1. Maine tro sa kucakuca, nemene la ethane koi së?

 AME e nöjei drai, easa cile kowe la itre jol, nge easa kuca la hne së hna atreine matre troa cile catr. Ngo nyipici laka, ame la easa kucakuca, tha ka hmaloi kö troa cile kowe la itre jol. Ame la kucakuca ke, ceitu memine la ketre atr ka ngazo thiina me thele matre tro sa sipu wangaconyi së me thapa la madrine së. Öni Tusi Hmitrötr: “E eö a kucakuca ngöne la drai ne aköt, te, co hi la tenge cate i ’ö.” (Ite Edomë 24:10) Eje hi, ame la easa kucakuca, pë hë trengecatre së nge thatreine hë së troa cile catre kowe la itre jol.

2. Nemene la ka troa akötrë së, nge nemene la hne së hna troa ce wang ngöne la tane mekun celë?

² Nyimutre la itre ewekë ka troa akötrë së, tune la itre tria së me itre hne së hna thatreine kuca me itre sine meci së. Easë fe a kucakuca ke, tha hna acili së kö troa xom la ketre hnëqa e hnine la organizasio i Iehova. Maine pena, pëkö thangane la huliwa ne cainöje së ngöne la teritoar. Ame ngöne la tane mekun celë, easa troa ce wang la nyine kuca matre troa atreine cile kowe la itre jole cili.

3. Nemene la aqane tro sa goeëne la itre ngazo së?

³ Ijije hi tro sa canga kucakuca pine la itre tria së me itre hne së hna thatreine kuca. Ketre, easë fe a mekun laka, tha tro kö Iehova a kepe së ngöne la fene ka hnyipixe pine la itre ngazo së. Ngo tha tro pi kö sa mekun tune lai. Haawe, tune kaa la aqane tro sa goeëne la itre ngazo së? Öni Tusi Hmitrötr, “itre ka ngazo asë hi la nöjei atr.” Iesu hi la ka pexeje nge ka pëkö ngazo. (Rom. 3:23) Ngo tha Iehova kö a wangatrune la itre tria së me thele matre troa pexeje la aqane ujë së. Kem ka tru ihnimin Iehova me Akötresieti ka xomihni  aqeany. Celë hi matre, tha sihngödri kö koi Nyidrëti la itre trengecatre hne së hna kuca matre troa isi memine la itre mekun me aja së ka ngazo. Nge tru la aja i Nyidrëti troa xatua së.—Rom. 7:18, 19.

4-5. Thenge la 1 Ioane 3:19, 20, nemene la ka xatuane la lue trejine föe matre tha tro kö a hnehengazo?

⁴ Hanawang la hna melëne hnei Déborah me Maria. * Ame ngöne lo Déborah a nekönatr, hnene la sinee i angeic hna majemine qanangazo angeic me thaipië angeic. Tha hnei angatre fe kö hna hane qaja aloinyi angeic. Ame enehila, angeice hë a wangaconyi angeic. Maine angeic a kuca la ketre ewekë ka ngazo, angeic a qaja ka hape, pëkö ewekë ka loi hnei angeic hna atreine kuca. Ketre tui Maria, hnene la itre atrene la fami angeic hna majemine thaipië angeic, matre ame koi angeic, tha ka nyipiewekë kö angeic. Ngacama atre hë angeic la nyipici, ngo hnei angeic palahi hna mekun laka, tha ijiji angeice kö troa hane xome la ëje i Akötresie!

⁵ Ngo tha hnene kö la lue trejine föe hna nue la itre mekune cili, troa sewe nyidro troa catre nyihlue Iehova. Nemene la ka xatua nyidro? Hnei nyidroti hna pane nue koi Iehova la ehnefe i nyidro ngöne la thith. Hnei nyidroti hna qaja asë koi Nyidrëti la itre aliene hni nyidro. (Sal. 55:22) Ketre, trotrohnine hë nyidroti laka, Iehova la Keme së ka tru ihnimin, nge atre hi Nyidrëti la mele së ekö. Atre hi Nyidrëti laka, ijije hi tro sa hnehengazo pine la itre ewekë cili. Ngo ame pe, Nyidrëti a goeëne la ka loi the së. Öhne hi Nyidrëti la itre thina së ka lolo, ngacama tha öhne kö së.—E jë la 1 Ioane 3:19, 20.

