Gberra gha rhie uhunta

Gberra gha rhie dọmwadẹ uhunmwuta ni rre uwu ẹre

Ako Iruẹmwi 52

Emwi Nọ Gha Ru Iyobọ Nuẹn Vbe Iro Gha Han Ruẹ

Emwi Nọ Gha Ru Iyobọ Nuẹn Vbe Iro Gha Han Ruẹ

“Zẹ ọlọghọmwa ruẹ obọ ne Nọyaẹnmwa, irẹn gha gbinna nuẹn.”—PSM 55:22.

IHUAN 33 Mu Orhikhan Ruẹ Ne Jehova

OLIKA ẸMWẸ ỌGHE AKO IRUẸMWI NA *

1. De emwi ne irohanmwa gha sẹtin si ye ima egbe?

ẸDẸGBEGBE ẹre ima ya werriẹ aro daa ọlọghọmwa ughughan, erriọ ima vbe ya hia ne ima sọfurre yọ. Sokpan uwẹ yayi wẹẹ ima gha sẹtin sọfurre ye avbe ọlọghọmwa na, vbe iro gha han ima ra? Irohanmwa gha sẹtin ya ima khian ọmwa ne vburriẹ vburriẹ nẹi mwẹ oghọghọ. Ebe Itan 24:10 khare wẹẹ: “U gha ye gha vburriẹ vbe ẹghẹ asobọyegbe, evburriẹ ne evburriẹ ẹre u gele wa khin.” Ọna rhiema wẹẹ, irohanmwa gha sẹtin gbe orhiọn ye ima iwu sẹrriọ wẹẹ, ọ ghi do gha lọghọ ne ima sẹtin zin egbe ọlọghọmwa ne ima werriẹ aro daa.

2. De emwi eso nọ gha sẹtin ya iro han ima? Vbe ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?

2 Emwi bun nọ gha sẹtin ya iro han ima. Ọ sẹtin gha re emwi eso ne ima la gberra vbuwe egbe ra emwi ọvbehe. Vbe igiemwi, abakuru ne ima ru, ra emianmwẹ ne ima khuọnmwi sẹtin ya iro han ima. Iro sẹtin vbe han ima deghẹ ukpamuyọmọ ne ima yaro yi ma sẹ ima obọ, ra deghẹ emwa i mobọ danmwehọ vbe ẹdogbo ne ima na kporhu. Vbe ako iruẹmwi na, ma gha ziro yan emwi eso ne ima gha sẹtin ru, nọ gha ru iyobọ ne ima vbe iro gha han ima.

MA GHA RU ABAKURU

3. Vbọ khian ru iyobọ ne ima, vbe abakuru ọghe ima gha ya iro han ima?

3 Abakuru ọghe ima sẹtin ya iro han ima sẹrriọ wẹẹ, ma ghi do gha roro ẹre wẹẹ, e Jehova i khian kue ne ima la agbọn ọgbọn nọ dee. Egbe iziro na sẹtin zẹ ẹbe. De aro nọ khẹke ne ima ya gha ghee abakuru ọghe ima? E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, vbọ gberra Jesu, emwa orukhọ ẹre emwa hia ni he yin agbọn na khin. (Rom 3:23) Sokpan e Jehova i rhie aro tua abakuru ọghe ima. Irẹn mu egbe nọ ya ru iyobọ ne ima, rhunmwuda ahoẹmwọmwa nọ mwẹ daa ima. Erriọ ẹre ọ vbe ya mwẹ izinegbe vbe egbe ima. Ọ bẹghe ẹrhiọn ne ima loo, ne ima ya gha ru emwi esi, agharhemiẹn wẹẹ ẹi khuẹrhẹ ne ima. Ọ vbe rẹn wẹẹ, abakuru ọghe ima sẹtin ya iro han ima, rhunmwuda ọni, ọ wa mu egbe nọ ya ru iyobọ ne ima.—Rom 7:18, 19.

