1. Kii i nla pémél bés i ngéda di ntomb tole ngéda di nimis makénd més?

HIKI kel di mboma mandutu, di mboñ ki kii yosôna di nla inyu hônba mo. Ndi baa ni nyimbe bé le hala a yé bés jam li ntomb i hônba mo ngéda di nimis bé makénd més? Jon di nlama bé hôya le ngéda di ntomb, di nla nôgda wee di gwé ha bé nseñ, di nimis maséé més ni ñem ngui. Kaat Bingéngén 24:10 i nkal le: “Ibale u ntomb kel ndutu, wee ngui yoñ i yé titigi.” Ñ, ngéda di nimis makénd, di nla nimis yak ngui i mbéda bés inyu yémbél mandutu di mboma.

2. Kii i nla tômbôs bés, kii di ga tehe munu yigil ini?

² Ngandak mam i nla tômbôs bés ma di ntehe, ni ma ntehe bé. Kiki bo libak jés li kwéha, bibomb gwés ni kon. Di nla ki nimis makénd més ibale nano a yé ntandaa ngéda le di gwé ngôñ i gwel ngim nson i ntôñ u Yéhôva, ndi u nlok bé, tole di ntéé likalô i ngim libôga i het ngandak bôt i neebe bé maliga. Munu yigil ini, di ga tehe ndék mam di nla boñ i ngéda di nimis makénd més.

3. Kii i nla hôla bés i ngéda libak jés li kwéha li ntééñga bés?

³ I nla pam le libak jés li kwéha tole bibomb gwés bi tééñga bés kiyaga. Jon di nla hoñol le Yéhôva a ta bé le a neebe le di jôp i mbok yondo, inyule kel i ntagbe bé le di hôs bé. I ta bé loñge le di bana i nya mahoñol i. Lelaa di nlama ni tehe libak jés li kwéha? Bibel i nkal le u héya Yésu Kristô, bôt ba binam bobasôna ba “bi boñ béba.” (Rôma 3:23) Ndi Yéhôva, Nwet Bibel, a mbok bé mahoñol mé mahôha més, a mbem bé ki to le di ba peles. Maselna ni hala, a yé Tata nugwéha, nu a yé bebee i hôla bés,  a yé ki wongut, a ntehe ki biliya bi ngui ngandak ikété yés i mboñ inyu jôs bibomb gwap ni libak jap li kwéha, a yé ki bebee i hôla bés.​—Rôma 7:18, 19.

4-5. Lelaa kaat 1 Yôhanes 3:19, 20, i bi hôla bisita biba i témbna makénd map?

⁴ Di yoñ dihéga di bisita biba, Deborah bo Maria. * I ngéda a bé mañge, lihaa li Deborah li bé wéha nye nyuu. I bé bé bun le ba bégés nye inyu jam a mboñ. Jon a bi nañ ni mahoñol le a nhee bé to yom. To i ngeñ a bé hôs ngim mangéda, a bé nôgda wee nye a taa a boñok bé jam lilam jo ki jo. Yak Maria a bé boma nlélém ndutu. Bôt bé ba lihaa ba bé wéha nye nyuu. Hala a bi tinde nye i sugus le a gwé bé nseñ wo ki wo. I ngéda a bi sôblana, a bé hoñol le a kôli bé le ba sébél nye le Mbôgi Yéhôva.

⁵ Ndi bisita bini gwobiba bi bi waa bé gwélél Yéhôva. Inyuki? Inyule ba bi bééga Yéhôva mbegee yap ni njel masoohe. Ba bi sôk ba nok le, Tata wés nugwéha a nyi le i mam ma bi pémél bés i ngéda di bé boñge ma nla boñ le di nôgda wee di gwé bé nseñ. Ndi a ntehe ki bilem gwés bilam bi bebek bésbomede di ntehe bé.​—Añ 1 Yôhanes 3:19, 20.

6. Kii mut a nla boñ ibale a ntiimba kwo i béba ikeñi a bi bôk a boñ behee?

⁶ I nla pam le mut a tiimba kwo i béba ikeñi a njôs ibôdôl behee, kayéle hala a wéha nye nyuu. I yé maliga le, i ngéda mut a nkwo i béba ikeñi, hala a kôli tééñga nye. (2 Korintô 7:10) Ndi hala a nlama bé lôôha tééñga bés kayéle di kahal kal le: ‘Me gwé bé nseñ wo ki wo. Baa Yéhôva a ga nwéhél ki me?’ Mahoñol mabe ma ma ta bé maliga, ma nla yak boñ le di waa gwélél Yéhôva. Di bigda i yom Bibel i nkal i kaat Bingéngén 24:10​—ibale di ntomb, ngui yés y’a ba titigi. Iloole di nimis makénd, di kôôge Yéhôva bebee ni njel masoohe inyu ‘sañgal mam’ ni nye. (Yésaya 1:18) I ngéda Yéhôva a ntehe le u ntam toi béba yoñ, u yoñ ki makidik ma ngui le w’a tiimba ha bé boñ yo, a ga nwéhél we. U héya hala, u nlama ki tehe mimañ, b’a ba maséé i hôla we i tiimba bana maada malam ni Yéhôva. To ibale hala a tane bé we jam li ntomb, b’a hônba we.​—Yakôbô 5:14, 15.

