 Salmo 103:13, 14: “Ni rüne tä monsotre kwe mike tuin bobre jai, ye kwrere nitre tä Jehová jürä ngwen jabätä ye niarata mike tuin bobre jai. Ni sribebare ño ye gare kwin ie, ni abokän dobro ye törö ie”.
^ párr. 59 KUKWE MIKATA GARE ÜAIBÄTÄ. Noemí, Rut aune Orpá tä ulire aune di nekä muko kwetre krütani yebätä. Ye bitikäre, Noemí, Rut aune Boaz yebätä kätä juto Obed därebare yebätä.
