1-2. N’nga yofunjedha ya muru wen’na ninofuna nifunjedhen’ni?

HORA dhinango, i-yo ninovivwa ira ingumi yi-u njokwivela thitho “yodhaleliwa na nyarwa.” (Yobo 14:1) Ngumwasiwa ninofwanela vwechecha mwasa unokalela i-yo ovivwela tangaranga hora dhinjinji. Anamarumiwa enango a Yohova ndulimu thitho tatodhivwa ee-no. Enango tanolavela ira ukwawene. (1 Mam. 19:2-4; Yobo 3:1-3, 11; 7:15, 16) Mbwenye Yohova Nlungu wenuo wamroromela aliwa—anoadidili-a noalimbi-a anama-arelee fendo dhinjinji—hora iliyothene. Vistoriya viwa vilembiwile Bibilyani ira vinididili-e nonifunji-a.—Aroma 15:4.

² Yofunjedha yei ninofuna nione ifwanafwani-o ya Yosefe mwana wa Yakobo, na mwakwele Naomi thangani-avo livyalee Rute, na Mlevi wenuo alembile Salimo 73, na rumiwi Pedru. Anamarumiwa a Yohova othene enala tatogumanana nyarwa thitho aliwa kala ovivwela tangaranga. N’nga Yohova aalimbi-idhe a-vi? N’nga ninofunjedhavon’ni waaliwa? Vyowakula vya vyofuka vyevi vinoniva-a inyindelo ira “Yohova uli vakwikwi naatu otweya rima,” thitho “unovulumucha atu ovivwela tangaranga.”—Salimo 34:18, madhu a chindo.

3-4. N’nga Yosefe angali zombwe yam’mwireele chini?

³ Yosefe angana vyawa 17 Nlungu atomro-i-a vyoro-a viinli. Vyoro-avi vyathonyi-edha ira Yosefe angakalile mutu ofuneya thitho olemeziwa naabalee. (Maro. 37:5-10) Vangavirile hora vang’ono vanduli voro-a vyevi ingumi ya Yosefe yatochinja vinjinji, malo momlemeza Yosefe abalee tatomguli-a liye kala dhaari wa ndimuwa wa Iguputu aitaniwa Potifara. (Maro. 37:21-28) Va hora inango, Yosefe ato-iyachi kala mwana odhiveliwiwa liye kala dhaari muilambo ya Iguputu vomlabela ndimuwa oi kam’midhi Yohova.—Maro. 39:1.

 ⁴ Ee-no, nyarwa ya Yosefe yatowenjedheleya vinjinji i-yanee Potifara atomnukedha Yosefe ira afuna am-indele amgonena. Mbwenye Potifara kaafunile vyosakasaka ira aidhiwe pama mwasuo, malo mofuna saka idhiwa pama mwasuo liye am-edhi Yosefe Perezo. (Maro. 39:14-20; Masal. 105:17, 18) Yosefe ali zombwe, kathuulelani mwavivwela liye vonukedhiwa ira afuna am-indele mutu ira amgonena. Vyevyo vingali ee-no, n’nga atu tamthuulelenga a-vi Yohova voidhiwa mwasa wen’na? Mo-okaikela Yosefe atokaana matangwi ovweya vinjinji ofuna vivwela tangaranga!

5. N’nga Yosefe amali-idhe a-vi vivwela tangaranga?

⁵ Mokala ninga dhaari vasogolo vee kala nyaperezo, Yosefe kavali yaaode liye irana ira aode chinja vyam’mwireelavyo. N’nga liye airile a-vi ira aode kaana maonelo apama? Malo mothuulelanga vyongo vyoi kaaode viira, liye anolaba mwemo ninga mwaodela liye vavikundu vyava-iwe liye ira alabe. I-yavo vyothene vyevi Yosefe anofunechecha ira vyongo vyamdhiveliwi-a Yohova mutu wenio ali ofuneya vinjinji vaingumi yee, ngumwasiwa vyongo vyothene vyalaba Yosefe Yohova aviona kala pama thitho anoviraeli-a.—Maro. 39:21-23.

6. N’nga vyoro-a vya Yosefe vyamkami-idhe a-vi?

⁶ Yongo inango yamkami-idhe Yosefe ira a-iyachi vivwela tangaranga ali thuulela vyoro-a vyaro-idhe liye vyawa vyanduli vothuulela vyoro-a vyevi vyanom’moni-a Yosefe ira unodha aona okoka abalee thitho ona ira nyarwiyo ingavirile ali vyevyodi vyaireile. Yosefe angana vyawa 37 vyoro-a vyee vyatoroma kwakwaneli-edhiwa modabwi-a vinjinji!—Maro. 37:7, 9, 10; 42:6, 9.

