Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

NKHANI YAKUPFUNZA 51

‘Yahova . . . Ambapulumusa Wale Omwe Atepa’

‘Yahova . . . Ambapulumusa Wale Omwe Atepa’

‘Yahova ali pafupi na wale omwe adasweka mtima, iye ambapulumusa wale omwe atepa.’—PSALYMO 34:18.

NYIMBO 30 Baba Wangu, Mulungu Wangu na Xamwali Wangu

BZOMWE TIN’PFUNZA *

1-2. Kodi mu nkhani ino tin’pfunza ciyani?

NTHAWE ZINANGO, tingakumbuke kuti moyo ngufupi ndipo ‘[wandodzala] na mabvuto.’ (Djobi 14:1) Tenepo bzimwebzi nthawe zinango bzingatimalise mphanvu. Bzimwebzi kale-kale bzidacitikambo na atumiki winango wa Yahova. Mpaka winango wa iwo akhakhumba kufa. (1 Wamambo 19:2-4; Djobi 3:1-3, 11; 7:15, 16) Koma Yahova nthawe zentse akhawatsangalaza ndipo akhawapasa mphanvu. Nkhani zawozo zidanembedwa m’Bibliya kuti tikambaziwerenga zimbatitsangalaze na kutipfunzisa.—Waroma 15:4.

2 Mu nkhani ino, tin’pfunza bza atumiki winango wa Yahova omwe adapirira mabvuto yomwe akhagumana nayo, omwe ni Zuze mwana wa Djakobo, Naomi omwe akhali mkazi mantsiwa, na mulowola wace Rute, Mlevi omwe adanemba bukhu la Psalymo 73, pabodzi na mpostolo Pedru. Kodi Yahova adawathandiza tani? Ndipo tingapfunzembo ciyani na bzomwe bzidacitika pa moyo wawo? Mitawiro ya mibvunzoyi imbatitsimikizira kuti: ‘Yahova ali pafupi na wale womwe adasweka mtima; Ndipo iye ambapulumusa wale womwe atepa.’—Psalymo 34:18.

ZUZE ADACITIRIDWA BZINHU BZAKUSAYA CIRUNGAMO

3-4. Kodi n’ciyani comwe cidacitikira Zuze pomwe iye akhali mulumbwana?

3 Pomwe Zuze akhana magole 17 yakubadwa, adalota maloto mawiri, ndipo maloto yentseneyo yakhacokera kwa Mulungu. Malotoyo yakhathandauza kuti Zuze angadadzakhala munthu wakufunika kwene-kwene acidzalemekezedwa na wanthu wa m’banja lace. (Ciyambo 37:5-10) Koma mkati mwa nthawe ing’ono-ng’ono pambuyo pa Zuze kulota malotoyo, moyo wace udacinja kwene-kwene. Pa nthaweyo abale wace akhamulemekeza lini, tenepo iwo adamugulisa ndipo iye adakhala kapolo. Iye adakakhala kumui kwa mkulu wa acikunda wa ku Edjipito wakucemeredwa Potifari. (Ciyambo 37:21-28) Na kupita kwa nthawe, Zuze alibe kudzakhala pomwe na pai wace omwe akhamufuna, iye adayenda kukakhala ku Edjipito ninga kapolo wa mkulu wa acikunda omwe akhanamata lini Yahova.—Ciyambo 39:1.

4 Bzinthu pa moyo wa Zuze bzidadzafika pakuipa. Mkazi wa Potifari adanamizira Zuze kuti akhafuna kupswitha. Tsono Potifari alibe kuyeza kufufudza kuti akhale na umboni bomwe bungadamuthandiza kudziwa kuti nkhaniyo ikhali ya cadidi ayai ne. M’mbuto mwace iye adathusa m’kawoko Zuze, ndipo m’kawokomo Zuze akhadamangidwa na makorenti. (Ciyambo 39:14-20; Psalymo 105:17, 18) Kumbukirani momwe Zuze adabvera pomwe adanamiziridwa kuti akhafuna kupswitha mkazi wa Potifari. Kumbukirani bzinthu bzakuipa bzomwe wanthu angadalewa pakulewa bza Mulungu wa Zuze Yahova. Bzikuwonekeratu padeca kuti Zuze akhana mathangwe yakukhalira wakusunama!

