1-2. Nuuni ha huuphe yohuwan ay beˈanee?

ISSI ISSITOO, nu layttay ay keena qanttakkonne qassi ay keena ‘metuwan kumidaakko’ qoppana danddayoos. (Iyy. 14:1) Hegee issi issitoo nuuni hidootaa qanxxanaadan oottees. Beni deˈida Yihoowa ashkkaratuppe daroti hidootaa qanxxidosona. Amaridaageeti hayqqanawukka koyidosona. (1 Kaw. 19:2-4; Iyy. 3:1-3, 11; 7:15, 16) SHin Yihooway ubbatoo eta minttetiisinne maaddiis. Eta taarikee xaafettidoy nuna minttettanassanne tamaarissanassa.—Roo. 15:4.

² Ha huuphe yohuwan, hidootaa qanxxissiyaabata genccida Yihoowa ashkkaratuppe amaridaageetubaa beˈana; hegeetikka Yaaqooba naˈaa Yooseefa, amˈˈiyo Naaˈoomonne I naˈaa keettaayyiyo Uruto, qassi Mazamure 73 xaafida Leewa zariyaanne kiittettida PHeexiroosa. Yihooway eta waati minttettidee? Qassi eta gakkidabaappe nuuni ay tamaarana danddayiyoo? “GODAI wozanai me77idoogeetussi mataana,” qassi I “ayyaanan liiqidaageeta ashshees” giya qaalay nuna minttettees.—Maz. 34:18.

3-4. Yooseefi yelagatettan deˈiyo wode A gakkidabay aybee?

³ Yooseefawu layttay 17 heera gidiyo wode I naaˈˈu aymuwaa aymottiis; I aymottanaadan oottiday Xoossaa. He aymmoti Yooseefa issi galla eta soo asay bonchchanaadan oottiya maataa I demmanaagaa bessoosona. (Doo. 37:5-10) SHin Yooseefi aymuwaa aymottidi daro takkennan, A bolli iitabay gakkiis. He wode A ishantti A mule bonchchibookkona. Yaatiyo gishshawu eti A bayzzidosona; yaatin I PHoxiifaara giyo Gibxxe kawuwaa oosanchchaa aylle gidiis. (Doo. 37:21-28) Guutta wodiyaa giddon Yooseefa deˈoy muleera laamettiis. Hegaappe simmin I bana siiqiya ba aawaa keettan deˈibeenna. Gibxxe biittan Yihoowa  erenna bitaniyawu oottiya pattenna aylle gidiis.—Doo. 39:1.

⁴ Hegaappe simmin Yooseefa hanotay yaa iitiis. PHoxiifaara keettaayyiya Yooseefi banaara wolqqan zinˈˈanawu maliis gaada wordduwan mootaasu. SHin PHoxiifaari hegee tumakkonne shaakkanawu maliyoogaa aggidi Yooseefa qasho keettan yeggin I sanssalatan qashettiis. (Doo. 39:14-20; Maz. 105:17, 18) Yooseefi yelaga. Hegaa gishshawu, wolqqan zinˈˈanawu maliis giidi mootido worddo mootuwan awu aybi siyettidaakko qoppa. Qassi asay hegaabaa siyido wode Yooseefa Xoossaa Yihoowaabaa iitabaa qoppennan aggenna. Yooseefi hidootaa qanxxanaadan oottiya gaasoy deˈiyoogee qoncce!

5. Yooseefi hidootaa qanxxennan agganawu ay oottidee?

⁵ Yooseefi aylle gidido wodekka, qashettido wodekka ba hanotaa laammanawu aybanne oottana danddayenna. Loˈˈobaa qoppiiddi deˈanaadan A maaddidabay aybee? I oottana danddayenna ubbabaa qoppiyoogaappe bawu immettida oosuwaa oottanawu danddayettida ubbabaa oottiis. Ubbappe aaruwan, Yooseefi ubbatoo Yihoowa ufassiyaaba xallaa qoppiis. Hegaappe denddidaagan, Yooseefi oottiyo ubbabaa Yihooway anjjiis.—Doo. 39:21-23.

6. Yooseefi ba aymotun geella waani minettidee?

⁶ Yooseefi daro layttaappe kase Yihooway aymuwan ayyo bessidobaa wotti dentti qoppiyoogankka minettennan aggenna. He aymoti I bantta so asaara zaarettidi gayttanaagaanne A hanotay giiganaagaa bessoosona. Qassi hanidabaykka hegaa. Yoosefawu layttay 37 heera gidiyo wode, A aymoti maalaaliya ogiyan polettiyoogaa doommidosona!—Doo. 37:7, 9, 10; 42:6, 9.

