1-2. Ka nyi se lu timen sha mi ken ngeren ne?

ASHIGHE agen se tema se hen zulee yô, se nenge er se tse ga shi uma wase ngu a “iv a ican kpaa” yô. (Yobu 14:1) Ka nahan ve ashighe agen iyol ka i kpe se ye. Ior mbacivir Yehova mba sha ayange a karen la kpa yange iyol i kpe ve ashighe agen. Yange mbagen je yô, tôm ku je kpaa. (1 Utor 19:2-4; Yobu 3:1-3, 11; 7:15, 16) Nahan kpa, sha ashighe la cii Yehova Aôndo u ve suur sha a na la a sur ve asema shi a taver ve ishima kpaa. I nger kwagh ve ne sha er zum u se ôr yô, se zua a ishimasurun man ityesen ker yô.—Rom. 15:4.

² Se lu timen sha kwagh u ior mba Yehova mbagen mba ve tagher a akaa a karen jighjigh ve a yange na iyol kpe ve yô, ken ngeren ne. Ve yô, lu Yosev wan u Yakob man Naomi u lu kwasecôghol la vea kwase u wan na Rutu man Orlevi ugen u nger Pasalmi 73 la kua apostoli Peteru. Yehova yange taver ve ishima nena? Ka akaa a nyi nahan hanma wase nana fatyô u henen ken kwagh ve la? Mlumun u sha mbampin mbara wase se u lun a vangertiôr ser “Yehova ngu ikyua a mba asema a vihin ve la; [shi] yem mba iyol i kpe ve” la kpaa.—Ps. 34:18, NWT.

3-4. Ka nyi yange i er Yosev shighe u lu gumor la?

³ Yosev lu er anyom 17 nahan shighe u mnyam cier un kwa har la, man mnyam mara cii lu Aôndo na ma cier un ye. Mnyam ma ma cier Yosev acin ahar ne ma tese ér, yange sev a hungwa a av una lu or u icivirigh u tsombor na ua naan un icivir yô. (Gen. 37:5-10) Nahan kpa mnyam ma cier Yosev kera yô, ica i gba ga je uma na kôr gema kpoo, akaa gba eren un a vihin. Shighe ne anmgbianev nav naan un icivir ga cii, nahan ve kôr un ve tee un ken kpan. Shighe kar yô, za hingir kpan hen ya u ortom u gomoti ugen ken Igipiti, u i yilan un ér Potifar yô. (Gen. 37:21-28) Uma  u Yosev kôr gema ken anshighe kpuaa tseegh, yange kera lu hen ya vea ter na u soo un yum la ga, kpa za hingir kpan ken Igipiti, lu eren or u civir Yehova tsô kpaa ga yô tom.—Gen. 39:1.

⁴ Nahan kpa, shi kwagh u Yosev seer vihin gban a gba kera. Kwase u Potifar yange wa Yosev aie iyol ér ngu nôngon ér una yav a na sha igyosough. Potifar tôv sha ikyaa ne ér una fa mimi u kwagh shon tsô kpaa ga, maa za wuhe Yosev ken purusu nahan i haa un ahye. (Gen. 39:14-20; Ps. 105:17, 18) Yosev lu gumor, nahan hen ase er yange a lu un ken ishima shighe u i wa un aie iyol ér a za kôr kwase sha igyosough ér una yav a mi yô. Hen ase sha ilyahan i aie u i wa Yosev iyol ne yange una va a mi sha iti i Yehova yô. Sha mimi yô, Yosev lu a ityôkyaa i iyol a kpe un!

5. Ka nyi Yosev yange er sha er iyol ia kpe un ga?

⁵ Shighe u Yosev lu kpan shi i va hingir u wan un ken purusu la, kera lu a ian i zenden kera gbar gbar ga. Ka nyi yange i wase un ve ure ga? Yange ver ishima sha kwagh u una fatyô u eren ga la ga, kpa a ver ishima sha tom u i wa un yô tsembelee shi a er u sha gbashima kpaa. Kpa u hemban cii yô, Yosev a soo u eren kwagh u doon Yehova hiihii ken uma na sha hanma shighe. Kwagh la na yô, Yehova ver hanma kwagh u Yosev lu eren cii doo doo.—Gen. 39:21-23.

6. Alaghga mnyam ma ngise ma cier Yosev mara yange ma a sur un ishima nena?

⁶ Kwagh ugen u alaghga Yosev er sha er ishima ia taver un yô, lu u henen sha mnyam ma Yehova er ma cier un ken ayom a karen ken ijime la. Yange mnyam mara tese je ér, Yosev shi una hide una nenge a tsombor na, shi mlu na kpa una hemba doon hen shighe shon. Man lu kwagh u va er kpaa je la. Shighe u Yosev lu anyom er 37 nahan la, mnyam ma ma cier un ken anyom a karen ken ijime la hii u kuren vough sha gbenda u kpilighyol!—Gen. 37:7, 9, 10; 42:6, 9.