7. Inyuki di nlama bé nimis makénd i ngéda di njo sañ inyu boñ loñge?

⁷ Mañ wada i loñ i Pulasi le Jean-Luc, a nkal inyu i bet ba njôs bibomb le: “Mut a téé sép i mis ma Yéhôva, a ta bé mut a tah a boñok bé béba, ndi i nwet a yé  a ntam bibéba gwé, a jok ki sañ i ngui inyu tjôô gwo. (Rôma 7:21-25) Jon u lehel bañ ñem ibale u njôs ngim bomb. Bigda le mut nye ki nye ikété yés a téé bé sép i mis ma Djob. Ñ, bésbobasô di gwé ngôñ ni konangoo i mbuma ñañ i Nyambe i a nti ni njel binoñ bi Man wé Yésu.​—Éfésô 1:7; 1 Yôhanes 4:10.

8. Njee a nla hôla bés i ngéda di nimis makénd?

⁸ Lôk kéé yés i bôda ni i bôlôm i nla hôla bés i témbna makénd més! Ba yé bebee i emble bés i ngéda di gwé nduña, ba nhôgbaha ki bés ni bibuk bilam. (Bingéngén 12:25; 1 Tésalônika 5:14) Sita Joy nu a yé i loñ Nigéria, ni nu a mbéna nimis makénd a nkal le: “Ibale lihaa jés li mbuu bé, ki njee numpe? Mahôla lôk kéé i bôda ni i bôlôm i nti me, ma ñunda toi le Yéhôva a ñemble masoohe mem. Ndémbél yap i bi hôla yak me i yi lelaa yak me me nla ti bôt bape makénd i ngéda ba ntomb. Ndi di nlama bé hôya le, i nla pam ngim mangéda le lôk kéé yés i bôda ni i bôlôm i yi bé le di yé nimis makénd. Jon i ngéda di gwé ngôñ ni mahôla, bés bon di nlama ba bôt ba bisu i kôôge nhôôlak mankéé nu muda tole nu munlôm bebee.

9. Lelaa kaat Tjémbi 41:4 ni 94:19, i nti bés makénd i ngéda di nkon?

⁹ Yéñ mahôla ma Yéhôva. I ngéda di ta bé mbôô, téntén i ngéda di gwé ngim kon i i mal bé, i nla bane bés nledek i tééda maséé més. Tolakii Yéhôva a mbuubaha bé bés i nya i nhélhana i len ini, a nhôgbaha bés, a nla ki ti bés ngui i hônba kon wés. (Añ Tjémbi 41:4; 94:19.) Kiki hihéga, a nla tinde lôk kéé yés i hôla bés i boñ ngim bibôlô ha mbai yés tole i kil bés i bôm. A nla tinde bo i soohe ni bés. A nla ki hôñlaha bés ngim minlôñ mi Bibel i i nlédés bés. Kiki mi mi ñunda le i mbok yondo, makon m’a ba ha bé, to njôghe yo ki yo.​—Rôma 15:4.

10. Kii i bi hôla mankéé Isang i témbna makénd mé i mbus a bi kwo bôk?

¹⁰ Mankéé Isang, nu a yé Nigéria a bi kwo bôk i ngéda mpuhge jam u bi pémél nye. Dokta jé li bi kal nye le a’ la ha bé ke. A nkal le: “Hala a bi pat me ñem.” Ndi, baa a bi ke ni bisu i modop? To! Kii i bi hôla nye? Nyemede a ntoñol le: “Me ni nwaa wem di bi waa bé soohe Yéhôva, di niglak Bañga yé. Di bi yoñ makidik i ti nye mayéga inyu mam malam di gwé, ibabé i hôya botñem i niñ i mbok yondo.”