7. Koyro PHeexiroosa 5:10y yootiyoogaadan, metuwaa genccanaadan nuna aybi maaddanee?

⁷ Nu tamaariyoobaa. Ha alamee meqetti baynnaagaa gidiyoogaanne asay nuna naaqqanaagaa Yooseefa taarikee nuna hassayissees. Nu mala Kiristtaaneekka nuna qohana  danddayees. SHin nuuni Yihoowa nuussi Zaalla woy Qatto oottidi xeellikko, hidootaa qanxxokko woy ayyo haggaaziyoogaa aggokko. (Maz. 62:6, 7; 1 PHeexiroosa 5:10 nabbaba.) Yihooway Yooseefi he aymota aymottanaadan oottiyo wode awu layttay 17 heera gidana danddayiyoogaakka hassaya. Hegaa gishshawu, Yihooway ba yelaga ashkkaratun ammanettees. Ha wodiyan, daro yelagati Yooseefa mala. Aagaadan eti Yihoowa ammanoosona. Etappe amaridaageeti Xoossawu azazettiyoogaa aggennan ixxido gishshawu, bessenna qasho qashettidosona.—Maz. 110:3.

8. Naaˈoomonne Uruto gakkidabay aybee?

⁸ Wolqqaama koshay denddin Naaˈomanne I so asay Yihudan deˈiya bantta keettaa aggidi Mooˈaba giyo biittan deˈanawu biidosona. Yan Naaˈoomi azinay Elimeleeki hayqqin, A ba naaˈˈu attuma naatuura deˈawusu. Guyyeppe, naaˈˈu attuma naati Urutonne Orppo giyo Mooˈaaba biittaa macca naata ekkidosona. Tammaa gidiya layttaappe guyyiyan, Naaˈoomi attuma naati naˈa yelennan hayqqidosona. (Uru. 1:1-5) He heezzu maccaasati ay keena kayyottidaakko qoppa! Urutanne Orppa hara azinaa gelana danddayiyoogee qoncce. SHin cimida Naaˈoomissi koshshiyaabaa kunttanay oonee? Naaˈooma hidootaa qanxxada hagaadan gaasu: “Tana ‘Naa7oomo’ gooppite; ‘Camettidaare’ giite. Aissi giikko, Ubbaa Danddayiya Xoossai ta de7uwaa daro camettiis.” Ha azzanttiya ubbabay gakki simmin, Naaˈooma Beetaliheeme simmanawu qofaa qachchaasu; yaatin Uruta iira baasu.—Uru. 1:7, 18-20.

9. Uruto 1:16, 17, 22y yootiyoogaadan, Uruta Naaˈoomo waata minttettadee?

⁹ Naaˈoomo maaddidabay aybee? Aggenna siiquwaa. Leemisuwawu, Uruta Naaˈoomippe shaahettennan agganawu murttiyoogan iyyo aggenna siiquwaa bessaasu. (Uruto 1:7, 18-20 nabbaba.) Beetaliheemen, Uruta baassinne Naaˈoomissi pushalanawu minna oottaasu. Uruta hegaadan oottidoogaappe denddidaagan, A loˈˈonne gooba macaasa gidiyoogaa ubba asay akeekiis.—Uru. 3:11; 4:15.

10. Yihooway Naaˈoominne Uruti mala hiyyeesa asaa siiqiyoogaa ayba ogetun bessidee?

¹⁰ Yihooway Naaˈoominne Uruti mala hiyyeesa asawu qarettiyoogaa bessiya higgiyaa Israaˈeelatuyyo immiis. Hiyyeesati pushalana mala gadiyaa gaxaa gakkanaashin kattaa cakkenaadan I ba asawu yootiis. (Wog. 19:9, 10) Hegaa gishshawu Naaˈoomanne Uruta harata woossennan kattaa demmana danddayoosona.

11-12. Booˈeezi waatidi Naaˈoomanne Uruta ufayttanaadan oottidee?

¹¹ Uruta Booˈeeza giyo dure bitaniyaa gaden pushalaasu. Uruta Naaˈoomissi ay keenaa ammanettiyaakkonne O ay keenaa siiqiyaakko akeekidi I daro maalaalettiis. Hegaa gishshawu, Booˈeezi guyyeppe Uruto machchidi Uruti zareti laattana mala Naaˈoomippe gadiyaa shammiis. (Uru. 4:9-13) Booˈeezinne Uruta Kawuwaa Daawita aawaa aawa gidida Yoobeeda yelidosona.—Uru. 4:17.

