1. Nso ke mfụhọ ekeme ndinam nnyịn?

IDỤHE usen emi nnyịn mîsinyeneke mfịna. Imesinyụn̄ inam se ikekeme man iyọ mfịna oro. Tịn̄ akpanikọ ise, ndi idịghe ini emi ifụhọde ke esinen̄ede ọsọn̄ nnyịn ndidiọn̄ọ se ikpanamde iban̄a mfịna nnyịn? Ntre ana ida mfụhọ nte inọ emi esiyịpde akpan n̄kpọ emi owo enyenede, sia mfụhọ esibọ owo odudu, iyakke ikop inemesịt aba, onyụn̄ anam etie nte ke nnyịn iwọrọke n̄kpọ. Mme N̄ke 24:10 ọdọhọ ete: “Nte idem emem fi ke usen nnanenyịn? Odudu fo oyosụhọde.” Ntre ima ifụhọ, idem eyemem nnyịn, oyonyụn̄ ọsọn̄ nnyịn ndiyọ mfịna nnyịn.

2. Nso ikeme ndinam nnyịn ifụhọ? Nso ke idineme ke ibuotikọ emi?

² Awawak n̄kpọ se isinam nnyịn ifụhọ. Ndusụk ẹdi ndudue nnyịn, udọn̄ọ, ye nte nnyịn mîkemeke ndinam ndusụk n̄kpọ. N̄kpọ efen edi edieke nnyịn mînyeneke ifetutom emi iyomde ke esop Abasi, m̀mê ikwọrọde ikọ ke efakutom emi mme owo mîmaha ndikpan̄ utọn̄. Ke ibuotikọ emi, imọn̄ ineme ndusụk n̄kpọ emi ẹkemede ndin̄wam nnyịn ima ifụhọ.

3. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ima ifụhọ ke ntak ndudue emi ikanamde?

³ Isisọn̄ke nnyịn ndida idem nnyịn nte idiọkowo ima inam ndudue. Oro ekeme ndinam nnyịn ikere ke Jehovah idiyakke nnyịn idụk Paradise. Owo ekpekere n̄kpọ ntre, ekeme ndinam idemesie ata idiọk ibak. Nso ke ikpesiti ima inam ndudue? Bible ọdọhọ ke idụhe owo ndomokiet ke isọn̄ emi, emi ‘mînamke idiọkn̄kpọ.’ Jesus Christ kpọt ekedidu ke isọn̄ emi, inamke idiọkn̄kpọ. (Rome 3:23) Jehovah isitiehe-tie ibet nnyịn inam ndudue yak omụm nnyịn, inyụn̄ idọhọke inam n̄kpọ nte mbon emi ẹfọnde ẹma. Enye akam oyoyom ndin̄wam nnyịn sia enye edi edima Ete nnyịn. Jehovah esinyene ime ye nnyịn n̄ko. Enye esikụt ke esisọn̄ nnyịn ndinam se inende, nnyụn̄ ntre ndida  idem nnyịn ke idiọkowo. Enye onyụn̄ eben̄e idem ndin̄wam nnyịn.—Rome 7:18, 19.

4-5. Nso ke 1 John 3:19, 20 etịn̄ emi akan̄wamde sista iba ẹkûfụhọ aba?

⁴ Sista Deborah ye Maria * ẹma ẹsifụhọ etieti. Nte ẹkesinamde n̄kpọ ye Deborah ini enye edide eyenọwọn̄ ama anam enye ekere ke imọ iwọrọke n̄kpọ. Owo ikesiwakke nditoro enye. Oro ama anam enye ekere ke inyeneke se imọ ifọnde. Ekedi enye akpanam ekpri ndudue enye ekere ke inyeneke n̄kpọ ndomokiet emi imọ ikemede ndinam ọfọn. Maria ama enyene ukem mfịna oro. Mbon mmọ ẹkesisesuene enye. Oro ama anam enye esida ke imọ iwọrọke n̄kpọ. Idem ke enye ama akana baptism, enye okosụk ekekere ke imọ idotke ndidi Ntiense Jehovah!

