Ilo m̦ool, ejjab eñin mel̦el̦ein eoon in. Ijoke, ej jitõñl̦o̦k ñan juon eo me ej buñ ak jemaroñ ba bwe ejjab bõjrak an iioon apañ ko ak men ko reppen im armej in ej bar jerkak ak jemaroñ ba ej bar kajoor im kijenmej ium̦win wãween kein.

Jen etale eoon ko jet m̦oktal̦o̦k jãn im ãlikin Jabõn Kõnnaan 24:16, me rej ba: “O armej ri-nana, kwõn jab kõjjaade m̦weo im̦õn ri-wãnõk; kwõn jab ko̦kkure jikin kakkije eo an. Bwe ri-wãnõk ej buñ jiljilimjuon alen, im ej bar jerkak; a ukõji ro ri-nana kõn jorrããn. Kwõn jab m̦õn̦õn̦õ ñe eo ri-kõjdate eok ej buñ, im bũruom̦ en jab lañlõñ ñe em̦õj ukõje.”​—JK. 24:15-17.

Jet armej rej l̦õmn̦ak bwe eoon 16 ej kõnnaan kõn juon eo me ear kõm̦m̦an jerawiwi bõtab tokãlik ej ukel̦o̦k im ebar em̦m̦an jem̦jerã eo an ippãn Anij. Ruo ri-tõlin kabuñ jãn England rar je im ba bwe ewõr “ri-tõlin kabuñ ko, ilo tõre ko etto im ilo bar raan kein, me em̦õj aer kõmel̦el̦eiki eoon in” ilo wãween in. Ri-tõl rein ruo rar bar ba bwe kõmel̦el̦e rot in ej mel̦el̦ein bwe “juon eo me em̦m̦an emaroñ kõm̦m̦ani jerawiwi ko rel̦l̦ap ak ilo ejja iien eo wõt, ej wõnm̦aanl̦o̦k wõt ilo an yokwe Anij im Anij ej m̦õn̦õn̦õ wõt ippãn kõnke ej ukel̦o̦k kajjojo iien.” Kain mel̦el̦e rot in emaroñ em̦m̦an ippãn juon eo me ejjab kõn̦aan bõbraik e make jãn an kõm̦m̦an jerawiwi. Emaroñ bõk l̦õmn̦ak eo bwe meñe ejjab bõjrak an kõm̦m̦an jerawiwi, ak Anij enãj baj jol̦o̦k wõt an bõd aolep iien.

Bõtab ejjab eñin mel̦el̦e eo ilo eoon 16.

Naanin Hibru eo me kar ukote ñan naan eo “buñ” ilo eoon 16 im 17, emaroñ jerbal ñan elõñ wãween ko. Em̦õj kõjerbale naan in ñan kwal̦o̦k an juon men ak armej wõtlo̦k—juon menninmour ej okjak ilo juon ial̦, juon armej ej wõtlo̦k jãn raan m̦weo ak juon m̦õttan edik ej wõtlo̦k ñan lal̦. (Dut. 22:4, 8, UBS; Amos 9:9) Naan in emaroñ bar jerbal ñan naanin kõkkar, ãinwõt an waanjoñak in kwal̦o̦k: “Jeova ej kapen etal ko an juon em̦m̦aan, im Em̦õn̦õn̦õ kake an ial̦. Meñe ebuñ, eban pãd wõt lal̦, bwe Jeova ej dãpij e kõn pein.”​—Sam 37:23, 24; JK. 11:5; 13:17; 17:20.

Bõtab, l̦õmn̦ak kõn naan kein an juon Professor etan in Edward H. Plumptre, ke ear ba: “Naanin Hibru eo ñan [“buñ”] ejjañin kar jerbal ñan buñ ilo jerawiwi.” Eñin unin, bar juon rimmãlõtlõt ej kõmel̦el̦eiki eoon 16 ilo wãween in: “Enãj ejjel̦o̦k tokjãn ñan ko̦kkure armej ro an Anij kõnke renaaj baj lo wõt tõprak, ak ñan ro renana reban!”

Aet, ijello̦kun an Jabõn Kõnnaan 24:16 kõjerbal “buñ” ñan jitõñl̦o̦k ñan juon me ej buñ ilo jerawiwi, ej jitõñl̦o̦k ñan apañ ko ak wãween ko reppen jej iiooni, me ejjab bõjrak aer wal̦o̦k. Ilo jukjukun pãd in enana kiiõ, juon eo ewãnõk emaroñ iioon apañ ko ikijjeen ãjmour eo an ak wãween ko jet. Emaroñ bar iioon jum̦ae im matõrtõr jãn kien kõn wõt tõmak eo an. Meñe ãindein, ak emaroñ lõke bwe Anij ej rejetake im bwe enaaj jipañe ñan kijenmej wõt im lo tõprak. Baj l̦õmn̦ak m̦õk kõn joñan ikkutkut in am̦ kar loe an ri-karejar ro an Anij lo tõprak meñe rej iioon wãween ko reppen. Etke ej ãindein? Kõnke jej lõke bwe “Jeova ej kõjerkak im dãpij ro otemjej rebuñ; im kajutak ro otemjej rejillo̦k.”​—Sam 41:1-3; 145:14-19.

Juon “ri-wãnõk” ejjab m̦õn̦õn̦õ kõn an ro jet iioon apañ ko. Ijoke, ej bõk kaenõm̦m̦an jãn an jel̦ã bwe ‘el̦aññe jej kautiej Anij innem men otemjej renaaj em̦m̦an ñan kõj.’​—Ekl. 8:11-13, UBS; Job 31:3-6; Sam 27:5, 6.