1. Nui ma nyiˇ nui ma cawˆ˗eu jeˬ aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ deuˬ˗eu nga?

 Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui shaˬ zahˬ gʼawˬ mya jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗awˇ, teu˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya ni leh jeh˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui nui ma maˬ cawˆ naˇ shaˬ zahˬ teu deuˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ dzehˬ˗eu lehˇ nawˇ nui ma tsaˬ ma loˇ? Teu miˇ neh, aˬ dui nui ma nyiˇ nui ma cawˆ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ dui˗euˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu jeˬ, kʼaˬ duˬ ni gʼeh˗eu jeˬ, nui kʼaˬ tsmˬ˗eu jeˬ, heu deuˬ˗ahˇ kʼoeˬ laˇ˗eu maˬ kuˇ gaˇ laˇ˗euˬ daˬ yah˗ahˇ duˇ˗eu lehˇ ya haw˗eu meh. Dawˬdaˬ 24:10-ahˇ “Shaˬ zahˬ puˬ le ngeh nui ma nyiˇ naˇ, nawˇ nui ma baˬ˗eu tsawˇ haˬ meh” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Nui ma nyiˇ nui ma cawˆ˗eu jeˬ aˬ dui˗ahˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ maˬ gʼaˬ leˇ ni bi pyeuꞈ laˇ nya˗eu meh.

2. Aˬ dui˗ahˇ nui ma laˆ cawˆ laˇ nya˗eu aˬ jeˬ jeˇ jaˆ˗eu nga? Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ nga?

² Aˬ dui˗ahˇ nui ma bi cawˆ laˇ nya˗eu gʼawˬ mya jeˬ jaˆ˗eu meh. Tiˬ jeˬ na aˬ dui˗euˬ baˬ da neh pyeuꞈ˗awˇ, nui jeˬ baˬ da neh kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, maˬ byah kuꞈ˗eu jeˬ, gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ, naˇ˗eu gawˇ˗eu jeˬ, Miˬyehˇ gaˇ laꞈ kʼoeˇ yawˬ ha mˇ mawꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ ya mˇ˗eu, tsawˇ haˬ deuˬ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ˗ahˇ nui ma maˬ ahˇ˗eu, heu deuˬ pyeuꞈ meh. Heu kawˆ˗ahˇ nui ma nyiˇ nui ma cawˆ˗eu jeˬ˗ahˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui jahˇ nya˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh.

3. Aˬ dui˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ maˬ byah kuꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ tsaˬ tsaˬ ni haw nya ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga?

³ Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ maˬ byah kuꞈ˗eu jeˬ hawˇ˗eu gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ tsaˬ tsaˬ ni haw˗eu yaw shaˬ meh. Teu miˇ neh, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ miˇ shuiꞈ˗ahˇ maˬ bi ahˇ leˇ˗eu yaw duˬ baw ngaˇ lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu nui noeˬ teu naˇ guˆ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ aˬ dui yawˬ ha˗euˬ maˬ byah kuꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya haw˗eu nga? Jaˇliꞈ˗ahˇ Yeˬsuˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗awˇ “tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ iˬ baˇ mˇ” meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 3:23) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ yaw lehˬ maˬ poˆ˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui byah kuꞈ meh lehˇ jiˇ maˬ noeˬ tmˬ˗a. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ  caw ba nehˬ mawꞈ˗eu gaˬ˗eu Aˬda pyeuꞈ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ nui ma gʼawˬ mahˇ ni taˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˆ ceh ceh luꞈ˗awˇ, nui ma aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ cawˆ dzeuˇ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh luꞈ meh lehˇ siˬ nya˗eu miˇ neh, aˬ dui˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ lehˬ hmˬ deuˇ taˬ˗euˬ meh.—Loˇmaˆ 7:18, 19.

4-5. 1 Yoˇhaˬ 3:19, 20-ahˇ haw ngeh, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ teu nyiˬ gʼaˬ˗ahˇ nui ma cawˆ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga?