6. Maine tro sa kei hmaca kowe la ketre ewekë hne së hna majemine kuca ka ngazo, nemene la nyine troa kuca?

⁶ Ijije hi tro sa kei hmaca kowe la ketre ewekë hne së hna majemine kuca ka ngazo. Ngo tha tro kö sa kucakuca. Maine jë, tro sa elëhni me upezö së kö. (2 Kor. 7:10) Ngo tha tro kö sa mekun ka hape: ‘Tha ka nyipiewekë kö ni. Tha tro kö Iehova a nue la ngazong.’ Tha celë kö la aqane mekun celë ke, tro lai a upi së troa nue Iehova. Mekune hi së lo hna qaja ngöne Ite Edomë 24:10. Ame ngöne la easa kucakuca, kola paatre la trengecatre së. Celë hi matre, loi e tro sa catre thithi koi Iehova me sipo Nyidrëti troa nue la itre ngazo së. Eje hi, maine tro Iehova a öhne laka, easa ietra hnyawa qa kuhu hni së, tro hë Nyidrëti a nue la itre ngazo së. Ketre, loi e tro sa wange la itre qatre thup. Tro angatre lai a xomihni aqeany me thele troa xatua së.—Iako. 5:14, 15.

7. Pine nemene matre maine jole koi së troa kuca la loi, tha tro pi kö sa kucakuca?

 ⁷ Öni Jean-Luc, ketre qatre thup qa Faras kowe la itre ka kucakuca: “Ame la atr ka meköti koi Iehova, tha kolo kö a qaja la atr ka tha hane tria, ngo kola qaja la atr ka ietrane la itre ngazo i angeic.” (Rom. 7:21-25) Maine tro sa kei kowe la ngazo, tha tro pi kö sa kucakuca me mekun laka, ka luzi hë së. Itre atr ka tha pexeje kö së. Celë hi matre, nyipiewekë koi së asë la ihnimi gufa i Akötresie, jëne la thupene mel.—Efe. 1:7; 1 Ioane 4:10.

8. Drei la ka xatua së ngöne la easa kucakuca?

⁸ Ijije hi troa xatua së hnene la itre trejin ne la ekalesia. Ame la easa fe la itre aliene hni së, angatr a drei së hnyawa me qaja la itre trengewekë ka lolo nge ka akeukawane la hni së. (Ite Edomë 12:25; 1 Thes. 5:14) Celë hi lai hna melën hnei Joy, ketre trejine föe ka kucakuca. Öni angeic: “Eloine pe, hnene la itre trejin hna xatua ni. Mama hnyawa koi ni laka, Iehova a sa la itre thithing. Hnei angatr hna amamai ni la aqane troa ithuecatre kowe la itre ka kucakuca.” Ngo ame itre xaa ijin, thatre kö la itre trejin laka, easa aja ixatua. Celë hi matre, loi e tro sa ithanata memine la ketre trejin hne së hna mejiune kow.

9. Nemene la ixatua hna hamën ngöne Salamo 41:3 me 94:19?

⁹ Loi e tro sa thele ixatua thei Iehova. Maine jë easa wezipo maine pena hna tithi së pena hnene la ketre mec hna thatreine xomihnin, matre tha madrine hë së. Eje hi laka, tha tro kö Iehova a kuca la ketre iamamanyikeu me aloine la meci së. Ngo tro pe Nyidrëti a akeukawane la hni së me hamëne la trengecatr matre tro sa atreine xomihnine la akötre cili. (E jë la Salamo 41:3; 94:19.) Maine jë, tro Nyidrëti a upe la itre trejin troa xatua së me nyidrawane la hnalapa, maine komisio, maine ce thithi pena me easë. Maine pena, tro Nyidrëti a amekunë së la itre mekun ka ithuecatr qa hnine la Trengewekë i Nyidrë, tune la mejiune së troa mel ngöne la fene ka hnyipixe nge pë hmaca kö mec me akötr.—Rom. 15:4.

10. Pine nemene matre tha kucakuca kö Isang thupene la hna hnai nyidrëti ngöne loto?

¹⁰ Hanawange la hna melën hnei Isang ka mel e Nigéria. Hna hnai nyidrëti ngöne loto matre sinatr hë nyidrëti enehila. Önine lai droketre ka hape, tha tro hmaca kö nyidrëti a tro. Öni nyidrë: “Hace me hleuhleu la hning.” Hapeu, hnei Isang hna kucakuca? Waea! Nemene la ka xatua nyidrë? Öni nyidrë: “Tha mano kö ni me föeng thithi koi Iehova me inine la Trengewekë i Nyidrë. Hnei nyio palahi hna lapa mekun la itre manathithi qaathei Iehova, memine la mejiune i nyio troa mel ngöne la fene ka hnyipixe.”

