Jighilii yô, ka kwagh u ivur ne i lu ôron la ga. Kpa ngi ôron kwagh u or ka nan tagher a mbamzeyol shin mbamtaver kwa kimbir kimbir kpa nan wa ishima yô.

De se nenge nen avur a a kase ivur ne la. A kaa ér: “We orifer ne, de gbe mee sha ya u orperapera ga, man shi de vihin ijiir na i teman kpaa ga. Gadia orperapera ka nan gba kwa taankaruhar kpa nan mough, kpa iferor yô, ka nan gba ken bocan. Zum u orihom wou nan gbe yô, de ember ga, zum u nana nôngo gbeev kpaa, ishima you i̱ de ember ga.”—Anz. 24:15-17.

Mbagenev hen ér ivur 16 ne ngi ôron kwagh u or u ka nan er isholibo kpa nan gema ishima nan hide nan sôr mlu u nan vea Aôndo yô. Ikyav i tesen yô, mbahemenev mba kwaghaôndo uhar mba ken tar u Ingila nger ér, “mbapasen kwaghaôndo mba ngise man mba sha ayange ne pase ivur ne” sha imba gbenda la. Shi ve kaa ér gbenda u i pasen ivur shon nahan la tese ér, “or u dedoo nana fatyô u eren . . . asorabo a vesen, kpa nana de u soon Aôndo ga; shi hanma kwa u nan gbe sha u eren isholibo yô, nan gema ishima, nan mough sha.” Gbenda u i pase ivur ne nahan la ua doo or u nan soo u geman ishima ga yô. Nana hen ér aluer nan er isholibo kwa kimbir kimbir kpa, Aôndo una za hemen u den nan a kwaghbo u nan.

Kpa ka kwagh u ivur 16 la i lu ôron la ga.

Ishember i ken zwa Heberu i i gem ken ivur 16 ér “gba” man ivur 17 ér “gbe” la a fatyô u eren tom a mi sha igbenda kposo kposo. A fatyô u lun gbeev mbu or shin kwagh gban kpôô kpôô la. U tesen ikyav yô, bua gba sha gbenda shin or osough sha haav mbu iyou gba, shin ishange kwagh gba hen inya. (Dut. 22:4, 8; Amo. 9:9) Nahan kpa shi a fatyô u eren tom a ishember ne sha injakwagh, er sha gbenda ne nahan: “Ka TER A taver zende u or ye, ka i doo Un a gbenda u nan kpaa; shin nana gba kpaa, nana gbidye inya ga, gadia TER kôr nan sha uwe.”—Ps. 37:23, 24; Anz. 11:5; 13:17; 17:20.

Nahan kpa, nenge kwagh u profesô Edward H. Plumptre a ôr yô. A kaa wener: “Shighe môm kpa i er tom a ishember i ken zwa Heberu i i gem ér [“gba”] la u ôron kwagh u or u nan gbe ken kwaghbo ga.” Sha nahan yô, orfantakeda ugen pase ivur i sha 16 la nahan ér: “A lu gbilinkwagh u eren a ior mba Aôndo dang, gadia vea za hemen u lun doo doo kpa mbaaferev yô, vea yar a wua ga.”

Nahan Anzaakaa 24:16 ngu ôron kwagh u or u nan gbe ken isholibo ga, kpa ngu ôron kwagh u or u nan tagher a mbamzeyol shin mbamtaver kwa kimbir kimbir yô. Nyian ne, orperapera nana fatyô u tagher a zayol u kwaghnyoon shin mbamzeyol mbagen ken tar u ifer ne. Alaghga gomoti una lu tôvon nan a ican kpoghuloo. Nahan kpa, nana fatyô u lun a vangertiôr ér Aôndo una sue nan shi una wase nan u wan ishima. We kpa nenge ase er ashighe kpishi kwagh ngu a za a ior mba Aôndo i doo yô. Er nan ve kwagh ngu a lu nahana? Ka sha ci u se mba a vangertiôr ser “TER ka A kôr mba ve gbe la cii, kenden a mba ve lu ngugh ngugh la sha.”—Ps. 41:1-3; 145:14-19.

“Orperapera” nan ember sha ci u mbagen mba tagher a mbamzeyol shin mba yan ican ga. Kpa er nan fe ér “mba ve cie Aôndo yô, vea tema doo doo, gadia ve cia Un” yô, ka kwagh u surun nan ishima.—Orpa. 8:11-13; Yobu 31:3-6; Ps. 27:5, 6