Skip to content

Skip to table of contents

DILONGI 51

‘Yave . . . Wumvukisanga Batu Badi mu Kiunda Kingolo’

‘Yave . . . Wumvukisanga Batu Badi mu Kiunda Kingolo’

‘Yave widi wufikama kuidi batu boso badi mintima mikofakana; ayi wumvukisanga batu badi mu kiunda kingolo.’MINKU. 34:18.

NKUNGA 30 Tat’ami, Nzambi’ami ayi Nkundi’ami

MAMBU TUANLONGUKA *

1-2. Mbi tunkuiza mona mu dilongi adidi?

KHUMBU ZINKAKA bo tunyindula buboti, befu tummonanga ti luzingu luidi beni lukhufi ayi ‘luwedi zikhuamukusu.’ (Yobi 14:1) Diawu khumbu zinkaka tumbelanga mu kiunda. Bisadi biwombo bi Yave mu thangu yikhulu mvawu baviokila mu mambu amomo. Bankaka mu bawu batomba kufua. (1Minti. 19:2-4; Yobi 3:1-3, 11; 7:15, 16) Vayi khumbu ziwombo Yave—Nzambi baba fiatilanga—wuba bomba ayi wuba kindisa. Binongo abiobio, bidi mu Kibibila muingi kutu bomba ayi kutu longa.—Loma 15:4.

2 Mu dilongi adidi, tunkuiza mona kifuani ki Yosefi muana Yakobi; ki Naomi ayi nkuekizi’andi Luti; ki Levi wusonika Minkunga 73 ayi ki mvuala Petelo. Bisadi bioso abiobio bi Yave, baviokila mu mambu maba bika mu kiunda. Buidi Yave kaba kindisila? Mambu mbi tulenda longuka mu bifuani biawu? Mimvutu mi biuvu abibi, minkuiza buela lufiatu luitu ti ‘Yave widi wufikama kuidi batu boso badi mintima mikofakana; ayi wumvukisanga batu badi mu kiunda kingolo.’—Minku. 34:18.

YOSEFI WUTOVUKA MU KIBILA KI MAMBU MAKHAMBULU MASONGA

3-4. Mambu mbi mamonikina Yosefi bo kaba muana ditoko?

3 Bo Yosefi kaba nduka 17 di mimvu, Nzambi wumvanga kulota zindozi wadi. Zindozi beni ziaba monisa ti nandi wala ba mutu wunkinza, dikanda diandi bala kinzikanga beni. (Ngene. 37:5-10) Vayi mua thangu to yivioka, luzingu lu Yosefi luyiza baluka mu phila kakhambu yindudila. Zikhomba ziandi bansumbisa ayi nandi wuyiza ba mvika wu mfumu yimueka ku Ngipiti bantedilanga Potifali. (Ngene. 37:21-28) Mu mua thangu Yosefi wubika kuba muana wu luzolo, muingi kuba mvika wu dibakala wukhambu sadilanga Yave.—Ngene. 39:1.

4 Yosefi wuyiza bue viokila mu mambu mankaka malutidi phasi. Nkazi mfumu’andi Potifali, wumvunina mambu ti nandi wutomba kunkuika kubundana nyitu. Potifali mu khambu fiongunina mambu beni, wukotisa Yosefi mu buloku ayi bankangisa mu ziphanga. (Ngene. 39:14-20; Minku. 105:17, 18) Mu thangu mambu amomo maba monika, Yosefi wuba to muana ditoko. Wulenda yindula kiunda kingolo kaba bo bamvunina mambu ti nandi betomba kubundana nyitu na nkazi wu mfumu’andi? Voti buidi batu bankuiza tadila Yave bo banzaba mambu amomo? Mambu amomo maba kuamikisa beni Yosefi. Diawu kabela beni mu kiunda!