11. Pine nemene matre ka madrine palahi Cindy ngacama hna tithi angeic hnei mec?

¹¹ Ame Cindy ke, ka mele angeic e Mexique. Ame la ketre drai, hna thuemacanyi angeic laka, hna tithi angeic hnei mec. Nemene la ka xatua angeic? Ame ngöne la kola nyinyine la meci Cindy, hnei angeic hna cainöj e nöjei drai. Öni angeic: “Celë hi ka xatua ni troa meku itre xan. Tha mekune hë ni la mecing memine la itre akötr thupene la hna ixöji ni. Ame la eni a porotrik memine la itre droketre, hnenge hna hnyingë pengöne la fami angatr. Eni fe a hnyingë angatr la kepin matre iëne jë angatr la huliwa celë ka jole catr. E cili, canga öhne hi ni la ka nyipiewekë koi angatr. Öni itre xan, tha hnene kö la itre xaa wezipo hna hane hnyinge tune koi angatr. Ame  itre xan, angatr a madrin ke, hnenge hna meku angatr matre hnei angatr hna hamën la numero ne telefon. Eje hi, hnei Iehova hna xatua ni troa madrin ngöne la ijine cili ka jole catr.”—Ite Edomë 15:15.

12-13. Nemene la aqane cainöje ne la itre trejin ka wezipo me ka sinatr, nge nemene la thangan hnei angatr hna kapa?

¹² Ame la itre ka wezipo maine sinatr pena, tre, angatre a kucakuca pine laka, thatreine hë angatr cainöj tune ekö. Ame pe, alanyimu thei angatr la itre ka cainöj. Ame e Etazini, 37 lao macatre ne mel Laurel memine la ketre idrefitre fao! Hna tithi eahlo hnei mec ka pë nyin, matre hna anyimua xöji eahlo. Nge hna lapane la ngönetrei eahlo hnene lai mec. Ngo tha celë kö lai ka sewe Laurel troa qaja la lapaune i eahlo. Hnei eahlo hna cainöj kowe la itre droketre ka traqa ngöne la hnalapa i eahlo. Hnei eahlo fe hna xatuane la 17 lao atr troa atre Iehova! *

¹³ Hnei Richard, ketre qatre thup ne Faras hna hamën la ketre eamo kowe la itre ka wezipo. Pine laka, tha ijiji angatre hmaca kö troa cainöj ngöne la itre hnalapa trootro, öni nyidrë: “Ka loi e troa cile fë présentoir qëmekene la hnalapa me atë la itre xaa itus hune la ketre laulau. Tro hë lai a canga mama kowe la itre atr me aijijë së troa cainöj koi angatr. Haawe, ijije hi tro la itre trejin a tro fë la nyipici, ngacama thatreine hë angatr cainöj ngöne la itre hnalapa trootro.” Ketre, ijije fe tro angatr a cainöj jëne mobilis maine cinyanyi pena.

14. Nemene la tulu ka lolo hna hamën hnei Dravita?

¹⁴ Maine jë qatre hë së maine easë pena wezipo, matre tha easë hmaca kö a xome la ketre hnëqa e hnine la ekalesia maine huliwa ne thupëne la sirkoskripsio. Celë hi lai hna melën hnei Dravita. Aja i angeic troa xupe la ketre uma ne hmi thatraqai Iehova. Ngo ame pe, tha hna ahnithe kö koi Dravita la hnëqa cili. Nemene la hnei angeic hna kuca? Hnei Dravita hna xatuane la atr hna iën hnei Akötresie göne la huliwa cili. Hnei angeice fe hna kuië ahnahna thatraqane lai. Drei la ketre tulu ka lolo koi së!—2 Sam. 7:12, 13; 1 A. l. ite jo. 29:1, 3-5.

15. Nemene la ka xatua Hugues ngöne la nyidrëti a kucakuca?

¹⁵ Hanawange la ka traqa koi Hugues. Pine laka, hna tithi nyidrë hnei mec, matre hna ami nyidrë qa ngöne la hnëqa ne qatre thup. Thatreine hë nyidrëti kuca la ketre huliwa ngacama ka co hi. Öni nyidrë: “Ame lo xötrei, kucakuca catre ni. Ame koi  ni, tha ka nyipiewekë hmaca kö ni. Ngo ame enehila, trotrohnine hë ni laka, hetre ifegong. Madrine catre ni troa huliwa koi Iehova. Tui Gideona memine la ala 300 lao atr, loi e tro palahi ni a catr ngacama eni a kucakuca!”—A. ame. 8:4.

16. Nemene la ini hne së hna xom qa ngöne la tulu ne la itre angela?

¹⁶ Loi e tro fe sa xomi ini qa ngöne la tulu ne la itre angela. Ame ngöne la ijine musi Ahaba, hnei Iehova hna hnyingë angatr la aqane troa iaöne la joxu. Alanyimu la ka hane qeje mekun. Ngo hnei Akötresie hna dreng la ketre. (1 Ite jo. 22:19-22) Hapeu, hnene kö la itre xaa angela hna kucakuca me qaja ka hape, ‘Tha nyipiewekë kö la hnenge hna kuca?’ Waea. Hnene la itre angela hna hetre hni ne ipië angatr. Ame la ka sisitria catre koi angatr, tre, ene la troa atrunyi Iehova.—A. ame. 13:16-18; Hna ama. 19:10.