⁴ Aˬ dui Diˬboˇlaˬ hawˇ˗eu Maˬliˇ˗yaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. b Yaw nyiˇ ngeh neh nymˇ jiˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ deuˬ Diˬboˇlaˬ˗ahˇ daˬ ga laˇ paˬ˗ehˇ jahˇ nehˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ ja ceuˬ nehˬ˗eu jiˇ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ jawˇ˗a. Teu miˇ neh, aˬ yawꞈ huiˬ laˇ ngeh yawˬ ha˗ahˇ maˬ muiˬ paw dzeˇ tehꞈ˗ehˇ haw˗awˇ ui cuiˆ na tehꞈ˗ehˇ mˇ lehˬ˗euˬ kʼawꞈ, yaw muiˬ geuꞈ dzaˬ˗eu tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ ahˇ nya lehˇ noeˬ˗eu meh. Maˬliˇ˗yaˬ jiˇ toˆ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ meh. Yuiꞈ nyiˇ deuˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ yawˬ haˇ yawˬ ha maˬ muiˬ paw dzeˇ noeˬ ni jahˇ nehˬ˗eu miˇ neh, yawˬ ha aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ noeˬ˗awˇ iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ˗euˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ geuꞈ˗eu maˬ geuˇ leˇ nya lehˇ noeˬ luꞈ˗a siˬ.

⁵ Ehˇ kʼawꞈ mehˇ nmˇ heu nyiˬ gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ daˆ leꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga? Aˬ yawꞈ nyaꞈ˗ahˇ caw ba˗eu jeˬ naˇ, guiˬ lahˬ shaˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ shaˬ zahˬ dawˬ tawˆ luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ a nehˬ˗awˇ, nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ dzawˇ nehˬ˗eu heu meh. (Ja ceuˬ 55:22) Mehˇ nmˇ teu nyiˬ gʼaˬ mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ dzeuˇ yaꞈ ngeh aˬ dui aˬ jeˬ jeˇ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗awˇ gaˇ kawˆ teu aˬ dui˗euˬ nui ma˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ deuˬ˗eu lehˇ siˬ nya ngaˇ lehˇ ya siˬ˗euˬ meh. Teu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ˗a siˬ, Miˬyehˇ aˬ dui ahˇ˗eu paˬ lehˇ maˬ noeˬ˗eu aˬ dui˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ jiˇ haw mawˇ˗eu meh.—1 Yoˇhaˬ 3:19, 20-ahˇ gui.

6. Tiˬ gʼaˬ na yaw lehˬ˗ahˇ paˇ mˇ poˆ kʼoꞈ˗iˇ ngeh aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

⁶ Tiˬ gʼaˬ na maˬ muiˬ˗eu mˇ jeˬ shaˇ kawˆ˗ahˇ byehˇ˗eu lehˇ leh jeh kʼawꞈ, paˇ mˇ poˆ˗iˇ˗eu miˇ neh nui ma cawˆ˗awˇ gʼaˬ baˬ˗eu meh. Aˬ dui iˬ baˇ mˇ ngeh nui ma cawˆ˗eu heu naˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a. (2 Gawˇliˬtu 7:10) Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ iˬ baˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ ya taˬ˗eu uˬ taꞈ, ‘Ngaˬ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ yaw muiˬ tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ ahˇ nya. Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ iˬ baˇ maˬ pyehˬ nehˬ˗a’ lehˇ maˬ ya noeˬ˗a. Nui noeˬ heu naˇ tiˬ pawꞈ˗iˬ maˬ tsaˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ bi byehˇ laˇ nya˗eu meh. Aˬ dui nui ma nyiˇ nui ma ngehˬ˗ehˇ cawˆ naˇ ngehˬ˗ehˇ gʼaˬ baˬ meh lehˇ ehˇ˗eu Dawˬdaˬ 24:10-ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ iˬ baˇ shaˇ pyehˬ˗awˇ aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ gʼoꞈ kʼoꞈ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 1:18) Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui maˇ diˇ nui ma cawˆ˗awˇ aˬ yawꞈ yaw oeˇ loꞈ˗ehˇ maˬ mˇ kʼoꞈ˗iˇ ni leh jeh gaˇ ya mawˇ ngeh, aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ aˬ dui aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ jiˇ ya shaˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗ahˇ nui jah paw gʼaˬ tiˬ poˆ paˇ kʼaˆ kʼoꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.—Yaˬkoˆ 5:14, 15.

