1. Lungdonghnak nih zeitindah a kan hnorsuan khawh?

NIFATIN harnak kan tong i kan inkhawh nakhnga kan si khawh chungin kan tawnghtham. Asinain kan lung a dongh tikah harnak kan tonmi kha tawnghtham awkah a har. Cucaah lungdonghnak nih man ka ngei lo timi ruahnak a kan ngeihter khawh i, i nuam loin a kan umter khawh. Phungthlukbia 24:10 ah hitin a ti: “Harnak caan i na der a si ahcun na der taktak a si.” Cucaah kan lung a dongh tikah kan derthawm timi ruahnak zong kan ngei i mah nih harnak kha inkhawh awkah a harter chinchin.

2. Lungdonghnak nih zeidah a chuahter khawh, hi capar ah zei kong dah kan i ruah hna lai?

² Lenglei le chunglei ti bantuk thil tampi nih kan lung a hun kan donghter khawh. Mah ah tlinlonak, derthawmnak le zawtnak hna aa tel kho men. Cun Jehovah rian kan ṭuannak ah kan duhmi rian pek kan si lo ruang asiloah phung kan chimnak hmun ah mi tampi nih ngaih an duh lo ruang zongah kan lung a dong kho men. Hi capar ah lungdonghnak tawnghtham khawh ning thil cheukhat kong kha kan i ruah hna lai.

3. Kan tlinlonak he aa tlaiin a tlarimi hmuhnak ngeih awkah zeinihdah a kan bawmh khawh?

³ Kan tlinlonak le kan derthawmnak ruangah a ṭhalomi ruahnak ngeih cu a fawi. Cucaah kan tlinlonak ruangah Jehovah nih vawlei thar ah umnak nawl a kan pe bal lai lo tiah kan ruah khawh men. Cu bantuk ruahnak nih harnak a kan pek khawh. Kan tlinlonak kha zeitindah kan hmuh awk a si? Baibal nih Jesuh Khrih ti dah lo cu mi vialte cu “kan sual dih” tiah a ti. (Rom 3:23) Asinain Baibal Ṭialtu nih kan sualnak le kan tlinlonak kha  biapi ah a chia lo. Mah canah anih cu bawmh a kan duhtu dawtnak a ngeimi Pa a si. Cun a lung zong a sau. Derthawmnak kan dohmi le kan kong he aa tlaiin a tlarimi hmuhnak ngeih awkah kan i zuammi kha a hmuh i kanmah bawmh awkah timhcia a si.—Rom 7:18, 19.

4-5. Kuatkhat Johan 3:19, 20 ningin unaunu pahnih cu zeicah an lung a dongh lo?

⁴ Deborah le Maria kong hi ruathmanh. * Deborah cu a ngakchiat lioah a ning a zahtermi lam in atu le atu pehtlaih a rak si. Anih cu thangṭhat a rak si tuk bal lo. Cucaah a upat tikah amahle amah cungah a ṭhatlonak lei in hmuhnak a ngei. Palhnak fate a tuah tikah a dingmi thil zeihmanh ka tuah kho lo timi ruahnak a ngei. Maria zong cutin a si ve. A rualchan pawl nih a ning an zahter. Cucaah man ka ngei lo timi ruahnak a hun ngei. Biatak a hngalh hnu hmanhah Pathian min thanh awkah kaa tlak lo timi ruahnak a ngei.

⁵ Asinain mah unaunu pahnih nih Jehovah biak kha an rak ngol lo. Zeicah? Pakhatnak, Jehovah sinah thla an cam i an intuarnak kong kha an chimh caah a si. (Salm 55:22) Dawtnak a ngeimi kan Pa nih hlanlio kan tonmi kong a hngalh ti le a ṭhalomi ruahnak kan ngeihmi nih a kan hnorsuan ti kha an hun cohlan. Asinain a ṭhami ziaza kan ngei lo tiah kan ruah hmanhah Pathian nih cun a ṭhami kan ziaza kha a kan zohpiak.—1 Johan 3:19, 20 rel.