5. Mbi bisadisa Yosefi kununga kiunda kaba?

5 Yosefi kasa ba ko lulendu muingi kubalula mambu maba monika mu luzingu luandi. Theti buka mvika, bosi bankotisa buloku. Vayi mbi binsadisa kununga kiunda kaba? Nandi kasa tsikika ko mayindu mandi mu mambu kabasa nunga ko kuvanga, vayi wukivana mu bisalu kaba tambulanga. Mvandi, Yosefi wuluta tsikika mayindu mandi mu kukuangidika Yave, Mutu wuluta ba nkinza mu luzingu luandi. Diawu Yave kaba sakumuninanga mamoso Yosefi kaba vanganga.—Ngene. 39:21-23.

6. Buidi zindozi zi Yosefi zinsadisila?

6 Kiuma kinkaka kisadisa Yosefi kununga kiunda kaba, kidi kuyindulanga mu zindozi kalota mu mimvu mivioka. Ziawu ziaba monisa ti Yosefi wala bue mona dikanda diandi ayi mambu kaba viokila mala mana. Ayi mawu mamonika. Bo Yosefi kaba nduka 37 di mimvu, zindozi ziandi zitona kusunduka mu phila kakhambu yindudila!—Ngene. 37:7, 9, 10; 42:6, 9.

7. Dedi bummonisina 1 Petelo 5:10, mbi biala tusadisa bo tuala viokila mu ziphasi?

7 Mbi tulenda longuka. Kinongo ki Yosefi kitu tebula moyo ti nza ayiyi yidi beni mambi. Ayi batu bala tuvangila mambu makhambulu masonga. Nate zikhomba zitu zi kiphevi balenda tunyongisa ntima. Vayi befu kutadila Yave banga Dimanya ditu voti Kisuamuni kitu, tualasa bika ko kiunda ki tununga voti kitu vanga kubika sadila Yave. (Minku. 62:6, 7; tanga 1 Petelo 5:10.) Tebuka mvandi moyo ti Yosefi wuba nduka 17 di mimvu bo Yave kamvanga kulota zindozi aziozio zinkinza. Mawu matu monisa ti, Yave wumfiatilanga matoko ba kunsadilanga. Bubu, matoko mawombo badi bakuikama kuidi Yave dedi Yosefi. Bankaka mu bawu mu kumanga levula minsiku mi Yave, baba kotisanga mu buloko mu khambu kibila.—Minku. 110:3.

BAKIETO BUADI BAVIOKILA MU KIUNDA KINGOLO

8. Mambu mbi mamonikina Naomi ayi Luti?

8 Mu kibila ki nzala yingolo yiba ku tsi yi Yuda, Naomi ayi dikanda diandi bayenda kue zinga ku tsi Moabi. Kuawu nnuni’andi Elimeleki kafuila ayi Naomi wusiala to na bana bandi buadi baba bakala. Buviokila thangu bana bandi bayiza kuelana na bakieto ba basi Moabi baba tedilanga Luti ayi Olopa. Bo vavioka nduka 10 di mimvu bana bandi mvandi bayiza fua mu khambu buta ni muana. (Luti 1:1-5) Yindula kiunda kingolo bakieto ba batatu abobo baba viokila! Bo baba bikhupa, ḿba Luti ayi Olopa baba luaku luku bakuela. Vayi Naomi wuba kiboba, nani wunkuiza nkieba? Khumbu yimueka, Naomi wuba beni mu kiunda ayi wutuba: ‘Bikanu kunthedila Naomi. Vayi thedilanu Mala, kibila Nkua Ngolo Zioso bekitula luzingu luami ndudi.’ Kheti mu kiunda kingolo kaba, Naomi wubaka makani ma kuvutuka ku Beteleyemi ayi Luti wuyenda yandi.—Luti 1:7, 18-20.