7. Movwelana na Pedru oroma 1 Pedru 5:10, chini inofuna nikami-a nagumanangana nyarwa?

⁷ Vinofunjedhavo i-yo. Istoriya ya Yosefe inonithuucha ira ilambwila njauwalanga thitho atu anoniirela vyongo vyo-olongomana. Vyevi vinofiedha venango bali wairoromelo nisukwali-a, mbwenye nam’monanga Yohova  ninga lipandhe li-u, venango votawelavo vi-u kaninodha vivwela tangaranga venango i-yachi mlambela. (Masal. 62:6, 7; muleri 1 Pedru 5:10.) Muthuulele thitho ira Yosefe ana vyawa 17 Yohova vyamro-i-idhe vyoro-a vyavakundu. Pyovweya ira Yohova unoanyindela azombwe anomlabela liye vapeeno azombwe anjinji mbororomeleya wa Yohova ninga Yosefe. Enango mwaaliwa atovivelela mororomeleya wa Nlngu anofiedha eliwa perezo namwasa oireliwa vyongo vyo-olongomana.—Masal. 110:3.

8. N’nga chini yam’mwireele Naomi na Rute?

⁸ Mwasa wa ndhala ilukulu, Naomi na banja lee tanofwanela thama ilambo ya Yuda dhowa makalanga ilambo ya Moabu. Weo man’nee Naomi dhina lee Elimeleki, atokwa, Naomi a-adhi ekene naa-imee ambiinli aalombwana. Vangavirile hora a-ima a Naomi tatothela a-iyana ambinli ailambo ya Moabu m’mbo-i oroma aongiwa Rute mwinango wanambili aongiwa Orpa. Vanduli va vyawa 10 a-ima a Naomi thitho naaliwene tatokwa mbwenye takwide ta-anaabalena a-ima a-iyaniwa. (Rute 1:1-5) Kathuulelani a-iyana ararwala mwakalele aliwa ovikumbanyedha amaniwa tadhamale wukwa, pyovweya ira Rute na Orpa tangaodile theliwa. Mbwenye Naomi ali oulula, n’nga mbaani aaode msamalela? Fendo inango Naomi ali ovikumbanyedha vinjinji atofiya voonga ira: “Kamundiromolenga Naomi, mundiromolenga Mara, mwasiwa Wanguru dhothene utoiri-a ingumi yanga kala yowawa vinjinji.” (Rute 1:20) Vosukwala vinjinji na vyevi Naomi atothuulela vyowelela Betelehemu, thitho Rute atodhowa na liye.—Rute 1:7, 18-20.

9. Movwelana na Rute 1:16, 17, 22, n’nga Rute amlimbi-idhe a-vi Naomi?

⁹ Chini yamkami-idhe Naomi va nyarwa yosukwali-ila? Ali udhivela ororomeleya, mofwanafwani-a Rute atom’moni-a udhivela ororomeleya Naomi vokala vambo-i na liye. (Muleri Rute 1:16, 17, 22.) Wu Betelehemu Rute atolaba basa languru lovurula maminda ira liye na Naomi taodenga pata yodya. Na mwasa wa vyalabile liye Rute atokaana limbili lapama.—Rute 3:11; 4:15.

10. N’nga Yohova aoni-idhe a-vi udhivela waatu osauwa ninga Naomi na Rute?

¹⁰ Yohova atoava-a Aisraeli lamulo lovurula lamuloli ali laudhivela thitho lanokami-a atu osauwa ninga Naomi na Rute. Lamuloli laonga ira vo-anda mundani katimalengamo naifunelo yoi atu osauwa tavurulengamo. (Lev. 19:9, 10) Mwasa wa lamuloli Rute na Naomi tanofwanya yodya mofwanelela mo-oira vepa.

11-12. N’nga Boazi amkami-idhe a-vi Naomi na Rute?

¹¹ Mwinyaa munda wavurulecha Rute ali mutu ofuma aongiwecha Boazi. Udhivela na roromeleya wa Rute na Naomi watom’mwiri-a Boazi kala odabwa ngumwasiwa liye atogula yotuva va-a banja leli thitho liye mthela Rute. (Rute 4:9-13) Boazi na Rute atokaana mwana mwanuo tamva-idhe dhina la Obedi, vasogolo viwa Obedi atokala mwene Davide mbwiyee.—Rute 4:17.