5. Kodi Zuze adacita ciyani kuti aleke kusunama?

5 Pomwe Zuze akhali kapolo na pomwe akhali m’kawoko, palibe comwe angadacita kuti bzinthu bzicinje pa moyo wace. Kodi n’ciyani comwe cidamuthandiza kuti akhale na makumbukidwe yabwino? M’mbuto mwakukumbukira kucita bzinthu bzentse bzomwe iye angadakwanisa lini kucita, Zuze adacita basa lomwe adapasidwa na bzentse bzomwe angadakwanisa kucita. Ndipo kuposa bzentse, Zuze adapitiriza kuwona Yahova kukhala munthu wakufunika kwene-kwene pa moyo wace. Na tenepo Yahova adasimba bzinthu bzentse bzomwe Zuze akhacita.—Ciyambo 39:21-23.

6. Kodi Zuze adatsangalazidwa tani na maloto yomwe adalota?

6 Pinango Zuze adalimbikisidwa pomwe adakumbukira maloto yomwe Yahova adamulotesa kale-kale. Malotoyo yadalatiza kuti iye angadadzawonana pomwe na wanthu wa m’banja mwace, ndipo bzinthu bzingadacinja pa moyo wace. Bzimwebzi ndibzo bzomwe bzidadzacitikadi. Pomwe Zuze akhana magole 37 yakubadwa, bzomwe iye adalota m’maloto bzire bzidayamba kucitika pa moyo wace mu njira yakudabwisa!—Ciyambo 37:7, 9, 10; 42:6, 9.

7. Mwakubverana na 1 Pedru 5:10, kodi n’ciyani cin’dzatithandiza kupirira mabvuto?

7 Bzomwe tikupfunza. Nkhani ya Zuze ikutikumbusa kuti dzikoli lidaipa, ndipo wanthu wace an’dzaticitira bzinthu bzakusaya cirungamo. Napo m’bale ayai mpfumakazi, angaticitire bzinthu mwakusaya kukhulupirika. Tsono tikambawona Yahova ninga tsendwa lathu, ayai pakuthawira pathu, tin’dzasunama lini ndipo tin’dzasiya lini kumutumikira. (Psalymo 62:6, 7; werengani 1 Pedru 5:10. *) Kumbukiranimbo kuti pomwe Yahova adalotesa Zuze, Zuzeyo akhana magole 17 yakubadwa. Ndipo napo kuti iye akhali mwana, Yahova adamukhulupira. Ntsiku zinombo alumbwana azinji ali ninga Zuze, iwo ambakhulupirambo Yahova. Winango wa iwo adacitiridwa bzinthu bzakusaya cirungamo acifungiridwa m’kawoko thangwe ra kukhala wakukhulupirika kwa Mulungu.—Psalymo 110:3.

AKAZI AWIRI OMWE AKHADASUNAMA KWENE-KWENE

8. Kodi n’ciyani comwe cidacitika pa moyo wa Naomi na Rute?

8 Thangwe ra njala yakuti bwerani mudzawone, Naomi pabodzi na wanthu wa m’banja lace, adafuluka mu Djuda, lomwe likhali dziko lawo, aciyenda kakhala ku dziko linango lacirendo lakucemeredwa Moabe. Kumweko mwamuna wace Elimeleki adasaika ndipo Naomiyo adasala na wana awiri wacimuna. Na kupita kwa nthawe, wanawo adadzalowola akazi wa ku Moabe omwe akhali Rute na Oripa. Pomwe padapita magole khumi, wana wa Naomi adadzasaikambo ndipo iwo alibe kusiya ne mwana ndipo akazi wawo adadzakhala okha. (Rute 1:1-5) Kumbukirani msunamo omwe akazi atatuwa adakhala nawo! Tikupenukira lini kuti Rute na Oripa angadalowodwa pomwe. Tsono mbani omwe angadasamalira Naomi pomwe iye angadadzakalamba? Naomi adasunama kwene-kwene mpaka adafika pakulewa kuti: ‘Lekani kundicemera Naomi. Ndicemereni Mara, thangwe Wamphanvu-zentse acitisa moyo wangu kukhala wakuwawa kwene-kwene.’ Pambuyo pa msunamo omwe Naomi adakhala nawo, iye adabwerera ku Beremu, ndipo Rute adayenda naye pabodzi.—Rute 1:7, 18-20.

