Wolo ɖenɖe tɔm wɛɛ yɔ

Wolo tɔm ñʋŋ ɖeɖe

Tɔm ndʋ ɖa-takayɩsɩ kalɩyaa pɔzʋʋ yɔ

Tɔm ndʋ ɖa-takayɩsɩ kalɩyaa pɔzʋʋ yɔ

Aduwa 24:16 yɔɔdʋʋ se: “Ɛyʋ siɣsiɣ tʋ kaɣ tɔlʋʋ tam lʋbɛ nɛ ɛkaɣ kʋyʋʋ.” Ɛzɩ ɛyʋ weyi ɛlakɩ kɩdɛkɛdɩm nɛ ɛlɛlɩɣ ɛlɛ pʋwayɩ Ɛsɔ kpeɣ-i yɔ ɛ-tɔm mayaɣ ŋga kɔyɔɔdʋʋ?

Toovenim taa lɛ, pɩtɩkɛ ɛyʋ ɛnʋ ɛ-tɔm mayaɣ ŋga kɔyɔɔdʋʋ. Ɛlɛ kɔyɔɔdʋʋ ɛyʋ weyi ɛkatɩɣ kala sakɩyɛ nɛ ɛɖɔkʋʋ ɛ-tɩ yɔ ɛ-tɔm na.

Na tɔm ndʋ tɩcɔ mayaɣ ŋga nɛ tɩta yɔ: “Hayɩ kañatʋ tʋ, taañɩ kpaca ɛyʋ siɣsiɣ tʋ ɖɩɣa, nɛ taalazɩ ɛ-ɖɩhɛzɩyɛ. Ɛyʋ siɣsiɣ tʋ kaɣ tɔlʋʋ tam lʋbɛ nɛ ɛkaɣ kʋyʋʋ; ɛlɛ kañatʋ tɩnaa kaɣ tɔlʋʋ kʋñɔŋ taa. Ño-koyindu ɛtɔlaa kɔyɔ, ña-taa ɛtaala leleŋ, nɛ ɛ-kʋñɔŋ taa lɛ, taamɛyɩ ña-laŋɩyɛ taa.”—Adu. 24:15-17.

Ɛyaa nabɛyɛ maɣzɩɣ se kalɩtʋ 16 yɔɔdʋʋ ɛyʋ weyi ɛlakɩ kɩdɛkɛdɩm ɛlɛ ekpiɖiɣ nɛ taabalɩyɛ kɩbanɖɛ ɖaɣnɩɣ wɛʋ ɛ nɛ Ɛsɔ pɛ-hɛkʋ taa yɔ ɛ-tɔm na. Aŋgletɛɛrɩ Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa nabɛyɛ naalɛ mawa se caanaʋ taa tɔm susuyaa nɛ mba posusuu tɔm lɛɛlɛɛyɔ yɔ, mbʋ palɩzɩ mayaɣ ŋga ka-taa. Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa mba, patasɩ yɔɔdʋʋ se ye mbʋ mayaɣ ŋga kawɩlɩɣ yɔ, pʋ-tɔbʋʋ se “ɛyʋ kɩbanʋ pɩzɩɣ nɛ ɛla kɩdɛkɛdɩm sɔsɔm ɛlɛ ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛsɔɔlʋʋ Ɛsɔ nɛ ɛ-tɔm kɛdɩnɩ Ɛsɔ mbʋ pʋ-yɔɔ yɔ ekpiɖiɣ.” Ɛyʋ weyi ɛɛñakɩ pana se ɛɖɔkɩ ɛ-tɩ nɛ ɛtaala kɩdɛkɛdɩm yɔ, mayaɣ ŋga kɔ-tɔbʋʋ lɩzʋʋ mbʋ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkɛdɩnɩ-ɩ. Ɛpɩzɩɣ nɛ ɛmaɣzɩ se paa ɛlakɩ kɩdɛkɛdɩm nɛ ɛlɛlɩɣ yɔ, Ɛsɔ kaɣ-ɩ kpeɣu paa ɛzɩmtaa.

Ɛlɛ pɩtɩkɛ kalɩtʋ 16 tɔbʋʋ lɛ.

