1-2. Oshike hatu ka kundafana moshitukulwa eshi?

OMAFIMBO amwe otashi dulika tu diladile kutya okukalamwenyo okuxupi nokuyadi ‘omaupyakadi.’ (Job 14:1) Onghee oshi shii okuudiwa ko eshi hatu kala twa teka omukumo omafimbo amwe. Ovapiya vaJehova vahapu vopefimbo lonale navo osho va li hava kala ve udite ngaho. Vamwe ova li nokuli va hala okufya. (1 Eeh. 19:2-4; Job 3:1-3, 11; 7:15, 16) Ashike omafimbo nomafimbo, Jehova Kalunga oo ve lineekela, okwa li e va shilipaleka nokwe va pameka. Omahokololo avo okwa shangwa opo e tu hekeleke notu lihonge mo sha. — Rom. 15:4.

² Moshitukulwa eshi ohatu ke lihonga shi na sha novapiya vaJehova vamwe, ovo va li ve lididimikila eenghalo didjuu notadi teya omukumo. Umwe womuvo oJosef omonamati waJakob, omufiyekadi Naomi noshitenya shaye Rut, Omulevi oo a shanga Epsalme 73 nosho yo omuyapostoli Petrus. Jehova okwa li e va pameka ngahelipi? Oshike hatu lihongo moihopaenenwa yavo pauhandimwe? Enyamukulo tali tu mbilipaleke ololo kutya “Omwene oku li popepi nomitima da teyauka,” noha “xupifa ava ve nomhepo ya nyanyauka.” — Eps. 34:18.

3-4. Oshike sha li sha ningilwa Josef eshi a li omunyasha?

³ Josef okwa li e na omido 17 lwaapo eshi a twa eendjodi mbali, odo da dja kuKalunga. Eendjodi odo oda li da ulika kutya Josef ota ka kala e na ondodo nota ka fimanekwa koukwaneumbo wavo. (Gen. 37:5-10) Ashike, diva konima eshi Josef a twa eendjodi odo, onghalamwenyo yaye oya li ya lunduluka ombadilila.  Ponhele ovamwaxe ve mu fimaneke, ova li ve mu landifa po nokwa li a ninga omupika welenga ekulunhu laEgipiti, Potifar. (Gen. 37:21-28) Opo nee, Josef okwa li a fiya po diva xe, oo a li e mu hole unene, a ninga omupika wongaho muEgipiti nokulongela elenga olo la li ihali longele Jehova. — Gen. 39:1.

⁴ Onghalo yaJosef oya enda nokunaipala. Omukulukadi waPotifar okwa lundila Josef kutya okwa li a hala oku mu kwata onghonga. Potifar okwa li a tulifa Josef modolongo nonande ina ninga omakonakono, omo a kala a mangwa nomalyenge. (Gen. 39:14-20; Eps. 105:17, 18) Diladila ashike nghee omunyasha Josef a li e udite eshi a lundililwa ekwatonghonga. Diladila yo nghee elundilo la tya ngaho la li tali nyatekifa edina laJehova. Onghee hano, Josef okwa li e na etomheno lokukala a teka omukumo.

5. Oshike Josef a li a ninga opo a finde etekomukumo?

⁵ Josef ina kala e na emanguluko lokweendaenda eshi a kala modolongo noku li omupika. Oshike she mu kwafela a kale e na etaleko liwa? Ponhele yokuyandja elitulemo koinima oyo ita dulu okuninga, okwa li ha longo noudiinini oilonga oyo a li a pewa. Komesho yaaishe, Josef okwa li a tala ko Jehova e li omunhu a fimanenena monghalamwenyo yaye. Jehova okwa li a nangeka noupuna keshe osho Josef a li ta longo. — Gen. 39:21-23.

6. Eendjodi daJosef otashi dulika da li de mu hekeleka ngahelipi?

⁶ Josef otashi dulika yo a li a tuwa omukumo mokudiladila keendjodi dopaxunganeko odo a li a twa pehovelo. Oda li da ulika kutya Josef ota ka kala vali pamwe noukwaneumbo wavo nosho yo kutya onghalo yaye otai ka xwepopala. Naasho osho sha li sha ningwa. Eshi Josef a li e na omido 37 lwaapo, eendjodi daye oda li da hovela okuwanifwa monghedi ikumwifi. — Gen. 37:7, 9, 10; 42:6, 9.