E Jehova gbọyẹmwẹ ye emwi esi ne ima ru vbe ẹghẹ nọ gberra, aro nọ ghaan ẹre ọ vbe ya ghee emwi esi ne ima ru nia (Ghee okhuẹn 5) *

4-5. De emwi nọ rre ebe 1 Jọn 3:19, 20, nọ ru iyobọ ne etẹn nikhuo eva?

4 Gia ziro yan igiemwi ọghe Deborah kevbe Maria. * Vbe Deborah waan dee, ẹgbẹe ọre ma gha ya obọ esi muẹn. Ọ gha ru emwi esi, ẹi kẹ miẹn ọmwa nọ tian rẹn yọ. Rhunmwuda ọni, ọ ma ghi gha ghee egbe ẹre sẹ ọmwa. Ọ gha ru abakuru kherhe, ọ ghi gha roro ẹre wẹẹ, irẹn i zẹdẹ re ọmwa agbọn. Erriọ e Maria vbe gha ye. Ẹgbẹe ọre ma vbe gha ya obọ esi muẹn. Rhunmwuda ọni, ọ na gha roro ẹre wẹẹ, irẹn i mwẹ esa ne irẹn ye. Uhiẹn, vbe ọ ghi miẹn odẹ ẹmwata nẹ, ọ na kue gha roro ẹre wẹẹ, irẹn ma sẹ na gha tie ẹre Osẹe Jehova!

5 Vbuwe ena hia, etẹn nikhuo eva na ma sẹ e Jehova rae. Vbọ ru iyobọ ne iran? Iran keghi fannọ otọ ẹko ọghe iran ma e Jehova vbe erhunmwu. (Psm 55:22) Iran na do bẹghe ẹre wẹẹ, e Jehova rẹnrẹn wẹẹ, emwi eso ni sunu daa ima vbe ẹghẹ nọ gberra, sẹtin ya iro han ima. Deba ọni, akpa esi ne ima mwẹ, ẹre Jehova rhie aro tua, ọ gha khọnrẹn ne ima gha roro ẹre wẹẹ, ma ma sẹ ọmwa.—Tie 1 Jọn 3:19, 20.

6. De emwi nọ gha sẹtin sunu deghẹ ọmwa na gha hia nọ ban uyinmwẹ dan, sokpan ọ ma sẹtin?

6 Ọmwa sẹtin gha mwẹ uyinmwẹ dan eso nọ gua re obọ ro, nọ ma gi ẹre ban, agharhemiẹn wẹẹ, ọ te hia nọ ru vberriọ. Egbe emwi vbenian sẹtin ya iro han rẹn. Ẹmwata nọ wẹẹ, ekhọe ima sẹtin gha fi ima uwẹnrhiẹn vbe ima gha ru orukhọ. (2 Kọr 7:10) Sokpan, ọ ma khẹke ne ima gi ekhọe ima gha fi ima uwẹnrhiẹn gberra egbe, sẹrriọ wẹẹ, ma ghi do gha roro ẹre wẹẹ: ‘Ọghomwẹ wa fo nẹ. E Jehova i khian ghi sẹtin yabọ mwẹ.’ Iziro vbenian ma deyọ, deghẹ ima ma begbe, ọ sẹtin ya ima sẹ e Jehova rae. Yerre wẹẹ, ebe Itan 24:10 gi ima rẹn wẹẹ, iro gha han ima, ẹtin sẹtin fo ima. Ne ima gha te ya gha mwẹ iziro vberriọ, ọ khẹke ne ima tu tie Jehova nọ ya orukhọ ima bọ ima. (Aiz 1:18) E Jehova gha bẹghe ẹre wẹẹ, ma gele roro iro fi uyinmwẹ werriẹ, ọ ghi yabọ ima. Deba ọni, ma ghi bu ediọn ne iran ru iyobọ ne ima. Kherhe kherhe, iran ghi ru iyobọ ne ima ya dọlegbe deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn.—Jems 5:14, 15.

