1-2. Apa sarung ěndungang i kitẹ su pěngangěndungang ini?

PẸ̌SĚNGSUL᷊Ẹ, i kitẹ aramanung nẹ̌tiněna pěbawiahi kitẹ manibụ kụ ”napenẹu kasasusah”. (Ayb. 14:1) Hal᷊ẹ̌ ini tantu makakoạ si kitẹ makadodọ naung. Lawọ ělang i Yehuwa su tempong tamai lai nakapěndang kerene, sarang piạ u mapulu mate. (1 Raj. 19:2-4; Ayb. 3:1-3, 11; 7:15, 16) Katewe, Yehuwa sěntiniạ mělẹ̌hiborẹ̌ dingangu měnẹ̌noghasẹ̌ si sire. Běkeng pěbawiahi sire niwohẹ gunang měhiborẹ̌ dingangu měněntiro si kitẹ.​—Rm. 15:4.

² Su pěngangěndungang ini, i kitẹ sarung měngěndung soal u pirang katau ělang i Yehuwa apang nẹ̌tatahang su tempong nakahombang sasal᷊ukạ. Ene kai i Yusuf, anạ i Yakub, i Naomi dingangu anạe mantu, Rut, sěngkatau Lewi němohẹ Mazmur 73, dingangi Rasul Petrus. Kerea Yehuwa něnoghasẹ̌ si sire? Kụ apa wotonge kaěndungang i kitẹ bọu i sire? Sasimbahu manga kakiwal᷊o ene makakoạ si kitẹ mangimang ”Yehuwa marani dingangi sire apang nasusah naunge” kụ i Sie lai ”měngambang taumata apang nakadodọ naung”.​—Mz. 34:18, catatan kaki.

3-4. Apa nariadi si Yusuf su tempong i sie mangudạ?

³ Umuri Yusuf ěndịu 17 su taunge su tempong i sie nakaěbạ darua ipi bọu Mawu. Ipi ene něnodẹ sěngsul᷊ẹ tempo i sie sarung adatengu kěluargane. (Kej. 37:5-10) Katewe, tawe nararěna bọu nakaěbạ ipi ene, pěbawiahi Yusuf sěbạe nẹ̌bal᷊ui. I sie bal᷊inẹbe nakaěbạ laadatẹ̌, katewe manga tuhange nẹ̌bal᷊ụ si sie nakoạ ělang. I sie nakoạ ělang su wal᷊eng sěngkatau pejabat Misirẹ̌ arenge Potifar. (Kej. 37: 21-28) Pěbawiahi Yusuf sěbạe masahawụ nẹ̌bal᷊ui. I Yusuf seng tawe nakoạ anạ kẹ̌kěndageng i papạe, katewe nakoạ ělang tawẹ arěgane su wal᷊eng taumata tawe měnẹ̌němbah si Yehuwa.​—Kej. 39:1.

⁴ Bọu ene, pěbawiahi Yusuf sauneng nasigěsạ. Kawing i Potifar něnoke i Yusuf měměrkosa si sie. Kụ, Potifar tawe němarikěsa kal᷊imona hal᷊ẹ̌ ene, i sie langsung něnuẹ̌ si Yusuf su penjara, kụ i Yusuf niikị dingangu hante uase. (Kej. 39:14-20; Mz. 105:17, 18) Kěnang pẹ̌tiněna kerea pěndang i Yusuf su tempong nitoke měměrkosa. Kụ, pẹ̌tiněna lai apa pengaruh hal᷊ẹ̌ ene su areng i Yehuwa. Nal᷊ahẹ, ene tantu nakakoạ si Yusuf sěbạe nakadodọ naung.

5. Apa nikoạ i Yusuf tadeạu tawe sauneng makadodọ naung?

⁵ Su tempong nakoạ ělang, kụ samurine nipěnjara, i Yusuf tawe nakawal᷊ui situasine. Apa nakatul᷊ung si sie tadeạu tatapẹ̌ mẹ̌tiněna positif? Yusuf tawe turusẹ̌ nẹ̌tiněna apa tawe ikakoạe, katewe i sie marading někoạ hal᷊ẹ̌ seng nipakikoạ si sie. Kụ limembong penting, Yusuf sěntiniạ mětẹ̌tawakal᷊i makal᷊uasẹ̌ si Yehuwa. Ual᷊ingu ene, Yehuwa něngal᷊amatẹ̌ kěbị apa nikoạ i Yusuf.​—Kej. 39:21-23.