7. Metwokumwe na 1 Petrus 5:10, oshike tashi tu kwafele tu lididimikile omayeleko?

⁷ Oilihongomwa kufye. Ehokololo laJosef otali tu dimbulukifa kutya otu li  mounyuni wa nyonauka, novanhu otava ka ungaunga nafye shihe li pauyuki. Ohatu dulu yo okweehamekwa nokomwiitaveli mukwetu. Ashike ngeenge otwa tale ko Jehova e li Emanya ile Ehondameno letu, itatu ka teka omukumo ile tu efe po oku mu longela. (Eps. 62:6, 7; lesha 1 Petrus 5:10.) Dimbuluka yo kutya Josef okwa li e na omido 17 lwaapo, eshi Jehova e mu twifa eendjodi. Osho otashi ulike kutya Jehova oha kala e lineekela ovapiya vaye ovanyasha. Ovanyasha vahapu kunena ova fa Josef. Ove na eitavelo muJehova ngaashi ye. Vamwe ova tulwa modolongo molwaashi inava efa po oudiinini wavo muKalunga. — Eps. 110:3.

8. Oshike sha li sha ningilwa Naomi naRut?

⁸ Naomi noukwaneumbo wavo ova li va fiya po eumbo lavo, olo la li muJuda, omolwondjala oyo ya li ko noku ka kala ovanailongo kuMoab. Omushamane waNaomi, Elimelek, oko a fila noku mu fiya po novanamati vavali. Lwanima, ovanamati ovo ova ka hombola ovakainhu Ovamoab, Rut naOrpa. Konima yomido omulongo lwaapo, ovanamati vaNaomi navo ova ka fya nokava li ve na ounona. (Rut 1:1-5) Diladila nghee ovakainhu ovo vatatu va li va nyika oluhodi neenghono! Oshoshili kutya Rut naOrpa ova li tava dulu okuhombolwa vali. Ndele mbela olyelye a li ta ka fila oshisho Naomi, oo a li a kulupa? Naomi okwa li a polimana neenghono, nopomhito imwe okwa popya ta ti: “Inamu ifana nge Naomi, ndelenee ifaneni nge Mara, osheshi Omunaenghono adishe a ningila nge oululu uhapu.” Naomi, oo a li a wililwa po neenghono, okwa li a tokola okushuna kuBetlehem, na Rut okwa li a ya pamwe naye. — Rut 1:7, 18-20.

9. Metwokumwe naRut 1:16, 17, 22, ongahelipi Rut a li a twa Naomi omukumo?

⁹ Oshike sha kwafela Naomi? Ohole i na oudiinini. Pashihopaenenwa, Rut okwa li a ulikila Naomi ohole i na oudiinini eshi a tokola okukala pamwe naye. (Lesha Rut 1:16, 17, 22.) MuBetlehem, Rut okwa li ha longo noudiinini eshi ta pupudulula oilya yavo naNaomi. Osho osha ningifa diva omukainhu oo omunyasha e liningile edina liwa. — Rut 3:11; 4:15.

10. Omeenghedi dilipi Jehova ha ulikile ohole ovo ve na omhumbwe ngaashi Naomi naRut?

¹⁰ Jehova okwa li a pa Ovaisrael omhango opo va kale hava fiile po eehepele oilya di dule okupupudulula ngaashi Naomi naRut. Okwa li a lombwela Ovaisrael kutya ngeenge tava teya inava toola po oilya oyo ya wila pedu opo i pupudululwe po keehepele. (Lev. 19:9, 10) Onghee hano, Naomi naRut kava li ve na oku ka indila oikulya. Ova li tava dulu oku i mona nopehe na okwiindila.

11-12. Boas okwa li a hafifa ngahelipi Naomi naRut?

¹¹ Mwene wepya omo mwa li hamu ka pupudululwa kuRut okwa li omulumenhu oshipuna wedina Boas. Osha li she mu kuma neenghono eshi Rut a ulikila inamweno Naomi ohole i na oudiinini nokwa li e mu hole neenghono. Onghee hano, Boas okwa li a hombola Rut nokushunifa oshitukulwa shedu shepata looNaomi opo shi dule okufyuululwa po kounona vaRut. (Rut 4:9-13) Ovalihomboli ovo ova dala Obed, oo a ka ninga xekulu yohamba David. — Rut 4:17.

