1. ¿Nita nemen di nekä ye köböite dreta nemen bare nibätä?

KUKWE tärä ni jökrä kisete aune köbö kwatire kwatire nita ja tuin kukwe yebe. Akwa nita nemen di nekä ngwane, ñan tä nemen nuäre ni kräke ja tuakäre kukwe yebe. Nita nemen di nekä ye bämika raba ni iti tä jondron goire nikän ye kwrere. Ye köböite ni ñaka raba tö ngwen, ja ngwen dite aune kä ñaka raba nemen juto nibätä. Kukwe ketamä ye nita ribere jai ja tuakäre kukwe kri ben. Proverbios 24:10 tä kukwe ne kwrere niere: “Mä ja di ngwain nekä kukwe tare näire ngwane, mä di ñaka rabai”.

2. a) ¿Dre dre raba ni ngwen di nekä? b) ¿Dre rabai gare nie kukwe ja tötikara nekänti?

² Kukwe keta kabre tä nemen bare nibätä aune mada abokän tä nakainkä ni bäre ye raba ni ngwen di nekä. Ñodre, ni töi ngite, kukweta nainte nie o nita bren ye raba ni ngwen di nekä. Arato, sribi Jehovakwe ni töta nemen nuain akwa ñaka bianta nie o nitre ñaka töta nemen ni kukwe nuai yei kukwe driedre ye raba ni ngwen di nekä. Nita nemen di nekä yebe ja tuadre ño ye rabai gare nie kukwe ja tötikara nekänti.

3. ¿Dre käkwe ni dimikai ñaka töbike nita ja mike ngite ye aibebätä?

³ Ni ngite krubäte aune kukweta nainte gwä gwä nie ye aibebätä nikwe ja töi mikai ngwane, ja raba kite ruin ngwarbe nie. Aune Jehovakwe ñaka ni tuainmetre nüne kä bä nuäre yete ni raba kite nütüre jabätä. Töbikadre ye erere ye raba kukwe tare mike nemen bare nibätä. ¿Dre käkwe ni dimikai töbike kwin jabätä? Ni jökrä nünanka kä tibienbätä ye töi ngite, Jesús aibe nünanbare kä tibienbätä  abokän töi namani metre (Rom. 3:23). Akwa Jehová ñan okwäta jankunu kukweta nainte nie yebätä aune ni töi rabadre metre ye ñaka ngübata kwe nibätä. Niara ye ni Rün ni tarekä aune ni ngübaka bätärekä. Nita ja di ngwen kukwe kwin nuainne aune töbike kwin jabätä ye gare ie aune tä juto biare ni dimikakäre (Rom. 7:18, 19).

4, 5. 1 Juan 3:19, 20 tä niere erere, ¿dre käkwe meritre testiko nibu ye dimikani ja tuakäre ja di ngwan nekä yebe?

⁴ Ani blite Deborah aune María yebätä. * Deborah nämäne chi ngwane, mräkä kwe ye ñaka nämäne ja tare bämike krubäte ie aune kukwe kwin ñaka nie nämäne krubäte ie. Yebätä ja nämäne nemen ruin ngwarbe ie aune jatani töbike blo jabätä. Kukwe nämäne nainte chi ie ngwane, ja ñaka nämäne nemen ruin ütiäte ie. Kukwe ye erere namani bare Mariabätä. Mräkä kwe nämäne niara mike tuin ngwarbe jai yebätä ja ñan nämäne nemen ruin ütiäte ie. Ja ngökani ñöte kwe ye bitikäre ja ñaka ütiäte rabakäre testiko Jehovakwe nütü nämäne kwe jabätä.

⁵ Akwa kukwe yebiti ta, meritre testiko nibu ye sribibare jankunu Jehová kräke. ¿Dre käkwe niaratre dimikani? Kukwe keteiti niaratre dimikani ye abokän orabare kwetre Jehovai aune ja nämäne ruin ño ietre ye mikani kwetre Jehová kisete (Sal. 55:22). Kukwe ño ño nakaninkä nibätä ye köböite ni raba kite töbike blo jabätä ye gare ni Rün kä kwinbiti ie, ye nükani gare ietre. Aune ruäre ngwane ni töi meden meden kwin ñaka tuin nie, akwa tuin Jehovai ye nükani gare ietre arato (ñäkädre 1 Juan 3:19, 20 yebätä). *

6. ¿Nita matetibe ngwane jata nemen ruin ño nie?