7. Vbọzẹe nọ ma na khẹke ne ima gi orhiọn gbe ye ima iwu, vbe ima ghaa hia ne ima fi uyinmwẹ dan eso ne ima guẹ werriẹ?

7 Vbe ọdiọn ọkpa vbe France na tie ẹre Jean-Luc ghi guan kaẹn emwa ni hoo ne iran fi werriẹ vbe uyinmwẹ eso nọ gua iran obọ ro, ọ na kha wẹẹ: “Ọmwa ne Jehova ghee ẹre ọmwa esi i re ọmwa nẹi zẹdẹ ru abakuru, sokpan nọ hia nọ roro iro fi uyinmwẹ werriẹ vbe ọ gha ru abakuru.” (Rom 7:21-25) Ọ ghaa mwẹ ako eso ne u winna yan vbe arrọọ ruẹ, ghẹ roro ẹre wẹẹ, ọghuẹ wa fo nẹ. Yerre wẹẹ, ai miẹn ọmwa nọ fo na. Vbe ẹi re ne Jehova na tohan ima, nọ na gie Ovbi ẹre gha dee nọ do wu ne ima, ma rhọkpa i ghẹ te sẹtin gha re ọsiọre.—Ẹfis 1:7; 1 Jọn 4:10.

8. De emwa ni gha sẹtin rhie igiọdu ne ima, vbe iro gha han ima?

8 Ma gha sẹtin miẹn igiọdu vbe obọ etẹn ni rre uwu iko! Ma ghaa gualọ ọmwa ne ima khian ta enegbe ima ma, etẹn ni rre uwu iko mu egbe ne iran ya rhie ehọ ne ima ta yi kevbe ne iran ya rhie igiọdu ne ima. (Itan 12:25; 1 Tẹs 5:14) Ọ mwẹ ọtẹn nokhuo ọkpa vbe Nigeria na tie ẹre Joy, nọ ghaa mwẹ ọlọghọmwa eso nọ ya iro han rẹn. Ọ khare wẹẹ: “Etẹn ni rre uwu iko ẹre ọ zẹe vbe egbe mwẹ. E Jehova wa gele loo iran ya họn erhunmwu mwẹ. Nia, te imẹ tobọ mwẹ ghi vbe rẹn vbene a ya rhie igiọdu ne emwa ne iro han rẹn.” Ọ khẹke ne ima kọe ye orhiọn wẹẹ, ẹi re ẹghẹ hia ẹre etẹn ima khian wa ya rẹn wẹẹ, ma gualọ igiọdu. Rhunmwuda ọni, ọ khẹke ne ima zẹ owẹ nokaro, ne ima tama ọtẹn nọ deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn, vbene emwi ye ima hẹ.

MA GHAA KHUỌNMWI

9. De igiọdu ne ima miẹn vbe ebe Psalm 41:3 kevbe 94:19?

9 Gualọ iyobọ vbe obọ e Jehova. Emianmwẹ i maan! Ọ sẹtin ya iro han ọmwa, ọ sẹtin vbe ya ọmwa khian ne rudẹnrudẹn, katekate, deghẹ ọ na kpẹẹ gbe vbe otọ. Ẹmwata nọ wẹẹ, e Jehova i khian wa mu ima egbe rran vbe odẹ ọghe ọyunnuan. Sokpan, ọ keghi rhie ẹtin kevbe ifuẹko ne ima, ne ima mieke na sẹtin zin egbe. (Tie Psalm 41:3; 94:19.) Vbe igiemwi, ọ sẹtin loo etẹn vbuwe iko ya ru iyobọ ne ima. Vbene ọta ye, etẹn sẹtin do gu ima ru iwinna eso vbe owa, iran sẹtin gu ima yo ẹki, iran sẹtin vbe gu ima na erhunmwu. E Jehova sẹtin vbe ru iyobọ ne ima ya ye ẹmwẹ ifuẹko ni rre uwu e Baibol rre, vbe na ghee agbọn ne emianmwẹ i ye, ne ima yaro yi vbe odaro.—Rom 15:4.