¹² Diladila ashike nghee Naomi a li ha kala e udite ngeenge a ukata Obed nokupandula Jehova nomutima aushe! Ashike natango, Naomi naRut ova li tava ka ningilwa oinima ihapu itunhula monakwiiwa. Eshi tava ka nyumuka otave ke lihonga kutya Obed oye a ka ninga xekulululwa yaMessias Omuudanekwa, Jesus Kristus!

13. Oilihongomwa ya fimana ilipi hatu lihongo mehokololo laNaomi naRut?

¹³ Oilihongomwa kufye. Ngeenge tu li meenghalo didjuu, otashi dulika tu kale twa teka omukumo ile tu kale twa wililwa po neenghono.  Otashi dulika nokuli tuha kale tu shii nghee tu na okukandula po omaupyakadi etu. Meenghalo da tya ngaho, otwa pumbwa filufilu okulineekela muTate yetu womeulu nokukala popepi novaitaveli vakwetu. Oshoshili kutya haalushe Jehova ha kufa po omaupyakadi etu. Pashihopaenenwa, ka li a nyumuna omushamane waNaomi novanamati vaye. Ashike ohe tu kwafele tu lididimike, tashi dulika okupitila mohole i na oudiinini oyo hatu ulikilwa kOvakriste vakwetu. — Omayel. 17:17.

14. Omolwashike Omulevi umwe a li a teka omukumo neenghono?

¹⁴ Epsalme 73 ola shangwa kOmulevi. Osha li oufembanghenda munene kOmulevi okulongela Jehova monhele yaye iyapuki. Ndele opa li oshikando shimwe a li a teka omukumo. Omolwashike mbela? Okwa li a twila ondubo ovakolokoshi eshi va li tava monika tava punapala, ndele hamolwaashi va li hava longo oilonga ii. (Eps. 73:2-9, 11-14) Ova li tava monika ve na oinima aishe, ngaashi omaliko, tava tyapula onghalamwenyo nokave na oisho. Omulevi okwa li a teka omukumo eshi a mona oinima aishe oyo nokwa popya a ti: “Akutu, inashi kwafa sha nande, eshi nda lungamena oukoshoki womutima wange, naashi nda kosha omake ange mouyuki.” Osho osha yela kutya ekwatafano laye naJehova ola li moshiponga.

15. Metwokumwe nEpsalme 73:16-19, 22-25, ongahelipi Omulevi oo a shanga Epsalme olo a finda etekomukumo?

¹⁵ Lesha Epsalme 73:16-19, 22-25. Omulevi okwa li ‘a ya mouyapuki waKalunga.’ Molwaashi omwa li ovaitaveli vakwao okwa li ta dulu okukala a ngungumana, okudiladila nawa nokwiilikana kombinga yonghalo yaye. Osho oshe mu kwafela a mone kutya onghedi yaye yokudiladila oya nyika oulai, nokwa li a ya mondjila ya nyika oshiponga oyo tai dulu oku mu ehenifa kokule naJehova. Okwa li a mona kutya ovakolokoshi ove li ‘pomufenu’ notava ka ‘xulifwa po ombaadilila.’ Omulevi okwa hovela okukala ha tale ko oinima ngaashi Jehova, naasho oshe mu kwafela a efe po ondubo netekomukumo. Okudja opo okwa kala e na ombili yopamadiladilo nokukala a hafa. Okwa popya a ti: “Nokombada yedu nghi na nande oshihafifi shimwe, shihe fi Ove [Jehova].”

16. Oilihongomwa ilipi hatu lihongo kOmulevi?

 ¹⁶ Oilihongomwa kufye. Katu na okutwila ondubo ovakolokoshi ovo tu wete ve shi kwete nawa. Ehafo lavo olongaho nolopakafimbo; kave na onakwiiwa tai kalelele. (Omuud. 8:12, 13) Ohatu ka kala twa teka omukumo ngeenge otwe va twile ondubo nohatu ka nyona po ekwatafano letu naJehova. Ngeenge owe lihange wa twila ondubo ovakolokoshi, ninga ngaashi Omulevi a ninga. Dulika komayele opahole aJehova nokweendafana naavo hava longo ehalo laye. Ngeenge owa kala u hole Jehova shi dulife oinima aishe, oto ka mona ehafo lashili. Oto ka kala mondjila oyo tai twala ‘komwenyo washili.’ — 1 Tim. 6:19.

