1, 2. ¿Bin ya jnoptik ta artikulo ini?

STALELNANIX-A te ya jmel koʼtantik te kʼalal ya jnoptik te komnax te jkuxlejaltik sok te nojel ta wokol (Job 14:1). Bayal j-abatetik yuʼun Jehová ta namey te jich la yaʼiy sbaik sok te la skʼan lajik yuʼune (1 Rey. 19:2-4; Job 3:1-3, 11; 7:15, 16). Pero te Dios kuʼuntik Jehová spisil-ora la yakʼbey yip yoʼtanik. Sok la yakʼ ta tsʼibayel ta Biblia te bin kʼax ta skuxlejalik swenta ya yakʼ smukʼul koʼtantik sok ya spʼijubtesotik (Rom. 15:4).

² Ta artikulo ini ya kilbeytik skʼoplal chaʼoxtul j-abatetik yuʼun Jehová te la sitintay pruebaetik sok te chebaj yoʼtanike: jich bitʼil te José snichʼan Jacob, te meʼba ants Noemí sok te yalib Rut, te lebita te la stsʼibay te Salmo 73 sok te jpuk-kʼop Pedro. ¿Bin-utʼil akʼbot yip yoʼtanik yuʼun te Jehová? Sok ¿bin ya jnoptik yuʼun? Te bin ya kiltike ya yakʼ jnaʼtik «te Jehová nopol ay ta stojol te machʼatic ayic ta mel-oʼtan» sok te «ya scoltay te machʼatic pichʼil yoʼtanique» (Sal. 34:18).

3, 4. ¿Bin wokolil la sta te José te kʼalal jchʼielto-ae?

³ Te kʼalal 17 yaʼbilal-a te José, ta swenta cheb wayichil akʼbot snaʼ yuʼun Dios te mukʼ skʼoplal ya xkʼot ta sfamilia (Gén. 37:5-10). Pero mato jaluk-a te la swayichtay-abi, ta oranax jelon te skuxlejale. Maba ichʼot ta mukʼ yuʼun te sbankiltak, la schonik bael bitʼil moso sok kʼot ta j-abat yuʼun jtul ejipsio-winik te Potifar sbiil te ay yaʼtel ta stojol te Faraón (Gén. 37:21-28). Te José kʼax kʼanbil yuʼun-a te state, pero ta repentenax kʼot ta mosoinel yuʼun jtul winik te ma yichʼoj ta mukʼ te Jehová (Gén. 39:1).

 ⁴ Ma jaʼuknax-abi, jaʼnix jich te yinam Potifar la slebey smul te José te tsakotlaj yuʼun. Te Potifar la skuy te melele, jaʼ yuʼun la yakʼ bael ta karsel, te banti la schukik ta kadena (Gén. 39:14-20; Sal. 105:17, 18). ¿Yabal xkʼot ta koʼtantik bin yaʼiyel la yaʼiy sba te José ta skaj te bin akʼbot smuline? Sok laniwan snop, «¿binwan ya xbajt yalik te ants winiketik ta stojol te Jehová?».

5. ¿Bin la spas te José yuʼun maba chebaj yoʼtan?

⁵ Te José maʼyuk bin-utʼil ya xjuʼ ya sjeltay-a te bitʼil ay ta mosoil sok te kʼalal chukul-ae. ¿Binwan koltayot yuʼun ma jaʼuk bajt ta yoʼtan te swokole? La spas tulan ta spasel te bin akʼbot spase sok ma jaʼuk bajt ta yoʼtan te bin ma xjuʼix yuʼun spasel-ae. Pero te bin mukʼxan skʼoplal ta yoʼtan-ae, jaʼ te Jehovae, jaʼ yuʼun akʼbot bendision ta spisil te bin la spase (Gén. 39:21-23).

6. ¿Bin-utʼil akʼbot smukʼul yoʼtan te José te bintik la swayichtaye?

⁶ Te José jaʼniwan akʼbot smukʼul yoʼtan te bintik akʼbot swayichtay yuʼun te Jehová, jich la snaʼ te ya schaʼyil te sfamilia sok te ya xlekub te skuxlejal. Yuʼun-nix jich kʼot ta pasel-a. Kʼalal 37 yaʼbilal-a te José, kaj ta kʼoel ta pasel te bintik la swayichtaye (Gén. 37:7, 9, 10; 42:6, 9).