⁶ Nita ja di ngwen kukwe käme keteiti ye tuenmetre, akwa nita matetibeta yebätä ni raba nemen di nekä krubäte. Erametre, nita ja mike ngite ngwane jata nemen ruin käme nie (2 Cor. 7:10). Akwa nikwe ñaka töbikadre käme jabätä aune niedre jai: “Tibutu ngwarbe. Jehová ñaka ngite juain ta tibiti”. Töbikadre kore ye blo aune raba ni töi mike kämikekä Jehovabätä. Proverbios 24:10 tä kukwe niere ye nikwe ngwandre törö jai. Yete mikata gare, nita ja di ngwen nekä ngwane ni di ñaka rabai. Jehovakwe ngite juandre ta nibiti nikwe ribedre orasionte ie kukwe ye ükatekäre ben ye bäri kwin (Is. 1:18). Ja ruin ngite ja brukwäte nie ye jutuai ie aune ngite juain ta kwe nibiti. Ne madakäre, nikwe blitadre nitre umbre ji ngwanka yebe. Niaratre käkwe ni dimikai bätärekä nementa kwin kukwe ja üairebiti (Sant. 5:14, 15).

7. Nita ja di ngwen kukwe keteiti käme ye tuenmetre ngwane, ¿ñobätä nikwe ñaka ja di ngwandre nekä?

⁷ Nireta ja di ngwen kukwe käme tuametrekäre  ie ni umbre ji ngwanka käi Francia kädekata Jean-Luc tä kukwe ne niere: “Ni kukwe metre nuainkä Jehová okwäbiti ye abokän ie kukwe ñaka nainte jire ye ñan ai gärätä, ñakare aune kukwe tärä nainte ie akwa jata nemen ruin ulire ie kukwe yebätä aune tä ja di ngwen ja töi kwitakärebätä” (Rom. 7:21-25). Aisete mä nikanina ji blobiti ye mäkwe ñaka nütüdre jabätä. Ni jökrä tä ja mike ngite ye nikwe ngwandre törö jai. Akwa yebiti ta, Jehová tä ni kain ngäbiti, tä kukwe kwin ñaka nuain bä ni kräke ye nuainne ni kräke aune tä nuainne ni kökanintari kwe ye köböire (Efes. 1:7, TNM; 1 Juan 4:10, TNM).

8. Nita nemen di nekä ngwane, ¿nirei ni raba ja di kärere?

⁸ Jata nemen ruin di nekä nie ngwane, ni raba ja di kärere ja mräkätre ja üairebiti ie. Niaratre tä juto biare ni töi mikakäre jäme aune ni kukwe nuakäre nita ribere jai ngwane (Prov. 12:25; 1 Tes. 5:14). Meri testiko nünanka Nigeria kädekata Joy tä ja tuin ja di ngwan nekä yebe. Tä niere: “¿Ja mräkätre ñaka akräke ti ja nuaindre se? Niaratre tä dre dre nuainne ti dimikakäre yebiti Jehovata orasion tikwe kukwe nuin ye nüke gare tie. Nitre tä ulire ye ti raba töi mike ño jäme ye driebarera kwetre tie arato”. Akwa ñongwane nita ja di ribere ye ñan rabai gare käre ja mräkätre ie. Aisete ruäre ngwane, nikwe ja töi mikadre käne blite ja mräkä o ja ngwai iti ünä ja üairebiti yebe ja di käräkäre ie.

9. ¿Salmo 41:3 aune 94:19 ye tä ni dimike ño?