6. Mi pakhat nih hlanah a tonmi thil kong he aa tlaiin a lung a dongh ahcun zeitindah a lehrulh awk a si?

⁶ Mi pakhat nih ṭhatlonak a tuahmi kha ngol awkah fakpi in aa zuam men lai. Asinain mah palhnak kha a tuah ṭhan tikah a lung a dong. Sualnak kan tuah tikah cu bantuk ruahnak kan ngeihmi cu a phung a si ko. (2 Kor. 7:10) Asinain kan tuahmi palhnak ruangah hi bantuk a ṭhalomi ruahnak hi kan ngeih awk a si lo: ‘Man ka ngei lo. Jehovah nih a ka ngaithiam kho bal lai lo.’ Mah bantuk ruahnak cu biatak cungah hram aa bunhmi a si lo i mah nih Jehovah biak kha a kan ngolter khawh. Harnak caan i kan der ahcun kan der taktak a si timi Phungthlukbia 24:10 kha kan philh awk a si lo. Jehovah sinah thla kan camnak thawngin le a zaangfahnak kan halnak thawngin Jehovah he “ṭha tein ruatṭi” hna u sih. (Isa. 1:18) Naa ngaihchih taktak ahcun Jehovah nih aan ngaihthiam lai. Mah lengah Khrihfa upa pawl sin zongah bawmhnak hal hna. Annih nih lungsau tein an in bawmh lai i thlarau lei ah na ṭhangcho ṭhan lai.—Jeim 5:14, 15.

7. A hmaanmi thil tuah awkah aa harhmi kan si ahcun zeicah kan lung a dongh awk a si lo?

⁷ France ah a ummi Khrihfa upa Jean-Luc nih derthawmnak a dohmi hna kha hitin a ti hna: “Jehovah mit ah a dingmi cu palhnak a  tuah bal lomi mi pakhat kha si loin a palhnak ruangah a ngaih a chia i aa ngaichih pengmi kha a si.” (Rom 7:21-25) Cucaah derthawmnak a dohmi na si ahcun nangmah le nangmah kha man ka ngei lo tiah i ruat hlah. Kan lakah Pathian hmai ah a dingmi ahohmanh kan um lo ti kha phihhlah. Kan dihlak in tlanhnak man thawngin Pathian vel a simi zaangfahnak kha kan herh.—Efe. 1:7; 1 Johan 4:10.

8. Kan lung a dongh tikah ahote nih dah an kan bawmh khawh?

⁸ Khrihfabu chung i unau pawl nih thazaang an kan pek khawh. Annih nih bia kan chim tikah an kan ngaihpiak i thazaang an kan pek khawh. (Ptb. 12:25; 1 Thes. 5:14) Lungdonghnak ruangah harnak a tongmi, Nigeria ah a ummi unaunu Joy nih hitin a ti: “Unau pawl loin khoika ah dah ka um khawh lai? Jehovah nih ka thlacamnak a ka leh ti kha unau pawl nih an langhter. A lung a dongmi pawl thazaang pek ning hmanh kha an sinin ka cawn.” Asinain thazaang pek kan herh tikah unau pawl nih an hngal zungzal lai lo ti kha kan i cinken a hau. Cucaah kanmahlei in nutling, patling a simi zumtukhat unau pawl kha fuhpanh hmasa in kan herhmi bawmhnak kong kha kan chimh hna a hau men lai.

