1-2. I yini leswi hi taka bula ha swone ka nhlokomhaka leyi?

MINKAMA yin’wana hi nga ha pimisa hi ndlela leyi wutomi byezru byi gomiki ha yone ni leswaku masiku yezru ma tale hi makhombo. (Yb 14:1) Hi kola ka leswo, swa twisiseka loko minkama yin’wana hi titwa na hi hele ntamu. Malandzra manyingi ya Yehovha lama hanyiki a minkameni ya ku tsraliwa ka Bibele ma titwe hi ndlela yoleyo. Man’wana ma djule ni ku fa. (1Th 19:2-4; Yb 3:1-3, 11; 7:15, 16) Kambe minkama hinkwayu Yehovha, Xikwembu lexi a va xi dumba, a va pfunile ni ku va nyika ntamu. Mimfambu yavu yi tsraliwile akuva yi hi tiyisa ni ku hi dondzrisa.​—Ro 15:4.

² Ka nhlokomhaka leyi hi ta khanela hi malandzra ya Yehovha ya kukazri lawa ma tiyiseleliki mindzringo leyi hetanaka ntamu. Ku nga Yosefa, n’wana wa Yakob, Nawomi, lweyi wa mufelwa ni n’wingi wakwe Ruti, mu-Levhi lweyi a tsraliki Amapsalma 73 na mupostola Pawulo. Xana Yehovha a va tiyisa hi ndlela muni? Nakone i yini leswi hi nga swi dondzraka ka swikombiso swavu? Tinhlamulo ta swivutiso leswo swi ta hi tiyisekisa leswaku ‘Hosi [Yehovha] yi li kusuhi ni lava nga ni mbilu leyi tsrhovekiki’ nakone ‘yi huluxa lava xanisekaka a moyeni’.​—Ps 34:18.

3-4. I yini leswi humeleliki Yosefa a wumpswheni byakwe?

³ Yosefa a a ni kolomu ka 17 wa malembe loko a ve ni milozro yibidzri leyi a yi pfa ka Xikwembu Nkulukumba. Milozro leyo yi kombise leswaku siku dzrin’wana Yosefa a a ta va ka xiyimu xa le henhla ku tlula hinkwavu va ndangu wakwe. (Gn 37:5-10) Kambe ntsrhakunyana ka loko Yosefa a ve ni milozro yoleyo a humeleliwe hi mintxhumu ya ku biha swinene a wuton’wini byakwe. A matsrhan’wini ya kuva va mu hlonipha, vamakwavu vakwe va mu xavisile nakone yene a ye ndzruluka xikazrawa xa Potifar, lweyi a a li ndzruna ya kukazri ya le Egipta. (Gen. 37:21-28) Hi nkamanyana,  Yosefa a suke ka ku va n’wana lweyi a zrandzrekaka wa Tatana wakwe, a ya va xikazrawa xa ndzruna ya kukazri ya kukazri a Egipta, leyi a yi nga mu tivi Yehovha.​—Gn 39:1.

⁴ Ntsrhaku ka leswo, swikazratu swa Yosefa swe ya swi tlula mpimu. Nkata Potifar a lumbete Yosefa leswaku a a djula ku mu hamba nsele. Na a nga kambisisanga mhaka, Potifar a teke Yosefa a mu peta djele a va a tsrimbiwa hi matxhini. (Gn 39:14-20; Ps 105:17, 18) Yanakanya hi ndlela leyi Yosefa, lweyi a a li mumpswha, a titwiki ha yone loko a lumbetiwa leswaku a hambe nsele nsati wa vhanu. Nakone yanakanya hi ndlela leyi ku lumbeta koloko ku nga ha vaka ku ntxhimise vito dzra Yehovha ha yone. Handle ka ku ganaganeka, swa twisiseka ku va Yosefa a titwe na a hele ntamu.