Mulungu, adalatiza kuna Naomi na Rute kuti iye angakwanise kuthandiza atumiki wace kukunda msunamo na kutepa, ndipo iye angacitembo bzimwebzo kuna imwepo (Onani ndime 8-13) *

9. Mwakubverana na Rute 1:16, 17, 22, kodi Rute adalimbisa tani Naomi?

9 Kodi n’ciyani cidathandiza Naomi? Ni lufoyi. Mwa ciratizo, Rute adalatiza kuti akhafuna Naomi mwa kupitiriza kukhala naye. (Werengani Rute 1:16, 17, 22. *) Ku Beremu Rute adaphata basa na nyongo, basa lomwe likhali lakugwata tirigu wace na wa Naomi. Thangwe ra bzomwe iye adacitabzo wathu azinji adawona kuti iye akhali mkazi wabwino omwe akhaphata basa na nyongo.—Rute 3:11; 4:15.

10. Kodi Yahova adalatiza tani kuti ngwa ntsisi kuna omwe akhafunikira thandizo ninga Naomi na Rute?

10 Yahova akhadapasa Ajirayeri lamulo lakulatiza kuti iye akhabvera ntsisi wanthu wakusauka ninga Naomi na Rute. Iye adauza wanthu wace kuti pa kubvuna, ambasiyembo bzinthu bzinango bzam’munda mwawo kuti anyakusauka ambabwerembo kudzatenga. (Mwambo 19:9, 10) Tenepo, Naomi na Rute akhafunika lini kucita kukumbira cakudya.

11-12. Kodi Bowazi adacitisa tani kuti Naomi na Rute akhale wakukondwa?

11 Mwenekaciro wa munda omwe iwo akhaphalasa tirigu akhali mwamuna wakudala, ndipo dzina lace likhali Bowazi. Iye adadabwa kwene-kwene pomwe adawona kuti Rute akhali wakukhulupirika kuna Naomi ndipo akhamufuna kwene-kwene. Tenepo na kupita kwa nthawe, Bowazi adadzalowola Rute ndipo adadzagula mbuto yomwe ikhali ya m’banja la Naomi, mbuto yomwe wana wa Rute angadatambira ninga utaka. (Rute 4:9-13) Ndipo banjalo lidakhala na mwana ndipo mwanayo adamucemera dzina lakuti Obede, omwe adadzakhala yavu wa Mambo Davide.—Rute 4:17.

12 Naomi adakomedwa kwene-kwene pomwe mzukulu wace Obede adabadwa, ndipo adapemba kwa Yahova mwakulatiza kutenda! Koma pana bzinthu bzinango bzabwino bzomwe Naomi na Rute an’dzakomedwa nabzo kutsogoloku. Iwo an’dzakomedwa kwene-kwene akadzalamusidwa kwa anyakufa, acidziwa kuti Obede akhali pa mzere omwe ukhadalewedwa kale kuti Mesiya angadadzabadwira, omwe ni Jezu Kristu!

13. Kodi tingapfunze ciyani na nkhani ya Naomi na Rute?

13 Bzomwe tikupfunza. Tikakhala tikugunama na mabvuto tingatepe ndipo mtima wathu ungatiwawe kwene-kwene. Ndipo tingafike pakukumbuka kuti mabvuto yathu yanimala lini. Bzimwebzi bzikacitika, tin’funika kukhulupira kwene-kwene Baba wathu wakudzulu ticipitiriza kukhala pa uxamwali bwakulimba na abale na mpfumakazi zathu. N’cadidi kuti ni nthawe lini zentse zomwe Yahova angamalise mabvuto yathu. Mwa ciratizo, iye alibe kumusa kwa anyakufa mwamuna wace wa Naomi na wana wace awiri omwe adafa wale. Koma nthawe zinango, iye ambatithandiza mwakuphatisa basa bzinthu bzabwino bzomwe abale na mpfumakazi zathu ambaticitira.—Mimwani 17:17.