7. Aˬ dui yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ gʼaˬ leˇ nya naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh nui ma maˬ ya cawˆ˗eu nga?

 ⁷ Paˇlaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu mehˇ nmˇ Zawˇluˆ, yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˆ ceh ceh luꞈ˗eu mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ “Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shi yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ deuˬ naˇ, tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ mˇ lehˬ haw˗euˬ deuˬ maˬ ngeuˇ˗a. Yawˬ ha neh mˇ lehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ nui ma cawˆ˗awˇ aˬ myah luꞈ dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ˗eu deuˬ pyeuꞈ meh” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 7:21-25) Teu miˇ neh yawˬ ha˗euˬ gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ maˬ gʼaˬ leˇ nya naˇ, yawˬ ha aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ taˬ noeˬ. Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ mehˬ shiˇ yawˬ haˇ yawˬ ha yaw tsaˬ yaw dawˇ tsawˇ haˬ pyeuꞈ laˇ nya˗eu tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ jawˇ˗a lehˇ taˬ ngehˇ. Yawˬ gʼaˬ na luꞈ mˇ lehˬ˗eu miˇ neh, Miˬyehˇ˗euˬ guiˬ lahˬ yaw dzahˇ pyeuꞈ˗eu ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ loˬ˗eu meh.—Eˇpeˇsu 1:7; 1 Yoˇhaˬ 4:10.

8. Aˬ dui gʼaˬ baˬ ngeh aˬ dui˗ahˇ caw ba nya˗eu aˬ suˇ gʼaˬ nga?

⁸ Mehˇ nmˇ deuˬ aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nya meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ dui˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ dzawˇ nehˬ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui ngehˬ gaˇ yaw muiˬ˗ehˇ naˇ haˬ˗awˇ aˬ dui nui ma saˇ laˇ ni tiˬ jeˬ na ngehˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (Dawˬdaˬ 12:25; 1 Teˇsaˬloˇni 5:14) Nui ma cawˆ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˆ ceh ceh luꞈ˗eu Naiˬjiˇliˬ˗yaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ Jaw˗iˬ, “Mehˇ nmˇ deuˬ maˬ jawˇ law nymˇ˗aˬ ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh˗eu lehˇ maˬ noeˬ doˆ coeˇ nya. Aˬ yawꞈ maꞈ ngaˬ˗euˬ guiˬ lahˬ shaˇ dawˬ˗euˬ dawˬ kʼoꞈ pyeuꞈ˗awˇ, nui ma cawˆ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nya˗eu lehˇ jiˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ laꞈ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Mehˇ nmˇ deuˬ aˬ dui aˬ geu ngeh gʼaˬ baˬ˗eu lehˇ yawˬ poˆ na luꞈ maˬ siˬ nya˗a lehˇ ya noeˬ taˬ˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ dui noeˬ dahˇ doe laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ jawˇ gaˇ iˇ˗awˇ aˬ dui aˬ jeˬ loˬ nya lehˇ ya dzawˇ nehˬ˗eu meh.