5. I yini leswi Yosefa a swi yentxiki akuva a nga heli ntamu?

⁵ Nkama lowu Yosefa a a li xikazrawa ni nkama lowu a a li djele a a nge na ku kota ku yentxa ntxhumu akuva a ntsrhunxeka. I yini leswi mu pfuniki ku tama a nyonxa? A matsrhan’wini ya ku tsrhamela ku pimisa hi leswi a a hluleka ku swi yentxa, a tinyiketele hi nkhinkhi ka ntizro lowu a a nyikiwi wone. A henhla ka hinkwaswu, Yosefa minkama hinkwayu a a tikazratela ku nyonxisa Yehovha hi leswi a a li wa lisima ku tlula hinkwavu. Hi mhaka ya leswo, Yehovha a tovokise Yosefa ka hinkwaswu leswi a a swi yentxa.​—Gn 39:21-23.

6. Xana milozro ya Yosefa yi mu tiyise hi ndlela yini?

⁶ Ntxhumu wun’wana lowu wu nga ha vaka wu tiyise Yosefa i ku tsrhamela ku yanakanya hi milozro leyi Yehovha a samiki a mu lozrisa yone. Yone a yi kombisa leswaku Yosefa a a ta tlhela a vona vandangu wakwe ni leswaku xiyimu xakwe a xi ta yampswa. Nakone leswo swi yentxekile. Nkama lowu Yosefa a a ni kolomu ka 37 wa malembe, wuprofeta bya milozro yakwe dzri sungule ku hetiseka hi ndlela ya ku hlamalisa.​—Gn 37:7, 9, 10; 42:6, 9.

7. Hi ku ya hi 1 Petros 5:10, i yini leswi taka hi pfuna ku tiyiselela mindzringo?

⁷ Hi dondzra yini? Mfambu wa Yosefa wu hi dzrimuxa leswaku misava leyi yi tale hi wubihi ni  leswaku vhanu va ta hi yentxela wubihi. Nambi mukristekulozri a nga ha hi khunguvanyisa. Kambe loko hi vona Yehovha swanga Zribye dzrezru kumbe Vutxhavelo byezru a hi nge ti hela mbilu kumbe hi tsrhika ku mu tizrela. (Ps 62:6, 7; dondzra 1 Petros 5:10.) Nakambe dzrimuka leswaku Yosefa a a ni kolomu ka 17 wa malembe loko a lozrisiwe ha Yehovha. Leswo swi swi beka a livaleni leswaku Yehovha awa va dumba vampswha lava mu tizrelaka. Namunhla, vampswha vanyingi va fana na Yosefa. Va ni lipfumelo dzra ku fana ni ledzri yene a a li na dzrone ka Yehovha. Van’we ka vone va va va petiwa madjele hi leswi va kalaka va nga djuli ku landzrula ku dumbeka kwavu ka Xikwembu Nkulukumba.​—Ps 110:3.

8. I yini leswi humeleliki Nawomi na Ruti?

⁸ Hi kola ka ndlala leyikulu, Nawomi ni ndangu wakwe va suke kaya kwavu a tikweni dzra Yuda va ya tsrhama swanga valuveli a tikweni dzra Mowabe. Na va li tikweni ledzro, Nawomi a feliwe hi nuna wakwe Elimeleke, lweyi a mu siyiki ni vana vabidzri va xinuna. Hi ku famba ka nkama, vana lavo va tekani ni vavasati va le Mowabe, ku nga Ruti na Orpa. Ntsrhaku ka 10 wa malembe, vana volavo va Nawomi na vone va file na va nga zanga va va ni vana. (Rt 1:1-5) Yanakanya hi ku vaviseka lokukulu loku vavasati lavo vazrazru va viki na kone! I ntiyiso leswaku a swi ta koteka leswaku Ruti na Orpa va tlhela va txhatiwa. Kambe i mani lweyi a a ta bekisa Nawomi lweyi kutani a a duhwalile? Khambi dzrin’wana, Nawomi a a vaviseke ngopfu a za a ku: ‘N’wi nga ndzri txhuleni Nawomi, ndzri txhuleni Mara hikusa lwe wa ntamu hinkwawu a ni dise xiviti ngopfu.’ Ntsrhaku ka mintxhumu hinkwayu leyi yi mu yentxekeliki, Nawomi a vone ku tlhelela a Betlehema, kutani Ruti a fambe naye.​—Rt 1:7, 18-20.

