Tajin ta kchʼaw chrij wariʼ. Xaneʼ, wajun versículo tajin kchʼaw chrij jun winaq che amaqʼel kqʼax chuwach kʼaxkʼolil tekʼuriʼ kwalij chi jumul, kraj kubʼij, che kkunik kuchʼij ri kʼax.

Chqanikʼoj ri kubʼij ri nikʼaj chi versículos re wajun texto: «Meʼabʼan itzel taq chomanik che jun winaq tzʼaqatisanel pa ronojel mawi matijtobʼej uyojixik ri ja ri kʼo wi, paneʼ kʼu wuqubʼ mul ktzaqik, wuqubʼ mul kwalij chi na; are kʼu ri e bʼanal taq itzelal kebʼiqʼtaj na pa ri kiʼaqasaqil. Matkikotik mawi meʼabʼan nimaqʼij kimak ri chaqʼinik xuqujeʼ taq ri utzaqik ri ubʼanom ukʼulel chawe» (Prov. 24:15-17).

E jujun kkibʼij che ri versículo 16 kchʼaw chrij jun winaq che kʼi mul kmakunik are kʼu kkuyutaj umak rumal ri Dios. E kebʼ sacerdotes británicos xkitzʼibʼaj che «e kʼo winaq re ojer y kimik che kkitzijoj ri utzij ri Dios, jeʼ ri kichomanik chrij wajun texto riʼ». Ri sacerdotes xuqujeʼ xkibʼij che wajun chomanik kraj kubʼij che «jun utz winaq kuya kubʼan nimaʼq taq makaj, are kʼu kuya ta kan uloqʼoqʼexik ri Dios, y kwalij chi jumul are chiʼ kuta sachbʼal umak chiʼ amaqʼel kmakunik». Wajun chomanik riʼ utz kuta riʼ ri winaq che kraj taj kukoj uchuqʼabʼ che uyaʼik kan ri mak, rumal che weneʼ kuchomaj, che paneʼ amaqʼel kmakunik, ri Dios amaqʼel kusach ri umak.

Are ta laʼ ri kraj kubʼij ri versículo 16.

Ri tzij «ktzaqik» pa ri chʼabʼal hebreo che xkoj pa ri versículos 16 y 17 kʼo kʼi kraj kubʼij. Kuya kkojik are chiʼ qastzij kʼo ktzaqik, jun kʼutbʼal, are chiʼ jun amaʼ wakax ktzaq pa ri bʼe, are chiʼ jun winaq che ktzaq lo pa uwiʼ ri ja o are chiʼ jun alaj abʼaj ktzaq cho ri ulew (Deut. 22:4, 8; Amós 9:9). Wajun verbo riʼ xuqujeʼ kuya kkojik are chiʼ kbʼix jun etal o simbólico, junam rukʼ wajun kʼutbʼal riʼ: «Ri Ajawaxel are kkʼamow ubʼe ri winaq kuya kʼu pa ri bʼe ri kqaj chuwach areʼ; paneʼ kʼu ktzaqik, man kpoyiʼ ta kanoq, chaptal kʼu rumal ri uqʼabʼ ri Ajawaxel» (Sal. 37:23, 24; Prov. 11:5; 17:20).

Ri Comentario bíblico Beacon kukʼutu che ri tzij tzaqik re ri chʼabʼal hebreo «kchʼaw ta chrij ri winaq che kmakunik». Xuqujeʼ, jun chi experto kubʼij chrij ri versículo 16: «Kʼo ta upatan y kʼo ta kuchʼak jun winaq che kubʼan kʼax che ri utinamit ri Dios, rumal che e areʼ kkiyak chi jumul kibʼ; are kʼu ri itzel winaq kkun taj».

Rumal laʼ Proverbios 24:16 tajin ta kchʼaw chrij ri winaq che kmakunik. Xaneʼ kchʼaw chrij ri kʼi kʼax che amaqʼel kuriq ri winaq pa ukʼaslemal. Pa wajun uwach Ulew che kʼo pa uqʼabʼ ri Itzel jun utz winaq weneʼ kuriq kʼax rumal che kyawajik o jun chi jastaq, xuqujeʼ weneʼ kuriq kʼax kumal ri e qʼatal taq tzij. Are kʼu qas retaʼm che ktoʼ rumal ri Dios che uchʼijik ri kʼax. ¿La mat qastzij che ri upatanelabʼ ri Dios amaqʼel utz kel ri jastaq chkiwach? ¿Jasche jewaʼ kkʼulmatajik? Ri Biblia kuya ri kubʼsal kʼuʼx chqe che «ri Ajawaxel keʼutoqʼej ri ketzaqlobʼik, keʼuwalijisaj ri ketuqarik» (Sal. 41:1-3; 145:14-19).

Rumal laʼ, ri utz winaq ktzeʼn ta chkij ri e nikʼaj chik che kkiriq kʼax. Xaneʼ, kkikot che retaʼmaxik che «ri nim kkil wi ri Dios xuqujeʼ kkinaʼ kibʼ chuwach, utz kkitaqlebʼej» o kkiriq utzilal (Ecl. 8:11-13; Job 31:3-6; Sal. 27:5, 6).