1. Turcwiny twero gudowa nining?

NINO ducu wakemme ki pekki mapatpat dok watute ki tekowa ducu me loyogi. Ento tek adada me lweny ki pekkiwa ka cwinywa otur. Pi meno, omyero wanen turcwiny calo lakwo ma twero kwalo genwa, tekcwinywa, ki yomcwinywa woko. Carolok 24:10 waco ni: ‘Ka ce cwinyi otur woko i kare ma ayelayela tye, tekoni bibedo nok adada.’ Dong, ka cwinywa otur, watwero winyo ni wagoro dok tek adada me kanyo pekkiwa.

2. Jami ango ma twero turo cwinywa, dok ngo ma wabinyamo i pwony man?

² Tye jami mapol ma twero turo cwinywa​—me labolle, tam ma pe opore i komwa kekenwa, gorowa, nyo two. Nyo bene cwinywa twero tur pien pe wanongo mot me tic ma wamito i tic pa Jehovah nyo pien watito kwena i wang tic ma pol pa danone pe ginyuto miti i kom lok ada. I pwony man, wabinyamo jami mogo ma watwero timone me lweny ki turcwiny.

3. Gin ango ma twero konyowa ka watye ka winyo marac i kom balwa kacel ki gorowa?

³ Yot adada me winyo marac macalo adwogi me gorowa ki bal ma watimo. Macalo adwogine, waromo tamo ni pien watimo bal, Jehovah dong pe bijolowa i Paradic. Tam ma kit meno twero bedo rac adada. Omyero wawiny nining i kom bal ma watimo? Baibul tittiwa ni, mapat ki Yecu, “dano ducu gubalo.” (Rom. 3:23) Ento Jehovah pe keto cwinye i kom balwa nyo mito ni wabed labongo roc mo. Me ka meno, en obedo Wego ma lamar ma mito konyowa. En bene diyo cwinye. En ngeyo ni pol pa wan watute matek pe  me timo jami maraco nyo bedo ki tam marac i komwa kekenwa, dok en tye atera me konyowa.​—Rom. 7:18, 19.

4-5. Gin ango ma 1 Jon 3:19, 20 waco ma okonyo lumegiwa aryo me lweny ki turcwiny?

⁴ Tam kong gin mutimme i kom lumegiwa Deborah ki Maria. * I kare ma Deborah pud latin, kibedo ka tere i yo ma weko en bedo ki lewic. Onongo pol kare pe kipwoye. I kare ma en odoko dit, en obedo ki tam ma pe opore i kome kekene. Ka en otimo bal mo matidi, en onongo winyo calo ebedo ngat mo ma konye pe. Maria bene onongo tye ki peko acel-li. Wadine gutere i yo ma weko lewic make matek. Macalo adwogine, en obedo ka lweny ki tam ni konye pe. Kadi wa i kare ma en onongo batija, en onongo winyo ni pe epore me bedo Lacaden pa Jehovah!

⁵ Kadi bed kit meno, lumegiwa aryo-ni pe gujuko tic pi Jehovah. Pingo? Tyen lok acel aye ni, gin ducu gucwalo pargi bot Jehovah kun gilego matek. (Jab. 55:22) Gin guye ni Wonwa me polo ma lamar-ri ngeyo ni jami maraco mutimme i komwa twero weko wawinyo marac adada i komwa kekenwa. Ento en bene neno jami mabeco ma tye i cwinywa​—kadi bed wan kikomwa pe waneno ni watye ki gin mo maber.​—Kwan 1 Jon 3:19, 20.

6. Gin ango ma pol kare ngat moni tamo ka onwoyo bal ma en otimo con?

⁶ Twero bedo ni ngat moni tye ka tute matek me weko timo gin marac. Ento en romo bedo ka timo bal acel-li teretere ma weko cwinye tur woko. Tye ada gire ni cwinywa twero pidowa ka watimo bal. (2 Kor. 7:10) Ento, pe omyero wawiny marac tutwal i kom bal ma watimo ma weko wacako tamo ni: ‘An konya pe. Jehovah pe bitimma kica matwal!’ Tam ma kit meno pe tye ada dok twero weko wajuko tic pi Jehovah woko. Wi opo i kom gin ma wakwano i Carolok 24:10​—ni tekowa bibedo nok adada ka cwinywa otur. Me ka meno, leg bot Jehovah dok ipeny pi kica ma mege. (Ic. 1:18) Ka Jehovah oneno ni ada ingut i kom balli dok itye ka tute me timo alokaloka, en bitimmi kica. Medo i kom meno, yeny kony ki bot luelda. Gibikonyi motmot me bedo maber doki i yo me cwiny.​—Yak. 5:14, 15.