9. Hi lani swi kombisiwaka ha kone ka Ruth 1:16, 17, 22, xana Ruti a mu pfune hi ndlela yini Nawomi?

⁹ Leswi pfuniki Nawomi akuva a lungusana ni xiyimu xakwe ku ve lizrandzru dzra ku dumbeka ledzri a kombisiwiki dzrone. Hi xikombiso, Ruti a kombe Nawomi lizrandzru dzra ku dumbeka hi ku tama a tsrhama na yene. (Dondzra Ruth 1:16, 17, 22.) Loko va tlhase a Betlehema, Ruti a tizre ngopfu akuva a kuma swakuda swakwe ni swa n’wingi wakwe Nawomi. Hi kola ka leswo, hinkwavu va kote ku vona leswaku Ruti a a li wansati lwenene ni lweyi a a zrandzra ku tizra.​—Rt 3:11; 4:15.

10. Xana Yehovha a kombise hi ndlela yini lizrandzru dzrakwe ka swisiwana swa ku fana na Nawomi na Ruti?

¹⁰ Yehovha a nyike tiko dzra Israyele nawu lowu a wu kombisa ntwela wusiwana lowu a nga na wone hi swisiwana swa ku fana na Nawomi na Ruti. A byele vhanu vakwe leswaku hi nkama wa ntsrhovelo, a va nga fanelanga ku tsrhovela hinkwaswu akuva swi ta pfuna swisiwana. (Lv 19:9, 10) Xileswo, Nawomi na Ruti a va ta va ni swakuda na swi nga sindzrisanga leswaku va famba va kombela.

11-12. I yini leswi Bowasi a swi yentxiki akuva Nawomi na Ruti va va ni xivangelo xa ku nyonxa?

¹¹ N’winyi wa nsimu leyi Ruti a yiki a ya zrolela leswi siyiwiki ka ntsrhovelo, a a vitaniwa Bowasi nakone a a li xipfundzri. Yene a khumbekile hi ku vona ku dumbeka ka Ruti ni lizrandzru ledzri a a li na dzrone hi n’wingi wakwe. Xileswo, Bowasi a tekani na Ruti a va a xava nsimu leyi a yi lumba ndangu wa Nawomi. (Rt 4:9-13) Vone va ve ni n’wana wa djaha lweyi va mu txhuliki leswaku i Obede, lweyi a viki kokwana wa Hosi Davhida.​—Rt 4:17.

¹² Yanakanya hi ku nyonxa loku Nawomi a viki na kone nkama lowu a nga xingazra Obede a va a tlangela Yehovha hi xikhongoto! Kambe a nkameni lowu taka Nawomi na Ruti va ta nyonxa ngopfu swinene. Loko va pfuxiwa va ta dondzra leswaku Obede a ve kokwana wa Mesiya lwa dumbisiwiki, ku nga Yesu Kriste!

13. He yini mintxhumu ya lisima leyi hi nga yi dondzraka ka xikombiso xa Nawomi na Ruti?

 ¹³ Hi dondzra yini? Loko hi langutana ni mindzringo, hi nga ha titwa na hi hele ntamu kumbe na hi tsrhoveke timbilu. Kumbexana hi nga ha pimisa swaku a ku na ndlela ya ku lulamisa swikazratu swezru. A minkameni yoleyo hi fanela ku dumba Tatana wezru wa le tilweni hi ku helela hi tlhela hi tsrhindzrekela kusuhi ni vagandzrelikulozri. I ntiyiso leswaku, minkama yin’wana swi nga yentxeka Yehovha a nga wu susi ndzringo lowu hi langutanaka na wone. Hi xikombiso, a nga mu pfuxanga nuna wa Nawomi ni vana vakwe. Kambe Yehovha a ta hi pfuna ku langusana ni ndzringo wolowo, i nga va hi ku yentxa leswaku ndangu wezru wa moya wu hi komba swiyentxo swa lizrandzru dzra ku dumbeka.​—Pr 17:17.