MLEVI OMWE AKHADASALA PANG’ONO KUSIYA KUTUMIKIRA YAHOVA

Munembi wa Psalymo 73, akhadasala pang’ono kusiya kutumikira Yahova, thangwe ra kuwona moyo wabwino omwe akhanawo wale omwe akhatumikira lini Yahova. Bzimwebzi bzingaticitikirembo ifepano (Onani ndime 14-16)

14. Thangwe ranyi Mlevi adakhala wakutepa kwene-kwene?

14 Munthu omwe adanemba Psalymo 73 akhali Mlevi. Iye akhana mwayi wakutumikira pa nyumba yakunamatira Yahova. Koma napo bzikhali tenepo, pa nthawe inango, iye adafika pa kutepa. Thangwe ranyi? Thangwe iye adayamba kucitira njiru wanthu wakuipa, na wanthu wakubzikuza. Sikuti thangwe ra kuti iye akhafuna kucita bzinthu bzakuipa, koma thangwe rakuti iye akhawona kuti wanthu wakuipawo akhana moyo wabwino kusiyana na moyo wace. (Psalymo 73:2-9, 11-14) Iwo akhawoneka ninga kuti adadala, ana moyo wabwino ndipo akucita lini thupo. Pomwe Mlevi ule adawona bzentsenebzi, iye adatepa kwene-kwene ndipo adalewa kuti: ‘Kulewa cadidi, ndidacenesa mtima wangu papezi ndipo ndidasamba m’manja mwangu mwakusaya kuphonya ciri-centse.’ Kulewa cadidi bzinthu bzimwebzi bzingadamucitisa kusiya kutumikira Yahova.

15. Mwakubverana na Psalymo 73:16-19, 22-25, kodi n’ciyani cidathandiza Mlevi kuti aleke kukhala wakutepa?

15 Werengani Psalymo 73:16-19, 22-25. * Mleviyo ‘adapita mu nyumba ya Mulungu.’ Pakuti m’nyumbamo mukhana anzace omwe akhanamatambo Yahova, iye adakwanisa kugwesa mtima pantsi, kukumbuka bwino, na kupemphera kuti akwanise kubvesesa bwino nkhaniyo. Bzimwebzi bzidamuthandiza kuwona kuti makumbukidwe yace yakhali yakuphonyeka, nakuti iye akhadayamba kufamba mu njira yakuphonyeka yomwe ingadamucitisa kutalikirana na Yahova. Ndipo iye adabvesesambo kuti wanthu wakuipa ambakhala pa ‘mbuto yamapseredu’ ndipo moyo wawo ‘umbawamalira kuipa.’ Mleviyo adadzayamba kuwona bzinthu ninga momwe Yahova ambawonera. Tenepo iye alibe kudzakhala pomwe wakutepa ndipo adasiya kucitira njiru wanthu omwe akhawoneka kuti akhana moyo wabwino. Bzomwe iye adacitabzi, bzidamuthandiza kuti akhale pomwe na mtendere, ndipo adakhala wakukondwa. Iye adalewa kuti: ‘Kupambula Yahova palibe comwe ndikukhumba pa dziko la pantsi.’

16. Kodi n’ciyani comwe tikupfunza na Mlevi?

16 Bzomwe tikupfunza. Tin’funika lini kumbacitira njiru wanthu wakuipa omwe akuwoneka ninga kuti moyo ukuwafambira bwino. Cikondweso cawo n’cakusaya kukhalisa ndipo iwo alibe mwayi wakudzakhala na moyo wakusaya kumala kutsogolo. (Mpalizi 8:12, 13) Tikambawacitira njiru wanthuwo, ifepano tin’dzatepa, ndipo uxamwali bwathu na Yahova bun’dzamala. Tenepo, mukawona kuti mukuyamba kucitira njiru wanthu wakuipa, tewezerani bzomwe Mlevi ule adacita. Bverani malango yomwe Yahova ambatipasa mwa lufoyi, ndipo tsonkhanani na wanthu omwe ambacita bzomwe iye akufuna. Imwepo mukambafuna kwene-kwene Yahova kuposa cinthu ciri-centse, mun’dzagumana cikondweso cacadidi. Ndipo mun’dzagumana ‘moyo caiwo.’—1 Timotio 6:19.