⁹ Nikwe Jehová känändre ja dimikakäre. Nita ja tare nike bren tare kisete ngwane, ñan tä nemen nuäre ni kräke töbikakäre kwin. Jehovakwe ñaka kukwe ñan tuabare nuaindi ni mikakäreta räre, akwa raba ni töi mike jäme aune ja di bien nie kä ngwankäre nüke jai (ñäkädre Salmo 41:3; * 94:19 yebätä). * ¿Niarata nuainne ño? Raba ja mräkätre töi mike ni dimike jondron ruäre kökö aune sribi ruäre nuainne gwita ni kräke. Raba ja mräkätre töi mike orare ni kräke arato. Niara raba kukwe ütiäte tä Bibliabätä ye ngwenta törö nie ni töi mikakäre jäme. Ñodre, nikwe nünain ño kä bä nuäre yete yebätä raba ni töi mike, yete bren tare ñaka rabaira aune ni töi rabaita metre (Rom. 15:4).

10. Isang juruainbare tare ye bitikäre, ¿dre käkwe dimikani näin ja käne?

¹⁰ Isang, nünanka Nigeria ye namani nikraninkä ngrabare kukwe tare nakaninkäbätä ye köböite. Yebätä ñaka rabaita dikekäta doctorkwe niebare ie. Niara tä niere: “Ti brukwä rötateba aune ti rababa ulire krubäte”. ¿Dre käkwe dimikani nementa dite jabätä? Niarata mike gare: “Ti aune ti muko nunkwe oraba jankunu Jehovai aune ja tötikaba Bibliabätä. Ne madakäre, jondron kwin yebätä nunkwe ja töi mikaba kwatibe debe bien, ñodre, tö ngwanta nikwe nünankäre kä bä nuäre te yebätä”.

11. Cindy nämäne bren krubäte, ¿akwa dre käkwe dimikani kä ngwen juto jabätä?

¹¹ Cindy, nünanka México, bren tare raba krärä kete ye kwanibätä. ¿Ja tuani ño kwe kukwe yebe? Kräkäi mika nämäne ngwane, ja töi mikani kwe kukwe driere köbö kwatire kwatire. Niarakwe kukwe ne tikani: “Ye köböire tikwe ja töi mikaba nitre madabätä aune ñaka operación aune bren nämä nemen tare tie yebätä. Ti nämä nuainne krörö: ti nämä blite doctortre aune enfermerotre ben ngwane, mräkätre kwetre yebätä ti nämä kukwe ngwentari ietre. Biti, ñobätä niaratre sribi ye diani nuaindre jai ye ti nämä ngwentari ietre. Ye köböire nämä nemen nuäre ti kräke blitakäre kukwe nämäne tuin ütiäte ietre yebätä. Nitre bren ñaka kukwe ye kwrere ngwentari krubäte ietre ye niaratre ruäre nieba tie aune niaratre kwati käkwe debe  bianba krubäte tie tikwe ja töi mikaba bätätre yebätä. Ruäretre käkwe número bätä kä kwetre ye bianba tie. Bren tare ye näire, Jehovakwe ti dimikaba kä ngwen juto jabätä yekwe ti töi mikaba niä” (Prov. 15:15).

12, 13. ¿Ja mräkätre tä bren krubäte o kitera umbre ye tä dre nuainne kukwe driekäre jankunu aune ye köböire dre kwin tä nemen bare?

¹² Ja mräkätre kwati tä ja tare nike bren kisete o kitera umbre yebätä ñan raba kukwe driere käne erere. Yebätä jata nemen ruin di nekä ietre. Akwa yebiti ta, niaratre tä kukwe keta kabre ükete jai kukwe driekäre jankunu. Juta Estados Unidos yete, meri testiko kädeka nämäne Laurel yekwe burie jäkäbare maquinabiti kä 37 te. Ne madakäre, cáncer namanibätä, operabare bä kabre aune bren keta kabre ngrabare ngidranibätä. Nämäne ja tare nike krubäte akwa yebiti ta kukwe driebare jankunu kwe. Nitre enfermero aune nitre nämäne niken niara dimike gwi yei kukwe driebare kwe. Nitre 17 ye dimikani kwe nemen testiko Jehovakwe. *

¹³ Ja mräkätre ñan raba näin kwäräkwärä o ngübata nitre umbre ngübata yekänti, ie ni umbre ji ngwanka kädekata Richard käi Francia tä kukwe ütiäte ne niere: “Tärä aune täräkwata tädre ruäre munkwe mikakäre tuare nitre ie. Niaratre näin ta ngwane töi rabaibätä aune kukwe ngwaintari kwetre. Ye köböire ni raba blite kukwe ütiätebätä bentre aune ye raba ja mräkätre tare nunkwe ñan raba kukwe driere ju ju te ye dimike”. Nire nire tä kwekebe gwi ye raba tärä tike aune kukwe driere teléfono yebiti arato.