10. Vbọzẹe ne agbọn ma na khan Ọtẹn Nokpia Isang vbe ọ miẹn odekun?

10 Ọ mwẹ ọtẹn nokpia ọkpa vbe Nigeria na tie ẹre Isang nọ miẹn odekun nọ ghi yae khian uke. Ọbo ebo keghi tama rẹn wẹẹ, ẹi khian ghi ya owẹ ọre khian, ọ te ya wu. Ọtẹn na keghi kha wẹẹ; “Vbe I ghi họn ẹmwẹ na, ekhọe mwẹ na wa lighi, iro na wa han mwẹ.” Sokpan te agbọn ghi khan ọtẹn na ra? Hiehie. Vbọ ru iyobọ nẹẹn? Ọ khare wẹẹ, “Ẹghẹ hia ẹre imẹ vbe ọvbokhan mwẹ ya na erhunmwu gie Jehova, ma vbe tie Baibol vbe ẹghẹ hia. Ma na vbe ta mu olọ yan rẹn wẹẹ, avbe afiangbe ne ima mwẹ, ẹre ima khian gha rhie aro tua. Ọkpa vbe afiangbe na ọre agbọn ọgbọn nọ dee.”

Uhiẹn emwa nẹi sẹtin khian yo khian rre gha ye sẹtin gha sọyẹnmwẹ iwinna ikporhu ọghe iran (Ghee okhuẹn 11-13)

11. Vbọ ru iyobọ ne ọtẹn nokhuo ọkpa nọ ghaa khuọnmwi ya gha mwẹ oghọghọ?

11 Ọ mwẹ ọtẹn nokhuo ọkpa vbe Mexico na tie ẹre Cindy. Ọbo ebo keghi tama rẹn wẹẹ, emianmwẹ nọ khuọnmwi sẹtin miẹn ẹre uhunmwu. Vbọ ru iyobọ nẹẹn ya sẹtin zin egbe? Vbe ẹghẹ nọ na gha rre owa isinmwiegbe, ọ na ta mu olọ yan rẹn wẹẹ, irẹn i khian gi ẹdẹ ọkpa gberra vbene irẹn ma na kporhu ma ọmwa. Ọ khare wẹẹ: “Ọna keghi ya mwẹ gha rhie aro tua emwa ọvbehe, ne I gha te ya rhie aro tua emianmwẹ ne I khuọnmwi kevbe vbene iran khian ya mwa mwẹ egbe hẹ. Obẹlẹ ne I ghaa loo ya kporhu na khin: I ghaa gu avbe ọbo ebo ra avbe nọs guan, I ghi nọ ẹmwẹ ẹgbẹe ọghe iran. I ghi vbe nọ iran evbọzẹe ne iran na wẹẹ, iwinna na ẹre iran khian gha ru. I ghi la evba rẹn ẹmwẹ nọ gha mu iran ekhọe ne I gha ya kporhu ma iran. Iran nibun tama mwẹ wẹẹ, iran wa gbọyẹmwẹ ye ọkanmwẹ ne I mwẹ, rhunmwuda, ai kẹ miẹn eke ne ọkhọnmwọ na nọ ọbo ebo wẹẹ, ‘Vbe emwi hia ye hẹ?’ Eso na kue rhie enọmba efoni iran kevbe adrrẹsi iran mẹ. Agharhemiẹn wẹẹ, I ghaa rre uwu ibavbaro, e Jehova keghi ru iyobọ mẹ ya gha mwẹ oghọghọ nọ sẹ otọ ẹko, vbe odẹ ne I ma te yaro yi!”—Itan 15:15.

12-13. De vbene etẹn eso ni khuọnmwi ra nẹi sẹtin kpa hin owa rre ya kporhu? De afiangbe ne iran he lae miẹn?