6. Kerea i Yusuf nahiborẹ̌ ual᷊ingu nẹ̌tiněna ipine?

⁶ Yusuf ěndịu lai nahiborẹ̌ ual᷊ingu nẹ̌tiněna soal u ipi seng nighělị i Yehuwa si sie. Ipi ene něnodẹ i sie sarung saụ mẹ̌sombang dingangu kěluargane kụ situasine lai sarung makoạ limembong mapaelẹ̌. Kụ, ene nariadi. Su tempong i Yusuf umure ěndịu 37 su taunge, ipine nariadi dingangu cara sěbạe makạlaherang.​—Kej. 37:7, 9, 10; 42:6, 9.

7. Kere nitodẹ su 1 Petrus 5:10, apa sarung makatul᷊ung si kitẹ mẹ̌tatahang su tempong piạ sasal᷊ukạ?

⁷ Těntirone si kitẹ. Běkeng pěbawiahi Yusuf napakal᷊ahẹ si kitẹ dunia ini kai matingkaị kụ taumata sarung tawẹ adile měkoạ si kitẹ. Sarang anạu sěmbaụ lai aramanung tawẹ adile měkoạ si kitẹ. Katewe, mạeng Yehuwa makoạ Wul᷊udu Watu arau Tampạu Pẹ̌kakělungang i kitẹ, i kitẹ  tawe makoạ sěbạe makadodọ naung arau měngědo mẹ̌tahamawu si Sie. (Mz. 62:6, 7; basa 1 Petrus 5:10.) Pẹ̌tahěndung lai, i Yusuf nakaěbạ ipi bọu i Yehuwa su tempong umure ěndịu 17 su taunge. Nal᷊ahẹ, Yehuwa mangimang su manga ělang’E apang bědang mangudạ. Orasẹ̌ ini lai, lawọ mangangudạ mẹ̌sul᷊ung i Yusuf. I sire lai mangimang si Yehuwa. Pirang katau bọu i sire lai nipěnjara ual᷊ingu tatapẹ̌ masatia su Mawu.​—Mz. 110:3.

8. Apa nariadi si Naomi dingangi Rut?

⁸ Ual᷊ingu piạ karal᷊unusẹ̌, i Naomi dingangu kěluargane něněntang bal᷊eng i sire su Yehuda kụ něngal᷊ing sarang Moab. Sene, kawing i Naomi, i Elimelekh, nate, kụ nal᷊ěmbe kate i Naomi dingangu darua anạe esẹ. Bọu ene, darua anạ i Naomi nẹ̌kawing dingangu manga wawine bọu Moab, arenge i Rut dingangi Orpa. Ěndịu mapul᷊o taung tuhụe, manga anạ i Naomi lai nate, su tempong i sire bědang tawẹ apa anạ. (Rut 1:1-5) Kěnang pẹ̌tiněna kasasusah naung nikapěndangengu tatělu wawine ene. Tantu i Rut dingangi Orpa botonge saụ mẹ̌kawing. Katewe, i sai sarung měngurusẹ̌ si Naomi seng kakạgurange? Naomi sěbạe nasusah naung sarang su sěngkatempo i sie nẹ̌bera, ”Abe mẹ̌sěbạ iạ Naomi. Sěbạke iạ Mara, ual᷊ingu Mawu Makawasa seng někoạ pěbawiahẹ̌ku mapaị.” Su apang bọu nakahombang kěbị hal᷊ẹ̌ nakasusah naung ene, i Naomi němutusẹ̌ gunang mẹ̌bal᷊ị sarang Betlehem, kụ i Rut timol᷊e si sie.​—Rut 1:7, 18-20.

9. Tumuhụ Rut 1:16, 17, 22, kerea i Rut něnoghasẹ̌ si Naomi?

⁹ Apa nakatul᷊ung si Naomi? Ene kai kakěndagẹ̌ masatia. Contone, i Rut něnodẹ kakěndagẹ̌ masatia si Naomi su tempong i sie turusẹ̌ něndingang si Naomi. (Basa Rut 1:16, 17, 22.) Su Betlehem, i Rut něhal᷊ẹ̌ masěghadẹ̌ něngemọ barli gunang i rẹ̌duang Naomi. Ual᷊ingu i sie někoạ ene, lawọ taumata nakasilo i Rut kai wawine mapia dingangu marading.​—Rut 3:11; 4:15.