9. Ja ceuˬ 41:3 hawˇ˗eu 94:19 aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ˗eu nga?

⁹ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ. Aˬ dui jawˇ saˇ maˬ doˆ ngeh maˬ ehˇ, maˬ taˬ leˇ ni gʼawˬ myahˇ ni naˇ laꞈ naˇ ngehˬ˗ehˇ dzehˬ yaw muiˬ paw dzeˇ noeˬ˗eu yaw shaˬ meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ nymˬ˗mˇ neh zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ maˬ laˆ taˬ nehˬ laꞈ˗eu kʼawꞈ, aˬ dui˗ahˇ nui ma laˆ saˇ nehˬ˗awˇ kamˬ daˬ coeˇ˗eu gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu meh. (Ja ceuˬ 41:3; 94:19-ahˇ gui.) Yaw jeˬ ma jeˬ, Miˬyehˇ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ laˆ noeˬ˗awˇ, aˬ dui˗euˬ iˇ kahˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ bi mˇ caw laˇ˗eu, maˬ ngeuˇ naˇ mˇ myawˬ zeuˇ nehˬ˗iˇ ni laˆ noeˬ nehˬ nya˗awˇ aˬ dui nehˬ˗ehˇ guiˬ lahˬ shaˇ ni jiˇ laˆ noeˬ nehˬ nya meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ˗ahˇ bi noeˬ doˆ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, miˇ shuiꞈ˗ahˇ aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ byah kuꞈ˗eu uˬ taꞈ, naˇ˗eu gawˇ˗eu jeˬ maˬ paˇ jaˆ meh lehˇ ehˇ˗eu Jaˇliꞈ aˇ deuˆ deuˬ˗ahˇ bi noeˬ doˆ laˇ nya meh.—Loˇmaˆ 15:4.

10. Iˇsahˬ˗ahˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ ga nuiꞈ taˬ˗awˇ maˬ bi jawˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga?

¹⁰ Naiˬjiˇliˬ˗yaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ Iˇsahˬ, yaw kʼaˆ˗ehˇ laˆ tahˬ laˆ naˇ˗euˬ baˬ da neh, gʼawˇ mawˇ tiˬ tsehˆ na shiˇ˗euˬ meh. Saˬ laˬ gʼoˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˇ ma tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ paˇ cah nya laˇ meh lehˇ ehˇ ngeh, aˬ yawꞈ “Ngaˬ˗euˬ nui ma tsawˬ paˆ tsawˇ shaˆ˗awˇ, ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ jiˇ miˬ˗aˇ” lehˇ ehˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ shaˬ zahˬ˗ahˇ ga nuiꞈ taˬ ngaˇ laˬ? Maˬ. Aˬ yawꞈ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga? Aˬ yawꞈ “Nga nyaꞈ dzeˇ zaˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ, Jaˇliꞈ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗eu tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ byehˇ˗eu uˬ taꞈ, Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗awˇ, miˇ shuiꞈ˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ya dehꞈ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ noeˬ mawˇ˗eu ma” lehˇ ehˇ˗eu meh.

11. Siˇdiˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ naˇ ngeh kʼawꞈ, laˬ kʼaˬ aˬ jeˬ miˇ neh cehˇ nya˗eu nga?

¹¹ Mehˆsiˬkoˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu Siˇdiˬ, saˬ laˬ gʼoˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ bi shiˇ nya˗eu naˇ gawˇ naˇ nga lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu loꞈ˗ehˇ ya gaˬ ngeh aˬ yawꞈ aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ naˇ gawˇ laˆ saˆ˗eu yaw kaˬ˗ahˇ yawˬ nah na luꞈ tsaꞈ gaˬ ma lehˇ aˇ pyaˇ daˬ taˬ˗euˬ meh. “Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu heu naˇ ngaˬ˗ahˇ naˇ gawˇ laˆ saˆ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, ngaˇ aˇ naˆ ni naˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ehˇ, maˬ bi shaˇ noeˬ ni aˬ cawˬ˗ahˇ caw ba gaˇ haw tsoˆ taˬ nya ni caw ba nehˬ laꞈ˗eu meh. Ngaˇ saˬ laˬ gʼoˬ hawˇ˗eu ngaˬ˗ahˇ haw laˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ ngehˬ cawˬ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nymˇ  jiˇ gaˇ kawˆ naˇ haˬ˗awˇ, aˬ jeˬ miˇ neh heu loꞈ˗ehˇ shaˬ˗eu gaˇ mˇ laˇ deˬ lehˇ jiˇ naˇ haˬ˗eu ma. Ngaˇ heu loꞈ˗ehˇ jahˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ nui ma ahˇ˗eu aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ ya ngehˬ nga lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ ngaˬ˗ahˇ ‘Jawˇ saˇ doˆ miˇ˗a laˬ?’ lehˇ naˇ haˬ laˇ˗eu naˇ luꞈ˗eu deuˬ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ jawˇ˗a lehˇ ehˇ˗eu meh. Gʼawˬ mya gʼaˬ ngaˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ gaˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ na naˬ gaˬ naˬ ba maˬ ngeuˇ naˇ jawˇ duˬ jawˇ zaˇ jiˇ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu meh. Shaˬ dui dui˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ jiˇ ni zahˬ leˇ˗eu nui saˇ oꞈ˗eu jeˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh.—Dawˬdaˬ 15:15.

12-13. Naˇ luꞈ˗eu deuˬ hawˇ˗eu aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ nya˗eu nga? Teu baˬ da neh aˬ jeˬ pyeuꞈ laˇ˗euˬ nga?

¹² Naˇ luꞈ˗eu deuˬ hawˇ˗eu aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ deuˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ yawˬ ha mˇ mawꞈ˗eu loꞈ˗ehˇ maˬ mˇ nya˗eu miˇ neh gʼaˬ baˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ gʼawˬ mya gʼaˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ mˇ nya luꞈ meh. Aˬmeˬliˇkaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ Lawˇleˬ, saꞈ gʼawˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu caˆ laꞈ kʼoeˇ 37 kʼoꞈ ahˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ kiꞈsaˬ (ma le) naˇ gawˬ jiˇ naˇ˗awˇ gʼawˬ mya poˆ ya pehꞈ˗euˬ uˬ taꞈ, baˆ kʼoˆ naˇ gawˇ jiˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ naˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ heu naˆ naˆ˗ahˇ shaˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu gaˇ˗ahˇ laˆ tsoeˬ laˇ nya˗eu tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jaˆ˗a. Aˬ yawꞈ saˬ laˬ gʼoˬ˗ahˇ caw ba˗eu deuˬ hawˇ˗eu iˇ kahˇ˗ahˇ jawˇ ngeh bo saˆ laˇ˗eu deuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗eu miˇ neh, 17 gʼaˬ byah ni Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. c

¹³ Paˇlaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu mehˇ nmˇ Liˇceuˬ, iˇ kahˇ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ ya jawˇ˗eu deuˬ hawˇ˗eu naˇ˗eu tsawˇ haˬ maˬ ngeuˇ naˇ, tsawˇ mawˬ deuˬ˗ahˇ haw saˆ duˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˇ diˇ zmˬ˗iˇ nya˗eu nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ mehˇ nmˇ teu deuˬ˗ahˇ aˬ cawˬ mawˇ nya gaˇ aˬ dui˗euˬ paˇ dmˬ deuˬ yuˇ taˬ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ ma. Iˇ tsehˆ laˇ tsehˆ˗eu deuˬ, paˇ dmˬ teu deuˬ˗ahˇ ya mawˇ ngeh siˬ nya mawꞈ laˇ˗awˇ naˇ haˬ laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu heu naˇ, iˇ kahˇ doe ni maˬ tsaꞈ gaˬ˗iˇ nya˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ nui ma maˬ bi cawˆ ni caw ba nehˬ˗eu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Iˇ kahˇ Iaꞈ nyiˇ maˬ˗iˇ doˆ nya˗eu deuˬ sahˬ boꞈ boꞈ˗eu maˬ ngeuˇ naˇ naˬ gaˬ paw neh jiˇ tsaꞈ gaˬ nya˗eu meh.