⁵ Kpa ye oro, Sista Deborah ye Maria iketreke ndinam n̄kpọ Jehovah. Nso ikan̄wam mmọ? N̄kpọ kiet ekedi mmọ ndibọn̄ akam ntịn̄ ofụri ofụri nte etiede mmọ ke idem nnọ Jehovah. (Ps. 55:22) Mmọ ẹma ẹdikụt ke edima Ete nnyịn eke heaven ọdiọn̄ọ ke ndiọi n̄kpọ emi ẹketịbede ẹnọ nnyịn ke ini edem ẹkeme ndinam nnyịn ikere ke nnyịn inyeneke ufọn. Enye esinyụn̄ okụt nti edu emi inyenede, ekpededi nnyịn ikere ke eti n̄kpọ ndomokiet idụhe nnyịn ke idem.—Kot 1 John 3:19, 20.

6. Owo akpafiak anam ndudue emi enye ọkọdọhọde ke imọ idinamke aba, ekeme nditie enye didie ke idem?

⁶ Owo ekeme ndinyene idiọkido emi esịnede-sịne enye ke iyịp, emi enye odomode ofụri ukeme esie nditre, edi ekem enye afiak anam n̄kpọ oro onyụn̄ ofụhọ. Esịt isinemke nnyịn ima inam idiọkn̄kpọ. (2 Cor. 7:10) Idiọkke owo ndifụhọ enye ama anam idiọkn̄kpọ. Edi ikpanaha iwowot idem ikere ke nnyịn iwọrọke n̄kpọ, ke Jehovah idinyụn̄ ifenke nnyịn tutu amama. Utọ ekikere oro inenke, onyụn̄ ekeme ndinam itre ndinam n̄kpọ Jehovah. Ti ke Mme N̄ke 24:10 emi ikokotde ọdọhọ ke nnyịn idinen̄ekede inyene odudu aba ima ifụhọ. Akpakam ọfọn ‘inen̄ede n̄kpọ ke ufọt nnyịn ye Jehovah,’ oro ọwọrọ ibọn̄ akam iben̄e enye efen ọnọ nnyịn. (Isa. 1:18) Jehovah ama okụt ke emenen̄ede akabade esịt, enye eyefen ọnọ fi. Ka bịne mbiowo n̄ko, mmọ ẹyenyene ime ẹn̄wam fi afiak ekpere Jehovah.—Jas. 5:14, 15.

7. Ntak emi nnyịn mîkpayakke esịt etịmede nnyịn ọkpọsọn̄ nnyịn ndinam se inende?

⁷ Ebiowo kiet ke France emi ekerede Jean-Luc ọdọhọ mbon emi ẹnyenede idiọkido emi ọsọn̄de-sọn̄ mmọ nditre ete: “Idịghe owo emi mînamke ndudue ndomokiet akanam ke Jehovah esida ke edinen owo, akam edi owo emi akabarede esịt onyụn̄ anamde kpukpru se enye ekekeme man okpụhọde.”  (Rome 7:21-25) Ntre ekpedi enyene idiọkido emi ọsọn̄de fi nditre, kûkere ke uwọrọke n̄kpọ. Ti ke idịghe ọkpọsọn̄ ntịm-nnam anam Abasi ada nnyịn ke ndinen owo. Kpukpru nnyịn imoyom Abasi ada n̄kpa emi Jesus akakpade afak nnyịn, owụt nnyịn mfọnido esie emi owo mîdotke.—Eph. 1:7; 1 John 4:10.