¹² Kathuulelani imwerumweru yana Naomi vomtukula mwana mkirikiti wenuo ali Obedi vomsimba Yohova mva-a yotuva yei! Mbwenye vyapama vinave udha kadhavenyathi-iwa Naomi na Rute tanodha zindiela ira Obedi ali namabala wa olanyedhiwa wa Mesiya Yesu Kristu!

13. N’nga ninofunjedhavon’ni vaistoriya ya Naomi na Rute?

¹³ Vinofunjedhavo i-yo. Nyarwa dhinango  dhinooda niiri-a i-yo vivwelanga tangaranga venango fiedha kala othweya rima. Nyarwa ninga dhedhi dhinofiya vonisowi-a votawela, va hora yen’na ninofwanela mnyindela babi-u wadhulu thitho kala aivwelano na Makristau afwi-u. Onga imbarimbari kai ira Yohova unomali-a nyarwa dhi-u hora dhothene kathuulelani vya Naomi Yohova kamdhi-edhe man’nee venago a-imee, mbwenye Yohova atooda mkami-a dhela waatu ororomeleya. Mbwenye Yohova unooda nikami-a dhela waatu ororomeleya lelo lili banja li-u lauzimu lororomeleya.—Sang. 17:17.

14. Mwasiwa ngwan’ni Mlevi atovivwela tangaranga vinjinji?

¹⁴ Alembile Salimo 73 ali Mlevi. Liye atokaana ngari ilukulu yolaba nyumba yomlabelelamo Yohova. Mbwenye vahora inango atofiya vovivwela tangaranga vaingumi yee. Mwasiwa ngwan’ni? Liye atoroma kaana sanje naatu othakala thitho oviulukuli-a. A-kala namwasa wa vyongo vyothakala vyalaba aliwa mbwenye upama wana aliwa. (Masal. 73:2-9, 11-14) Taoneya ninga atokaana vyothene—kobiri, ingumi yapama thitho kavali yarambulela aliwa. Wamasalimo atofiya vovivwela tangaranga voona atu othakala vyongo viwawendelanga pama liye atofiedha onga ira: “Mwaimbarimbari, ndicheni-edhe pezi rimanga, thitho ndi-ambilemo pezi mandhani mwanga vothonyi-edha ira miyo ndili o-okaana vyodawa.” Onga imbarimbari veva ninoona ira uzimu Wamasalimo wali vangovini.

15. Movwelana na Salimo 73:16-19, 22-25, n’nga Mlevi amali-idhe a-vi makalelo ovivwela tangaranga?

¹⁵ Muleri Salimo 73:16-19, 22-25. Mlevi “atovolowa valimburo lopambuleya latitimi-o wa Nlungu.” Vari vaatu enango enao amlabela Yohova Mlevi o-ooda lobelela mwasa wen’na thitho uthuulela mopwaseya, liye atovwechecha ira mathuulelo enala mbopupwa thitho ali avolowanga vandhila yoopi-a vinjinji yoi angaodile mwadhani-a uxamwalee na Yohova. Mlevi thitho atovwechecha ira atu othakala tali “valimburo lotheredha” thitho ira anodha kaana “masoka owagwela morurumucha.” Ira  aode thathuwa makalelo a sanje novivwela tangaranga Mlevi anofwanela ona vyongo ninga munoonela Yohova angairile ee-no liye atowelela kaana imwerumweru ninga yan’na liye voroma. Atoonga ira “malo mwa [Yohova] kavali mwinango ondidhiveliwi-a vailambo yavathi mbwenye nyo mwekene.”

16. N’nga ninofunjedhavon’ni wa Mlevi?

¹⁶ Vinofunjedhavo i-yo. Kaninofwanela kaana sanje naatu othakala na mwasa wa upama una aliwa. Imwerumweru yiwa njo-odimbela thitho aliwa katinodha ganyali ingumi yo-omala. (Namal. 8:12, 13) Kaanelanga sanje naatu othakala kudhula lango ovivwelanga tangaranga na vitucha akala munokaana sanje naupama wa atu othakala, muire ninga vyairile levi vo-arela malangi-o a Nlungu enao ali audhivela thitho mukale vauxamwali na liye mwaudhivela. Mwaira ee-no udhivelinyu na Yohova unokala yongo yofuneya vinjinji va vyongo vyothene nyo munodha fwanya imwerumweru yaimbarimbari. Thitho munodha dhowanave wenda dhila “yaimbarimbari yaingumi.”—1 Timo. 6:19.