10. Kerea Yehuwa něnodẹ tatal᷊ěntụ su taumata masusah kere i Naomi dingangi Rut?

¹⁰ Yehuwa seng něgělị hukung su tau Israel kụ ene něnodẹ kakěndag’E su taumata masusah kere i Naomi dingangi Rut. I Sie nẹ̌parenta su umat’E tadeạu su tempong měměngsạ, i sire harusẹ̌ mělěmbe bageang pinggiru baelẹ̌ gunang pěngsạkengu taumata masusah. (Im. 19:9, 10) Hakị u ene, i Naomi dingangi Rut botonge makaěbạ kaěng kụ tawe harusẹ̌ mẹ̌dorong su taumata wal᷊inẹ.

11-12. Kerea i Boaz nakakoạ si Naomi dingangi Rut mal᷊uasẹ̌?

¹¹ Taghuangu baelẹ̌ tampạ i Rut něngemọ barli ene kai sěngkatau esẹ makalạ arenge Boaz. I sie naherang nakasilo i Rut sěbạe masatia dingangu makěndagẹ̌ si Naomi. Hakị u ene, samurine i sie nẹ̌kawing dingangi Rut kụ saụ něměli ěntanang i sireng Naomi, tadeạu manga anạ i Rut botonge měpakẹ ene. (Rut 4:9-13) I Boaz dingangi Rut samurine nakaěbạ anạ niareng Obed. I Obed nakoạ opang i Datu Daud.​—Rut 4:17.

¹² Kěnang pẹ̌tiněna karal᷊uasi Naomi su tempong i sie něnaruru si Obed dingangu nakitarimakasẹ si Yehuwa. Katewe, i Naomi dingangi Rut sarung limembong mal᷊uasẹ̌ su tempong i sire saụ ipěbiahẹ̌ kụ makasingkạ i Obed kai nakoạ i upung i Yesus Kristus, Mesias seng Niriandi.

13. Tatěntiro penting apa wotonge kaěndungang i kitẹ bọu běkeng pěbawiahi Naomi dingangi Rut?

¹³ Těntirone si kitẹ. Su tempong i kitẹ nakahombang sasal᷊ukạ, i kitẹ aramanung nakadodọ naung sarang lai sěbạe nasusah naung. Aramanung, i kitẹ tawe nakaěbạ ral᷊eng gunang masalang i kitẹ. Su tempo kerene, i kitẹ harusẹ̌ limembong mangimang si Amang su sorga kụ lai tatapẹ̌ marěduhẹ̌ dingangu anạu sěmbaụ. Memang, Yehuwa  tawe sěntiniạ mapakailang masalang i kitẹ. Contone, i Sie tawe napakawiahẹ̌ kawing dingangu manga anạ i Naomi. Katewe, i Sie sarung mẹ̌tul᷊ung si kitẹ ěndịu bọu kakanoạ mapia nitodẹu anạu sěmbaụ si kitẹ.​—Amsal 17:17.

14. Kawe nụe sěngkatau Lewi nakoạ sěbạe nakadodọ naung?

¹⁴ Měmamohẹ Mazmur 73 kai sěngkatau Lewi. Su tempo ene, i sie piạ hak istimewa gunang melayani su tampạ pěngangibadang si Yehuwa. Katewe, su sěngkatempo, i sie nakoạ sěbạe nakadodọ naung. Kawe nụe? I sie něnětạ iri su taumata ral᷊akị dingangu maobotẹ̌. I sie iri bal᷊inẹ ual᷊ingu mapulu měkoạ barang dal᷊akị katewe ual᷊ingu nakasilo i sire kakělaěng limembong mal᷊uasẹ̌ sul᷊ungu i sie. (Mz. 73:2-9, 11-14) I sire kakělaěng makalạ, mal᷊uasẹ̌, dingangu tawe gụgěnggang. Su tempong nakasilo ene, i sie nakoạ sěbạe nakadodọ naung kụ i sie nẹ̌bera, ”Tawẹ gunane iạ něndiagạ naungku burěsi dingangu něnodẹ ia tawe nẹ̌sal᷊a.” Nal᷊ahẹ, cara mẹ̌tiněna kerene sarung makakoạ si sie měngědo mẹ̌tahamawu si Yehuwa.

