Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 51

Jehova Ulabafwutula Aabo Batyompedwe

Jehova Ulabafwutula Aabo Batyompedwe

“Jehova ulaafwaafwi abaabo batyompedwe mumoyo; aabo batyompedwe ulabafwutula.”—INT. 34:18, bupanduluzi buyungizyidwe.

LWIIMBO 30 Ngu Taata, ngu Leza Wangu, Mweenzuma

IZILI MUCIBALO *

1-2. Ino tulalanga-langa nzi mucibalo eeci?

ZIMWI ziindi, tulakonzya kuyeeya kuti buumi mbufwaafwi alimwi akuti bujisi “mapenzi manji kapati.” (Job. 14:1) Aboobo cilalimvwisya kuti zimwi ziindi tulakonzya kutyompwa. Babelesi ba Jehova banji bamu Bbaibbele mbobakali kulimvwa oobo. Mane buya bamwi bakalombozya kufwa. (1Bam. 19:2-4; Job. 3:1-3, 11; 7:15, 16) Pele ciindi aciindi, Jehova, Leza ngobakali kusyoma, wakabaumbulizya alimwi akubayumya. Makani aamba kujatikizya mbabo akalembwa kutegwa atuumbulizye alimwi akutuyiisya.—Rom. 15:4.

2 Mucibalo eeci, tulabandika kujatikizya babelesi ba Jehova bamwi ibakaliyumya mumasunko aatyompya, nkokuti Josefa mwana wa Jakobo, mukamufwu Naomi alimwi amukamwanaakwe Rute, mu Levi iwakalemba Intembauzyo 73 alimwi amwaapostolo Petro. Mbuti Jehova mbwaakabayumya? Nziiyo nzi nzyotukonzya kwiiya swebo kutugama kuzikozyanyo zyabo? Bwiinguzi kumibuzyo eeyi butupa kusyoma kuti “Jehova ulaafwaafwi abaabo batyompedwe mumoyo,” alimwi ‘ulabafwutula aabo batyompedwe.’—Int. 34:18, bupanduluzi buyungizyidwe.

JOSEFA WAKALIYUMYA KUKUPENZYEGWA AKUCITILWA CAKUTALULAMA

3-4. Ncinzi cakamucitikila Josefa naakali mukubusi?

3 Josefa wakali amyaka iitandila ku 17 ciindi naakalota ziloto zyobilo, izyakazwa kuli Leza. Ziloto eezyi zyakali kutondezya kuti Josefa bumwi buzuba wakali kuyooba acuuno cilemekwa mumukwasyi. (Matl. 37:5-10) Pele kalitanalampa kuzwa ciindi Josefa naakalota ziloto eezyi, kwakamucitikila zintu zibyaabi. Muciindi cakumulemeka, banabokwabo bakamusambala mubuzike. Aboobo wakaba muzike wasilutwe muna Egepita wazina lya Potifara. (Matl. 37:21-28) Muciindi buyo cisyoonto buumi bwa Josefa bwakacinca cakumaninina. Tanaakacili kukkala aŋanda abausyi ibakali kumuyanda kapati. Wakaba muzike uutakwe ambwabede mu Egepita, kabelekela mwaalumi iwatakamuzyi Jehova.—Matl. 39:1.

4 Mpoonya bukkale bwa Josefa bwakaindila kubija. Mukaintu wa Potifara wakamutamikizya kuti wakali kuyanda kumujata. Kakunyina kwaasinizya makani, Potifara wakabikka Josefa muntolongo, mwalo mwaakaangwa nsimbi. (Matl. 39:14-20; Int. 105:17, 18) Amweezeezye buyo mbwaakalimvwa imukubusi Josefa ciindi nobakamutamikizya kuti wakali kuyanda kujata mukamuntu. Alimwi amuyeeye buyo masampu aakaboola azina lya Jehova akaambo kakutamikizyigwa ooku. Masimpe Josefa wakalijisi twaambo itwakeelede kumupa kutyompwa!