17. N’nga Pedru anamatangwi an’ni afuna liye vivwelana tangaranga?

¹⁷ Rumiwi Pedru ali mutu wanguru liye ali mutu wathindhi thitho hora dhinango anooda onga mombaranya vyathuulela liye muruni mwee. Vyo-arela vyee hora dhinango ali vyovivweli-a tangaranga mofwanafwani-a Yesu angawandenle anamafunjedhee ira anodha oni-iwa nyarwa, thitho na ukwa Pedru atomsumulula liye onga ira: “Vyevo navang’onovene kaviuireeleni.” (Mat. 16:21-23) Yesu atomsumulula Pedru mwinji ungafiile ira um’mange Yesu Pedru atoira vyongo mo-othuulela pama vogwanda libaru la namalaba m’mbo-i, wasembe. (Juwau 18:10, 11) Moweli-edha weli-edha Yesu anofwanela sumulula anama-arelee. Vyevyo vingali ee-no Pedru atoonga ira “kanodha m’m-iya Yesu” masiki  angalive ira anama-arela tangam-iidhe. (Mat. 26:69-75) Pedru limba rima weu kaadhowilena vasogolo Pedru atomkonda Yesu fendo taaru, “adhaire ee-no atokumela vandhe noroma la mopi-eya rimani vinjinji.” (Mat. 26:69-75) Liye athuulela ira Yesu kanalevelela.

18. N’nga Yesu amkami-idhe a-vi Pedru mali-a vivwela tangaranga?

¹⁸ Mbwenye Pedru kaarumenle ira vivwela wee tangaranga um’mwimwanani-e mlabela Yohova. Vanduli vogwegweduwa liye atowelela dhowanave laba vambo-i naarumiwi enango. (Juwau 21:1-3; Mayir. 1:15, 16) Chini yamkami-idhe Pedru limbanana vivwela tangaranga? Yesu ali angamadhi lobelela iroromelo ya Pedru ira ya-afooke, thitho liye atomlimbi-a Pedru ira alimbi-enga abali enango. Yohova atorumela lobelo la Yesu. Vanduli va vyevyo Yesu atooneela wa Pedru ira amlimbi-e. (Luka 22:32; 24:33, 34; 1 Akor. 15:5) Vanduli vachedhile anama-arelee ira tameze somba Yesu atooneela waaliwa. Va hora yenio Yesu atomva-a ngari Pedru ira aonge akala unomdhiveliwana. Yesu ali angamlevelele thitho vomva-a mabasa manjinji.—Juwau 21:15-17.

19. N’nga lemba la Salimo 103:13, 14 linonikami-a a-vi kaana maonelo apama ninga mwemo Yohova munoonela liye vyodawa vi-u?

¹⁹ Vinofunjedhavo i-yo. Yesu anomsamalila Pedru mooma rima thitho liye ali asazi-anga makalelo olongomana a Babee. Ngumwasiwa akala nitoira vyodawa kaninofwanela vionga ira nili atu odimela kabe, neri-a—Satana ngunodhiveliwa ira i-yo niirenga ee-no, malo moira ee-no ninofwanela vilimbi-edha kaana maonelo audhivela na levelela unoira Yohova puemo thitho munofwanela i-yo onanga atu enango tanidawela.—Muleri Salimo 103:13, 14.

20. N’nga ninofuna nifunjedhen’ni muru o-arela?

²⁰ Ifwanafwani-o ya Yosefe, Naomi na Rute thangani-avo Mlevi na Pedru inoniiri-a i-yo kaana isikimizo yoi “Yohova uli vakwikwi naatu otweya rima.” (Masal. 34:18) Chiimbarimbari ira liye kanarumeli-a ira nionenga nyarwa thitho ira nigumanengana vyongo vinoniiri-a ira nivivwelenga tangaranga, mbwenye navilela ninokala pama thitho wachela pedhelo la Yohova thitho iroromelo yi-u inokala yolimba vinjinji. (1 Pe. 1:6, 7) Va yofunjedha yo-arela ninodha ona mwemo Yohova munokami-edha liye anamalabee ororomeleya enao anovivwela tangaranga, va mwasa o-olongomana venango vyongo vyorucha.