Ir al contenido

Ir al índice

Pregunta ña̱ kéʼé na̱ káʼvi tutu yóʼo

Pregunta ña̱ kéʼé na̱ káʼvi tutu yóʼo

Proverbios 24:16 káchiña: “Ni nda̱a̱ u̱xa̱ yichi̱ ná ndakava na̱ kéʼé ña̱ nda̱kú, ndako̱ovana”. ¿Á káʼa̱n ña̱ versículo yóʼo xa̱ʼa̱ na̱ tuku ta tuku kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa soo íxakáʼnu-ini Ndióxi̱ xa̱ʼa̱na?

Va̱ása káʼa̱nña xa̱ʼa̱ na̱yóʼo. Chi ña̱ versículo yóʼo káʼa̱nña xa̱ʼa̱ iin na̱ tuku ta tuku yáʼa nu̱ú tu̱ndóʼo soo ndáko̱ovana á kúchiñuvana yáʼana nu̱ú tu̱ndóʼo yóʼo.

Ná kotoyó ndáaña káʼa̱n inkaka versículo ña̱ kítáʼan xíʼin ña̱yóʼo, káchiña: “Va̱ása kuyatiún nu̱ú íyo veʼe na̱ kéʼé ña̱ va̱ʼa ta kundatúnna ña̱ va̱ʼa keʼún ña̱ va̱ása va̱ʼa xíʼinna, ta va̱ása sandíʼi-xa̱ʼún nu̱ú ndákindeéna. Saáchi ni nda̱a̱ u̱xa̱ yichi̱ ná ndakava na̱ kéʼé ña̱ nda̱kú, ndako̱ovana, soo na̱ ndi̱va̱ʼa-ini mií ña̱ kéʼéna sandákavañaʼá. Va̱ása kusi̱í-iniún tá ná ndakava na̱ sáa̱-ini xíni yóʼó á tá ná kaki̱ʼi xa̱ʼa̱na” (Prov. 24:15-17).

Sava na̱ yiví káʼa̱nna ña̱ versículo 16 káʼa̱nña xa̱ʼa̱ na̱ yiví na̱ kíʼvi ku̱a̱chi nu̱ú Ndióxi̱ soo ndándikó-inina, ta ndákutáʼan vií tukuna xíʼinra. U̱vi̱ na̱ su̱tu̱ ña̱ ñuu Inglaterra ka̱ʼyína ña̱yóʼo: “Sava na̱ sánáʼa̱ xa̱ʼa̱ Biblia na̱ ni̱xi̱yo tiempo xi̱naʼá ta saátu na̱ íyo tiempo vitin, saá kúú ña̱ káʼa̱nna xa̱ʼa̱ texto yóʼo”. Ta na̱ su̱tu̱ yóʼo ni̱ka̱ʼa̱nkana: “Tá saá íyo ña̱ versículo yóʼo, ña̱yóʼo kúni̱ kachiña ña̱ iin ta̱a kiviva ku̱a̱ʼá yichi̱ keʼéra ña̱ va̱ása va̱ʼa soo kúʼvi̱kava-inira xínira Ndióxi̱, ña̱kán ndándikó-inira ni ku̱a̱ʼá yichi̱ kéʼéra ña̱ va̱ása va̱ʼa”. Iin na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa kivi kutóona ña̱ káʼa̱n inkana xa̱ʼa̱ texto yóʼo, chi kivi ndakanixi̱nína ña̱ ni ku̱a̱ʼá yichi̱ ná ki̱ʼvina ku̱a̱chi nu̱ú Ndióxi̱ ixakáʼnuva-inira xa̱ʼa̱na.

Su̱ví ña̱yóʼo kúú ña̱ kúni̱ kachi ña̱ versículo 16.