5. Ncinzi ncaakacita Josefa kutegwa azunde sunko lyakutyompwa?

5 Ciindi Josefa naakali muzike alimwi anaakali muntolongo, kunyina ncaakali kukonzya kucita kutegwa acince bukkale bwakwe. Ino ncinzi cakamugwasya kuzilanga munzila yeelede zintu? Muciindi cakubikkila maano kuzintu nzyaatakali kukonzya kucita, wakabeleka cabunkutwe mumilimo njaakapedwe. Kwiinda zyoonse, Josefa wakabikkila maano kukkomanisya Jehova mubuumi bwakwe. Akaambo kaceeci, Jehova wakazilongezya zyoonse nzyaakali kucita.—Matl. 39:21-23.

6. Ino Josefa wakaumbulizyigwa buti aziloto zyakwe?

6 Alimwi kweelede kuti Josefa wakali kukulwaizyigwa ciindi naakali kuyeeya ziloto zyabusinsimi nzyaakapedwe kaindi. Ziloto eezyi zyakali kutondezya kuti wakali kuyoobonana abanamukwasyi alimwi akuti bukkale bwakwe bwakali kuyoocinca akubota. Alimwi eeci ncecakacitika. Ciindi Josefa naakali amyaka iitandila ku 37, ziloto zyakwe zyabusinsimi zyakatalika kuzuzikizyigwa munzila iigambya.—Matl. 37:7, 9, 10; 42:6, 9.

7. Kweelana alugwalo lwa 1 Petro 5:10, ncinzi ciyootugwasya kuliyumya mumasunko?

7 Ncotwiiya. Makani aa Josefa atuyeezya kuti nyika eeyi nimbyaabi alimwi akuti bantu bayootucitila cakutalulama. Naba mukwesu naa mucizyi ulakonzya kutucitila cakutalulama. Pele kuti Jehova tumubona kuba Ndomba yesu naa Mayubilo eesu, tatukatyompwi pe naa kuleka kumubelekela. (Int. 62:6, 7; amubale 1 Petro 5:10.) Alimwi amuyeeye kuti Josefa weelede kuti wakajisi myaka iitandila ku 17 ciindi Jehova naakamupa ziloto eezyi. Aboobo Jehova ulabasyoma babelesi bakwe bakubusi. Mazuba aano, bakubusi banji bali mbuli Josefa. Abalo balijisi lusyomo muli Jehova. Ibamwi mane buya babikkwa muntolongo akaambo kakuyanda kuzumanana kusyomeka kuli Leza.—Int. 110:3.

BAMAKAINTU BOBILO IBAKAUSIDE KAPATI

8. Ncinzi cakacitikila Naomi a Rute?

8 Akaambo kanzala mpati iyakaliko, Naomi amukwasyi wakwe bakalonga kuzwa ku Juda imunzi ookwabo akuyookkala kabali beenzu ku Moabu. Okuya, Elimeleki mulumi wa Naomi, wakafwa akusiya mukaintu abana bobilo basankwa. Mukuya kwaciindi, bana aaba bakakwata bamakaintu bana Moabu, Rute a Olipa. Nikwakainda myaka iibalilwa ku 10, abalo bana basankwa ba Naomi bakafwa. Mbwaanga tiibakajisi bana, abalo bamakaintu babo bakasyaala balikke. (Rut. 1:1-5) Amuciyeeyele buyo mbobakauside bamakaintu aaba botatwe! Masimpe kuti Rute a Olipa bakali kukonzya kukwatwa alimwi. Pele ino nguni iwakali kuyoomulanganya Naomi, iwakali kuyaabucembaala? Naomi wakatyompwa kapati cakuti aciindi cimwi wakaamba kuti: “Mutanoondiiti kuti Naomi. Kamundiita kuti Mara, nkaambo Singuzuzyoonse walekela kuti buumi bundiyumine kapati.” Katyompedwe kapati, Naomi wakasala kupiluka ku Betelehemu, mpoonya Rute wakaunka anguwe.—Rut. 1:7, 18-20.