14. ¿Rei David kukwe meden kwin bämikani ni käne?

¹⁴ Sribi ruäre konkrekasionte o circuito yete ye ni töta nemen nuain. Akwa kukwe keta kabrebätä, ñodre, nita bren, ni niena umbre o kukwe mada köböite ñaka bianta nie. Kukwe ye erere ben nita ja tuin ngwane, rei David kukwe kwin bämikani ye raba ni dimike krubäte. Tö namani templo sribere Ngöbökwe kräke. Akwa niara ñan ai käkwe sribi ütiäte ye nuaindi namani gare ie ngwane, Ngöbökwe nire dianinkä sribi ye kräke ye dimikani kwe. Jondron ngwiane aune oro biani ere kwe sribi ye kräke. Kukwe kwin krubäte bämikani kwe ni käne, ¿ñan ererea? (2 Sam. 7:12, 13; 1 Crón. 29:1, 3-5).

15. ¿Ja mräkä iti ja tuani ño ja di ngwan nekä yebe?

¹⁵ Ja mräkä käi Francia kädekata Hugues ye namani bren krubäte, ye medenbätä ñan namani konkrekasion jie ngwen mada. Sribi nuäre gwita tibien ye ñan namani nuäre kräke nuainkäre arato. Kukwe ne tikani kwe: “Kenanbe ti rababa ulire krubäte aune ja rababa ruin ngwarbe tie. Akwa kä rikaba ta ngwane, dre ñan nuain raba tikwe yebätä tikwe ñan ja töi mikaba, ñakare aune ti raba dre nuainne Jehová kräke ye ti ja töi mikaba käi ngwen juto jabätä. Ti ñaka ja di ngwain nekä. Ti abokän Gedeón aune nitre rükä 300 kwe  ye erere: Tita nainte akwa tikwe rüdi jankunu” (Juec. 8:4).

16. ¿Angeletre tä kukwe kwin bämike ye tä dre driere nie?

¹⁶ Angeletre ja ngwanka metre ye tä kukwe kwin bämike arato. Bati, Jehová tö namani rei Acab käme krubäte ye ngökabätä. Akwa ye nuaindre ño Jehovakwe ngwanintari angeletre ie. Ye nuain rabadre ño ye angeletre kwati käkwe niebare, akwa Jehovakwe itibe kukwe kani ngäbiti aune ye rabai bare kwin ie Jehovakwe niebare ie (1 Rey. 22:19-22). ¿Akräke angeletre mada ye ja ngwani di nekä? ¿“Ti ñaka ütiäte” niebare kwetre jabätä? Ñaka ye erere. Angeletre ye töi bobre aune Jehová aibe käikitadrekä ie töta nemen (Juec. 13:16-18; Apoc. 19:10).

17. Sribi Ngöbökwe ie ni tö ñaka bianta nie yebätä nita nemen di nekä ngwane, ¿nikwe dre nuaindre?

¹⁷ Ni rabadre testiko Jehovakwe aune nikwe Gobran Ngöbökwe ye kukwei driedre ye jondron bäri ütiäte raba nemen nikwe. Sribi Ngöbökwe ye ruäre raba nemen nikwe o dianka raba nikän. Akwa ye ñan ai köböire nita nemen ütiäte Jehová kräke aune ja mräkätre kräke, ñakare aune ni töi bobre aune ni ñaka raba jondron jökrä nuainne kaibe tä gare nie ye köböire nita nemen ütiäte kräketre. Aisete ni töi tädre käre kore ye nikwe kärädre Jehovai. Nitre kirabe kädrieta Bibliabätä ja töi mikani bobre aune ñaka raba kukwe jökrä nuainne kaibe nämäne gare ietre yebätä nikwe töbikadre. Aune dre drebiti ni raba ja mräkätre dimike ye erere nikwe nuaindre kä jutobiti (Sal. 138:6; 1 Ped. 5:5).