8. Mmanie ke ikpọdọhọ ẹn̄wam nnyịn ima ifụhọ?

⁸ Nditọete ke esop ẹkeme ndisọn̄ọ nnyịn idem! Ọkpọdọn̄ nnyịn nditịn̄ nte etiede nnyịn ke idem, mmọ ẹkeme ndikpan̄ utọn̄ ẹnyụn̄ ẹtịn̄ ikọ ẹsọn̄ọ nnyịn idem. (N̄ke 12:25; 1 Thess. 5:14) Sista kiet ke Nigeria emi ekerede Joy, esifụhọ etieti. Enye ọdọhọ ete: “N̄kpodụk m̀mọ̀n̄ mîkpedịghe nditọete? Nte nditọete ẹsisọn̄ọde mi idem anam n̄kụt ke Jehovah esibọrọ akam mi. Nte mmọ ẹsinamde n̄kpọ ye ami ekpep mi nte n̄kpọsọn̄ọde mbon emi ẹfụhọde idem.” Ọfọn idiọn̄ọ ke idịghe kpukpru ini ke nditọete ẹdidiọn̄ọ ke imoyom ndọn̄esịt. Ntre imekeme ndika mbịne eyenete emi ọsọn̄de idem ke esop n̄ketịn̄ nte etiede nnyịn ke idem man enye ọdọn̄ nnyịn esịt.

9. Didie ke Psalm 41:3 ye 94:19 ẹsọn̄ọ nnyịn idem?

⁹ Dọhọ Jehovah an̄wam fi. Ekpedi idọdọn̄ọ, akpan akpan ekpedi udọn̄ọ emi odụn̄de-dụn̄ nnyịn ke idem, ekeme ndisọn̄ nnyịn nditre ndifụhọ. Kpa ye oro Jehovah mînamke utịben̄kpọ yak udọn̄ọ oro okụre nnyịn idahaemi, enye esidọn̄ nnyịn esịt, onyụn̄ ekeme ndinọ nnyịn odudu yak ika iso iyọ. (Kot Psalm 41:3; 94:19.) Ke uwụtn̄kpọ, Jehovah ekeme ndinam eyenete edin̄wam nnyịn n̄kpọ ke ufọk mîdịghe an̄wam nnyịn ekedep n̄kpọ. Enye ekeme ndinam nditọete ẹdibọn̄ akam ye nnyịn, mîdịghe anam nnyịn iti nti n̄kpọ emi ẹdude ke Ikọ esie, utọ nte enye emi ọdọhọde ke iyọfọn ima, idọn̄ọke, inyụn̄ ikopke ubiak ndomokiet ke Paradise.—Rome 15:4.

10. Nso ikanam Isang okûtak ke ndifụhọ ke enye ama ekenyene aksiden?

¹⁰ Isang emi odụn̄de ke Nigeria ama enyene aksiden emi anamde enye okûsan̄a aba. Dọkta ama ọdọhọ enye ke enye idisan̄ake aba tutu amama. Isang ọdọhọ ete: “Esịt ama obụn̄ọ mi, ami nnyụn̄ mfụhọ etieti.” Edi ndi enye ama aka iso etie ofụhọ? Ihih-o! Nso ikan̄wam enye? Enye ọdọhọ ete: “Ami ye n̄wan mi iketreke ndibọn̄ akam nnọ Jehovah nnyụn̄ n̄kpep Bible. Ima ibiere ndisitie mbat mme n̄kpọ mme n̄kpọ emi Jehovah anamde ọnọ nnyịn, ye nte uwem editiede ke obufa ererimbot.”

11. Cindy akanam didie osụk okop idatesịt ini enye ọdọn̄ọde n̄kpa n̄kpa?

¹¹ Dọkta ama ọdọhọ Cindy emi odụn̄de ke Mexico ke enye enyene udọn̄ọ emi ekemede ndida enye ibuot. Nso ikan̄wam Cindy okûtie ufụhọ? Ini enye odude ke ufọkibọk, enye ama ebiere ke ana imọ isikwọrọ ikọ kpukpru usen. Enye ekewet ete: “Ami ndikwọrọ ikọ ama anam n̄kere mban̄a mbon efen utu ke ndisịn esịt ke usiakidem, ke ubiak, ye nte udọn̄ọ oro okotụhọrede mi. Ekesidi mma nneme nneme ye mme dọkta m̀mê mme nurse, ami mbụp mmọ m̀mê n̄kpọ etie didie ye ubon mmọ. Ekem nyobụp mmọ m̀mê nso ikanam mmọ ẹmek ndinam utọ ọkpọsọn̄ utom emi. Oro ama esinam ndiọn̄ọ ukot ikọ Abasi se ndikwọrọ yak mmọ ẹnen̄ede ẹma. Ediwak mmọ ẹma ẹsidọhọ ke mbon udọn̄ọ isiwakke ndibụp mmimọ m̀mê n̄kpọ etie didie ye mmimọ. Ediwak mmọ ẹma ẹsikọm mi nte n̄kerede mban̄a mmọ. Ndusụk mmọ ẹma ẹsikam ẹnọ mi adres m̀mê nọmba fon mmọ. Mma ndiọn̄ọ ke Jehovah ayan̄wam mi nyọ ke ofụri ini udọn̄ọ oro, edi n̄kekereke ke enye ayanam n̄kop utọ idatesịt oro!”—N̄ke 15:15.