7. Pingo omyero cwinywa pe otur ka wanongo ni timo gin ma atir tek?

⁷ Laelda mo i lobo France ma nyinge Jean-Luc, owaco kit man bot jo ma gitye ka tute ki goro: “Dano ma kite atir i wang Jehovah pe obedo ngat ma pe timo bal,  ento ngat ma ngut i kom balle dok kwayo kica kare ducu.” (Rom. 7:21-25) Pi meno, pe itam ni konyi pe ka itye ka lweny ki goroni mo. Kit macalo wan ducu watimo bal, wan ducu wamito kica pa Jehovah ma pe wapore pire, ma en miyowa kun tiyo ki ginkok.​—Ep. 1:7; 1 Jon 4:10.

8. Ka cwinywa otur, watwero nongo kony ki bot anga?

⁸ Omege ki lumege me kacokke gibicuko cwinywa! Giromo winyo lokwa ka wawinyo ni wamito lok kwedgi kun bene giwacciwa lok ma cuko cwinywa. (Car. 12:25; 1 Tek. 5:14) Laminwa mo ma nyinge Joy ma bedo i lobo Nigeria ma yelle ki turcwiny owaco ni: “Onongo abibedo nining kono pe obedo pi utmegina? Omege ki lumege gubedo gin ma moko ni ada Jehovah gamo legana. Apwonyo bene ki botgi kit me cuko cwiny jo mukene ma cwinygi otur.” Omyero wiwa opo ni, i kare mukene, omege ki lumege pe guromo ngeyo ni wamito cuko cwiny. Dong twero mitte ni wakwany kare me cito bot omego nyo lamego mo muteggi i yo me cwiny dok wawacce ni wamito kony.

9. Jabuli 41:3 ki 94:19 cuko cwinywa nining?

⁹ Yeny kony ki bot Jehovah. Ka pe watye ka winyo maber, tutwalle ka watye ka lweny ki two ma pe cang, watwero winyo ni tek adada me tam i yo ma atir. Kadi bed ni Jehovah pe cangowa i yo me tango i kare-ni, en kweyo cwinywa dok twero miniwa teko ma wamito me kanyone. (Kwan Jabuli 41:3; 94:19.) Me labolle, en twero tugo cwiny omegiwa me bino ka konyowa tiyo tic mogo ma gang nyo cito ka wilo jami piwa bene. En twero tugo cwiny omegiwa me lega kacel kwedwa. Nyo bene twero weko wiwa po i kom tyeng mo ma romo cuko cwinywa, me labolle, ma loko i kom gen me kwo i lobo manyen labongo two nyo arem mo keken.​—Rom. 15:4.

10. Pingo Isang pe omedde ki bedo ma cwinye otur i nge nongo akciden?

¹⁰ Omego mo ma nyinge Isang ma bedo i lobo Nigeria onongo akciden ma oweko kome okwe woko. Daktarne owacce ni en dong pe biwot matwal. Isang owaco ni, “Cwinya otur dok abedo ki arem madwong i cwinya.” Ento tika en omedde ki bedo ma cwinye otur? Pe! Gin ango ma okonye? En otito ni, “An kacel ki dakona pe wajuko lega bot Jehovah kacel ki kwano Lokke. Onongo bene wamoko tamwa me keto cwinywa i kom mot ma watye kwede, ma i kine tye iye genwa me bedo i lobo manyen pa Lubanga.”