Tu̱ʼun hebreo “ndákava” ña̱ va̱xi nu̱ú versículo 16 xíʼin 17 ku̱a̱ʼá ña̱ʼa kúni̱ kachiña. Tá kúú kivi ka̱ʼa̱nña xa̱ʼa̱ ña̱ ndákava iin tí si̱ndi̱ki̱ chí yichi̱, á ña̱ ndákava iin na̱ yiví xi̱ní veʼe á ña̱ ndákava iin yu̱u̱ loʼo nu̱ú ñuʼú (Deut. 22:4, 8; Amós 9:9). Soo tu̱ʼun yóʼo kivi ka̱ʼa̱nña xa̱ʼa̱ inka ña̱ʼa, tá kúú ña̱yóʼo: “Tá kúsi̱í-ini Jehová xíʼin ña̱ kéʼé iin ta̱a, níʼira yichi̱ nu̱úra. Ni ná ndakavara va̱ása kandúʼura nu̱ú ñuʼú, saáchi mií Jehová kúú ta̱ tíin ndaʼa̱ra” (Sal. 37:23, 24; Prov. 11:5; 17:20).

Iin ta̱ xíni̱ va̱ʼa xa̱ʼa̱ Biblia ta̱ naní Edward H. Plumptre ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ tu̱ʼun hebreo ndakava ña̱ va̱ása kúni̱ kachiña, ña̱ ki̱ʼvina ku̱a̱chi nu̱ú Ndióxi̱. Inka ta̱ xíni̱ va̱ʼa xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, siaʼa ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ versículo 16: “Iin ña̱ kíʼvi kúú ña̱ ixandi̱va̱ʼana xíʼin na̱ ñuu Ndióxi̱ saáchi na̱yóʼo kǎkuvana nu̱ú tu̱ndóʼo, soo na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱ va̱ása va̱ʼa ndíʼi-xa̱ʼa̱na”.

Ña̱kán Proverbios 24:16 va̱ása káʼa̱nña xa̱ʼa̱ ña̱ ndakavana ta keʼéna ña̱ kini á ña̱ ndakavana ta̱ ki̱ʼvina ku̱a̱chi nu̱ú Ndióxi̱. Saáchi ña̱ káʼa̱nña xa̱ʼa̱ kúú ña̱ tuku ta tuku yáʼana nu̱ú tu̱ndóʼo. Nu̱ú ñuyǐví ta̱ Ndi̱va̱ʼa yóʼo iin na̱ yiví na̱ kéʼé ña̱ va̱ʼa kivi xo̱ʼvi̱na xa̱ʼa̱ ña̱ kúúmiína iin kue̱ʼe̱ á inkaka tu̱ndóʼo, á nda̱a̱ kivi ixandi̱va̱ʼa na̱ chíñu xíʼinna. Soo kivi kandíxana ña̱ íyo Ndióxi̱ xíʼinna ta chindeétáʼanra xíʼinna ña̱ ya̱ʼana nu̱ú ndiʼi tu̱ndóʼo yóʼo. Ndiʼi ña̱ kéʼé na̱ ñuu Ndióxi̱ va̱ʼaní kánaña, ¿nda̱chun va̱ʼaní kánaña? Ña̱ Biblia káʼa̱nña xíʼinyó: “Jehová chíndeétáʼanra xíʼin ndiʼi na̱ kúni̱ ndakava, ta ndániʼira ndiʼi na̱ íyo toso” (Sal. 41:1-3; 145:14-19).

Xa̱ʼa̱ ña̱yóʼo, na̱ kéʼé ña̱ nda̱kú va̱ása kúsi̱í-inina tá yáʼa inkana nu̱ú tu̱ndóʼo. Saáchi kúsi̱í-inina tá kúnda̱a̱-inina ña̱ ndiʼi na̱ ndásakáʼnu Ndióxi̱ va̱ʼaní kána ndiʼi ña̱ kéʼéna chi kúʼvi̱-inina xíninara (Ecl. 8:11-13; Job 31:3-6; Sal. 27:5, 6).