7. Jich bitʼil ya yal 1 Pedro 5:10, ¿bin ya skoltayotik yuʼun ya xkujch kuʼuntik te wokoliletik?

⁷ ¿Bin ya yakʼ jnoptik? Te bin kʼax ta stojol te José ya yakʼ jnaʼtik te ta chopol balumilal ini aynanix machʼatik ya yutsʼinotik-a. Ayniwan jaʼ jtul ermano te ay bin ya spasbotike. Pero teme jaʼ Mukʼul Ton sok jaʼ anibal kuʼuntik te Jehová, maba ya xchebaj koʼtantik sok maba ya jkom jbatik ta abatinel ta stojol (Sal. 62:6, 7; kʼopona 1 Pedro 5:10). Kʼalal te Jehová ay bintik la yakʼbey swayichtay te José, jchʼiel keremto-a. Te Jehová ay smukʼul  yoʼtan ta stojol te jchʼieletik. Ta kʼajkʼal ini ay bayal jchʼieletik te ay schʼuunel yoʼtanik ta stojol te Jehová jich bitʼil te José, ay chaʼoxtulik te ayik ta karsel ta skaj te jun yoʼtan yakʼoj sbaik ta stojol te Jehová (Sal. 110:3).

8. ¿Bin wokolil la sta te Noemí sok te Rut?

⁸ Te Noemí sok te Elimélek kuxinik ta Judá sok ay chaʼtul skeremik-a, pero ta skaj te tal tulan wiʼnal bajtik ta kuxinel ta Moab. Te kʼalal tey ayik-a, laj te Elimélek sok stukel jil te Noemí sok te chaʼtul yalatak. Ta patil, nujpunik sok te Rut sok te Orpá te jaʼ moab-antsetik. Pero lajuneb jaʼbil ta patil, lajik bael-euk te smamalalik sok maʼyuk jilel snichʼnabik (Rut 1:1-5). Te oxtul antsetik-abi bayal la smel yoʼtanik. Te Rut sok Orpá ya xjuʼ ya xchaʼnujpunik, yan stukel te Noemí ayix yaʼbilal. ¿Machʼa ya xkanantayotix yuʼun-a? Ta skaj te bayal la smel yoʼtan, jich la yal: «¡Ma xawalboniquix Noemí, aʼboniquix jbihilin Mara, yuʼun bayel la yaʼbon jwocol te Machʼa spisil ya xhuʼ yuʼun!». Te Noemí sujt bael ta Belén sok jokinot bael yuʼun te Rut (Rut 1:7, 18-20).

9. Jich bitʼil ya yal Rut 1:16, 17, 22, ¿bin-utʼil te Rut la yakʼbey smukʼul yoʼtan te Noemí?

⁹ Te bin koltayot te Noemí ta yorail te swokole, jaʼ te kʼuxul oʼtanil te ma x-ijkitaywan. Te Rut la yakʼbey yil te kʼuxul oʼtanil-abi te kʼalal maba la yijkitaye (kʼopona Rut 1:16, 17, 22). Swenta ya staik te bin ya sweʼike te Rut tulan aʼtej ta stamel te sebada te ya yijkitay jilel te j-aʼteletike. Ta swenta te jich la spase, te Rut lek albot skʼoplal (Rut 3:11; 4:15).

10. ¿Bin-utʼil la yakʼ ta ilel skʼuxul ta yoʼtan te Jehová ta stojol te pobreetik?

¹⁰ Te Jehová yakʼojbey jun ley te lum Israel te la yakʼ ta ilel te ya snaʼbey yoʼbolil sba te pobreetik jich bitʼil te Noemí sok Rut. Te Jehová la yal ta mantal te manchuk ya stsobik te yawal stsʼunubik kʼalalto ta stiʼil skʼinalik swenta jaʼ ya stsobik te pobreetik (Lev. 19:9, 10). Jich maba la yaʼiyik kʼanbajel te Noemí sok te Rut, melel la sta sweʼelik.

11, 12. ¿Bin la spas te Boaz swenta tseʼel yoʼtanik te Noemí sok te Rut?

¹¹ Te Rut aʼtej ta skʼinal te Boaz te jaʼ jkʼulej winik. Chamnax yoʼtan yuʼun te la yil te skʼuxul yoʼtan te Rut ta stojol te Noemí. Te Boaz la sman te bintik ay yuʼun te sfamilia te Noemí sok nujpun sok te Rut (Rut 4:9-13). Ta patil, la sta yal snichʼanik te la yakʼbeyik sbiilin Obed, te jaʼ kʼot ta smamuch te David (Rut 4:17).

¹² Jnop kaʼiytik te Noemí te spetoj te Obed sok te tseʼelnax yoʼtan ya yalbey wokol sok spisil yoʼtan te Jehová. Pero te kʼalal ya xchaʼkuxajik ta pajel chaʼbej te Noemí sok te Rut te bin ya x-akʼbotxan stseʼelil yoʼtanike, jaʼ te ya snaʼik te tal ta stsʼumbal Obed te Jesucristo, te jaʼ te Mesías te albil skʼoplale.

13. ¿Bin ya jnoptik ta swenta te bin kʼax ta stojol te Noemí sok te Rut?