17. Oshike sha li sha teya Petrus omukumo?

¹⁷ Omuyapostoli Petrus okwa li omulumenhu omunaenghono, ashike okwa li ha endelele mokukatuka eenghatu nokuholola omaliudo aye. Osho ohashi mu ningifa a popye ile a ninge oinima oyo lwanima he ke livela ombedi. Pashihopaenenwa, eshi Jesus a lombwela ovayapostoli kutya ota ka hepekwa nokufya, Petrus okwe mu hanyena ta ti: “Ito ka ningilwa nandenande oinima oyo.” (Mat. 16:21-23) Opo nee, Jesus okwa li e mu pukulula. Eshi ongudu yovanhu ya li ye uya okukwata po Jesus, Petrus okwa endelela, ndele ta tete ko okutwi komupiya womupristeri munene. (Joh. 18:10, 11) Natango, Jesus okwa li a pukulula omuyapostoli oo. Shikwao vali, Petrus okwa li a popya kutya nande ovayapostoli vakwao nava fiye po Kristus, ye ite ke shi ninga nandenande! (Mat. 26:33) Oumbada wokutila ovanhu owa li wa ningifa Petrus e likale Omwene waye oikando itatu. Ndele molwaashi Petrus okwa li a teka omukumo neenghono, “okwa ya pondje nokwa lila unene.” (Mat. 26:69-75) Okwa li te lipula ngeenge Jesus ote ke mu dimina po ngoo.

18. Jesus okwa li a kwafela ngahelipi Petrus a finde etekomukumo?

¹⁸ Petrus ka li a efa a wililwe po ketekomukumo. Okwa ka twikila okulongela Jehova  pamwe novayapostoli vakwao konima yepuko olo. (Joh. 21:1-3; Oil. 1:15, 16) Oshike sha li she mu kwafela a finde etekomukumo? Oshinima shimwe oshosho kutya Jesus okwa li a ilikanena Petrus opo aha teke omukumo nokwa li e mu ladipika a shune noku ka pameka ovamwaxe. Jehova okwa li a nyamukula eilikano olo la dja komutima. Lwanima, Jesus okwa li e lihololela Petrus pauhandimwe, ndele te mu tu omukumo. (Luk. 22:32; 24:33, 34; 1 Kor. 15:5) Opo nee, Jesus okwe ke lihololela vali ovayapostoli ovo va kala oufiku aushe inava kwata nande oshi imwe. Pomhito oyo, Jesus okwa li a pa Petrus omhito a ulike kutya oku mu hole natango. Jesus okwa li a ulika kutya okwa dimina po kaume kaye nokwa li e mu lineekelela oilonga ihapu. — Joh. 21:15-17.

19. Ongahelipi Epsalme 103:13, 14 tali tu kwafele tu mone nghee Jehova ha tale ko omanyono etu?

¹⁹ Oilihongomwa kufye. Onghedi omo Jesus a ungaunga naPetrus oya ulika kutya Jesus omunanghenda ngaashi Xe. Ngeenge otwa nyono, natu henuke okulitokola fye vene nokudiladila kutya Jehova ite tu dimine po. Natu kale tu shii kutya Satana osho a hala tu kale tu udite ngaho notu teke omukumo. Ponhele yaasho, natu kale tu shii kutya Jehova oku tu hole, e shii omangabeko etu nokwa hala oku tu dimina po. Nafye otwa pumbwa okuhopaenena Tate yetu womeulu ngeenge vamwe ve tu udifa nai. — Lesha Epsalme 103:13, 14.

20. Oshike hatu ka kundafana moshitukulwa tashi shikula ko?

²⁰ Oshihopaenenwa shaJosef, Naomi naRut, Omulevi nosho yo shaPetrus otai tu shilipaleke kutya “Omwene oku li popepi nomitima da teyauka.” (Eps. 34:18) Jehova oha efa tu mone oixuna notu kale twa teka omukumo omafimbo amwe. Ndele nande ongaho, eitavelo letu otali ka pamekwa ngeenge otwe lididimikile omayeleko nomupondo kekwafo laJehova. (1 Pet. 1:6, 7) Moshitukulwa tashi shikula ko ohatu ka mona nghee Jehova a kala nokuyambidida ovapiya vaye ovadiinini ovo va li va teka omukumo, tashi dulika molwokuhawanenena kwavo ile omolweenghalo didjuu.