14. I yini lexi yentxiki kuva mu-Levhi wa kukazri a hela ntamu?

¹⁴ Mutsrali wa Amapsalma 73 a a li Mu-Levhi. Hi kola ka leswo a ve ni mukhandlu wa ku tizrela a mbangwini lowu a ku gandzreliwa Yehovha. Kambe, a wuton’wini byakwe ku ve ni nkama lowu a heliki ntamu. Hi kola ka yini? Yene a sungule ku tsrhohoka lava a va yentxa swa ku biha ni lava a va tikulisa, ku nga li hi leswi yene a a djula ku yentxa mintxhumu ya ku biha, kambe hi leswi a va tikomba na va ni wutomi byaku yampswa ku mu tlula. (Ps 73:2-9, 11-14) Vone a va tikomba na va ni hinkwaswu​—wukosi, wutomi lebyinene, nakone a va tikomba na va nga hlatiyeli ha ntxhumu. Ku humelela loku a va tikomba na va li na kone ku yentxe leswaku mupsalma a hela ntamu a za a ku: ‘Kunene a mbilu yanga ndzre ku yi xwengisela mahala ndzri hlamba mandla yanga hi wusiwana’. Handle ka ku ganaganeka, a a li nghozini ya ku tsrhika ku gandzrela Yehovha.

15. Hi ku ya hi Amapsalma 73:16-19, 22-25, i yini leswi pfuniki mu-Levhi loko a hela ntamu?

¹⁵ Dondzra Amapsalma 73:16-19, 22-25. Mu-Levhi lweyo ‘a ye ninghena a mbagwini wa ku xwenga wa Xikwembu Nkulukumba’. A mbagwini lowo, lowu a viki xikan’we ni vapfumelikulobye, a kote ku zrula, a yanakanya hi ku khanya ni ku tlhela a khongota hi xikazratu xakwe. Bindzru dzra kone, a sungule ku vona leswaku mapimisela yakwe a ma hoxekile ni leswaku a a li xiyin’wini lexi a xi mu beka nghozini ya ku  luzekeliwa hi wunghanu byakwe na Yehovha. Yene a tlhele a xiya leswaku vhanu lava yentxaka swaku biha va le ‘mbangwini lo wa ku zretemuka’ ni leswaku a ‘va ta helisiwa’. Akuva a hlula matsrhoho ni ku hela ntamu, Mu-Levhi lwiyani a a fanele ku va ni mapimisela lama fanaka ni ya Yehovha. Loko a kote ku yentxa tanu a kume ku zrula mbilwini, a va a nyonxa. A te: “Loko ndzri na Yehovha a ndzri djuli ntxhumu a misaveni.”

16. I yini leswi hi nga swi dondzraka ka leswi yentxekeliki mu-Levhi wa kukazri?

¹⁶ Hi dondzra yini? Hinga txhuki hi tsrhohoka lava yentxhaka swaku biha lava tikombaka ingiki va hanya wutomi bya ku yampswa ki hi tlula. Ku nyonxa kwavu i ka mahala nakone i ka nkamanyana, a va nga ti hanya hi la ku nga helikiki. (Ekl 8:12, 13) Loko hi va tsrhohoka hi ta hela ntamu nakone hi ta va nghozini ya ku luzekeliwa hi wunghanu byezru na Yehovha. Xileswo, loko u txhuka u tsrhohoka vhanu va ku biha lava tikombaka ingiki va humelela, yentxa leswi mu-Levhi a swi yentxiki. Yingiseta swilayu swa lizrandzru swa Xikwembu Nkulukumba u va u tipatsra ni lava va yentxaka ku zrandzra Kwakwe. Loko u zrandzra Yehovha ku tlula mintxhumu hinkwayu, u ta kuma ku nyonxa ka ntiyiso nakone u ta tama u famba a ndleleni leyi yisaka ka ‘wutomi lebyi nga byone’.​—1Tm 6:19.

17. Hi swini swivangelo leswi yentxeki Petro a hela ntamu?

¹⁷ Mupostola Petro a a li wanuna wa nkhinkhi, kambe minkama yin’wana a a hlaya kumbe a yentxa mintxhumu na a nga yanakanyanga, leyi a a gama a tisola ha yone. Hi xikombiso, loko Yesu a byele vapostola vakwe leswaku a a ta xanisiwa a gama a dlayiwa, Petro a a mu kawukile a ku: ‘Swi nga vi tanu ka wene.’ (Mt 16:21-23) Yesu a game a mu luleka. Loko ku te xitsrhungu akuva xi ta khoma Yesu, Petro na a nga yanakanyanga, a tsreme ndleve ya nadzra wa mupsrista lwenkulu. (Yh 18:10, 11) Yesu a tlhela a mu luleka. Petro a a tibyele leswaku nambi vapostola van’wana a vo tsrhika ku landzra Yesu, yene a a nge ti mu tsrhika ni siku ni dzrin’we! (Mt 26:33) Kambe Petro a nga swi kotanga ku va ni  xixixi hi lani a a pimisa ha kone. Ka wusiku byolebyo a sungule ku txhava ngopfu, a va a landzrula Yesu kazrazru. Hi ku vaviseka lokukulu, Petro a hume ‘handle a ya dzrila hi xiviti’. (Mt 26:69-75) Swi nga yentxeka a patsre ni ku tivutisa leswaku Yesu a a ta mu dzrivalela kumbe im-him.