12-13. Ndusụk mbon emi idem mîsọn̄ke m̀mê emi ẹma ẹkekpon owo ẹsinam didie ẹkwọrọ ikọ? Ndi ukwọrọikọ mmọ enyene ufọn?

¹² Mbon emi ẹdọn̄ọde m̀mê mbon emi  ẹma ẹkekpon owo ẹkeme ndifụhọ ke ntak emi mmọ mîkemeke ndikwọrọ ikọ nte mmọ ẹkpemade ndikwọrọ. Edi enyene nsio nsio usụn̄ emi mmọ ẹsidade ẹkwọrọ ikọ. Sista Laurel emi okodụn̄de ke United States ama esịne ofụri isua 37 ke masịn emi esin̄wamde owo okot ibifịk! Enye ama enyene kansa, enyene nsio nsio udọn̄ọ ke ikpaidem esie, ẹma ẹnyụn̄ ẹsiak enye idem ediwak ini. Edi kpa ye kpukpru ikpọ mfịna oro, enye iketreke ndikwọrọ ikọ. Enye ama esikwọrọ ikọ ọnọ mme nurse ye mbon ufọkibọk eken emi ẹkesidide ufọk esie. Ndi ukwọrọikọ esie ama enyene ufọn? Mbon emi enye akan̄wamde ẹdidi Ntiense Jehovah ẹma ẹbe owo 17! *

¹³ Richard emi edide ebiowo ke France etịn̄ se ikemede ndin̄wam mbon emi mîkemeke ndiwọrọ ke ufọk, m̀mê emi ẹdude ke itie emi ẹsisede ẹban̄a mbon emi ẹsọn̄de. Enye ọdọhọ ete: “N̄kere ke ọkpọfọn mmọ ẹnyene ekpri itie emi mmọ ẹsision̄ode mme n̄wed nnyịn ẹdori. Mme owo ẹma ẹsan̄a ẹbe ẹkụt mme n̄wed oro, ẹyeyom ndidiọn̄ọ se isịnede ke mme n̄wed oro. Ndien mmọ ẹyeda ufan̄ oro ẹkwọrọ ikọ. Oro ekeme ndinam ndima nditọete nnyịn emi itiehe ifụhọ ke ntak emi mmọ mîkemeke ndisan̄a ke ufọk ke ufọk n̄kwọrọ ikọ.” Mbon emi mînyụn̄ ikemeke ndiwọrọ ke ufọk n̄ka n̄kpọ ẹkeme ndikot mme owo ke fon n̄kwọrọ ikọ mîdịghe ẹwet leta ẹda ẹkwọrọ.

14. Nso ke Edidem David akanam emi ọfọnde ikpebe?

¹⁴ Usọn̄, udọn̄ọ, m̀mê mme n̄kpọ efen ẹkeme ndinam owo inọhọ nnyịn ifetutom emi ikpamade ndinyene ke esop nnyịn m̀mê ke circuit. Ekpedi ntre, imekeme ndikpep n̄kpọ nto Edidem David. Ama enen̄ede ọdọn̄ David ndibọp temple nnọ Jehovah, edi Jehovah ikenyịmeke. Ini ẹdọhọde enye ke idịghe enye edibọp, utu ke enye nditie ndiọk idem esịt, enye ama osio ofụri esịt esie an̄wam enye emi Jehovah ekemekde ete ọbọp. Enye ama ọnọ ata ediwak n̄kpọ ẹda ẹsịn ẹbọp ufọk oro. Ata eti uwụtn̄kpọ ke David ekenịm oro ọnọ nnyịn!—2 Sam. 7:12, 13; 1 Chron. 29:1, 3-5.