Leza wakatondezya Naomi a Rute kuti ulakonzya kubagwasya bakombi bakwe kuzunda kutyompwa alimwi akuusa. Sena inga wacita mbubwenya oobu akulindinywe? (Amubone muncali 8-13) *

9. Kweelana alugwalo lwa Rute 1:16, 17, 22, mbuti Rute mbwaakamukulwaizya Naomi?

9 Ino ncinzi cakamugwasya Naomi? Nduyando lutamani. Mucikozyanyo, Rute wakatondezya luyando lutamani kuli Naomi kwiinda mukukakatila kulinguwe. (Amubale Rute 1:16, 17, 22.) Ku Betelehemu, Rute wakabeleka cabunkutwe kuvwulula bbaale kutegwa kabalya a Naomi. Akaambo kaceeci, tiilyakalampa, mukaintu ooyu wakaba ampuwo mbotu.—Rut. 3:11; 4:15.

10. Muunzila nzi Jehova mwaakali kubalanganya bantu bapengede mbuli Naomi a Rute?

10 Jehova wakapede bana Israyeli mulawo wakali kutondezya luzyalo lwakwe kubantu bapengede ibali mbuli Rute a Naomi. Wakaambila bantu bakwe kuti ciindi nibakali kutebula, bakeelede kusiya zimwi kutegwa bantu bapengede bavwulule. (Lev. 19:9, 10) Aboobo Naomi a Rute bakali kukonzya kujana cakulya kakunyina kuyaabulombelela.

11-12. Mbuti Boazi mbwaakapa kuti ba Naomi a Rute bakkomane?

11 Mukamwini muunda Rute mwaakali kuvwulula, wakali muntu uuvwubide wazina lya Boazi. Wakakkomana kapati kubona Rute mbwaakakakatila kuli Naomi alimwi akumuyanda kapati. Aboobo kumbele Boazi wakakwata Rute alimwi akuula nyika iyakali kuzulilwa kumukwasyi wa Naomi, kutegwa cikabe cikono cabana ba Rute. (Rut. 4:9-13) Banabukwetene aaba bakaba amwana musankwa wazina lya Obedi, walo kumbele iwakazooba syaanyinakulu wa Mwami Davida.—Rut. 4:17.

12 Amweezyeezye buyo mbwaakali kukkomana Naomi ciindi naakali kulela mwana ooyu Obedi alimwi akupaila mupailo wakulumba kuli Jehova! Pele Naomi a Rute bayakwiindila kukkomana ciindi baakubusyigwa alimwi akuzyiba kuti Obedi wakali akati kabamausyi ba Mesiya Iwakasyomezyedwe, Jesu Kristo!

13. Nziiyo nzi nzyotukonzya kwiiya kumakani aa Naomi alimwi a Rute?

13 Ncotwiiya. Ciindi notusunkwa, tulakonzya kuusa alimwi akutyompwa kapati. Tulakonzya kuyeeya kuti mapenzi eesu taakamani pe. Muziindi zili boobu, tweelede kumusyoma Taateesu wakujulu Jehova, akukakatila kubakwesu alimwi abacizyi mumbungano. Masimpe kuti talili lyoonse Jehova nakonzya kuligwisya sunko. Mucikozyanyo, kunyina naakamubusya mulumi wa Naomi alimwi abana bakwe basankwa bobilo. Pele Jehova ulatugwasya kwiinda muzintu zyaluzyalo nzyobatucitila bakwesu alimwi abacizyi.—Tus. 17:17.

MU LEVI IWAKALI KUYANDA KULEKA KUBELEKELA JEHOVA

Mulembi wa Intembauzyo 73 wakatiilebwe akaambo kabaabo ibatakali kubikkila maano kuli Jehova, pele ibakali kulibonya kuzwidilila mubuumi. Eeci cilakonzya kutucitikila andiswe (Amubone muncali 14-16)

14. Nkaambo nzi mu Levi umwi ncaakatyompwa kapati?

14 Mulembi wa Intembauzyo 73 wakali mu Levi. Aboobo wakajisi coolwe caalubazu cakubelekela kubusena bwakukombela Jehova. Nokuba boobo, aciindi cimwi mubuumi bwakwe, awalo wakatyompwa. Nkaambo nzi? Wakatalika kunyonokela bantu babi alimwi ibalisumpula, ikutali akaambo kazintu zibi nzyobakali kucita, pele akaambo kakuti bakali kulibonya kupona buumi bubotu kwiinda nguwe. (Int. 73:2-9, 11-14) Bakali kulibonya kuti zintu zyoonse zyakali kubeendela kabotu, bakalivwubide, bakajisi buumi bubotu alimwi tiibakali kulibilika. Ciindi mu Levi naakabona boobu, wakatyompwa kapati cakuti wakaamba kuti: “Masimpe ndaile kulipenzya buyo kusalazya moyo wangu akusamba kumaanza kutondezya kuti ndinyina mulandu.” Cilisalede kuti, kwakasyeede aasyoonto buyo kuti acileke kubelekela Jehova.