11. Lelaa Cindy a bi témbna maséé mé mu kon wé?

¹¹ Ba bi léba mankéé Cindy nu a yé i Meksika béba kon i i bé le i kena nye i nyemb. Lelaa a bi boñ inyu hônba i ndutu i? I ngéda a bé kôhna matibla, a bi yoñ makidik i tééne bôt likalô hiki kel. A ntila le: “Makidik ma ma bi hôla me i tôñ bôt bape iloole me bok mahoñol mem momasôna i njôghe me bé nok, i kon wem tole makanba mem. Inyu jubus nkwel i ngéda bidokta bi bé bi nlo i tibil me, me bé bat bo lelaa mahaa map ma nke? I mbus me bé me bat le, kii i bi tinde we i pohol i bôlô ini, ki le i yé ndutu ngandak? I ndimbhe ba bé ba ti, i bé i ti me pôla i pohol ño nkwel me bé yi le u nla tihba bo. Ngandak bidokta i bi kal me le, hala a bé bé bun i nok nkokon a bat dokta le: ‘I nke laa?’ Ngandak i bi ti ki me mayéga inyule me bé tôñ bo. Ngandak i bi ti yak me nomba yap nsiñga. Mu mangéda mabe ma, hala a bi hélés me i tehe  lelaa Yéhôva a bé ti me maséé ma mbuma ñañ!”​—Bingéngén 15:15.

12-13. Lelaa i bet ba nkon ni bibôk bi bôt ba nla ke ni bisu i téé likalô, bimbe bisai ba nkôs?

¹² Bilôk bikéé bi nkon tole bibôk bi bôt bi nla nimis makénd map inyule ba nla ha bé hiôm likalô kiki ba bé boñ. Ndi to hala, ngandak yap i nléba manjel mape inyu téé likalô. I Amérika, sita yada le Laurel, a bé niñ ikété mashin ma ma bé hôla nye i hép 37 nwii! A bééna kon i pos, ba bi kan nye ngandak ngélé. Yak makon ma kôgôô ma bé nwas bé nye. Ndi tolakii a bé nok njôghe ngandak a bi mom bé nwee, a bé tééne bidokta ni i bet ba bé lo i yuuga nye likalô. A bi kôs bisai i hôla 17 bôt i yi maliga! *

¹³ Mañ wada le Richard nu a yé i loñ Pulasi, a gwé ngim maéba a yé a nti bilôk bikéé bi, kon u bi yis i mbai yap tole ba ba niñi dokta. “Me yé me kal bo le, ba bii ndék bikaat ha i tun yap inyu boñ le i bôt ba ntagbe ba tehge. Hala a nla boñ le i ngéda ba ntehe miño mi minkwel mi, ba bat mambadga. Minkwel b’a bana ni bôt ba, mi ga sôk ti bo makénd.” I bet kon u nwas bé le ba pam i mbai yap, ba nla ki téé likalô ni njel biléta tole téléfôn.

14. Imbe ndémbél ilam Kiñe David a bi yigle bés?

¹⁴ Ngandak mam i nla kéñ bés i gwel ngim nson i ntôñ u Yéhôva. Kiki hihéga, i nla ba le di ntagbe nwii inyu yônôs nson u, le makon ma ntééñga bés, tole mam mape ma nla boñ le di bana bé nson u. Ibale hala a ma pémél bés, ndémbél i Kiñe David i nla hôla bés. I ngéda ba bi kal nye le, nye bé nyen a ga oñ témpel i Nyambe, David a bi nit i nwet Yéhôva a bi pohol inyu gwel nson u ni ñem wé wonsôna. Tolakii a bééna ngôñ le nyen a gwel nson u. David a bi ti yak ngandak makébla inyu nit maoñ ma. Kinje loñge ndémbél inyu yés!​—2 Samuel 7:12, 13; 1 Miñañ 29:1, 3-5.

15. Kii i bi hôla mankéé Hugues i témbna makénd mé?

¹⁵ Mankéé Hugues nu a niñ i Pulasi a bi téé bôlô mañ inyule a bé kon ngandak, a bé la ha bé to sal bon ba bibôlô ha mbai yé. A nkal le: “I bibôdle me bi nimis makénd, me hoñol yak le me ta ha bé nseñ. Ndi kii ngéda i bé tagbe, iloole me modop inyu mam ma bé la bé boñ, me bi nôgda le me bé lama bok mahoñol mem i ndék mam me bé le me boñ i nson u Yéhôva  mu libak jem. Makidik mem ma yé le me ntomb bañ. Kiki Gidéôn ni mbôgôl yé i bôlôm iaa, ba ba bé nwaag, m’a ke ni bisu i boñ biliya bi ngui!”​—Bakéés 8:4.

16. Kii ndémbél i biañgel i niiga bés?

¹⁶ Biañgel bi bi tiñi ni Yéhôva bi nti bés ndémbél ilam. Lisañ jada, Yéhôva a kot bo inyu bat bo kii a bé lama boñ inyu lop béba Kiñe Ahab. Ngandak biañgel i bi ti mahoñol map, ndi Nyambe a bi pohol ndik i yom wada a bi kal. (1 Bikiñe 22:19-22) Baa bini biañgel bipe bi bi nimis makénd map, bi kalak le: ‘Inyuki ba nsébél ni bés inyu bat bés mahoñol més?’ Heni! Biañgel bi yé toi suhulnyuu, ngôñ yap i yé le Yéhôva nyen a kôs lipém jolisôna.​—Bakéés 13:16-18; Masoola 19:10.

