Wë na di soni dë di vers aki kë taki. Ma di tëkisi aki ta taki u wan sëmbë di sömëni fuka ta miti baka na baka, nasö di sömëni tesi ta miti, ma a ta hoi dou.

Boo luku di vers nëën fesi ku di ta ko nëën baka. De taa: „Ja musu dë kuma wan hogihati sëmbë di ta koti lulu u tei di wosu u wan limbohati sëmbë. Biga aluwasi wan sëmbë di ta du soni a wan leti fasi kai seibi pasi, tökuseei a o hopo taanpu baka. Ma dee hogihati sëmbë o kai, u di hogi miti de. Ja musu wai te di felantima fii kai. Te a naki futu, ja musu wai.”​—Nöng. 24:15-17.

So sëmbë bi mëni taa vers 16 ta taki u sëmbë di du zöndu, ma di tjali u di soni di de du, nöö de ku Gadu ko dë mati baka. Tu keikima u Ingisiköndë bi sikifi taa woto keikima u di ten aki, söseei u di ten di pasa, bi ta puu di vers aki a di fasi aki. De bi taki tu taa hën da di vers bi o kë taki taa „wan bumbuu sëmbë sa du gaan zöndu, ma ee a lobi Gadu jeti, nöö Gadu sa ta lobi ën go dou, u di a tjali u di soni di a du.” Wan sëmbë di an ta mbei taanga möiti fu an du zöndu, o lobi di fasi fa de puu di tëkisi aki. Kandë a sa ta pakisei taa aluwasi ee a du zöndu sömëni pasi, tökuseei Gadu o ta dëën paadon hii juu.

Ma na di soni dë vers 16 ta taki.

Di Hebelejën wöutu di de puu ko „kai” a vers 16 ku 17 sa kë taki peipei soni. A sa dë di tuutuu kai. Kuma te wan kau ta kai a wan pasi liba, te wan sëmbë puu a wan daki liba kai ko a goon, nasö te wan sitonu ta kai a goon (Deto. 22:4, 8; Amös. 9:9). Ma de sa puu di wöutu „kai” a wan woto fasi tu. Luku wan fasi fa de sa du ën: „Jehovah hën ta lei wan sëmbë unfa a musu waka, nöö a ta wai ku di pasi di a ta tei. Aluwasi ee di sëmbë kai, tökuseei an o fika a goon, kuma tuwë sëmbë tuwëën a goon. U di Jehovah ta panjëën a maun faa sa hopo taanpu baka.”​—Ps. 37:23, 24; Nöng. 11:5; 13:17; 17:20.

Luku wan soni di wan könima de kai Edward H. Plumptre bi taki. A bi taki taa: „Nöiti de ta wooko ku di Hebelejën wöutu [„kai”] te de ta taki u zöndu.” Nöö wan woto womi di ta öndösuku soni u Bëibel, bi taki di soni aki u vers 16. A bi taa: „An a’ na wan wini seei ee sëmbë du ku dee sëmbë u Gadu, u di hii juu soni o waka bunu da de. Ma soni an o waka bunu da dee hogihati sëmbë!”

Fëën mbei u sa taki taa di „kai” di Nöngö 24:16 ta taki fëën, an nama ku zöndu, ma a ta taki u dee fuka dee ta miti wan sëmbë baka-na-baka. A di hogi goonliba ka u dë aki, wan limbohati sëmbë sa suwaki, nasö a sa ko abi woto fuka. Kandë lanti u di köndë sa du ku ën u di biibi fëën hedi. Ma a sa dë seiki taa Gadu o dë ku ën, söseei a o ta heepi ën faa hoi dou. Pakisei dee sömëni pasi dee i si taa soni waka bunu da dee dinima u Gadu. Ma unfa a waka? Wë u sabi taa „Jehovah ta heepi hii dee sëmbë dee ta kai, söseei a ta mbei hii dee sëmbë dee dë a goon hopo taanpu, u di de fii bookosaka.”​—Ps. 41:1-3; 145:14-19.

„Di limbohati sëmbë” an ta wai u di wotowan abi fuka. Ma a ta fii bunu u di a dë seiki taa „soni o waka bunu da dee sëmbë dee ta lesipeki di tuutuu Gadu”.​—Peleik. 8:11-13; Jöpu 31:3-6; Ps. 27:5, 6.