Mana. Astawanpis imaymana llakiykunata aguantaj runamanta parlashan. Chay runaqa kutin kutita llakiykunapi kaspapis, mana chay llakiykunawan atipachikunchu.

Proverbios 24:16 versiculota astawan entiendenapaj, 15 versiculomanta 17 versiculokama leerina. Chay versículos nin: “Sajra runa, ama ima sajratapis ruwaychu cheqan runaj contrantaqa, nitaj wasinmanta imasninta suwaychu. Cheqan runaqa qanchis kutita urman, chantaqa uj qanchis kutillatataj sayarikun. Sajra runastajrí llakiyman urmachisqa kanqanku. Ama kusikuychu, nitaj fiestata ruwaychu, enemigoyki miskʼajtin, chayri urmajtimpis”, nispa.

Wakin runasqa Proverbios 24:16 versiculota leespa ninku: “Kay versiculoqa nishan, mashkha kutita juchallikuspapis, Diosmanta perdonta mañakojtinchej, perdonallawasun”, nispa. Inglaterramanta iskay tata curas nerqanku: “Iglesiaspi yachachejkunaqa, unaypis kunanpis ajinallatapuni chay versiculota sutʼinchanku”, nispa. Paykuna nillarqankutaj: “Ajinata yachachejkunaqa, waj parlaypi nishanku: ‘Cheqan runaqa ashkha kutista jatun juchapi urmanman. Jinapis Diosta munakullanpuni, arrepientekuntaj chayqa, Diosqa payta allinpaj qhawallanqapuni’, nispa”. Sapa kuti juchallikoj runapajqa, chay sutʼinchayqa sumaj kanman. Imajtinchus payqa, kutin kutita juchallikojtinpis Dios perdonanallanta yuyan.

Proverbios 24:16 versiculotaj mana chaymantachu parlashan.

Chay versiculopi, 17 versiculopiwan “urman” chanta “urmajtimpis” palabras rikhurin. Hebreo parlaypi chay palabraspaj oqharikusqan palabraqa, ashkha imasmanta parlanapaj oqharikuyta atinman. Wakin kutisqa urmaymantapuni parlanapaj oqharikun. Chayrayku Biblia nin: ‘Waka ñanpi urmasqa, uj runa wasi patamanta urmaykun, trigo grano pampaman urman’, nispa (Deu. 22:4, 8; Amós 9:9). Jinapis “urmay” palabraqa, wakin kutis mana urmaymantapunichu parlashan. Chaytataj Bibliaj kay nisqanpi reparasunman: “Runaqa urmaspapis, mana urmasqachu qhepakonqa, imaraykuchus Tata Diosqa makinmanta japʼin” (Sal. 37:23, 24; Pro. 11:5; 13:17; 17:20).

Edward H. Plumptre sutiyoj profesorpis nin: “Hebreo parlaypi ‘urmay’ palabraqa, ni jaykʼaj oqharikunchu juchapi urmaymanta parlanapaj”, nispa. Chayrayku uj yachayniyoj runa, Proverbios 24:16 versiculota waj jinamanta sutʼinchan. Pay nin: “Diospa kamachisnintaqa qhasillata ñakʼarichinkuman. Imaraykuchus paykunataqa allinpuni rin, sajra runastatajrí mana”, nispa.

Qhawarinchej jina, Proverbios 24:16 mana juchapi urmaymantachu parlashan, manaqa llakiykunasniyoj chayri problemasniyoj kanamanta. Chaytaj ichá sapa kuti kanman. Kay sajra mundopi kausasqanchejrayku, cheqan runasqa onqonkuman chayri waj problemasniyoj kankuman. Ichá gobiernospis paykunata chejnikuspa qhatiykachankuman. Jinapis Jehová Diosqa paykunawan kashan. Paytaj chay llakiykunata aguantanankupaj yanapanqapuni. Ichá noqanchejpis, Jehová kamachisninta yanapasqanta rikunchej. Bibliapuni nin: “Diosqa tukuy urmajkunata oqharispa sayachin, jinallatataj kʼumuykachachisqastapis aysarin”, nispa (Sal. 41:1-3; 145:14-19).

“Cheqan runaqa”, mana wajkuna llakiypi kasqankumanta kusikunchu. Astawanpis payqa, “Diosta manchachikuspa kawsakunku, chaykunata allimpuni rinanta” yachaspa sonqochakun (Ecl. 8:11-13; Job 31:3-6; Sal. 27:5, 6).