BZOMWE BZIDACITISA PEDRU KUKHALA WAKUTEPA

Ifepano tingathandizidwe, ayai tingathandizembo anzathu mwa kukumbukira momwe Pedru adasiyira kukhala wakutepa acilinga kutumikira Mulungu (Onani ndime 17-19)

17. Kodi ni mathangwe yaponi yomwe yadacitisa Pedru kukhala wakutepa?

17 Mpostolo Pedru akhali munthu wamphanvu, koma akhathamanga kulewa-lewa akanati kukumbuka, ndipo nthawe zinango akhazeza lini kulewa bza mu mtima mwace. Na thangwe ra bzimwebzi, nthawe zinango iye adalewa ayai kucita bzinthu bzomwe adadzakhumbula nabzo. Pa nthawe inango pomwe Jezu adauza apostolo wace kuti iye angadadzaboneresedwa aciphedwa, Pedru adamutsimula mwakumuuza kuti: ‘Bzinthu bzimwebzi bzin’dzakucitikirani lini.’ (Mateu 16:21-23) Koma Jezu adathandiza Pedruyo. Pomwe thimu la wanthu lidabwera kudzaphata Jezu, Pedru adacita bzinthu mwakusaya kukumbuka. Iye adagwata khutu la nyabasa wa mkulu wa antsembe. (Juwau 18:10, 11) Pa nthawe imweyi Jezu adathandiza pomwe mpostolo waceyi. Kuthimizira bzimwebzi, Pedru adalumbira kuti napo apostolo winango angadathawa Jezu, iye angadamusiya lini! (Mateu 26:33) Tsono thangwe ra kutepa, Pedru adakhala na mantha na wanthu, ndipo adalamba mbuya wace katatu kentse. Iye ‘adasunama kwene-kwene thangwe ra bzomwe bzidacitikabzo ndipo adabula panja acikalira mwakupasa ntsisi kwene-kwene. (Mateu 26:69-75) Pinango Pedru akhabzibvunza penu Jezu angadamulekerera bzomwe adaphonyabzo.

18. Kodi Jezu adathandiza tani Pedru pomwe iye akhadatepa?

18 Pedru alibe kutepa kwene-kwene mpaka kufika pa kusiya kutumikira Yahova. Pambuyo pa kucita bzinthu bzakuphonyeka, iye adakungula ndipo adapitiriza kutumikira Yahova pabodzi na apostolo anzace. (Juwau 21:1-3; Mabasa 1:15, 16) Kodi n’ciyani cidathandiza Pedru kukhala pomwe na mphanvu? Cinthu comwe cidamuthandiza n’kukumbukira kuti Jezu akhadapemphera kale kuti cikhulupiro ca Pedruyo cileke kuthima, nakuti abwerere kuna abale wace kuti akawalimbikise. Yahova adatawira mpemboyo. Na kupita kwa nthawe, Jezu adadzawonekera kuna Pedru, ndipo tikupenukira lini kuti iye adacita bzimwebzi kuti amulimbikise. (Luka 22:32; 24:33, 34; 1 Wakolinto 15:5) Ndipo Jezu adawonekerambo kuna apostolo wentse usiku bomwe iwo alibe kupha ne na ntsombayo. Pa nthawe imweyo, Jezu adapasa Pedru mpata wakuti amuuze kuti ambamufuna kwene-kwene. Jezu adalekerera xamwali wace omwe akhamufunayu ndipo adamukhulupira kwene-kwene mwakumupasa mabasa yanango kuti acite.—Juwau 21:15-17.

19. Mwakubverana na Psalymo 103:13, 14, kodi Yahova ambatiwona tani tikamuphonyera?

19 Bzomwe tikupfunza. Bzomwe Jezu adacitira mpostolo Pedru bzikulatiza kuti iye ngwa ntsisi kwene-kwene ninga momwe Baba wace aliri. Tenepo, ifepano tikaphonya, tin’funika lini kumbakumbuka kuti Yahova an’dzatilekerera lini na pang’onopo. Lekani kuyebwa kuti Sathani an’funa kuti timbakumbuke tenepoyo. Tsono m’mbuto mwace, bwerani timbakumbuke kuti Yahova ambatifuna ndipo ambabvesesa malire yathu, ndipo iyembo ngwakukonzeka kutilekerera tikamuphonyera. Tenepo tin’funika kumutewezera bzikakhala kuti an’dzathu aticitira bzinthu bzomwe tiribe kukomedwa nabzo.—Werengani Psalymo 103:13, 14. *