Yave wumonisa kuidi Naomi ayi Luti ti, nandi kalenda sadisa bisadi biandi badi mu kiunda. Bukiedika ti nandi kalenda vanga mvandi mawu kuidi ngiewu? (Tala matangu 8-13) *

9. Dedi bummonisina Luti 1:16, 17, 22, buidi Luti kakindisila Naomi?

9 Mbi bisadisa Naomi mu thangu ayoyo yi ziphasi? Luzolo lukuikama. Dedi, Luti wumonisina Naomi luzolo lukuikama mu kukhambu kunbika naveka. (Tanga Luti 1:16, 17, 22.) Ku Beteleyemi, Luti wusala beni mu kuetotanga bongo baba bikanga mu zitsola muingi nandi ayi Naomi babaka ki kudia. Mu kuba nkieto waba salanga beni ayi wuba mavanga mamboti, baboso baba kunkuitukanga.—Luti 3:11; 4:15.

10. Mu phila mbi Yave kamonisina luzolo lukuikama kuidi biphumbulu dedi Naomi ayi Luti?

10 Yave wuvana basi Isaeli nsiku wu kumonisanga mamboti kuidi biphumbulu. Nsiku awowo waba sadisanga biphumbulu, dedi Naomi ayi Luti. Nsiku beni waba tuba ti boti mutu bekuenda kuevela mbongo, kafueti bika mua nkadu muingi biphumbulu babaka bi kudia. (Levi. 19:9, 10) Mu kibila ki nsiku awowo, Naomi ayi Luti babaka bi kudia mu phila yimboti, mu khambu kuedindanga kuidi bankaka.

11-12. Buidi Boazi kasadisila Naomi ayi Luti?

11 Boazi nandi wuba mfumu yi tsola Luti kaba kuendanga kuetomba ki kudia. Luzolo ayi lukuikumunu lu Luti ayi Naomi, lunata Boazi kukuituka beni. Diawu, kasumbila kiuka ki dikanda di Naomi muingi kukuela Luti. (Luti 4:9-13) Boazi ayi Luti babuta muana wu dibakala ayi bamvana dizina di Obedi. Nandi wuyiza ba khaka yi ntinu Davidi.—Luti 4:17.

12 Yindula mayangi Naomi kaba banga mu thangu kaba nangunanga Obedi. Bukiedika nandi waba vutudilanga Yave matondo mu nkhayilu yi luvalu kamvana! Vayi malutidi madi mu kukuiza kuntuala. Bo Naomi ayi Luti bala vulubuka bawu bala zaba ti Obedi wuyiza ba khaka wu Mesiya babikula, Yesu Klisto!

13. Mambu mbi mankinza tube longuka mu kifuani ki Naomi ayi Luti?

13 Mbi tulenda longuka. Khumbu zinkaka mambu tumviokila, malenda kutu bika mu kiunda. Ayi mankaka malenda monikina buka ti masiko mbanunu voti vasi ko mutu muingi kutu sadisa. Mu thangu ayoyo, tufueti fiatila mu Tat’itu Yave ayi kubuela fikama zikhomba zitu zi kiphevi. Bukiedika ti bakana ko khumbu zioso Yave kala manisa ziphasi zitu. Tufueti tebuka moyo mu kifuani ki Naomi. Yave kasa vukisa ko nnuni’andi ni bana bandi. Vayi Yave kalenda sadila zikhomba zitu zi kiphevi muingi kutu vangila mamboti voti kutu sadisa.—Zinga. 17:17.

WUMUEKA MU NKUNU WU LEVI WUTONA KUVEKUKA

Nsoniki Minkunga 73 wutona kuvekuka bo kaba monanga batu bakhambu sadila Yave kubaka ndandu mu luzingu. Befu mvitu tulenda viokila mu mawu. (Tala matangu 14-16)

14. Kibila mbi wumueka mu nkunu wu Levi kabela mu kiunda?

14 Nsoniki wu Minkunga 73 wuba wumueka mu nkunu wu Levi. Nandi wuba kiyeku ki mfunu ki kusadila ku nzo yinlongo baba mbuongiminanga Yave. Vayi mu mua thangu, nandi wuyiza ba mu kiunda. Kibila mbi? Nandi wutona kumona nsoki bankua mambi ayi bankua lunangu. Bakana ko mu kibila ki mambi mawu, vayi kibila bawu baba monikanga buka ti babi luzingu lumboti. (Minku. 73:2-9, 11-14) Baba monikanga buka ti badi biabioso—zimbongo, luzingu lumboti, ayi basa kuazukanga ko. Nsoniki awowo wu Minkunga wuba beni mu kiunda diawu katubila: ‘Bukiedika, mu phamba kuandi yikebizi ntim’ami wuvedila ayi mu phamba yisukulizi mioko miami.’ Mawu mammonisa ti kiphevi ki nsoniki ayoyo kiaba dekuka.