 18, 19. Nitre ñaka ni kukwe nuin krubäte ngwane, ¿dre raba ni dimike kukwe driere kä jutobiti jankunu?

¹⁸ Nitre ñaka kwen gwi nie o ñaka töta nemen ni kukwe nuai nita niken kukwe driere ngwane ye raba ni ngwen di nekä. ¿Akwa ni raba dre nuainne kukwe driekäre bäri aune kä jutobiti? Recuadro kädekata “ Kukwe driedre ño bäri kä jutobiti” yete kukwe ütiäte mikata gare nie. Töbikadre kwin kukwe driebätä ye ütiäte krubäte arato. ¿Kukwe ye dre gärätä?

¹⁹ Nita Ngöbö kä mike gare aune Gobran kwe kukwei mike gare ye kukwe bäri ütiäte nuainta nikwe. Ji krä chi tä niken ni ngwena ja nire käre kokwäre ye kwain nitre braibe ie niebare Jesukwe (Mat. 7:13, 14, TNM). Ne madakäre, nita kukwe driere ngwane, nita sribire gwairebe Jehovabe, Jesube aune angeletre ben ye ütiäte krubäte (Mat. 28:19, 20; 1 Cor. 3:9; Apoc. 14:6, 7). Nire nire tö Jehová mikai täte ye Jehová ara tä kite ngwena ja kokwäre (Juan 6:44, TNM). Aisete nita niken kukwe driere ngwane, ni iti ñaka ni  kukwe nuin gwä ngwane, akwa raba nuainne ja känenkäre.

20. Jeremías 20:8, 9 tä niere erere, ¿dre käkwe ni dimikai ja di ngwan nekä ye ganainne?

²⁰ Jeremías ni Ngöbö kukwei niekä yebätä kukwe keta kabre raba nemen gare nie. Nitre dokwäkä ribi ye ngätäite kukwe driebare kwe. Nitre ye namani niara kötaire aune mike yakrä jai “köbö kwatire kwatire” (ñäkädre Jeremías 20:8, 9 yebätä). * Namani di nekä krubäte yebätä bäsi kise kwaninkä kwe sribi ye käne mada. Akwa ñaka nuainbare kwe. Ñobätä ñan aune kukwe Jehovakwe ye namani ñukwä jutra ye kwrere niara brukwäte yebätä kä ñan jatani nüke ie mikani gare kwe. Nita kukwe Ngöbökwe mike ja töite bätä ja brukwäte ngwane, ja rabai ruin ye erere nie. Aisete nikwe ñäkädre Bibliabätä köbö kwatire kwatire aune töbikadretaribätä ye ütiäte krubäte. Ye erere nikwe nuaindi ngwane, kukwe drieta nikwe ye käi rabai juto nibätä aune kukwe kwin raba nemen bare ni kräke arato (Jer. 15:16).

21. ¿Ni raba ja tuin ño ja di ngwan nekä yebe?

²¹ Deborah kädrite párrafo 4 yete, tä niere: “Ja di ngwan nekä ye raba nemen jondron rükäre dite krubäte Satana kisete ye kwrere”. Akwa Jehová bäri dite Satana aune jondron rükäre kwe ye kräke. Yebätä, dre dre tä ni ngwen di nekä ye jökrä nikwe mikadre gare Jehovai aune ye köböite jata nemen ruin ño nie ye jökrä nikwe niedre ie aune nikwe ja di kärädre ie. Niarakwe ni dimikai ja tuin ni töi ngite aune kukweta nainte nie yebe. Ni dimikai kwe nita bren ye ngwane arato. Sribi kwe yebätä töbikadre ño aune kukwe drie yebätä töbikadre ño yebätä ni dimikai kwe. Ja di ngwan nekä ye ni raba ganainne niara die köböire.