12 Iro sẹtin han etẹn ni khuọnmwi ra ne egbe ma gba na, rhunmwuda iran i sẹtin kporhu vbene iran gualọ. Ọrheyerriọ, iran nibun wa ye loo ẹkpotọ ughughan ya kporhu. Ọ mwẹ ọtẹn nokhuo ọkpa vbe United States na tie ẹre Laurel. Vbe ọwara ukpo 37, efẹn ọkpa ẹre ọ ghaa ye, rhunmwuda, e masini ẹre ọ ghaa loo ya hiọnrọn! Ọtẹn na ghaa mwẹ kansa kevbe emianmwẹ ọvbehe nibun, ẹi re avbiẹ inugba ẹre a vbe mwa rẹn egbe. Vbuwe ena hia, ọ na ye gha hia nọ gha kporhu ma avbe nọs kevbe emwa ọvbehe ni do gha gbaroghe ẹre vbe owa. De afiangbe nọ ghi miẹn? Odẹ orhunmwu 17 ẹre ọ ru iyobọ na ya miẹn odẹ ẹmwata na! *

13 Ọdiọn ọkpa vbe France na tie ẹre Richard ghi guan kaẹn obẹlẹ ne etẹn nẹi sẹtin kpa hin owa rre kevbe ni rre owa isinmwiegbe gha sẹtin loo ya kporhu, ọ na wẹẹ, “Iran sẹtin mwamwa ebe ima eso ye eke ne aro emwa gha na sẹ ọre. Emwa gha ghi bẹghe ẹre, iran sẹtin gha hoo ne iran rẹn sayọ. A ke rẹn emwi nọ sunu, ikporhu suẹn nẹ. Egbe ikporhu vbenian keghi rhie igiọdu ne etẹn ima nẹi ghi sẹtin yo ikporhu ọghe ke owa ya sẹ owa.” Etẹn nẹi sẹtin kpa hin owa rre sẹtin vbe gha loo elẹta kevbe efoni ya kporhu.

DEGHẸ UKPAMUYỌMỌ NA YARO YI MA NA SẸ OBỌ

14. De igiemwi esi ne Ọba e Devid rhie yotọ?

14 A sẹtin miẹn wẹẹ, ukpamuyọmọ ne ima te yaro yi, ma sẹ ima obọ, rhunmwuda wẹẹ, ma khian ọmaẹn, ra ma mwẹ emianmwẹ eso ra rhunmwuda emwi ọvbehe. Ọ ghaa yerriọ, ma gha wa miẹn emwi ruẹ vbe igiemwi ọghe Ọba e Devid. E Devid te gha hoo nọ bọ Ọgua Osa. Sokpan e Jehova keghi zẹ ọmwa ọvbehe nọ khian bọe. Ọrheyerriọ, e Devid na ya ekhọe hia ru iyobọ ne ọmwa ne Jehova zẹ; ọ na ya igoru kevbe esiliva nibun ru izọhẹ ye iwinna nii. Igiemwi esi ẹre ọna wa khin!—2 Sam 7:12, 13; 1 Krọ 29:1, 3-5.

15. Vbọ ru iyobọ ne ọtẹn ọkpa?

15 Ọ mwẹ ọtẹn ọkpa vbe France na tie ẹre Hugues. Ọdiọn ẹre ọtẹn na ka gha khin, sokpan ọ na ghi rhie obọ sotọ rhunmwuda emianmwẹ nọ khuọnmwi. Ọ ma ghi vbe sẹtin gha ru iwinna eso nọ te ka ru vbe owa. Ọ khare wẹẹ: “Vbe okaro, I na gha ghee egbe mwẹ wẹẹ I i ghi mwẹ esa ne I ye, iro na wa han mwẹ. Sokpan vbene ẹghẹ ya khian, I na do bẹghe ẹre wẹẹ, ọ ma khẹke ne I gha gbe ọsumẹ segbe. I na do rhie aro tua emwi ne I rẹnrẹn wẹẹ, I gha sẹtin ru vbe ugamwẹ e Jehova. Ọni ẹre ọ ghi ya mwẹ gha sọyẹnmwẹ. Vbe na ghee Gidiọn kevbe ivbiyokuo ẹre ni re iyisẹn eha, ni ma gi ẹtin fo iran, agharhemiẹn wẹẹ, egbe wọọ iran, I i khian vbe gi ẹtin fo mwẹ!”—Giọg 8:4.