9. Salm 41:3 le 94:19 nih zeitindah thazaang a kan pek?

⁹ Jehovah sinah bawmhnak hal. Kan dam lo tik, a hleiin caan saupi kan zawt tikah a ṭhami ruahnak ngeih cu kan caah a har men lai. Atu ah Jehovah nih khuaruahhar lam in cun a kan damter lai lo nain a kan hnemh khawh i inkhawhnak ngeih awkah kan herhmi thazaang a kan pek khawh. (Salm 41:3; 94:19 rel.) Tahchunhnak ah, unau pawl kha inn ah kan herhmi rian bawmh dingin le dawr ah cawk kan herhmi pawl cawkpiak dingin a forh men hna lai. Cun kanmah he thlacamṭi ding zongin a forh men hna lai. Asiloah zawtnak le fahnak a um lomi vawlei thar ah a tlingmi nunnak i ruahchan khawh ning ti bantuk Baibal ah kan hmuhmi hnemhnak a pemi bia hna kha philh lo awkah a kan bawmh men lai.—Rom 15:4.

10. Accident a ton hnuah Isang cu zeicah a lung a dongh lo?

¹⁰ Nigeria ah a ummi Isang cu accident a ton ruangah a zeng. Siibawipa nih Isang cu zeitikhmanh ah lam na kal ṭhan kho ti lai lo tiah a ti. Isang nih “ka lung a dongh tikah Bawipa nih a ka umpi” tiah a ti. Asinain lungdong in a um peng maw? A um peng lo. Zeinihdah a bawmh? Isang nih “ka nupi he Jehovah sinah thla kan cam peng i Baibal kha kan hlathlai peng. Kan i ruahchanmi Pathian vawlei thar nunnak i telin kan ngeihmi thil ṭha caah kan i lawm tuk” tiah a ti.

11. A zawt lioah Cindy cu zeitindah lawmhnak a rak hmuh?

¹¹ Mexico ah a ummi Cindy cu siibawipa nih na nunnak caah ṭih a nungmi zawtnak na ngei tiah a ti. Mah kha zeitindah a tawnghtham? A thloptu hna sinah nifatin tehte khaan dingin hmuitinh a chiah. Hitin a ti: “Mah nih kaa khuaihlainak, ka inmi fahnak asiloah ka zawtnak cungah lungthin pek loin a dang thil tu ah lungthin pek dingin a ka bawmh. Hitin ka fuhpanh hna: Siibawi asiloah nurse pawl he bia kan i ruah lioah an chungkhar pawl kong kha ka hal hna. Cun mah bantuk a harmi rian hi zeicah nan i thim tiah ka hal hna. Mah tikah an lung a su khomi kong kha fawi tein ka hngalh khawh. Mizaw tam deuh nih ‘na dam maw?’ tiah an kan hal tuk lo tiah an lak i tam deuh nih an ka ti. Cutin ka hal hna caah ka cungah an i lawm. Cheukhat nih cun an address asiloah an phone nambar hna an ka pek. Cucaah mah a harmi caan ah Jehovah nih chunglei nuamhnak a ka pek caah ka khuaruah a har tuk.”—Ptb. 15:15.

12-13. A zawmi cheukhat asiloah caan saupi zawtnak a ngeimi hna cu phungchimnak ah zeitindah an i tel khawh, a phichuak cu zeidah a si?

 ¹² A zawmi asiloah caan saupi zawtnak a ngeimi hna cu phung an chim khawhnak ri a ngeih caah an lung a dong men lai. Asinain mi tampi nih phungchim khawhnak lam kha an kawl peng. United States ah a ummi unaunu Laurel cu thir cuap chungah kum 37 chung a rak um. Cun cancer zawtnak zong a ngei, atu le atu aa khuaihlai i cuar zawtnak zong a ngei. Asinain mah a zual tukmi zawtnak ruangah phungchim loin a rak um lo. Nurse pawl le a inn ah a rak lengmi hna sinah tehte a khaan. A phichuak cu zeidah a si? Minung 17 hrawng kha Jehovah kong cawn awkah a bawmh khawh hna. *

¹³ France ah a ummi Khrihfa upa Richard nih leng ah a chuak kho lomi hna le nurse zohkhenhnak inn ah a ummi hna kha a ṭha tukmi ruahnak a cheuh hna. “Kan cauk pawl le mekazin cheukhat pawl kha mi hmuhnak ah chiah dingin ruahnak ka cheuh hna. Aa chawkmi hna nih an hmuh tikah mah kong kha an hal hna. Mah nih innkhat hnu innkhat phungchimnak ah a kal kho lomi unau pawl kha thazaang a pek khawh hna.” Cun lengah a chuak kho lomi unau pawl zong cakuat le phone in lohmun rian ah an i tel kho.