17. Maine pëkö hnëqa së e hnine la ekalesia, nemene la nyine tro sa kuca?

¹⁷ Loi e tro sa wangatrune la edrö së ene la troa xome ëje i Iehova me catre cainöjëne la Baselaia. Ijije hi troa hamën maine ami së qa ngöne la hnëqa e hnine la organizasio i Iehova. Ngo tha celë kö lai hnei Akötresieti hna goeëne the së. Hnene laka, ka hetre hni ne ipië së matre kola hnimi së hnei Iehova memine la itre trejin. Celë hi matre loi e tro sa sipo Iehova troa xatua së troa hetre hni ne ipië. Ketre, tro fe sa lapa mekun la itre tulu ne ipië hna qaja e hnine la Tusi Hmitrötr, me thele troa xatuane la itre trejin me easë.—Sal. 138:6; 1 Pet. 5:5.

18-19. Nemene la nyine troa kuca matre tro palahi sa madrin, ngacama pëkö ka drei së?

¹⁸ Hapeu, epuni kö a kucakuca e pëkö ka drei epun ngöne la hna cainöj? Maine eje hi, nemene la nyine tro epuni a kuca matre troa madrin? Kola troa xatua epun hnene la hna eköhagen hna hape, “Aqane Troa Kepe Thangan Ngöne La Hna Cainöj.” Loi e tro fe sa wangatrune la huliwa ne cainöj. Kola hapeue lai?

¹⁹ Ame la kepin matre easa cainöj, tre, ene la troa qaja amamane kowe la itre atr la ëje i Akötresie memine la Baselaia i Nyidrë. Hnei Iesu hna qaja ka hape, xalaithe hi la itre ka troa öhne la gojenyi ne mel. (Mat. 7:13, 14) Ngo ame la easa cainöj, easa ce huliwa me Iehova me Iesu memine la itre angela. (Mat. 28:19, 20; 1 Kor. 3:9; Hna  ama. 14:6, 7) Ketre, Iehova la ka ea koi Nyidrë la itre atr ka hetre hni ne aja. Haawe, maine pëkö ka kapa la maca hne së hna tro fë, tha tro pi kö sa kucakuca. Maine jë, tro la itre atr a drei së e thupen.

20. Thenge la Ieremia 20:8, 9, nemene la ka troa xatua së ngöne la easa kucakuca?

²⁰ Ijije hi tro sa xomi ini qa ngöne la tulu i Ieremia perofeta. Hnene la itre atr ekö hna qaqa angeic me hnyimasai angeic “o drai pala hi.” (E jë la Ieremia 20:8, 9.) Tha ka hmaloi kö lai koi Ieremia nge kucakuca catre angeic. E cili, hnei angeic hna mekun troa nue la hnëqa i angeic. Ngo tha celë kö lai hnei angeic hna kuca. Pine nemen? Pine laka, ame la Trengewekë i Iehova, tre, kösë eë ka mel e kuhu hni angeic, matre thatreine kö angeice lapa fë lai. Maine tro palahi sa nyialiene la hni së hnene la Trengewekë i Akötresie, tro hë sa tui Ieremia. Celë hi matre loi e tro sa e me lapa mekun e nöjei drai la hna qaja hnei Tusi Hmitrötr. E cili, tro hë sa madrin nge hetre thangane la huliwa ne cainöje së.—Iere. 15:16.

21. Nemene la ka troa xatua së ngöne la easa kucakuca?

²¹ Öni Deborah, lo trejin hna qaja ekula: “Aja i Satana tro sa kucakuca. Ketre nyinyithina i angeice lai.” Ngo catre kö Iehova hui Satana me itre nyinyithina i angeic. Celë hi matre, ame la easa kucakuca, loi e tro palahi sa sipo ixatua koi Nyidrë. Tro kö Nyidrëti a xatua së troa atreine waiewekë göne la itre ngazo së me itre hne së hna thatreine kuca. Maine easa wezipo, tro Nyidrëti a akeukawane la hni së me thue trengecatre së. Nge maine pë palakö hnëqa së e hnine la ekalesia, tro kö Iehova a xatua së troa waiewekë tui Nyidrë me madrin ngöne la hna cainöj. Haawe, loi e tro sa catre thith me fe la hni së kowe la Keme së e hnengödrai. E cili, tha tro hë sa kucakuca!