15. Nso ikanam Hugues okûtie ufụhọ?

¹⁵ Udọn̄ọ ikayakke Brọda Hugues emi odude ke France edi ebiowo aba. Idem ndinam n̄kpri n̄kpri n̄kpọ ke ufọk ama ọsọn̄ enye. Enye ewet ete: “Mma nnen̄ede mfụhọ ke nsonso oro nnyụn̄ n̄kere ke nnyeneke ufọn ndomokiet aba. Edi aka ko, mma n̄kụt ke ufọn idụhe nditie ndiọk idem esịt ke mme n̄kpọ emi mmen̄kemeke ndinam aba. Oro ama anam n̄ka iso nnem esịt ke ekpri se n̄kemede ndinam nnọ Jehovah. Mmebiere  ke nditreke ndinam n̄kpọ Jehovah. Nyom ndibiet Gideon ye owo 300 emi ẹkesan̄ade ye enye. Kpa ye oro akakakde mmọ, mmọ iketreke ndinam se Jehovah ọkọdọhọde!”—Judg. 8:4.

16. Nso ke ikeme ndikpep nto mme angel?

¹⁶ Nti angel ẹdot se ẹkpebede. Ini ibak Edidem Ahab akakarade Israel, Jehovah ama ọdọhọ mme angel ẹditịn̄ nte mmọ ẹdisan̄ade ẹbian̄a enye. Ndusụk angel ẹma ẹtịn̄ nte mmọ ẹdinamde. Jehovah ama ada eke angel kiet ọdọhọ ke enye oro edifọn. (1 Ndi. 22:19-22) Ndi mme angel eken ẹma ẹtie ẹseme idem ẹdọhọ m̀mê ufọn emi mmimọ ikabiatde ini iditịn̄ se ẹkpenamde? Idụhe se ikpanamde ikere ke mmọ ẹma ẹnam utọ n̄kpọ oro. Mme angel ẹsụhọde idem etieti. Mmọ ẹsiyom kpukpru ukpono aka ebịne Jehovah.—Judg. 13:16-18; Edi. 19:10.

17. Nso ke ikpanam edieke ifụhọde ke ntak emi ndusụk utom ke esop Abasi mîsịmke nnyịn ubọk?

¹⁷ Siti ke idụhe se ikande ndidi Ntiense Jehovah nnyụn̄ n̄kwọrọ mban̄a Obio Ubọn̄ Esie. Utom ke esop Abasi ekeme ndidụk owo ubọk mfịn, ọwọrọ n̄kpọn̄, edi idịghe enye oro anam owo ọsọn̄ urua ke enyịn Abasi. Ima isụhọde idem inyụn̄ idiọn̄ọ se ikemede ndinam ye se nnyịn mîkemeke ndinam, oro ayanam inen̄ede isọn̄ urua ke enyịn Jehovah ye nditọete nnyịn. Ntre kpe Jehovah ubọk an̄wam fi osụhọde idem, okûnyụn̄ udomo ndinam n̄kpọ mbe odudu fo. Sitie kere mbụk nti ikọt Abasi ke Bible emi ẹkesụhọrede idem, inyụn̄ inamke n̄kpọ ibe ukeme mmọ. Sio esịt nam ofụri se ekekeme nọ nditọete fo.—Ps. 138:6; 1 Pet. 5:5.

18-19. Nso idinam aka iso okop idatesịt ọkpọkọm mme owo ke efakutom mbufo imaha ndikop ukwọrọikọ?