20. Kodi tin’dzapfunza ciyani mu nkhani yakutewera?

20 Ciratizo ca Zuze, Naomi na Rute, Mlevi na mpostolo Pedru, cimbatitsimikizira kuti ‘Yahova ali pafupi na wale omwe adasweka mtima.’ (Psalymo 34:18) Nthawe zinango iye ambabvuma kuti ifepano tigumane na mabvuto ndipo tibzibve kuti ndife wakutepa. Napo bziri tenepo, ifepano tikambapirira mabvutoyo na thandizo la Yahova, cikhulupiro cathu cimbakhala ca mphanvu. (1 Pedru 1:6, 7) Mu nkhani yakutewera tin’dzapfunza momwe Yahova ambathandizira atumiki wace wakukhulupirika, omwe adatepa thangwe ra kuperewera kwawo, ayai thangwe ra kunesa kwa bzinthu pa moyo wawo.

NYIMBO 7 Yahova ni Mphanvu Yathu

^ ndi. 5 Zuze, Naomi na Rute, Mlevi na mpostolo Pedru adagumana na mabvuto yomwe yadawacitisa kukhala wakutepa. Mu nkhani ino tiniwona momwe Yahova adawatsangalazira na kuwapasa mphanvu. Tiniwona pomwe bzomwe tingapfunze na ciratizo cawo na momwe Mulungu adawathandizira mwa lufoyi.

^ ndi. 7 1 Pedru 5:10 Tsono pambuyo pa kubonera mwa kanthawe, Mulungu wa kudeka mtima kwene-kwene, omwe adakucemerani kuti mudzakhale na mbiri pabodzi na Kristu, an’dzamaliza kukupfunzisani; ndipo an’dzakulimbisani na kukupasani mphamvu.

^ ndi. 9 Rute 1:16 Tsono Rute adati: “Lekani kundingingimira kuti ndikusiyeni, kuti ndireke kukuperekezani, pakuti komwe imwepo muniyenda inembo ndin’dzayenda kumweko, komwe imwepo mukagone inembo ndin’dzakagona kumweko. Wanthu wanu an‘dzakhala wanthu wangu, ndipo Mulungu wanu an’dzakhala Mulungu wangu. 17 Komwe imwepo mun’dzakafera, inepano nin’dzakaferambo kumweko, ndipo nin’dzapendesedwa kumweko. Yahova andilange kwene-kwene, penu cinthu cinango kupambula infa, cin’dzacitisa ifepano kuti tisiyane.” 22 Umu ni momwe Naomi adabwererera kucokera ku Moabe, pabodzi na mulowola wace Rute. Iwo adafika ku Beremu kumayambiriro kwa nthawe yakubvuna sevada.

^ ndi. 15 Psalymo 73:16 Pomwe ndidayezera kubvesesa bzentsebzi, ndidazunguzika 17 Mpaka pomwe ndidapita mu nyumba ya Mulungu, ndipo ndidabvesesa bza tsogolo lawo. 18 N’cadidi imwepo mumbawaikha pa mbuto yakuterera. Imwepo mumbacitisa kuti iwo agwe acipfudzika. 19 Mwakusaya kutenga nthawe iwo ambapfudzidwa! Iwo mwadzidzidzi ambapfudzidwa, ndipo moyo wawo umbafika kuphampha! 22 Inepano ndikhali munthu wakusaya nzeru ndipo ndikhabvesesa lini bzinthu; Ndipo ndikhali ninga cirombo kwa imwepo. 23 Koma tsapano ndiri namwe nthawe zentse; Imwepo mwaphata boko langu la madidi. 24 Imwepo mumbanditsogolera na malango yanu, ndipo patsogolo pace mun’dzanditsogolera mucindipasa umbiri. 25 Mbani munango omwe ndinaye kudzulu? Kupambula imwepo, palibe comwe ndikufuna pa dziko la pantsi.

^ ndi. 19 Psalymo 103:13 Ninga momwe babamunthu ngwa ntsisi na wana wace, tenepombo Yahova ana ntsisi na omwe ambamugopa. 14 Thangwe iye ambadziwa bwino kaumbidwe kathu, ambakumbukira kuti ndife pfumbi.

^ ndi. 60 BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: Naomi, Rute na Oripa, adasunama na kutepa thangwe ra kufedwa amuna wawo. Patsogolo pace Rute na Naomi akukondwa na Bowazi thangwe ra kubadwa kwa Obede.