15. Dedi bummonisina Minkunga 73:16-19, 22-25, buidi wumueka mu nkunu wu Levi kanungina kiunda kaba?

15 Tanga Minkunga 73:16-19, 22-25. Nsoniki awowo ‘wukota ku kibuangu kinlongo ki Nzambi.’ Ayi wudengana mvandi batu bankaka baba mbuongiminanga Yave. Nandi wusambila kuidi Yave matedi mambu maba kunkuamisa ayi wutona kuyindula buboti mu mambu beni. Vawu kabakudila ti, mayindu kaba masa ba ko masulama. Mvandi wubakula ti wukota mu nzila yitona kuntatula kuidi Yave. Nsoniki awowo wuvisa ti bankua mambi ‘badi mu ntoto widi ndelu’ ayi bala baka ‘tsukulu yimbi’. Muingi kubotula nsoki ayi kiunda kaba mu ntima, nsoniki wu Minkunga 73 waba tombulu kutadila mambu mu phila yi Yave. Bo nandi kavanga mawu, nandi wuvutula ndembama ayi mayangi kaba. Nandi wutuba: ‘Kubotula kuandi [Yave], yisintomba ko kiuma kinkaka va ntoto’.

16. Mambu mbi tulenda longuka mu kifuani ki Levi?

16 Mbi tulenda longuka. Befu tulendi mona ko nsoki phila bankua mambi bammonikina buka ti badi luzingu lumboti. Mayangi mawu masi ko makiedika, madi mu thangu yikhufi ayi balasa tambula ko luzingu lu mvu ka mvu. (Mpovi 8:12, 13) Kumona nsoki bankaka kulenda tuvanga kuba mu kiunda ayi kutatuka Yave. Boti ngie betona kumona nsoki luzingu lu bankua mambi, vanga mambu muisi Levi kavanga. Yuwa malongi ma Nzambi ayi kuna kikundi na batu bansadilanga Yave. Boti luzolo luaku mu Yave luawu lulutidi kena biuma bioso, ngie wala baka mayangi makiedika ayi wala tatamana mu nzila yinnata mu ‘luzingu lu mvu ka mvu.’—1 Tim. 6:19.

ZINZIMBALA ZI MVUALA PETELO ZINTUADISA KIUNDA

Mvuala Petelo wununga kiunda kaba ayi wutatamana kusadila Nzambi. Befu mvitu tulenda tambula lusalusu ayi kusadisa bankaka befu kuyindulanga mu kifuani kiandi. (Tala matangu 17-19)

17. Bibila mbi mvuala Petelo kaba muingi kuba mu kiunda?

17 Mvuala Petelo wuba dibakala diba beni nzunzu vayi khumbu zinkaka waba tubanga ayi waba vanganga mambu mu khambu yindula buboti. Diawu khumbu zinkaka kaba nyonginanga mu mambu kaba vanganga. Dedi, bo Yesu kakamba bapostolo bandi ti wunkuiza tovuka ayi kufua, mvuala Petelo wunkamba: ‘Mambu amomo masi kukuizila ko.’ (Matai 16:21-23) Yesu wusemba Petelo. Bo dingumba dimueka diyenda muingi kuekanga Yesu, Petelo wubue vanga mambu mankaka mu khambu yindula. Nandi wuzenga dikutu di kisadi ki nganga zi minkisi. (Yoa. 18:10, 11) Yesu wubue semba mvual’andi. Mvandi, mvuala Petelo wutuba ti kalendi kuekula ko Yesu kheti mu thangu bapostolo bankaka bala vanga mawu! (Matai 26:33) Vayi lufiatu alolo kaba mu naveka lusa kadidila ko mu thangu yiwombo. Kibila nandi wuyiza manga Mfumu’andi khumbu zitatu. Mvuala Petelo wunyonga beni mu mambu kavanga, diawu ‘kabasikila mu thinu ku nganda. Ayi wudila beni’! (Matai 26:69-75) Mba nandi wuyindula ti Yesu kalendi kunlemvukila ko.