15. Tumuhụ Mazmur 73:16-19, 22-25, kerea tau Lewi měmamohẹ mazmur ini limawang pěndang nakadodọ naung?

¹⁵ Basa Mazmur 73:16-19, 22-25. Tau Lewi ene ”simuẹ̌ su tampạ masusi Mawu mawantugẹ̌”. Sene, i sie něngibadah si Yehuwa sěngkasio dingangu taumata wal᷊inẹ, kụ i sie nakoạ matěnang, nẹ̌tiněna mapia, dingangu nẹ̌doa soal u situasine. Hasile, i sie něnětạ nasadarẹ̌ tiněnane kai nẹ̌sal᷊a kụ ene sarung makakoạ si sie marau bọu i Yehuwa. I sie lai nakaěna taumata ral᷊akị kai dụdarisị su ”ěntana mal᷊iewehẹ̌” kụ sarung ”mawinasa dingangu cara makạtatakụ”. Nal᷊ahẹ, su apang tau Lewi ene němanda kěbị haghi kere cara Yehuwa němanda, i sie seng tawe iri dingangu nakadodọ naung. I sie nakapěndang dame dingangu saụ mal᷊uasẹ̌. I sie nẹ̌bera, ”Su tempong [Yehuwa] nakoạ tataghuanengku, tawẹ apa hal᷊ẹ̌ bal᷊inẹ ikẹ̌kapuluangku su dunia ini.”

16. Tatěntiro apa botonge kaěndungang i kitẹ bọu sěngkatau Lewi?

¹⁶ Těntirone si kitẹ. I kitẹ tawe wotonge iri su taumata ral᷊akị kụ kakělaěng piạ pěbawiahẹ̌ mal᷊uasẹ̌. Karal᷊uasẹ̌ nikapěndangeng i sire ene kětạeng sementara, kụ i sire lai tawe  měbiahẹ̌ kěkalẹ̌. (Pkh. 8:12, 13) Mạeng i kitẹ iri, i kitẹ sarung makadodọ naung, kụ pẹ̌dal᷊ahapị dingangi Yehuwa lai sarung marusa. Hakị u ene, mạeng nakasingkạ i kitẹ iri su taumata ral᷊akị kụ pěbawiahe mal᷊uasẹ̌, i kitẹ harusẹ̌ měkoạ apa nikoạ u tau Lewi ene. I sie timuhụ sasasa mapia bọu Mawu, kụ lai nědal᷊ahapị dingangu taumata apang měkẹ̌koạ kapulung i Yehuwa. Mạeng i kitẹ makěndagẹ̌ si Yehuwa něngělembo wọu manga hal᷊ẹ̌ bal᷊inẹ, i kitẹ sarung makapěndang karal᷊uasẹ̌ tutune. Kụ, i kitẹ lai sarung makaěbạ ”pěbawiahẹ̌ sěběnarẹ̌e”.​—1 Tim. 6:19.

17. Kawe nụe i Petrus nakadodọ naung?

¹⁷ Petrus kai taumata masěmangatẹ̌. Katewe, pẹ̌sěngsul᷊ẹ i sie měbẹ̌bisara arau měkoạ sěmbaụ hal᷊ẹ̌ tawe mẹ̌tiněna kal᷊imona, kụ samurine i sie mẹ̌sasěsilẹ̌. Contone, su tempong i Yesus naul᷊ị su manga rasule i sie sarung masigěsạ dingangu mate, Petrus nẹ̌bera si Yesus, ”Hal᷊ẹ̌ ene tawe mariadi si kau.” (Mat. 16:21-23) Hakị u ene, i Yesus něněgorẹ̌ si Petrus. Bọu ene, su tempong piạ komol᷊angu taumata diměnta měnamẹ si Yesus, Petrus tawe nẹ̌tiněna kal᷊imona soal u apa koatenge, i sie langsung němotọ tul᷊ingu ělang imang mawantugẹ̌. (Yoh. 18:10, 11) Hakị u ene, i Yesus saụ něněgorẹ̌ si Rasul Petrus. Bọu ene i Rasul Petrus něngobotẹ̌, i sie naul᷊ị maning manga rasulẹ̌ bal᷊inẹ měněntang si Yesus, i sie tawe měkoạ ene. (Mat. 26:33) Katewe, ual᷊ingu i sie tumanịu mangimang su watangenge, ene nakakoạ si sie natakụ su taumata. Kụ samurine, tělung sul᷊ẹ i sie nẹ̌děndilẹ̌ i sie masingkạ si Yesus. Ene nakakoạ si Petrus sěbạe nakadodọ naung, bọu ene i sie ”siměbang kụ simangị”. (Mat. 26:69-75) I Petrus tantu ragu apa i Yesus sarung měgělị ampung si sie.