14. Siangpahrang David nih kan caah zei zohchunhawk ṭha dah a chiah?

¹⁴ Jehovah rian kan ṭuannak ah kan duhmi rian pek kan si lonak a ruang tampi a um. Tahchunhnak ah, kan kum a upat ca, kan ngan a dam lo ca asiloah a dang thil sining ruangah a si kho men. Cutin kan si ahcun Siangpahrang David kong in kan cawn khawh. David nih Pathian biakinn sak kha a rak duh tuk, asinain Jehovah nih mah rian ṭuan awkah midang pakhat kha a rak thim. Rian pek a simi pa nih cutin a tuah khawh nakhnga a rak bawmh. Cun mah rian caah sui le ngun tampi zong a rak pek. David cu kan caah zohchunhawk ṭha taktak a si.—2 Sam. 7:12, 13; 1 Chan. 29:1, 3-5.

15. Hugues nih lungdonghnak kha zeitindah a tei?

¹⁵ A ngan a dam lo caah France ah a ummi unaupa Hugues cu Khrihfa upa rian in aa din i inn rian hmanh a ṭuan kho ti lo. Hitin a ti: “A hmasa ah cun ka lung a dong tuk i man ka ngei lo timi ruahnak ka ngei. Asinain caan tlawmpal hnuah ri ka ngeihmi cohlan cu a biapi tukmi a si ti kha ka hngalh i mah ri ka ngeihmi caan chungah Jehovah rianṭuannak in nuamhnak zong ka hmu. Lungdongh lo awkah bia ka khiah. A tha a bami Gideon le a mi zathum hna bantukin ka doh peng ve lai.”—Biac. 8:4.

16. Vancungmi hna sinin zeidah kan cawn khawh?

 ¹⁶ Zumhawktlakmi vancungmi hna cu zohchunhawk ṭha an si. Tahchunhnak ah, voikhat cu Jehovah nih Siangpahrang ṭhalo Ahab lem awkah vancungmi kha ruahnak cheuh dingin a sawm hna. Vancungmi tampi nih an ruahnak kha an chim. Asinain Pathian nih vancungmi pakhat kha a thim i mah na chimmi ruahnak cheuhnak cu a hlawh a tling lai tiah a ti. (1 Si. 22:19-22) A dang vancungmi hna nih lungdongh in ‘zeicah ka caan cu pakpalawng ah ka hman i ruahnak cu ka cheuh’ tiah an ruat maw? Cutin an ruat hrimhrim lo. Vancungmi hna cu an i toidor i Jehovah kha thangṭhatnak pek an duh.—Biac. 13:16-18; Biat. 19:10.

17. Jehovah rianṭuannak ah kan duhmi rian pek kan si lo caah kan lung a dongh ahcun zeidah kan tuah awk a si?

¹⁷ Pathian min ṭih awk le a Pennak kong thanh awkah tinvo sung kan ngei ti kha philhhlah. Rian cu pek kan si men lai asiloah kan sung men lai, asinain mah cu Pathian mithmai ṭha kan sung tinak a si lo. Kan i toidor tikah Jehovah le unau pawl caah a sunglawimi kan hung si. Cucaah Jehovah kha i bochan law toidor tein na um peng khawh nakhnga a sinah bawmhnak hal. Baibal chung i toidornak ah zohchunhawk ṭha a simi Jehovah salle kong kha ruat. Unau pawl caah na si khawh chungin ṭuan.—Salm 138:6; 1 Pet. 5:5.