7. Er i pase ken 1 Peteru 5:10 nahan, ka nyi ia wase se u wan ishima a akaa a karen jighjigh wase?

⁷ Akaa a se fatyô u henen yô. Kwagh u Yosev la umbur se ér tar ne nyoon, nahan ior vea fatyô  u eren kwagh a vese dang kua sha mimi ga. Alaghga or u se civir Yehova imôngo je kpa nana fatyô u eren a vese dang. Nahan kpa, aluer se nenge Yehova ser ngu vande wase shin ijiir yase i yeren yô, mayange je se yina ishima shin se de u civir un ga. (Ps. 62:6, 7; ôr 1 Peteru 5:10.) Umbur wer, alaghga Yosev lu er anyom 17 nahan shighe u Yehova er mnyam cier un la. Nahan kwagh ne tese ér, Yehova ngu a vangertiôr ken mba ve civir un mba ve lu agumaior la je kpaa. Nyian ne, agumaior kpishi nga er Yosev nahan. Ve kpa ve na Yehova jighjigh er Yosev nahan. Ve mbagen i wuhe ve ken purusu sha ci u ve lumun ér mayange vea de u ungwan imo i Aôndo ga.—Ps. 110:3.

8. Ka nyi yange i er Naomi man Rutu?

⁸ Yange ijen gba ken Yuda tsung, nahan Naomi man tsombor na mough hen ya ve ken Yuda yem za tema twev ken tar u Moabi. Shighe kar yô, nom u Naomi u i yilan un ér Elimeleki la kpe, mase undun Naomi a ônov mba nomso uhar. Ayange nga karen yô, mbayev mbara vôso ônkasev mba Moabi, ugen la iti na lu Rutu ugen la di ér Orpa. Anyom nga kar er pue nahan yô, ônov mba Naomi mbara kpaa kpe atseen, shin ve lu a mar mbayev ga maa ve kpe. (Rutu 1:1-5) Hen ase er kasev mba utar mban yange vea zungwe tsung yô! Ka mimi, lu u Rutu man Orpa vea fatyô u hiden eren noov mbagen. Kpa Naomi u lu been iyol la di ka an nana nengen sha a naa? Yange Naomi ure tsung je yô, a kaa ér: “De kera yerem nen ner, Naomi ga, yilam nen ner, Mara; gadia Uhembanagee cii, erem kwagh u vihin yum.” Yange akaa a vihin tsung ne nga eren Naomi yô, a tsua u hiden ken Betelehem, nahan Rutu mough hide vea na imôngo.—Rutu 1:7, 18-20.

9. Rutu 1:16, 17, 22 tese ér Rutu yange taver Naomi ishima nena?

⁹ Ka nyi yange i wase Naomi? Lu dooshima u mimi u been mayange ga la. Ikyav i tesen yô, Naomi yange doo Rutu ishima sha mimi, nahan mayange Rutu lumun u undun un ga. (Ôr Rutu 1:16, 17, 22.) Mba hidi ken Betelehem yô, Rutu a er tom kpoghuloo a za yar twar u shair sha u va koson iyol na kua shi Naomi. Kwagh u Rutu er ne na yô, hanma or nan nenge er lu kwase u injaa shi eren tom kpoghuloo yô.—Rutu 3:11; 4:15.

10. Ka sha igbenda i nyi nahan Yehova yange tese ér mbaatsanev er Naomi man Rutu nahan doo un ishima?

¹⁰ Yehova yange wa Mbaiserael tindi u tese ér a wa mbaatsanev er Naomi man Rutu nahan ikyo yô. Yange kaa a ior nav ér, shighe u vea sundan iyiav yô ve undu mbigen sha akpekpe a ishule ve sha er mbaatsanev vea za yar twar yô. (Lev. 19:9, 10) Tindi ne na yô, lu u Naomi man Rutu vea zamber a zamber kwaghyan ga. Lu u vea fatyô u zuan a kwaghyan sha gbenda ne, man a hemba lun sha icivir kpaa.

11-12. Boashi yange na saan Naomi man Rutu iyol nena?

¹¹ Sule u Rutu yange a za yar twar her la lu u shagbaor ugen u i yilan un ér Boashi yô. Er Rutu var a Naomi shi lu eren a ngô u nom na ne sha dooshima yô, kwagh la kôr Boashi ken ishima tsung je yô, a yam dyako i tsombor ve la shi vôso Rutu hingir kwase na. (Rutu 4:9-13) Boashi man Rutu maa mar wan, ve ii un iti ér Obedi. Obedi ne ka tertamen u Tor Davidi.—Rutu 4:17.