11. Ngo ma okonyo Cindy me bedo ki yomcwiny kadi bed kome onongo lit matek?

¹¹ Cindy, ma bedo i lobo Mexico, ludaktar guwacce ni tye ki two mo ma twero neke woko. En otimo gin ango me kanyone? I kare ma en obedo ka nongo kony i ot yat, en oketo macalo yubbe me tito kwena nino ducu. En ocoyo ni: “Timo meno okonya me keto cwinya i kom jo mukene, me ka keto cwinya i kom ayango ma akato ki iye-ni, arem ma atye kwede, nyo kit ma koma lit kwede. Man aye gin ma onongo atimo: Ka atye ka lok ki ludaktar nyo nac, onongo apenyogi kit ma lupacogi tye kwede. Ci apenyogi pingo guyero dog tic man matek-ki. I nge meno, onongo yot me niang pwony mene ma twero gudo cwinygi. Pol pa ludaktar magi guwaco ni lutwo pol kare pe gipenyogi ni, ‘Itye nining?’ Dok polgi gupwoya pi paro pigi. Mukene i kingi gumiya  namba cimgi nyo gutita ka ma gibedo iye. Dong i kare meno ma onongo kwona tek tutwal-li, Jehovah omina yomcwiny madwong adada ma oweko wa an kikoma abedo ki ur!”​—Car. 15:15.

12-13. Jo mogo ma komgi lit nyo pe gitwero a ki gang gunywako i tic me tito kwena nining, dok adwogine obedo ningo?

¹² Jo ma komgi lit nyo ma gitye ki goro me kom cwinygi twero tur pien nongo pe gitwero tic kit ma igi mito i tic me pwony. Kadi bed kit meno, polgi pud gimiyo caden maber adada. I lobo Amerika, laminwa mo ma nyinge Laurel onongo buto abuta i macin ma konye ki yweyo pi mwaki 37! En bene onongo tye ki two kanca, kiyange ayango mapol, dok okanyo two mapol ma mako del kom. Ento kadiwa pekki magi madongo-ni pe ogenge ki tito kwena. En onongo tito kwena bot nac kacel ki lutic me ot yat ma gibino i gange. Adwogine obedo nining? En okonyo dano ma romo 17 me doko Lucaden pa Jehovah! *

¹³ Richard, ma tye laelda i lobo France, tye ki tam maber pi jo ma pe gitwero a ki gang pi two, nyo jo ma kigwokogi i paci pa jo mutii. “Aminigi tam ni guket bukkewa ki magajin mogo i lalor bukke ka ma dano twero nenone iye. Ka dano gitye ka kato gibineno ci gipenyo pi ngec mukene. Man twero cuko cwiny omegiwa ma pe gitwero cito i ot ki ot.” Jo ma pe gitwero a ki gang bene gitwero nywako i tito kwena ki coyo waraga kacel ki miyo caden ki cim.

14. Lanen maber ango ma Kabaka Daudi oweko?

¹⁴ Tye tyen lok mapol ma romo gengowa nongo mot me tic ma wamito i tic pa Jehovah. Me labolle, twero bedo ni watii woko nyo watye ki peko me yotkom nyo jami mukene i kwowa. Ka gin ma kit meno otimme i komwa, ci watwero nongo pwony ki i gin mutimme i kom Kabaka Daudi. Daudi onongo tye ki miti matek me gero ot pa Lubanga ento Jehovah oyero ngat mukene me timone. Daudi omiyo cwak ducu ma mitte bot ngat ma kiyero me timo tic meno, dok omiyo ryal ki jabu madwong adada pi gedo meno. Man pud dong obedo lanen maber adada me aluba!​—2 Cam. 7:12, 13; 1 Tekwaro 29:1, 3-5.

15. Omego Hugues oloyo lweny ki turcwiny nining?

¹⁵ Pi peko me yotkom, omego Hugues, ma bedo i lobo France, ogiko tic macalo laelda, dok onongo pe twero tiyo kadi tic mogo mayot ki gang. En ocoyo ni: “I acakkine, onongo awinyo ni konya pe dok  cwinya otur adada. Ento lacen, aniang tyen lok ma oweko pire tek ni aye gorona, dok anongo yomcwiny me timo gin ma pud atwero pi Jehovah kadi bed onongo atye ki goro magi. Amoko tamma pe me ilo cinga. Calo Gideon ki jone miya adek​—ma onongo gin ducu guol​—abimedde ki lweny matek!”​—Lungol. 8:4.

16. Gin ango ma watwero pwonyo ki i lanen pa lumalaika?

¹⁶ Lumalaika ma lugen gubedo lanen maber adada piwa. I kare me loc pa Kabaka Akab, Jehovah openyo tam ki bot lumalaika i kom kit me bwolo kabaka marac man. Lumalaika mapol gudok iye kun gimiyo tam mapatpat. Ento Lubanga oyero lamalaika acel dok owacce ni tamme bitic maber. (1 Luker 22:19-22) Tika lumalaika mukene-ni cwinygi otur kun gitamo ni, ‘Pingo abalo cawana me miyo tamma?’ Ngene kene ni pe gutamo kit meno. Lumalaika gimwol adada dok gimito ni deyo ducu ocit bot Jehovah.​—Lungol. 13:16-18; Yabo 19:10.