14. Aˬ dui Daˬbiˇ˗ahˇ aˬ jeˬ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga?

¹⁴ Aˬ dui aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ miˇ neh maˬ ehˇ, naˇ˗eu gawˇ˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, nui jeˬ baˬ da neh maˬ ehˇ, Miˬyehˇ gaˇ laꞈ kʼoeˇ yawˬ ha mˇ˗eu gaˇ˗ahˇ maˬ ya mˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Teu loꞈ˗ehˇ gʼeh naˇ aˬ dui Daˬbiˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ nya meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ uˬ duˬ tahˬ nymˇ nymˇ ma˗ahˇ tsoˆ mawꞈ dui dui kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ maˬ tseˇ ni yawˬ gʼaˬ yawꞈ˗ahˇ tseˇ˗euˬ meh. Toˆ˗ehˇ gʼeh kʼawꞈ Daˬbiˇ Yeˬhawˇbaˬ neh tseˇ˗euˬ gʼaˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ, pyuˇ hawˇ˗eu shuiˇ gʼawˬ mya ni biꞈ˗euˬ meh. Daˬbiˇ naˇ aˬ dui dzaw geuꞈ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu maˬ ngeuˇ nga loˇ!—2 Saˬmeuˬlaˆ 7:12, 13; 1 Laˬsaˬbaˬ 29:1, 3-5.

15. Mehˇ nmˇ Huˇkeuˬ nui ma cawˆ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼaˬ lehˇ nya˗euˬ nga?

 ¹⁵ Paˇlaˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ jawˇ˗eu mehˇ nmˇ Huˇkeuˬ naˇ gawˇ gʼawˬ mya jeˬ naˇ˗eu miˇ neh, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu gʼaˬ geuꞈ gaˇ neh ya naˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ yaw awˬ awˬ lehˇ gʼeh˗eu iˇ kahˇ˗euˬ gaˇ jiˇ maˬ mˇ nya˗a. Aˬ yawꞈ “Dahˬ beh ngeh ngaˇ nui ma cawˆ dui dui˗awˇ yawˬ ha aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ noeˬ˗euˬ ma. Ehˇ kʼawꞈ, aˇ nah naˇ ngaˇ yawˬ ha maˬ mˇ nya˗eu jeˬ˗ahˇ laꞈ daˬ˗eu heu naˇ aˇ yeˇ huiˬ dui dui nga lehˇ ya mawˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ mˇ nya˗eu jeˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu ma. Ngaˇ gʼaˬ byehˆ maˬ byehˆ lehˇ noeˬ tsoˆ taˬ˗awˇ, gʼaˬ doeˇ doeˇ kʼawꞈ muiˇ˗eu deuˬ˗ahˇ teh˗eu maˬ naˬ leˇ˗eu Giˇdoˬ hawˇ˗eu yehˇ 300 yaˇ gʼaˬ loꞈ˗ehˇ, ngaˇ jiˇ deuˆ ceh ceh daˆ leꞈ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh.—Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 8:4.

16. Aˬ dui mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

¹⁶ Aˬ dui saˇ jaˇ ziꞈ˗eu mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Sahˬ paˬ Aˬhaˆ uˆ lahˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ haiˬ˗eu sahˬ paˬ Aˬhaˆ jawˇ gaˇ aˬ suˇ gʼaˬ˗iˇ˗awˇ, mehˇ shuiˇ aˬ joˆ˗ehˇ shuiˇ˗iˇ de lehˇ naˇ haˬ˗eu meh. Mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ noeˬ˗eu gʼawˬ mya jeˬ lehˇ ehˇ nehˬ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ tiˬ gʼaˬ˗euˬ nui noeˬ˗ahˇ tseˇ˗awˇ, nawˬ neh noeˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ byah nya meh lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (1 Sahˬpaˬ 22:19-22) Mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ nui deuˬ nui ma cawˆ ngaˇ laˬ? Aˬ yawꞈ maꞈ ‘Ngaˇ maˬ ehˇ nmˇ˗aˬ gʼaˬ miˇ˗a’ lehˇ noeˬ ngaˇ laˬ? Aˬ yawꞈ maꞈ teu loꞈ˗ehˇ maˬ noeˬ˗a lehˇ aˬ dui siˬ nya ma. Mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ taˬ aw˗awˇ taˬ huiˬ taˬ mahˇ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ bi za mawꞈ˗eu meh.—Yaˇkʼaˬdaˇ˗eu 13:16-18; Pah mehˬ˗eu 19:10.