¹² Hen ase er Naomi yange una kôr wanakiriki Obedi ve a saan un iyol tsung yô! Heela tseegh ga, shi yange una er msen a ishima i môm una sugh Yehova je ka u henen a hen ga. Nahan kpa, kwagh u hemban doon cii ngu keghen Naomi man Rutu ken hemen. Shighe u a va nder ve shin ku vea mase kaven ér Obedi lu tertamen u Yesu Kristu, Mesiya u i tôndo zwa ér ngu van la yô, a hemba saan ve iyol cii!

13. Ka akaa a injaa a nyi se fatyô u henen ken kwagh u Naomi man Rutu la?

¹³ Akaa a se fatyô u henen yô. Shighe u se lu tagher a akaa a karen jighjigh wase yô, alaghga iyol  ia kpe se shin ishima ia vihi se je kpaa. Alaghga se nenge ser gbenda môm ngu u se war mbamzeyol asev mbara ga. Shighe u kwagh a lu nahan yô, hemba doon u se suur sha Ter wase u sha la a ishima yase cii shi se lu kôôsôô a anmgbianev asev mba se civir un a ve imôngo la. Ka mimi, alaghga Yehova una kar a zayol u se lu tagher a mi la kera ga. Ikyav i tesen yô, Naomi kpa Yehova yange nder nom na kua ônov nav mba ve kpe la ga. Nahan kpa, una wase se u wan ishima, alaghga je yô a lu sha akaa a anmgbianev asev mba se civir un a ve la ve er a vese u tesen se dooshima u mimi u been mayange ga la.—Anz. 17:17.

14. Ka nyi yange i na ve iyol kpe Orlevi ugen tsung-nu?

¹⁴ Or u nger Pasalmi 73 la lu Orlevi. Sha nahan yô, lu a ian i icivirigh i doon tsung i eren Yehova tom ken ijiir i i civir un la. Nahan kpa, shighe ugen la iyol kpe un tsung je. Lu nyi i ere? Yange hii u tômon mlu u mbaaferev kua mbaihyaghev. Lu sha ci u soo u dondon ieren ve i bo la ga, kpa lu nengen ér uma ve hemba doon. (Ps. 73:2-9, 11-14) Lu inja er mbaaferev mban lu a hanma kwagh nahan, ve lu yôughyôugh shi ve lu ken mkpeyol, ve lu a kwagh u nan ve ishimanyian ga. Orlevi ne nengen nahan yô, iyol kpe un tsung je a kaa ér: “Mimi je, m gbe wanger ishima yam, man m nyian ishô iyol gbilin tsô.” Ikyav tese wang ér, alaghga kwagh la yange ma na, ma de u civir Yehova kuaa.

15. Pasalmi 73:16-19, 22-25 tese ér, Orlevi u nger pasalmi shon ne yange er nena ve iyol de u kpen unu?

¹⁵ Ôr Pasalmi 73:16-19, 22-25. Orlevi ne yange za “nyôr ken icighanjiir u Aôndo.” A shi nan kpa za lu imôngo vea mbacivir Yehova mbagen, nahan a gba ishima shimi, a nenge sha mlu na la doo doo shi a er msen kpaa. Kwagh la na yô, a hii u nengen er mhen na la i lu u ibume yô. Nahan a mase kaven er un hii u zan sha gbenda u ma u pav un a Yehova yô. A kav er mbaaferev ve til “ken ajiir a lyemen” shi vea saa “sha akaa a tan mciem iyol” shin mkur ve una kpilighyol yô. Yange gba u Orlevi u nger Pasalmi ne una gema nengen akaa er Yehova nahan ve kwagh la una wase un una de u tômon mlu u mbaaferev la shi iyol ia kera kpe un ga ye. Yange eren nahan yô, ishima gba un shimi nahan hide saan un iyol. A kaa ér: “Ma kwagh u a sarem sha tar ngu ga, saa We [Yehova].”

16. Ka akaa a nyi se fatyô u henen ken kwagh u Orlevi la?

 ¹⁶ Akaa a se fatyô u henen yô. Mayange doo u se yem tômon uma u mbaaferev mba i lu inja er kpe ve iyol la ga. Msaanyol ve la ka u sha anshighe kpuaa tseegh, shi mba lun gbem sha won ga. (Orpa. 8:12, 13) Aluer se mba tômon mlu ve la yô, iyol ia kpe se shi alaghga je yô, se hingir u vihin mlu wase vea Yehova. Nahan aluer u nenge wer u ngu tômon mkpeyol u mbaaferev yô, er kwagh u Orlevi yange er la. Ungwan kwaghwan u Aôndo a we se sha dooshima la shi luun vea mba ve eren ishima Yehova yô. Aluer Yehova hemba doon we ishima a hanma kwagh ugen cii yô, u zua a msaanyol u mimi. Nahan u lu sha gbenda u zan ken “uma u a lu uma jim jim la.”—1 Tim. 6:19.