15. Kweelana alugwalo lwa Intembauzyo 73:16-19, 22-25, mbuti mu Levi iwakalemba ntembauzyo eeyi mbwaakakuzunda kutyompwa?

15 Amubale Intembauzyo 73:16-19, 22-25. Mu Levi ‘wakanjila mucikombelo ca Leza cipati.’ Oomo, kali abakombinyina, wakali kukonzya kubulanga-langa bukkale bwakwe cakukkazika moyo alimwi akupaila kujatikizya bukkale oobo. Kwiinda mukucita boobo, wakabona kuti kuyeeya kwakwe tiikwakaluzi, alimwi akuti tanaakali kucita cabusongo calo kumbele icakali kukonzya kunyonganya cilongwe cakwe a Jehova. Alimwi wakabona kuti basizibi bali “abusena butezemuka” akuti bayoolobesyegwa “mulunyonyooko luyoosya.” Kutegwa alwane muuya wakunyonokela alimwi akutyompwa, sintembauzyo mu Levi wakeelede kubona zintu mbubonya mbwazibona Jehova. Ciindi naakacita boobo, wakaba aluumuno alimwi alukkomano. Wakaamba kuti: “Kunze [lya Jehova] kunyina cintu cimbi ncondiyanda anyika.”

16. Ncinzi ncotwiiya kuzwa kumu Levi umwi?

16 Ncotwiiya. Tatweelede kunyonokela basizibi ibalibonya kuzwidilila. Lukkomano lwabo taluli lwini-lwini alimwi ndwakaindi buyo kasyoonto alimwi tabakabi abuumi butamani kumbele. (Muk. 8:12, 13) Ikuti twabanyonokela, tuyootyompwa alimwi cilongwe cesu a Jehova cilakonzya kunyongana. Aboobo kuti naa mwatalika kulimvwa mbuli mbwaakalimvwa mu Levi, amucite mbubwenya mbwaakacita. Amutobele lulayo lwa Leza lwaluyando, alimwi akuyanzana abaabo ibacita kuyanda kwa Jehova. Kuti mwamuyanda Jehova kwiinda cintu cimbi cili coonse, muyooba alukkomano lwini-lwini. Alimwi muyoozumanana kweendela munzila iitola ‘kubuumi bwini-bwini.’—1Tim. 6:19.

KULEZYA KWA PETRO KWAKAMUTYOMPYA

Tulakonzya kugwasyigwa naa kugwasya bamwi kwiinda mukuyeeya mbwaakakuzunda kutyompwa Petro akubikkila maano kukubelekela Leza (Amubone muncali 17-19)

17. Ntwaambo nzi itwakamupa kutyompwa Petro?

17 Petro wakali mwaalumi musungu. Pele zimwi ziindi wakali kwaamba naa kucita zintu cakutayeeya, mpoonya kumamanino wakali kulimvwa bubi akaambo kakucita boobo. Mucikozyanyo, ciindi Jesu naakaambila baapostolo bakwe kuti uyoopenzegwa akujaigwa, Petro wakamukalalila kati: “Eeci tacikakucitikili pe.” (Mt. 16:21-23) Mpoonya Jesu wakamululamika Petro. Ciindi nkamu yabantu noyakaboola kuzoojata Jesu, Petro wakabweza ntaamu kakunyina kusaanguna kuyeeya, akukosola kutwi kwamuzike wamupaizi mupati. (Joh. 18:10, 11) Alimwi, Jesu wakamululamika mwaapostolo. Kuyungizya waawo, Petro wakalisumpula kwiinda mukwaamba kuti, nokuba kuti baapostolo bamwi balebwa akaambo ka Kristo, walo takalebwi pe! (Mt. 26:33) Pele Petro tanaakali sicamba kweelana ambwaakali kuyeeya. Busiku mbubwenya oobo, wakayoowa kapati akumukaka Simalelaakwe ziindi zyotatwe. Katyompedwe citaambiki, Petro “wakaunka anze akulila kapati.” (Mt. 26:69-75) Weelede kuti wakalibilika akuyeeya kuti Jesu kunyina nakonzya kumulekelela.