18. Buidi Yesu kasadisila mvuala Petelo kununga kiunda?

18 Vayi mvuala Petelo kasa bika ko kiunda kimvanga kubika sadila Yave. Nandi wuyiza nunga zinzimbala ziandi ayi wutatamana kusadila Yave va kimueka na bapostolo bankaka. (Yoa. 21:1-3; Mava. 1:15, 16) Mbi bisadisa mvuala Petelo kununga kiunda kaba? Yesu wusambila muingi kiminu ki Petelo kibika dekuka ayi wukindisa Petelo muingi kavutuka ayi kakindisa bankaka. Yave wutambudila nsambu awowo. Kuntuala, Yesu wumonikina mvuala Petelo ayi wunkindisa. (Luka 22:32; 24:33, 34; 1 Koli. 15:5) Bo bapostolo baviokisa builu bumueka mu khambu baka zifu, Yesu wuba monikina. Mu kilumbu beni nandi wuvana luaku mvuala Petelo muingi kamonisa nati kitesu mbi kaba kunzodilanga. Yesu wulemvukila nkundi’andi wu luzolo ayi wumbuela kumvana kisalu.—Yoa. 21:15-17.

19. Buidi Minkunga 103:13, 14 wutu sadisila kuba mayindu ma Yave mu matedi zinzimbala zitu?

19 Mbi tulenda longuka. Yesu wulandana zikhadulu zi Tat’andi mu phila yisulama, mu kumona Petelo kiaki. Diawu, bo tumvanga zimbala tubika yindulanga ti tusiedi ko tsadulu. Amomo mawu mayindu Satana kantomba befu tuba. Vayi tufueti yindulanga mu luzolo Yave kadi mu befu. Ayi kutebukanga moyo ti nandi zebi kitesu ki kadika kisadi kiandi. Ayi nandi widi wukubama muingi kutu lemvukila. Tufueti landakana kifuani kiandi mu thangu bankaka ba tunyongisa ntima.—Tanga Minkunga 103:13, 14.

20. Mbi tunkuiza longuka mu dilongi dinlanda??

20 Kifuani ki Yosefi, Naomi, Luti, wumueka mu nkunu Levi, ayi mvuala Petelo, kitu vana lufiatu ti ‘Yave widi wufikama kuidi batu boso badi mintima mikofakana.’ (Minku. 34:18) Bukiedika ti nandi wumbikilanga khumbu zinkaka tuviokila mu ziphasi ayi mu mambu ma tubika mu kiunda. Vayi bo tunkuikama mu lusalusu luandi, kiminu kitu kinluta banga kikinda. (1 Pete. 1:6, 7) Mu dilongi dinlanda, tunkuiza mona buidi Yave kansadisilanga bisadi biandi bikuikama badi mu kiunda, ḿba mu kibila ki masumu voti mu kibila ki mambu mankaka maphasi.

NKUNGA 7 Yave, Mangolo Mitu

^ Lut. 5 Yosefi, Naomi, Luti, wumueka mu nkunu wu Levi ayi mvuala Petelo, baviokila mu mambu maba bika mu kiunda. Mu dilongi, adidi tunkuiza mona buidi Yave kaba sadisila ayi kaba bombila. Mvandi tunkuiza mona, mbi tulenda longuka mu bifuani biawu ayi mu phila Yave kaba sadisila mu luzolo.

^ Lut. 56 MAMBU MADI MU ZIFIKULA: Naomi, Luti, ayi Olopa badi mu kiunda mu kibila ki lufua lu banuni bawu. Kuntuala Luti, Naomi ayi Boazi bankuangalala mu kibila ki mbutukulu yi Obedi.