¹⁸ Ndi enyene ndusụk ini emi esịt esidiọkde fi ke ntak emi mme owo mîmaha ndikop ukwọrọikọ fo, m̀mê ke ntak emi okụtde n̄kpata owo ifan̄ ke ufọk se ọkwọrọ ikọ ọnọ? Ama etịbe ntre, nso ke akpanam man aka iso adat esịt mîdịghe adat esịt akan nte esidatde? Ẹtịn̄ ndusụk se akpanamde ke ekebe emi, “ Se Akpanamde Man Ukwọrọikọ Enen̄ede Enem Fi.” Ọfọn idiọn̄ọ n̄ko nnennen usụn̄ emi ikpadade utom ukwọrọikọ. Ikpada didie?

¹⁹ Ti ke akpan ntak emi anamde ikwọrọ ikọ edi ndinam mme owo ẹdiọn̄ọ enyịn̄ Abasi ye  Obio Ubọn̄ Esie. Jesus ama etịn̄ ke mbon emi ẹdisan̄ade ke usụn̄ emi adade esịm uwem idiwakke. (Matt. 7:13, 14) Ima ikwọrọ ikọ, nnyịn inam utom ye Jehovah, Jesus, ye mme angel. Ata n̄kpọ ukpono edi oro. (Matt. 28:19, 20; 1 Cor. 3:9; Edi. 14:6, 7) Mbon emi ẹyomde ndinam n̄kpọ Jehovah ke enye esidụri adian idem. (John 6:44) Ntre owo mînọhọ nnyịn iso mfịn, ekeme ndinọ n̄kpọn̄.

20. Didie Jeremiah 20:8, 9 ekeme ndin̄wam nnyịn ikûsutie ufụhọ?

²⁰ Imekeme ndikpep ediwak n̄kpọ nto prọfet Jeremiah. Mme owo emi ẹkedude ke itie emi ẹkedọhọde Jeremiah ọkọkwọrọ ikọ ikamaha ndikpan̄ utọn̄. Mmọ ẹma ẹsisụn̄i enye ẹnyụn̄ ẹsak enye tọn̄ọ usenubọk tutu eyo okụt. (Kot Jeremiah 20:8, 9.) Ini kiet enye ama ofụhọ etieti tutu enye ọdọhọ ke imọ idikwọrọke ikọ aba. Edi enye iketreke ndikwọrọ. Nso ikanam enye okûtre? “Ikọ Jehovah” eketie nte ikan̄ esịne enye ke idem asak tutu enye ikemeke ndidop uyo! Esinyụn̄ etie nnyịn ntre n̄ko ima ida ini ikpep Ikọ Abasi yak omụm nnyịn ke idem. Ntak en̄wen emi akpanamde isikot Bible kpukpru usen inyụn̄ itie ikere se ikotde edi oro. Emi ayanam esịt enen̄ede adat nnyịn, onyụn̄ ekeme ndinam ediwak owo ẹkop ukwọrọikọ nnyịn.—Jer. 15:16.

21. Nso ikeme ndinam ikûfụhọ aba, ekpededi nso inam ifụhọ?

²¹ Deborah emi iketịn̄de iban̄a ke ikpehe inan̄ ọdọhọ ke “mfụhọ edi okopodudu n̄kpọekọn̄ kiet emi Satan esidade an̄wana ye nnyịn.” Edi Jehovah Abasi okop odudu akan Satan ye kpukpru n̄kpọekọn̄ esie. Ntre n̄kpọ ekededi ama anam fi ofụhọ, kpe Jehovah ubọk yak an̄wam fi. Enye ayan̄wam fi man mme ndudue fo ye mme n̄kpọ emi mûkemeke ndinam ẹdikan fi ubọk. Enye idikpọn̄ke fi ini ọdọn̄ọde. Enye ayan̄wam fi okûfụhọ ini utom ke esop Abasi mîsịmke fi ubọk, oyonyụn̄ an̄wam fi ọdiọn̄ọ nnennen nte akpadade utom ukwọrọikọ fo. Bọn̄ akam nọ edima Ete fo eke heaven nyụn̄ tịn̄ nte etiede fi ke idem nọ enye. Enye ayan̄wam fi okûfụhọ aba.