17. Ngo ma omyero watim ka wawinyo marac pien ni pe watye ki mot me tic mo i dul pa Jehovah?

¹⁷ Wi opo ni mot madit loyo ma watye kwede aye me bedo Lucaden pa Jehovah kacel ki tito pi Kerre. Watwero nongo mot me tic nyo waromo rwenyone woko, ento pe meno aye weko piwa bedo tek bot Lubanga. Ka wabedo jo mamwol, ci piwa bibedo tek bot Jehovah ki bot utmegiwa. Pi meno, leg Jehovah wek okonyi imedde ki bedo mwol. Tam i kom lanen mabeco pa lutic pa Jehovah mamwol ma tye i Baibul. Bed atera me tic pi omege ki lumege i yo mo keken ma itwero.​—Jab. 138:6; 1 Pet. 5:5.

18-19. Itwero nongo yomcwiny i ticci me pwony nining kadi bed jo me wang ticwu ginen calo pe gijolo lok ada?

¹⁸ Tika dong nino mo cwinyi otur pien jo me wang ticwu ginen calo pe gijolo lok ada nyo dano manok keken aye ginonge gang? Ka tye kit meno, gin ango ma itwero timone me medo yomcwinyi? Tam mogo ma tiyo tye i bok ma wiye tye ni “ Yo me Medo Yomcwinyi i Tic me Pwony.” Pire tek bene ni wabed ki neno mupore ka odok i kom ticwa me tito kwena. Meno kwako gin ango?

¹⁹ Ket cwinyi i tito pi Ker pa Lubanga kacel ki nyinge. Yecu otito ka maleng ni jo  manok keken aye gibinongo yo ma tero dano i kwo. (Mat. 7:13, 14) Ka watye i tic me pwony, nongo watye ki mot me tic kacel ki Jehovah, Yecu, ki lumalaika. (Mat. 28:19, 20; 1 Kor. 3:9; Yabo 14:6, 7) Jehovah nyiko cok bote jo ma en neno ni gupore. (Jon 6:44) Pi meno, ka ngat mo pe ojolo kwenawa i wang-ngi, i nino mukene ka walimme en twero winyo lokwa.

20. Gin ango ma watwero pwonyo ki i Jeremia 20:8, 9 madok i kom lweny ki turcwiny?

²⁰ Watwero nongo pwony mapol ki bot lanebi Jeremia. Jo ma i wang ticce onongo pe giwinyo kwena ma en tito. Jo magi onongo giyete dok gicaye “kare ducu.” (Kwan Jeremia 20:8, 9.) Cwinye otur adada ma oweko i kare mo en owinyo calo myero ejuk tito kwena woko. Ento en pe otimo meno. Pingo? “Lok pa Rwot [Jehovah]” onongo tye calo mac i i Jeremia, dok onongo en pe twero ling alinga kwede i iye! Man bene tye kit meno botwa ka wapongo tamwa ki cwinywa ki Lok pa Lubanga. Meno tyen lok mukene mumiyo omyero wakwan Baibul nino ducu dok walwodi. Macalo adwogine, yomcwinywa bimedde dok ticwa me tito kwena binyako nyige.​—Jer. 15:16.

21. Watwero loyo lweny i kom turcwiny nining?

²¹ Laminwa Deborah ma kiloko i kome con-ni owaco ni, “Turcwiny obedo gin lweny ma pire tek ma Catan tiyo kwede i komwa.” Ento Lubanga Jehovah tek loyo Catan ki jami lwennye ducu. Pi meno, ka iwinyo ni cwinyi otur pi tyen lok mo keken, leg bot Jehovah wek okonyi. En bikonyi me lweny ki goroni kacel ki tam ni konyi pe. En bikonyi ka komi lit. En bikonyi bene me bedo ki neno mupore ka odok i kom mot me tic. Dok bikonyi me bedo ki neno ma atir i kom ticci me tito kwena. Medo i kom meno, leg bot Woru ma i polo kun ititte lok ma i cwinyi kikome. Ki kony ma mege, ibiloyo lweny i kom turcwiny.