18. Mbuti Jesu mbwaakamugwasya Petro kuzunda penzi lyakutyompwa?

18 Nokuba boobo, Petro tanaakatyompwa kapati cakuti mane wakacileka kubelekela Jehova. Nokuba kuti wakalebwa, wakabukuluka akuzumanana kubelekela Jehova antoomwe abaapostolo bamwi. (Joh. 21:1-3; Mil. 1:15, 16) Ino ncinzi cakamugwasya kubukuluka? Wakayeeya kuti Jesu musyule wakapaila kuti lusyomo lwakwe lutamani, aboobo Jesu wakaambila Petro kuti apiluke akuyooyumya banabokwabo. Jehova wakawiingula mupailo ooyo uuzwa ansi aamoyo. Mpoonya Jesu wakalibonya cacigaminina kuli Petro, cakutadooneka kutegwa amuyumye-yumye. (Lk. 22:32; 24:33, 34; 1Kor. 15:5) Alimwi Jesu wakalibonya kubaapostolo boonse ciindi nobakazuba nswi busiku boonse pele kakunyina ncobakajaya. Aciindi eeco, Jesu wakapa Petro coolwe cakutondezya luyando ndwaakajisi kulinguwe. Jesu wakamulekelela mulongwe wakwe alimwi akumupa milimo minji.—Joh. 21:15-17.

19. Ino lugwalo lwa Intembauzyo 103:13, 14 lutuyiisya nzi kujatikizya mbwatubona Jehova ciindi notwalubizya?

19 Ncotwiiya. Nzila Jesu mbwaakamweendelezya Petro cilatondezya kuti Jesu ngusiluse kapati mbubwenya mbuli Bausyi. Aboobo ciindi notwalubizya, tatweelede kuyeeya kuti tuli babi kapati cakuti Jehova kunyina nakonzya kutulekelela. Amuyeeye kuti Saatani uyanda kuti katuyeeya munzila iili boobo. Muciindi caboobo, tweelede kuyeeya mbwatuyanda Jehova akuti ulikuzyi kulezya kwesu, alimwi ulayanda kutulekelela. Aboobo tweelede kumwiiya ciindi bamwi nobatulubizyila.—Amubale Intembauzyo 103:13, 14.

20. Ino ncinzi ncotuyoolanga-langa mucibalo citobela?

20 Cikozyanyo ca Josefa, Naomi a Rute, mu Levi, alimwi a Petro citupa kuba alusyomo lwakuti “Jehova ulaafwaafwi abaabo batyompedwe mumoyo.” (Int. 34:18) Pele zimwi ziindi ulazumizya kuti tusunkwe alimwi akutyompwa. Nokuba boobo, ciindi notuliyumya mumasunko kwiinda mulugwasyo lwa Jehova, lusyomo lwesu lulayuma. (1Pet. 1:6, 7) Aboobo mucibalo citobela, tuyoobona Jehova mbwabagwasya bantu bakwe basyomeka ibatyompedwe, ambweni akaambo kakutalondoka kwabo naa akaambo kabukkale bukatazya.

LWIIMBO 7 Jehova Onguzu Zyesu

^ munc. 5 Josefa, Naomi a Rute, mu Levi alimwi amwaapostolo Petro bakacitikilwa zintu izyakabatyompya. Mucibalo eeci, tulabona Jehova mbwaakabaumbulizya akubayumya. Alimwi tulabona ncotukonzya kwiiya kuzikozyanyo zyabo alimwi a Leza mbwaakabagwasya munzila yaluyando.

^ munc. 56 BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Naomi, Rute alimwi a Olipa bakausa kapati alimwi akutyompwa akaambo kakufwidwa balumi babo. Kumbele, Rute a Naomi bakakkomana ciindi Boazi naakazyala Obedi.