18. Kerea i Yesus nẹ̌tul᷊ung si Petrus limawang pěndang nakadodọ naung?

¹⁸ Katewe i Petrus tawe turusẹ̌ nakadodọ naung kụ něngědo nẹ̌tahamawu si Yehuwa. Su apang bọu nasangkong, i Petrus saụ nẹ̌bal᷊ị, kụ samurine i kitẹ nakawasa i sie ene  dingangu manga rasulẹ̌ bal᷊inẹ. (Yoh. 21:1-3; Kis. 1:15, 16) Apa nakatul᷊ung si Petrus saụ nẹ̌bal᷊ị? I sie aramanung nakatahěndung i Yesus bọu nẹ̌doa gunang i sie tadeạu pangangimange tawe mailang, kụ Yesus němahangsang si Petrus gunang saụ mẹ̌bal᷊ị dingangu měnoghasẹ̌ anạu sěmbaụe. Yehuwa simimbahẹ̌ daroang i Yesus ene. Bọu ene, i Yesus hala nẹ̌těngkatodẹ si Petrus, kụ ene tantu nakatoghasẹ̌ si Petrus. (Luk. 22:32; 24:33, 34; 1 Kor. 15:5) Yesus lai nẹ̌těngkatodẹ su kěbị rasule su apang i sire bọu něnomạ kinạ su kanandụu hěbi kụ tawe nakaěbạ apa-apa. Su tempo ene, i Yesus něgělị si Petrus kesempatan gunang měnodẹ i Petrus makěndagẹ̌ si sie. Yesus lai něgělị ampung su hapịe ene, dingangu něgělị si sie limembong lawọ hal᷊ẹ̌.​—Yoh. 21:15-17.

19. Kerea Mazmur 103:13, 14 nakatul᷊ung si kitẹ nakaěna pěndang i Yehuwa su tempong i kitẹ někoạ pẹ̌sasal᷊a?

¹⁹ Těntirone si kitẹ. Yesus matal᷊ěntụ někoạ si Petrus, kụ i sie něnodẹ sipati Amange. Hakị u ene, mạeng i kitẹ někoạ pẹ̌sasal᷊a, i kitẹ tawe wotonge mẹ̌pikirẹ̌ Yehuwa seng tawe měgělị ampung si kitẹ. Setang mapulu i kitẹ mẹ̌tiněna kerene. Katewe, i kitẹ harusẹ̌ mẹ̌tiněna Yehuwa kai makěndagẹ̌ si kitẹ dingangu nakaěna kurang i kitẹ, kụ i Sie mapulu měgělị ampung si kitẹ. Bọu ene lai, i kitẹ harusẹ̌ mẹ̌těno si Sie su tempong taumata wal᷊inẹ nakatědụ naung i kitẹ.​—Basa Mazmur 103:13, 14.

20. Apa sarung ěndungang i kitẹ su pěngangěndungang tuhụe?

²⁰ Contoh bọu i Yusuf, Naomi, Rut, sěngkatau Lewi, dingangi Petrus něnodẹ si kitẹ ”Yehuwa marani dingangi sire apang nasusah naunge”. (Mz. 34:18) Pẹ̌sěngsul᷊ẹ, i Sie němala si kitẹ nakahombang sasal᷊ukạ dingangu nakadodọ naung. Maning kerene, mạeng i kitẹ mẹ̌tatahang tumatěngo sasal᷊ukạ dingangu tul᷊umang i Yehuwa, pangangimang i kitẹ sarung matoghasẹ̌. (1 Ptr. 1:6, 7) Su pěngangěndungang tuhụe, i kitẹ sarung měmanda kerea Yehuwa nẹ̌tul᷊ung manga ělang’E masatia apang nakadodọ naung, ěndịu ual᷊ingu kurang i sire arau ual᷊ingu situasi masigěsạ.