18-19. Lohmun i mi pawl nih thawngṭha kha ngaih an duh lo hmanhah phungchimnak in zeitindah nuamhnak na hmuh khawh?

¹⁸ Mi nih thawngṭha ngaih an duh lo ruang asiloah inn ah mi tlawmte lawng na hmuh hna ruangah a caan ah na lung a dong maw? Mah bantuk thil sining ah zeitindah kan i nuam peng khawh asiloah kan i nuamhnak kha zeitindah kan ṭhanchoter khawh? “ Phungchimnak In Lawmhnak Hmuh Khawh Ning Lam” timi rinli kulh ah a ṭha tukmi ruahnak cheuhnak cheukhat a um. Phungchimnak ah a hmaanmi hmuhnak ngeih zong a biapi tukmi a si. Mah ah zeidah aa tel?

¹⁹ Pathian min le a Pennak kong thanhnak ah lungthin pe zungzal. Jesuh nih nunnak lam ah a kalmi cu mi tlawmte lawng an si lai tiah a ti. (Matt. 7:13, 14) Phungchim rian kan i tel tikah Jehovah, Jesuh le vancungmi hna he rian ṭuanṭinak tinvo sung kan ngei. (Matt. 28:19, 20; 1 Kor. 3:9; Biat. 14:6, 7) Jehovah  nih aa tlakmi hna kha a hnuh hna. (Johan 6:44) Cucaah mi pakhat nih atu ah kan chimmi thawngṭha kha ṭha tein a ngaih lo hmanhah a hnuah a ngaih ṭhan khawh men.

20. Jeremiah 20:8, 9 nih lungdonghnak doh khawh ning kong he aa tlaiin zeidah a kan cawnpiak?

²⁰ Profet Jeremiah sin zongin tampi kan cawn khawh. Anih cu thawngṭha ngaih a duh lomi hna umnak hmun ah rian pek a rak si. Mi pawl nih an serhsat i an rak nihsawh “thluangthluan ko.” (Jeremiah 20:8, 9 rel.) Voikhat cu a lung a dong tuk i phungchim rian kha ngol a rak duh. Asinain cutin a rak tuah lo. Zeicah? ‘Jehovah bia’ cu a lung chungah mei bantukin a alh i chuak loin a tlai kho lo. Kannih zong kan lungthin chungah Pathian bia a khah tikah cutin a si ve. Cun nifatin Baibal kha kan hlathlai i thukpi in kan ruah ahcun amah bantuk kan si kho ve. A phichuak cu kan i nuam kho peng lai i phung kan chimmi zong kha mi tam deuh nih ngaih an hun duh lai.—Jer. 15:16.

21. Zei ruang a si hmanhah lungdonghnak kha zeitindah kan doh khawh?

²¹ A hmasa ah langhtermi Deborah nih “lungdonghnak cu Satan nih kanmah doh awkah a hmanmi hmual a ngei tukmi hriamnam a si” tiah a ti. Asinain Satan hmanmi hriamnam cu Jehovah Pathian caah zeihmanh a si lo. Cucaah zei ruang a si hmanhah na lung a dongh ahcun bawmhnak caah Jehovah kha i bochan. Mah tikah na tlinlonak le na derthawmnak kha tawnghtham khawh awkah aan bawmh lai. Na zawt tik zongah aan bawmh lai. Cun pek na simi rian he aa tlaiin a tlarimi hmuhnak ngeih awk zongah aan bawmh lai. Mah lengah phungchim rian na ṭuannak ah a ṭhami hmuhnak ngeih ding zongin aan bawmh lai. Cucaah vancung na Pa sinah na intuarnak kong kha chim dih. Pathian bawmhnak thawngin lungdonghnak kha na doh khawh.