¹³ ¿Bin ya yakʼ jnoptik? Kʼalal ya xtal wokolil ta jtojoltik, yaniwan xchebaj koʼtantik o bayal ya jmel koʼtantik yuʼun. Jichniwan ya kaʼiytik te ma jnaʼtik bin ya jpastik. Ta yorail-abi, akʼa kakʼ smukʼul koʼtantik ta stojol te jTatik te ay ta chʼulchan sok manchuk ya xnamajotik ta stojol te kermanotaktike. Te Jehová maba spisil-ora ya slokʼes te jwokoltike, jich bitʼil te Noemí maba chaʼkuxajtesbot te smamalal sok  te yalatake. Pero te Jehová spisil-ora ya skoltayotik yuʼun ya xkujch kuʼuntik te jwokoltike, jaʼniwan ya stuuntes te ermanoetik swenta ya yakʼik ta ilel skʼuxul yoʼtan ta jtojoltik (Prov. 17:17).

14. ¿Bin yuʼun chebaj yoʼtan jtul lebita?

¹⁴ Te machʼa la stsʼibay te Salmo 73 jaʼ jtul lebita. Te lebitaetik ya x-abatinik te banti ya yichʼ ichʼel ta mukʼ te Jehová. Manchukme jich-abi, te lebita chebaj yoʼtan ta skaj te jajch sbikʼtal yoʼtan ta stojol te machʼatik chopol sok te jtoybaetik. Ma yuʼunuk te ya skʼan ya spas te bintik chopol ya spasike, pero jaʼ ikʼbot yoʼtan te lek yilel te skuxlejalike (Sal. 73:2-9, 11-14). Jich yilel te spisil ay yuʼunik: kʼulejalil, ya spasik te bintik ya skʼan yoʼtanik sok maʼyuk bin ya smel yoʼtanik yuʼun. Ta swenta-abi chebaj yoʼtan, jaʼ yuʼun jich la yal: «Tojol te pocbil coʼtan soc te pocbil jcʼab yuʼun ma ba ya jpas mulil». Chikan ta ilel te yak ta pejkʼajel te schʼuunel yoʼtane.

15. Jich bitʼil ya yal Salmo 73:16-19, 22-25, ¿bin la spas te lebita swenta ya sta smukʼul yoʼtan?

¹⁵ (Kʼopona Salmo 73:16-19, 22-25). Te lebita och «ta templo yuʼun Dios» te banti ay yantik israeletik te yakik ta yichʼel ta mukʼ te Jehová. Tey-a, la snop ta lek te bin yak ta kʼaxel ta stojol sok la skʼopon Dios. Jich la sta ta ilel sok kʼot ta yoʼtan te maba yak ta yakʼel ta ilel spʼijil yoʼtan, sok teme maba ya sjeltay te spensar, yaniwan xjuʼ ya xnamaj ta stojol te Jehová. Jaʼnix jich kʼot ta yoʼtan te «ya xjaxpʼuj yoquic» sok ya yichʼik lajinel te machʼatik chopolike. ¿Bin-utʼil la sta smukʼul yoʼtan sok la stsal te bikʼtal oʼtanil te lebita? Jaʼ te pajal kʼot snopojibal yuʼun sok te Jehová. Kʼalal jich la spas, la sta slamalil yoʼtan sok stseʼelil yoʼtan, sok jich la skʼopon te Jehová: «Mayuc bin yan ya jcʼan ta bahlumilal, haʼat nax atuquel».

16. ¿Bin ya jnoptik ta swenta te bin kʼax ta stojol jtul lebita?

¹⁶ ¿Bin ya yakʼ jnoptik? Ma skʼan ya xbikʼtaj koʼtantik ta swenta te bin yilel skuxlejalik te machʼatik chopolik. Ma smeleliluk  sok jkʼaxelnax te stseʼelil yoʼtanik, melel maba ya xkuxinik ta sbajtelkʼinal (Ecl. 8:12, 13). Teme ya xkaj sbikʼtal koʼtantik ta stojolik, ya xchebaj koʼtantik sok kʼunkʼun ya xpejkʼaj te schʼuunel koʼtantik. Jich yuʼun teme ay jich la kaʼiy jbatik te bitʼil la yaʼiy sba te lebita, jpastik te bin la spase, jchʼuuntik spasel te bin ya yal te Jehová sok jokintik te machʼatik ya x-abatinik ta stojole. Teme jaʼ ayxan skʼuxul koʼtantik ta stojol te Jehová, ayme stseʼelil koʼtantik ta smelelil sok maba ya kijkitaytik te be te ya x-ikʼawan bael ta smelelil kuxlejalil (1 Tim. 6:19).

17. ¿Bin yuʼun chebaj yoʼtan te Pedro?