17. Kii di nlama boñ ibale di yé ngi kôs ngim nson di mbem ibôdôl behee?

¹⁷ Bigda le nsima nkeñi di gwé u yé, i ba Mbôgi Yéhôva ni añal ñañ nlam u Ane. Di nla gwel ngim minson len yani di bana ha bé nwo, ndi nwo bé nwon mi mboñ le di bana mahee i mis ma Yéhôva. Di ga lôôha ba mahee i mis ma Yéhôva ni ma lôk kéé yés ibale di yé toi suhulnyuu, di yik le di nla bé boñ mam momasô. Jon bat Yéhôva le a hôla we i tééda libak li. Nigle ndémbél i bôt ba Bibel i mpôdôl, ba ba bé suhulnyuu, ba yik le ba nla bé boñ mam momasôna. Ba bebee i sal to umbe nson ba nti we ni ñem woñ wonsô.​—Tjémbi 138:6; 1 Pétrô 5:5.

18-19. Kii i nla hôla we i ba maséé to ibale bôt ba libôga joñ ba ngwés bé ñañ nlam?

¹⁸ Baa u ma nimis makénd inyule bôt ba libôga joñ ba ñemble bé ñañ nlam, tole u ñada ndik ndék bôt mambai map? Ibale hala, kii u nla boñ inyu ke ni bisu i ba maséé? W’a léba ndék maéba minkéñék mi matila mi gwé ño le “ Manjel inyu lémés nson woñ likalô.” U héya hala, u nlama tééda litehge lilam inyu nson likalô. Kii hala a nkobla?

¹⁹ Bigda le njom bisu i i ntinde bés i téé likalô i yé le di ngwés niiga bôt jôl li Djob ni i yom Ane Djob y’a boñ. Yésu nyemede a unda hala, i ngéda a kal le ndék bôt yon y’a léba njel niñ. (Matéô 7:13, 14) I ngéda di yé likalô, di gwé nsima i sal ni Yéhôva, ni Yésu yak ni biañgel. (Matéô  28:19, 20; 1 Korintô 3:9; Masoola 14:6, 7) Yéhôva a ñôt i bet ba gwé ngôñ i gwélél nye. (Yôhanes 6:44) Jon ibale mut a ntjél emble bés lisañ lini, bebek a ga emble bés lisañ lipe.

20. Lelaa kaat Yérémia 20:8, 9 i nla hôla bés i ngéda di nimis makénd més?

²⁰ Ndémbél i mpôdôl Yérémia i nla hôla bés mu jam li. Yéhôva a bi ep nye i sal i het bôt ba bé emble bé nwin wé. Bôt ba litén ba bé sol nye, ba nolok nye “hiki kel.” (Añ Yérémia 20:8, 9.) Yérémia a bi nimis makénd mé kayéle a bé bebee i téé nson u. Ndi a bi boñ bé hala. Inyuki? Inyule “lipôdôl li Yéhôva” li bé loñ ikété yé, jon a bé bé le a mom nwee! Nlélém jam won u mpémél bés i ngeñ di nyônôs mahoñol més ni ñem wés ni Bañga i Djob. Inyu hala nyen di nlama nigil Bibel hiki kel, di ôt ki pék mu. Ibale di mboñ hala, d’a ke ni bisu i ba nyonok ni maséé, yak nson wés w’a num matam malam.​—Yérémia 15:16.

21. Lelaa di nla pam i yémbél i mam ma ntinde bés i nimis makénd més?

²¹ Sita Deborah nu di mbôk sima a nkal le: “I nimis makénd i nla ba jôl gwét ikeñi i moo ma Satan.” Ndi Yéhôva Djob a nloo Satan ni bijôl gwé bi gwét gwobisôna. Jon, ibale u nôgda le u nimis makénd inyu to imbe njom, yemhe Yéhôva le a hôla we. A ga hôla we i jôs bibomb gwoñ ni libak joñ li kwéha. A ga nit we mu i kon woñ. A ga hôla bés i bana litehge lilam li minson mi ntôñ. A ga hôla ki we i tééda maséé moñ mu nson woñ likalô. Iloo mam momasôna, añle Tata woñ nu ngii nduña yoñ. Ibale u mboñ i mam ma momasô, ni mahôla ma Yéhôva, w’a la yémbél i mam momasô ma ntinde we i nimis makénd moñ.