¹² Naaˈooma guutta naˈaa Yoobeeda idimmada Yihoowa woosan galataydda ay keenaa ufayttidaakko qoppa! SHin Naaˈoomanne Uruta hayqquwaappe denddidi, yaanaagee odettido Masiyaa Yesuus Kiristtoosawu Yoobeedi mayzza aawa gididoogaa eriyo wode eti keehi ufayttana!

13. Naaˈoominne Uruti taarikiyaappe nuuni tamaarana danddayiyo maaddiyaabay aybee?

¹³ Nu tamaariyoobaa. Nuna wolqqaama metoy gakkiyo wode nuuni hidootaa qanxxana, ubba qassi keehi azzanana danddayoos. Geellaa nu metoy giigana danddayennabadan qoppana danddayoos. Hegaa mala wodetun, nuuni saluwan deˈiya nu Aawan wozanappe ammanettananne nu mala Kiristtaanetukko kaseegaappe aaruwan shiiqana bessees. Yihooway  nu metuwaa ubbatoo nuuppe qaarennaagee qoncce. Leemisuwawu, Yihooway Naaˈoomi azinaanne I attuma naata hayquwaappe denttibeenna. Gidikkonne, issi issitoo nu ishanttinne nu michchontti nuussi loˈˈobaa oottanaadan eta denttettiyoogan I nuna maaddees.—Lee. 17:17.

14. Leewa zare gidida issi bitanee keehi hidootaa qanxxidoy aybissee?

¹⁴ Mazamure 73 xafidaagee Leewa zare. Hegaa gishshawu, Yihoowawu goynniyo sohuwan haggaaziyo gita maatay awu deˈees. Gidikkonne, I ba deˈuwan hidootaa qanxxido wodee deˈees. Aybissi? I iitabaa oottana koyido gishshataassa gidennan, eti aagaappe loˈˈo deˈuwaa deˈiyaaba ayyo milatido gishshawu iita asata qanaatiis. (Maz. 73:2-9, 11-14) Eti dure, ishalo deˈuwaa deˈiyaageetanne aynne unˈˈettennaageeta milatoosona. Leewa zaree hegaa beˈido wode keehi hidootaa qanxxidi hagaadan giis: “Taani ta wozanaa geeshsha oottidoogeenne taani ta xillotettaa bessanau ta kushiyaa meecettidoogee tumuppe mela.” Hegee I Yihoowawu goynniyoogaa agganaadan oottana danddayiyoogee tuma.

15. Mazamure 73:16-19, 22-25y yootiyoogaadan, ha Mazamuriyaa xaafida Leewa zaree hidootaa qanxxiyoogaa waati aggidee?

¹⁵ Mazamure 73:16-19, 22-25 nabbaba. He Leewa zaree “Xoossaa geeshsha sohuwaa [geliis].” I haratuura Yihoowayyo goynniyo Xoossaa keettan, woppu gaana, loˈˈobaa qoppananne ba hanotaa xeelliyaagan woossana danddayees. Hegaappe denddidaagan, ba qofay bala gidiyoogaanne hegee wurssettan Yihoowaappe bana duuttana danddayiyoogaa akeekiis. Qassi iitati “hallixxiya sohuwan” deˈiyoogaanne ‘issoy attennan mule wuranaagaa’ I akeekiis. Leewa zaree qanaatiyoogaanne hidootaa qanxxiyoogaa agganawu Yihooway qoppiyoogaadan qoppana koshshiis. I hegaadan oottido wode zaarettidi unˈˈettibeenna; qassi ufayttiis. I, “Taani [Yihoowappe] attin sa7an harabaa aibanne amottikke” yaagiis.

16. Leewa zariyaappe nuuni ay tamaarana danddayiyoo?

¹⁶ Nu tamaariyoobaa. Nuuni ishalo deˈuwaa deˈiyaaba milatiya iita asaa mule qanaatana  koshshenna. Eta ufayssay takkennan xayiyaagaa; qassi etikka merinawu xayana. (Era. 8:12, 13) Nuuni eta qanaatikko, hidootaa qanxxana; qassi Yihoowaara dabbotido nu dabbotay duuxxana. Hegaa gishshawu, neeyyo Leewa zariyaagaadan siyettiyoogaa doommikko, I oottidoogaadan ootta. Xoossay siiquwan zoriyoobaa siya; qassi Yihoowa sheniyaa oottiyaageetuura laggeta. Neeni Yihoowa aybippenne aaruwan siiqiyo wode tumu ufayssaa demmana. Qassi ‘tumu deˈuwawu’ efiyaa ogiyaappe kiyennan deˈana.—1 Xim. 6:19.