16. Vbe ima miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe avbe odibosa?

16 Ma gha wa miẹn emwi ruẹ vbe obọ avbe odibosa. Vbe igiemwi, vbe asẹ ọkpa, e Jehova keghi nọ iran, deghẹ iran rhọkpa rẹn odẹ na gha ya sẹtin mu Ọba Ehab rẹrẹ. Iran kegha mu iziro ughughan rre. Sokpan iziro ọghe ọkpa vbọ ẹre Jehova ghi rhie. (1 Ọba 22:19-22) Te avbe odibosa nikẹre ghi gha mu ohu ra, ne iran gha kha wẹẹ, ‘I i ghẹ te guan ban, te I wa ya mu ẹghẹ rhia’? Hiehie. Emwa ni gele mu egbe rriotọ ẹre avbe odibosa khin. Emwi ne iran wa gualọ ọre ne iran rhie uyi gie Jehova.—Giọg 13:16-18; Arhie 19:10.

17. Vbọ khẹke ne ima ru, deghẹ ukpamuyọmọ ne ima yaro yi ma sẹ ima obọ?

17 Rhie aro tua ukpamuyọmọ ne ima mwẹ, ne ima na ya eni Osanobua wan egbe kevbe ne ima na ya Arriọba ọghẹe wewe. Ukpamuyọmọ ne ima mwẹ vbe otu e Jehova sẹtin wii ima vbe ẹghẹ ke ẹghẹ. Ẹi re ukpamuyọmọ ne ima mwẹ ẹre ọ ya e Jehova ya aro nọ ghaan ghee ima. Sokpan imuegberriotọ ọghe ima ẹre ọ khian ya e Jehova kevbe etẹn ne ima gba ga hoẹmwẹ ima. Nọnaghiyerriọ, rinmwian e Jehova nọ ru iyobọ nuẹn ya gha mwẹ ekhọe imuegberriotọ. Gha ru erria yan igiemwi ọghe eguọmwadia e Jehova ne okha ọghe iran rre uwu e Baibol, ni ghaa mu egbe rriotọ. U ghi vbe gha ya ekhọe hia ru iyobọ ne etẹn vbene ẹtin ruẹ sẹ.—Psm 138:6; 1 Pit 5:5.

DEGHẸ EMWA NE U KPORHU MA I DANMWEHỌ RUẸ

18-19. Vbọ khian ya ruẹ gha sọyẹnmwẹ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ emwa i mobọ danmwehọ vbe ẹdogbo ne u na kporhu?

18 Orhiọn sẹtin gbe yọ ruẹ iwu deghẹ emwa ni rre ẹdogbo ne u na kporhu i mobọ danmwehọ, ra deghẹ ai kẹ miẹn emwa vbe owa. Ọ ghaa yerriọ, vbọ khian ru iyobọ nuẹn ya gha sọyẹnmwẹ? U gha miẹn emwi eso nọ gha ru iyobọ nuẹn vbe ẹkpẹti nọ khare wẹẹ, “ Emwi Eso Nọ Gha Ya Ikporhu Ruẹ Biẹ Ọmọ Esi.” Ọ vbe khẹke ne ima gha ya aro nọ khẹke ghee iwinna ikporhu ọghe ima. Odẹ vbo?

19 Yerre wẹẹ, evbọzẹe ne ima na kporhu ọre ne ima ya eni Osanobua kevbe Arriọba ọghẹe wewe. Jesu gi ima rẹn wẹẹ, ibozẹghẹ emwa ẹre ọ khian gha rre odẹ ọghe arrọọ. (Mat 7:13, 14, NW) Ma ghaa kporhu, te ima gu e Jehova, Jesu kevbe avbe odibosa winna; ukpamuyọmọ nọkhua na khin. (Mat 28:19, 20, NW; 1 Kọr 3:9; Arhie 14:6, 7) E Jehova keghi si emwa ni mwẹ ekhọe ata kẹ egbe. (Jọn 6:44) Rhunmwuda ọni, deghẹ ọmwa ma na rhie ehọ ne ima ta yi vbe ẹrẹna, ọ sẹtin rhie ehọ ne ima ta yi vbe akhuẹ.