18. Xana Yesu a mu pfuxise kuyini Petro akuva a tama a kuma ntamu?

¹⁸ Nambitanu, Petro a nga helanga ntamu lakakuva a tsrhika ku tizrela Yehovha. Ntsrhaku ka xihoxo xakwe, a tlhele a tiya a va a tama a tizrela Yehovha xikan’we ni vapostola van’wana. (Yh 21:1-3; Min 1:15, 16) I yini swi mu pfuniki ku tlhela a tiya? Yene a dzrimuke leswaku Yesu a a mu khongotelela leswaku a lipfumelo dzrakwe dzri nga heli. Nakone Yesu a a mu zrume leswaku a ya tiyisa vamakwavu. Yehovha a xi hlamulile xikhongoto lexo, lexi a xi sukela mbilwini. Ntsrhaku, Yesu a tivonekise ka Petro akuva a mu nyika ntamu. (Lk 22:32; 24:33, 34; 1Ko 15:5) Yesu a tlhele a tivonekisa ka vapostola hinkwavu ntsrhaku ka loko va tizre wusiku hinkwabyu na va tsrheva kambe va nga phasi ntxhumu. Ka khambi dzroledzro, Yesu a nyike Petro mukhandlu wa ku kombekisa leswaku a a zrandzra Yesu ku ya tlhasa kwini. Yesu a a mu dzrivalelile munghanu wakwe wa ku zrandzreka nakone a mu yengeselele ntizro akuva a wu yentxa.​—Yh 21:15-17.

19. Xana Amapsalma 103:13, 14, yi hi pfuna hi ndlela yini ku vona swihoxo swezru hi ndlela leyi Yehovha a swi vonaka ha yone?

¹⁹ Hi dondzra yini? Ndlela leyi Yesu a khomiki Petro ha yone yi kombisa leswaku yene a ni timpswalu letikulu ku fana ni Tatana wakwe. Xileswo, loko hi yentxa swihoxo a hi fanelanga hi pimisa leswaku Yehovha a nge hi dzrivaleli. Hi fanela ku dzrimuka leswaku Sathana a djula hi wela miyanakanywini yoleyo. A matsrhan’wini ya leswo, hi fanela ku yanakanyisisa hi ndlela leyi Yehovha a hi zrandzraka ha yone ni leswaku awa ku twisisa ku hluleka kwezru a tlhela a djula ku hi dzrivalela. Nakone hi fanela ku mu yetisela hi ku dzrivalela van’wana loko va hi khunguvanyisa.​—Dondzra Amapsalma 103:13, 14.

20. I yini leswi hi taka swi vona ka nhlokomhaka leyi landzrelaka?

²⁰ Swikombiso swa Yosefa, Nawomi na Ruti, mu-Levhi na Petro swi hi tiyisekisa leswaku Yehovha a li kusuhi ni lava nga ni mbilu leyi tsrhovekiki. (Ps 34:18) Minkama yin’wana, yene a nga siveli leswaku hi weliwa hi mindzringo kumbe hi titwa na hi hela ntamu. Nambi swi li tanu, loko hi kota ku tiyiselela mindzringo hi ku pfuniwa hi Yehovha hi va hi yi hlula, lipfumelo dzrezru dzra tiyisiwa. (1Pe 1:6, 7) Ka nhlokomhaka leyi landzrelaka hi ta vona mintxhumu yin’wana leyi Yehovha a yi yentxaka akuva a seketela malandzra yakwe ya ku dumbeka lawa ma titwaka na ma hele ntamu, a nga va hi kola ka ku kala ku hetiseka kumbe hi kola ka swiyimu swa ku kazrata.