17. Aˬ dui Miˬyehˇ gaˇ laꞈ kʼoeˇ yawˬ ha mˇ mawꞈ˗eu jeˬ maˬ ya mˇ˗eu miˇ neh nui ma cawˆ ngeh aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

¹⁷ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ ya pyeuꞈ˗awˇ Miˬyehˇ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ ya tsaꞈ gaˬ˗eu heu naˇ muiˬ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ meh lehˇ ya noeˬ taˬ˗eu meh. Aˬ dui Miˬyehˇ gaˇ laꞈ kʼoeˇ tiˬ jeˬ na˗ahˇ ya mˇ˗awˇ ya naˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ dui Miˬyehˇ mehˬ shi aˇ poeˬ baw˗eu jeˬ, aˬ dui neh za˗euˬ gaˇ nehˬ˗ehˇ maˬ taꞈ˗a. Miˬyehˇ hawˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu heu naˇ, aˬ dui taˬ aw˗awˇ yawˬ ha dui dui baw˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya˗eu miˇ neh meh. Teu miˇ neh, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ taˬ aw˗awˇ yawˬ ha˗euˬ dui dui baw˗eu jeˬ˗ahˇ siˬ nya ni caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ˗awˇ, teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ. Kʼoeˇ naˇ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ mehˇ nmˇ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, yawˬ ha kʼaˇ mˇ nya˗eu jeˬ mˇ nehˬ luꞈ˗uˇ.—Ja ceuˬ 138:6; 1 Beˬtuˆluˆ 5:5.

18-19. Aˬ dui tsaꞈ gaˬ ngeh tsawˇ haˬ deuˬ nui ma maˬ ahˇ gaˇ duˇ kʼawꞈ, aˬ dui˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga?

¹⁸ Aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗iˇ ngeh tsawˇ haˬ deuˬ nui ma maˬ ahˇ˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ maˬ ya mawˇ˗eu miˇ neh maˬ ehˇ, tiˬ poˆ na gʼaˬ baˬ haw maˬ loˇ? Toˆ˗ehˇ naˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ myah  luꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ laˬ kʼaˬ cehˇ dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga? “ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ laˬ kʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ cehˇ dzehˬ laˇ nya˗eu nga?” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ baw˗ahˇ ahˇ˗eu maˇ diˇ zmˬ˗iˇ nya˗eu nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ haw. Aˬ dui Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ tsaˬ˗eu nui noeˬ neh haw˗eu heu jiˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu meh. Heu aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga?

¹⁹ Aˬ dui tsaꞈ gaˬ˗eu heu naˇ, tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗euˬ tsawˇ myahˇ hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ Miˇkʼahˬ gaˇ kawˆ bi siˬ˗eu gʼaˇ duˬ ma lehˇ ya noeˬ taˬ˗eu meh. Yeˬsuˇ dehꞈ˗eu jeˬ biꞈ˗eu gaˇ ma˗ahˇ poˆ mawˇ˗eu tsawˇ haˬ yaw cuiˆ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 7:13, 14) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ uˬ taꞈ, mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ gaˇ ya mˇ˗eu heu naˇ muiˬ dui dui˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Maꞈtehˬ 28:19, 20; 1 Gawˇliˬtu 3:9; Pah mehˬ˗eu 14:6, 7) Yeˬhawˇbaˬ nui ma muiˬ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ jawˇ gaˇ sheuˬ ahˇ laꞈ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ meh. (Yoˇhaˬ 6:44) Teu miˇ neh, aˬ dui neh tsaꞈ gaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ nymˬ˗mˇ nui ma maˬ ahˇ kʼawꞈ, yawˬ poˆ yawˬ nui ma ahˇ laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.