¹⁷ Te jpuk-kʼop Pedro bayal te bintik la spas, pero ay oranax ya xkʼopoj sok ma snop ta lek te bin ya spase. Ta patil, ay ma lek ya yaʼiy sba yuʼun. Kʼalal te Jesús la yaltiklanbey te jpuk-kʼopetik te ya xkʼax swokol sok te ya yichʼ milel, te Pedro la stsits, jich la yalbey: «¡Ma hichuc ya xcʼoht ta acuenta!» (Mat. 16:21-23). Te Jesús la yakʼbey tojobtesel. Ta yan buelta kʼalal tal ipal ants winiketik ta stsakel bael te Jesús, te Pedro oranax la sbojbey lokʼel schikin te yabat te mukʼul saserdote (Juan 18:10, 11). Te Jesús la schaʼyakʼbey tojobtesel. Te Pedro jaʼnix jich la stoy sba ta yalel te maʼyuk bin-ora ya yijkitay te Jesús manchukme ya yijkitayik te yantike (Mat. 26:33). Pero ta skaj te la smukʼulin sba yoʼtan tal, xiwel ta yoʼtan, oxeb buelta la yal te ma snaʼbey sba te Jesús. Bayal la smel yoʼtan, «locʼ bahel soc bayel la yoqʼuetay sba yuʼun» (Mat. 26:69-75). Laniwan snop te ma xpasbot perdon yuʼun te Jesuse.

18. ¿Bin-utʼil te Jesús la skoltay te Pedro te kʼalal chebajem yoʼtan-ae?

¹⁸ Te Pedro chebaj yoʼtan, pero maba la yakʼ sba ta tsalel yuʼun. Manchukme ay banti chʼay maba la skom sba ta abatinel  ta stojol te Jehová (Juan 21:1-3; Hech. 1:15, 16). ¿Bin koltayot? Te Pedro jul ta yoʼtan te bin albot yuʼun te Jesús, te la skʼopon Dios yuʼun ma xpejkʼaj schʼuunel yoʼtan sok te ya yakʼbey yip yoʼtan te yermanotak. Te Jehová la skʼotes ta pasel te bin la skʼan te Jesús. Ta patil, te Jesús chiknaj ta stojol te Pedro yuʼun-niwan ya yakʼbey yip yoʼtan (Luc. 22:32; 24:33, 34; 1 Cor. 15:5). Ta yan buelta, te Jesús chiknaj ta stojol te jpuk-kʼopetik te kʼalal maʼyuk ni jkojtuk chay la stsakik ta sjunal ajkʼabal. Te Jesús la sjojkʼoybey te Pedro: «¿Cʼuxon bal ta awoʼtan?». Te Pedro la yalbey ta jamal te kʼux ta yoʼtane, jich yuʼun te Jesús la yakʼbeyxan yaʼtel, jich la yakʼ ta ilel te la spasbeyix perdone (Juan 21:15-17).

19. Jich bitʼil ya yal Salmo 103:13, 14, ¿bin-utʼil ya yilotik te Jehová sok bin-utʼil ya jtʼunbeytik te stalele?

¹⁹ ¿Bin ya yakʼ jnoptik? Te Jesús la snaʼbey yoʼbolil sba te Pedro, jich la yakʼ ta ilel te pajal stalel sok te sTate. Jich yuʼun teme ay banti ya xchʼayotik mame jnoptik te maʼyuk bin-ora ya spasotik perdon te Jehová. Jaʼme te bin ya skʼan te Satanás te jich ya jnop ta koʼtantike. Te jTatik te ay ta chʼulchan kʼuxotik ta yoʼtan sok ya snaʼ te ay banti ya xchʼayotike, ya atʼunbey stalel kʼalal kʼux ya awaʼiy aba sok kʼux ta awoʼtan-euk te machʼa ya xjelaw ta atojole (kʼopona Salmo 103:13, 14).

20. ¿Bin ya jnoptik ta yan artikulo?

²⁰ Te bin kʼax ta stojol te José, te Noemí, te Rut, te lebita sok te Pedro, ya yakʼ jnaʼtik «te Jehová nopol ay ta stojol te machʼatic ayic ta mel-oʼtan» (Sal. 34:18). Te Jehová ma spisiluk-ora ya slokʼes te jwokoltik o te ya xchebaj koʼtantike. Pero ta swenta te koltayel yuʼun, ya xkujch kuʼuntik sok ya stsak yip te schʼuunel koʼtantik (1 Ped. 1:6, 7). Ta yan artikulo ya kiltik bitʼil ya skoltay Jehová te machʼatik jun yoʼtanik te kʼalal chebajem yoʼtanik ta skajniwan te jmulawilotik o yantikxan te bin yuʼun.