17. PHeexiroosi hidootaa qanxxanaadan oottidabati aybee?

¹⁷ PHeexiroosi wozanappe oottiya asa. SHin I issi issitoo qoppennan haasayido woy oottido gishshawu, guyyeppe ba haasayidoban woy oottidoban zilˈˈettiis. Leemisuwawu, Yesuusi tuggatanaagaanne hayqqanaagaa ba kiittidoogeetuyyo yootiyo wode, PHeexiroosi A, “Hagee ne bolli mulekka yeenna” yaagiis. (Maa. 16:21-23) He wode Yesuusi PHeexiroosa seeriis. Deree denddidi Yesuusa oyqqanawu yiido wode, PHeexiroosi yuushshi qoppennan qeese ubbatu halaqaa ashkkaraa hayttaa qanxxi yeggiis. (Yoh. 18:10, 11) Yesuusi haranttuwakka PHeexiroosa seeriis. Hegaa bollikka, kiitettida harati Kiristtoosa aggidi baqatikkokka, I mule hegaadan oottennaagaa ceeqettidi yootiis. (Maa. 26:33) SHin PHeexiroosi I qoppidoogaadan mino gidenna. Guyyeppe he qammi, I keehi yayyidi Yesuusa heezzutoo kaddiis. PHeexiroosi hidootaa qanxxidi, “kare kiyidi mishettidi yeekkiis.” (Maa. 26:69-75) I Yesuusi tawu atto gaaneeshsha giidi qoppennan waayi aggana.

18. PHeexiroosi hidootaa qanxxiyoogaa agganaadan Yesuusi waati maaddidee?

¹⁸ SHin PHeexiroosi Yihoowawu haggaazennaadan diggiyaagaa keenaa hidootaa qanxxibeenna. He mooruwaappe simmin, I kiitettida haratuura aggennan Yihoowawu haggaaziis. (Yoh. 21:1-3; Oos. 1:15, 16) I zaarettidi loˈˈobaa  qoppanaadan maaddidabay aybee? PHeexiroosi A ammanoy minnanaadan Yesuusi kasetidi woossidoogaanne ba ishanttukko simmidi eta minttettanaadan Yesuusi yootidoogaa hassayiis. Yihooway Yesuusa woosaa siyiis. Guyyeppe, Yesuusi PHeexiroosawu qonccidoy A minttettanaassa gidennan aggenna. (Luq. 22:32; 24:33, 34; 1 Qor. 15:5) Kiitettidaageeti qamma kumettaa moliyaa oyqqanawu baaxetikkonne aynne oyqqibeenna gishshawu azzani simmin, Yesuusi etawu qoncciis. He wode, PHeexiroosi ay keena Yesuusa siiqiyaakko yootanaadan Yesuusi A oychchiis. Yesuusi ba siiqo laggiyawu atto giisinne awu gujo oosuwaa immiis.—Yoh. 21:15-17.

19. Nuuni nagaraa oottiyo wode Yihooway nuna waati xeelliyaakko Mazamure 103:13, 14⁠ppe ay tamaariyoo?

¹⁹ Nu tamaariyoobaa. Yesuusi PHeexiroosa oyqqido ogee I ba Aawaadan kehatettan maariyaagaa gidiyoogaa bessees. Yaatiyo gishshawu nuuni baliyo wode, Yihooway nuussi mule atto geenna giidi qoppana koshshenna. Nuuni hegaadan qoppanaadan Seexaanay koyiyoogaa hassaya. SHin Yihooway nuna ay keenaa siiqiyaakko, nu shugo miyyiyaa ay keenaa akeekiyaakkonne, nuussi atto gaanawu ay keenaa koyiyaakko nuuni loytti qoppana koshshees. Harati nuna qohiyaabaa oottiyo wode, nuunikka aagaadan atto giyaageeta gidana koshshees.—Mazamure 103:13, 14 nabbaba.  

20. Nuuni kaalliya huuphe yohuwan ay beˈanee?

²⁰ Yooseefa, Naaˈoominne Uruti, qassi Leewa zariyaanne PHeexiroosa taarikee “GODAI wozanai me77idoogeetussi mataana” gidiyoogaa nuuni ammanettanaadan oottees. (Maz. 34:18) Issi issitoo nuuni tuggatiyoonne hidootaa qanxxiyo wode I coˈˈu gi xeellana danddayees. Gidikkonne, Yihooway maaddin nuuni metuwaa genccidi xooniyo wode nu ammanoy minnees. (1 PHe. 1:6, 7) Nagaranchcha gidiyoogaa gaasuwan woy metiya hanotaa gaasuwan hidootaa qanxxida ammanettida ba ashkkarata Yihooway waati maaddidaakko nuuni kaalliya huuphe yohuwan gujjidi beˈana.