17. Ka nyi yange i na ve iyol hingir u kpen Peteru?

¹⁷ Apostoli Peteru yange lu or u lu tsev tsev yô, nahan kpa shi a er kwagh gagher, ashighe agen je yô, a ngôôr pasen er ishima i lu un ker la ga. Kwagh ne na yô, ashighe agen a ôr shin a er kwagh a u henen sha mi shio, nahan shighe a karen yô, a vaa afanyô sha kwagh shon. Ikyav i tesen yô, shighe u Yesu kaa a mbaapostoli nav ér gba u una ya ican shi a wua un yô, Peteru gba vendan a na kaan ér: “Mayange kwagh a er u nahan ga.” (Mat. 16:21-23) Yesu maa kôôm Peteru. Shighe u ikpelaior i toron asema va u va kôron Yesu la, Peteru shi er kwagh gagher, a gber kpan u pristi u vesen tough. (Yoh. 18:10, 11) Kwa ne kpa, Yesu shi kôôm apostoli ne. Shi kwagen la, Peteru ta ave vanger ér, aluer mbaapostoli mbagen mbara cii undu Yesu kpa, un yô una undu un ga. (Mat. 26:33) Peteru yange hen ér un gande gbeev kpa lu nahan ga, tugh mbura je, Peteru va hingir u cian kwagh je yô, nyiman kwa tar ér un fa Yesu ga. Kwagh ne yange na iyol kpe Peteru kpishi, tsô “a due ken won a za vaa tsung.” (Mat. 26:69-75) Ka keng yange una hen ér, shin Yesu una tsa a de un a kwaghbo na la jeo?

18. Yesu yange wase Peteru sha er iyol ia kera kpe un ga nena?

¹⁸ Nahan kpa, Peteru yange de ér iyol i kpe un  je una de u civir Yehova kuaa ga. Yange nôngo gbeev kpa hide mough za hemen u civir Yehova vea mbaapostoli mbagen mbara. (Yoh. 21:1-3; Aer. 1:15, 16) Ka nyi yange i wase un ve ishima hide taver unu? Hiihii yô, Peteru umbur er Yesu yange vande eren msen sônon ér jighjigh na ma a ze hemen u taver her yô, shi Yesu taver Peteru ishima ér, a hide shi a taver anmgbianev nav asema. Yehova ungwa msen u Yesu er a ishima i môm ne. Shighe kar yô, Yesu ande hen Peteru man a shi nan kpa lu sha u taver un ishima. (Luka 22:32; 24:33, 34; 1 Kor. 15:5) Yesu yange ande hen mbaapostoli shighe u ve za ishu kôron tugh ka ka kpa ve kôr kwagh ga yô. Hen shighe ne, Yesu maa na Peteru ian i pasen er un doo un ishima yô. Yesu de ijende na i ishima ishima ne a kwaghbo shi seer nan un tom kpaa.—Yoh. 21:15-17.

19. Pasalmi 103:13, 14 wase se u nengen er Yehova ngu a nenge se zum u se er kwaghbo la nena?

¹⁹ Akaa a se fatyô u henen yô. Gbenda u Yesu er kwagh a Peteru ne tese er Yesu a zungwen mhôônom vough er Ter na nahan yô. Nahan zum u se er kwagh shami ga yô, doo u se nenge ser mayange Yehova a de se a kwaghbo la ga ze. Umbur wer, ka kwagh u Satan ngu a soo ér se hen je la. Nahan doo u se henen sha gbenda u se doo Yehova ishima tsung la zulee shi se umbur ser, a fa er se yen yô shi ngu a kegh a kegh iyol u den se a kwaghbo kpaa. Shi zum u mbagen ve er akaa a vihin se yô, doo u se kpa se dondo ikyav i Yehova la.—Ôr Pasalmi 103:13, 14.

20. Ka nyi se lu timen sha mi ken ngeren u dondon nee?

²⁰ Ikyav i Yosev man Naomi man Rutu man Orlevi kua Peteru la wase se u lun a vangertiôr ér, “Yehova ngu ikyua a mba asema a vihin ve la.” (Ps. 34:18, NWT) Ashighe agen ngu a de ér se tagher a akaa a karen jighjigh wase, shin iyol i kpe se. Nahan kpa, ka sea wa ishima a akaa a karen jighjigh wase sha iwasen i Yehova yô, jighjigh wase la a seer taver. (1 Pet. 1:6, 7) Ken ngeren u dondon ne, se lu seer nengen er Yehova ngu a sue mbacivir un sha mimi mba iyol i kpe ve, alaghga je yô, sha ci u mbamyen vev shin mbamtaver mbagen la.