20. Yeˬlaˬmiˇ 20:8, 9 nui ma cawˆ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˆ ceh ceh nya ni aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ mehˬ nehˬ laꞈ˗eu nga?

²⁰ Aˬ dui bawˇlawˇpeh Yeˬlaˬmiˇ˗ahˇ neh gʼawˬ mya jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu meh. Aˬ yawꞈ shaˬ˗eu jawˇ duˬ˗ahˇ ya tsaꞈ gaˬ˗awˇ aˬ yawꞈ ngehˬ gaˇ tiˬ gʼaˬ˗iˬ maˬ naˇ haˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ cawˬ neh haw teˬ˗awˇ dawˬ doeˇ ngehˬ laˇ gaˇ “maˬ tsehˆ leˇ” ni ya daˬ˗eu meh. (Yeˬlaˬmiˇ 20:8, 9-ahˇ gui.) Yeˬlaˬmiˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ byehˇ mawꞈ gaˇ keuˆ ni nui ma cawˆ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maˬ byehˇ˗aˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, ‘Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ dawˬ kawˬ’ aˬ yawꞈ˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ miˬ dzaˬ˗ahˇ duˇ˗awˇ maˬ dzahˬ tehˬ coeˇ ni ya ngehˬ doˆ leꞈ˗eu miˇ neh meh. Teu gaˇ duˇ ni aˬ dui jiˇ yawˬ nah na luꞈ Jaˇliꞈ˗ahˇ pyehˆ tseˇ˗awˇ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ naˇ, Miˬyehˇ˗euˬ dawˬ kawˬ aˬ dui˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ tiˬ byah ni ahˇ laˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ dui laˬ kʼaˬ cehˇ dzehˬ laˇ˗awˇ aˬ cawˬ deuˬ aˬ dui neh tsaꞈ gaˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ nui ma ahˇ laˇ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.—Yeˬlaˬmiˇ 15:16.

21. Aˬ dui nui ma cawˆ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼaˬ leˇ nya˗eu nga?

²¹ Uˬ soe ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ Diˬboˇlaˬ “Nui ma cawˆ˗eu jeˬ heu naˇ, Saˬdaˬ˗euˬ doeˇ dui dui˗eu keu ka tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Saˬdaˬ˗euˬ keu ka aˇ naˆ ni doeˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ maˬ gʼaˬ leˇ nya˗a. Teu miˇ neh, aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ baˬ da neh nui ma cawˆ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ caw ba nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ. Toˆ˗ehˇ naˇ aˬ yawꞈ aˬ dui˗euˬ maˬ byah kuꞈ˗eu jeˬ hawˇ˗eu gʼaˬ baˬ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui naˇ ngeh gawˇ ngeh aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ laꞈ˗awˇ, aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ tsaˬ˗eu nui noeˬ neh haw nya˗awˇ yaw muiˬ paw dzeˇ dzaˬ˗ahˇ noeˬ nya ni jiˇ caw ba nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui aˬ jeˬ˗euˬ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ kʼawꞈ, aˬ dui˗euˬ nui ma laꞈ kʼoeˇ pyeuꞈ luꞈ˗eu jeˬ mˬ taˆ Aˬda Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ dzawˇ nehˬ luꞈ˗uˇ. Toˆ˗ehˇ naˇ aˬ yawꞈ aˬ dui˗ahˇ nui ma cawˆ˗eu jeˬ˗ahˇ gʼaˬ leˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh.