Ma jaʼuk ya yalbey skʼoplal-abi. Jaʼ ya yalbey skʼoplal te machʼa bayal ya sta problemaetik o bayal swokol, pero te ya stam sba jajchel.

Kiltik te bin ya yal ta nail sok ta patil yuʼun te bersikulo 16: «Haʼat te chopol awoʼtan, ma me xamacliy ta sna te machʼa toj yoʼtan, ma me xapojbe sbiluc te banti nahinem; como aunque ya xyahl huqueb buelta te machʼa toj yoʼtan, ya xchaʼhahch xan, yan te machʼa chopol ya xcoh bahel ta stojol bin chopol. Cʼalal ya xyahl te acontra, ma me tseʼeluc awoʼtan yuʼun, ma me tseʼeluc awoʼtan yuʼun te cʼalal ya scʼohchin yoc» (Prov. 24:15-17).

Ay machʼatik ya yalik te bin ya yal te bersikulo 16 jaʼlaj skʼoplal te machʼatik bayal buelta ya spasik biluk mulil, pero te lek ya x-ilotik yuʼun te Diose. Chaʼtul saserdoteetik ta Inglaterra la yalik te aylaj «machʼatik la scholik skʼop Dios ta namey soknix ta kʼajkʼal ini te jich scholojbeyik skʼoplal te bersikulo-abi». Ya yakʼik ta nopel te «jtul lekil winik ya xjuʼ ya spas tulan muliletik, pero kʼux ta yoʼtan te Diose sok ya sujtes yoʼtan te jujun buelta ya sta smule». Te machʼa ma skʼan ya spas tulan ta yijkitayel spasel biluk mulile, lek ya yaʼiy-abi, melel manchukme ya sta smul bayal buelta ta stojol te Diose, ya skuy te spisil-ora ya xpasbot perdon.

Mame jaʼuk ya skʼan ya yal-abi te bersikulo 16.

Ta kʼopil ebreo te kʼasesbil jich bitʼil «ya xyahl» ta bersikulo 16 sok 17, yanyantik-a te bin ya skʼan ya yale. Jich bitʼil te ya xpuchʼ o te ya xtʼuxaj jkojt toro ta be, te ay machʼa ya xchʼay koel ta ba na o te ya xchʼay koel ta lum te sit te trigoe (Deut. 22:4, 8; Amós 9:9). Jaʼnix jich te kʼopil ini ya xjuʼ ya yichʼ tuuntesel ta señail kʼop, jich bitʼil ta teksto ini: «Te Jehová ya schahpambe jujujihm yoc te ants-winic, lec yoʼtan yuʼun te be yuʼune; te cʼalal ya xyahl, ma ba tey ya xhil a, como ha tsacbil ta scʼab yuʼun te Jehová» (Sal. 37:23, 24; Prov. 11:5; 13:17; 17:20).

Te libro Comentario bíblico Beacon ya yal te ta kʼopil ebreo te «xyal» te xchie, «ma jaʼuk ya skʼan ya yal te ay machʼa ya xyal ta spasel biluk mulil». Jaʼnix jich yan pʼijil winik jich la yalbey skʼoplal ta chaʼoxpʼalnax kʼop te bersikulo 16: «Tojolnax sok jaʼnax ya jta jwokoltik-a teme ya kutsʼintik te lum yuʼun te Diose, melel ya xkujch yuʼunik stukelik, yan te machʼatik chopolike maʼuk».

Te Proverbios 24:16 ma jaʼuk ya yalbey skʼoplal te ay machʼa «ya xyahl» ta spasel biluk mulil. Jaʼ skʼoplal te ay machʼa bayal buelta xkʼax problemaetik o wokolil ta stojol. Ta skaj te ayotik ta chopol balumilal, te machʼa toj yoʼtan ya xjuʼ ya stsakot ta chamel o ya sta yantikxan wokolil, jaʼnix jich ya xjuʼ ya xwoklaj ta skaj te ya xkontrainot yuʼun te j-aʼtel patanetike. Pero ya xjuʼ ya schʼuun yoʼtan te ya xkoltayot yuʼun te Dios ta sitintayel te swokole. ¿Mabal jichuk te jteb ma spisil-ora lek ya xkʼot ta lokʼel te bin ya spas te j-abat yuʼun te Diose? ¿Bin yuʼun? Te Biblia ya yal te bin yuʼune: «Te Jehová ya shach spisil te machʼatic ya xyahlic, ya snit hahchel spisil te machʼatic nijajtic» (Sal. 41:1-3; 145:14-19).

Te machʼa «toj yoʼtan» ma tseʼel yoʼtan yuʼun te ay machʼa ya xkʼax swokol ya yile. Jaʼme tseʼel yoʼtan yuʼun te «[s]naʼoj te lec ya xcʼoht te machʼatic ya yichʼic ta mucʼ te Diose, te machʼatic ya xiwic ta stojol» (Ecl. 8:11-13; Job 31:3-6; Sal. 27:5, 6).