Ebree tɔm piye nɖɩ pɛɖɛzaa se “tɔlʋʋ” nɛ “ɛtɔlaa” yɔ kalɩtʋ 16 nɛ 17 taa yɔ, papɩzɩɣ nɛ palabɩnɩ-ɖɩ tʋmɩyɛ hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ taa. Papɩzɩɣ nɛ pɔyɔɔdɩ se kpɩnɛ naɖɩyɛ tɔlɩ nʋmɔʋ taa, nɔɔyʋ lɩnɩ ɖɩɣa ñʋʋ taa nɛ ɛtɔlɩ yaa putooye naɖɩyɛ tɔlɩ tataa. (Wp. 22:4, 8; Am. 9:9) Papɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ palabɩnɩ tɔm piye nɖɩ tʋmɩyɛ nɛ ɖɩ-tɔbʋʋ nɩʋ wɛɛ ndɩ. “[Yehowa] ɛwɩlɩɣ ɛyʋ nʋmɔʋ kɔyɔ, pʋdʋ nɩŋgbanzɩ iinuki; Paa pɩlabɩ-ɩ cɛŋɛm kɔyɔ, ɛɛtɔlʋʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ [Yehowa] teliɣ-i ɛ-nandasɩ taa.”—Keɣa 36:23, 24; Adu. 17:20.

Ɛlɛ na tɔm ndʋ wɩlɩyʋ Edward Plumptre yɔɔdaa yɔ. Ɛyɔɔdaa se: “Patɩlabɩnɩ Ebree tɔm piye nɖɩ pɛɖɛzaa se ‘tɔlʋʋ’ yɔ tʋmɩyɛ kpa se pɔyɔɔdɩ kɩdɛkɛdɩm tɔm.” Pʋwayɩ lɛ, Bibl taa tazɩyʋ lɛlʋ kpeɣli kalɩtʋ 16 taa tɔm ɛzʋnɔ: “Pɩkɛ falaa se pala Ɛsɔ samaɣ kɩdɛkɛdɩm mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pɩkaɣ-kɛ ɖenuu paa ɛzɩmtaa, ɛlɛ pɩɩkaɣ ɛyaa kɩdɛkɛdaa ɖenuu!”

Ye mbʋ, tɔm tʋnɛ tɩwɩlɩɣ se pɩtɩkɛ kɩdɛkɛdɩm labʋ tɔm Aduwa 24:16 yɔɔdʋʋ, ɛlɛ mayaɣ ŋga kɔyɔɔdʋʋ ɛzɩma ɛyʋ katɩɣ kala, halɩ ɖama yɔɔ ɖama yɔɔ yɔ pɩ-tɔm na. Sɔnɔ ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa, ɛyʋ siɣsiɣ tʋ pɩzɩɣ nɛ ɛtɔlɩ kʋdɔŋ yaa ɛkatɩ kala lɛɛna. Halɩ komina pɩzɩɣ nɛ kɩnazɩ-ɩ e-tisuu yɔɔ siŋŋ. Ɛlɛ ɛpɩzɩɣ nɛ ɛtaa Ɛsɔ liu se ɛkaɣ-ɩ sɩnʋʋ nɛ ɛlʋbɩnɩ kala ana nɛ ɛwabɩ-yɛ. “Maɣzɩ ɛzɩma ŋnaɣ ɖoŋ ɖoŋ se piɖeɣni Ɛsɔ sɛyaa yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ŋna.” Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖa-taa tɛma se “[Yehowa] ɖɔkʋʋ mba pɔtɔlʋʋ yɔ, ɛkʋsʋʋ mba pɔyɔlʋʋ yɔ.”—Keɣa 40:2-4; 144:14-19.

“Ɛyʋ siɣsiɣ tʋ” taa ɛɛlakɩ leleŋ se ɛyaa lalaa wɛɛ nɛ pakatɩɣ kala. Ɛlɛ ehikiɣ laŋɩyɛ hɛzʋʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛnawa se “mba pañaŋ Ɛsɔ yɔ, mba patɩnɩ koboyaɣ, mba peseɣ ɛ-ɛsɩndaa sɔɔndʋ yɔ.”—Ekl. 8:11-13; Yɔɔb 31:3-6; Keɣa 26:5, 6.