20. De vbene ẹmwẹ nọ rre ebe Jerimaia 20:8, 9 gha ya sẹtin ru iyobọ ne ima vbe iro gha han ima?

20 Ma gha wa miẹn emwi nibun ruẹ vbe igiemwi ọghe akhasẹ e Jerimaia. Emwa ni ghaa rre ẹdogbo nọ na gha kporhu, ma gha rhie ehọ nẹẹn ta yi. Iran kegha rhovbiẹ ọre, iran na vbe gha yae gbogiẹ “vbe ẹghẹ hia.” (Tie Jerimaia 20:8, 9.) Asẹ ọkpa, iro han rẹn sẹrriọ wẹẹ, ọ na te gha hoo nọ dobọ ikporhu yi. Sokpan ọ ma ghi ru vberriọ. Vbọzẹe? Ẹmwẹ ọghe Jehova keghi yevbe erhẹn nọ ghaa giẹn vbuwe egbe ẹre, rhunmwuda ọni, ọ ma sẹtin da unu yi! Ma gha sẹtin ya egbe tae Jerimaia, deghẹ ima na gha tie Ẹmwẹ Ọghe Osanobua vbe ẹdẹgbegbe, ma na vbe gha ru erria yan rẹn. Ẹghẹ nii, ma ghi gha sọyẹnmwẹ, iwinna ikporhu ọghe ima ghi vbe gha biẹ ọmọ esi.—Jer 15:16.

21. Vbọ khian ru iyobọ ne ima vbe ẹghẹ ke ẹghẹ ne iro ya han ima?

21 E Deborah na ka guan kaẹn sin khare wẹẹ, “Iro gha han ima, Esu sẹtin la evba la ima egbe.” Sokpan Esu i mwẹ ẹtin vbe eke ne Jehova ye. Nọnaghiyerriọ, ẹghẹ ke ẹghẹ ne iro ya han ruẹ, tu tie Jehova nọ ru iyobọ nuẹn. Ọ gha ru iyobọ nuẹn ya musọe vbe u ghaa hoo ne u ban uyinmwẹ dan eso ne u guẹ. Ọ ghi vbe ru iyobọ nọ khẹke nuẹn vbe u ghaa khuọnmwi. Ọ gha vbe ru iyobọ nuẹn ya gha mwẹ oghọghọ, deghẹ ukpamuyọmọ ne u yaro yi ma sẹ ruẹ obọ, ra deghẹ emwa ne u kporhu ma i mobọ rhie ehọ nuẹn ta yi. Rhunmwuda ọni, fannọ otọ ẹko ruẹ hia ma rẹn. Ọ gha ru iyobọ nọ khẹke nuẹn vbe ẹghẹ ke ẹghẹ ne iro ya han ruẹ.

IHUAN 41 Lahọ Họn Erhunmwu Mwẹ

^ okhuẹn 5 Ai miẹn ọmwa ne iro i zẹdia han. Vbe ako iruẹmwi na, ma gha ziro yan emwi eso ne ima gha sẹtin ru vbe iro gha han ima. Ma gha vbe ziro yan vbene Jehova ya ru iyobọ ne ima vbe iro gha han ima.

^ okhuẹn 4 A fi eni eso werriẹ.

^ okhuẹn 12 U gha miẹn okha ọghe Laurel Nisbet tie vbe Awake! ọghe January 22, 1993.

^ okhuẹn 69 EMWI NE EFOTO NA DEMU: Iro te han ọtẹn nokhuo na, sokpan ọ na ya yerre emwi nọ fiangbua vbe ugamwẹ e Jehova vbe ẹghẹ nọ gberra, ọ na vbe na erhunmwu gie Jehova. Ọ na do gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gbọyẹmwẹ ye iwinna ne irẹn winnaẹn vbe ẹghẹ nọ gberra kevbe wẹẹ, aro nọ ghaan ẹre ọ ya ghee emwi ne irẹn sẹtin ru nia.