1. Inki ta kumina beto kana beto me lemba nitu?

KONSO kilumbu beto ke kutanaka ti bampasi mpi beto ke salaka bikesa ya kukangila yo ntima. Kansi kana beto me lemba nitu, yo ke vandaka mpasi na kukanga ntima na bampasi yina beto ke kutana ti yo. Yo yina beto fwete zaba nde kulemba nitu ke katulaka beto ngemba mpi kiese mpi yo ke manisaka beto ngolo. Bingana 24:10 mpi noti na nsi ya lutiti ke tuba nde: “Kana nge lemba nitu na bantangu ya mavwanga, ngolo na nge ta vanda fioti.” Ya kieleka, kulemba nitu ke manisaka beto ngolo yina beto ke vandaka na yo mfunu sambu na kukanga ntima na bampasi.

2. Inki lenda lembisa beto nitu mpi nki beto ta longuka na disolo yai?

² Mambu mingi lenda lembisa beto nitu, mu mbandu bifu na beto to maladi. Beto lenda lemba mpi nitu sambu beto ke zwa ve mukumba yina beto ke zolaka na kisalu ya Yehowa to sambu beto ke samuna na kisika yina bantu mingi ke ndima ve nsangu. Disolo yai ta tubila mambu yina beto lenda sala ntangu beto me lemba nitu.

3. Inki mabanza ya mbote beto fwete vanda ti yo sambu na bifu na beto?

³ Kana beto me sala kifu, yo ke pesaka beto mpasi, nkutu beto lenda yindula nde Yehowa ta ndima ve nde beto kota na ntoto ya mpa sambu na kifu yina beto me sala. Ngindu ya mutindu yai kele mbi kibeni. Inki mabanza beto fwete vanda na yo sambu na bifu na beto? Biblia ke monisa nde katula Yezu Kristu, bantu yonso “me salaka disumu.” (Bar. 3:23) Nzambi ke tulaka ve dikebi na yandi kaka na bifu na beto mpi yandi ke vingilaka ve nde beto sala mambu bonso bantu ya kukuka. Yandi kele Tata ya zola yina ke zolaka kusadisa beto. Yandi kele mpi ntima-nda. Yandi ke zabaka nde yo kele ve pete nde beto sala kaka mambu ya mbote  mpi beto tadila luzingu na beto na mutindu ya mbote yo yina yandi ke zolaka kusadisa beto.—Bar. 7:18, 19.

4-5. Mutindu 1 Yoane 3:19, 20 ke monisa yo, nki sadisaka bampangi-bankento zole ntangu bo lembaka nitu?

⁴ Beto tadila mbandu ya mpangi Debora mpi mpangi Maria. * Ntangu Debora vandaka leke, bo vandaka kusadila yandi mambu yina vandaka kupusa yandi na kudimona mfunu ve. Bo vandaka mpi kusikisa yandi mpenza ve. Yo yina yandi kumaka kutadila luzingu na yandi na mutindu ya mbi. Ntangu yandi vandaka kusala bifu ya fioti, yandi vandaka kuyindula nde yandi ke salaka ve ata kima mosi ya mbote. Maria mpi kutanaka ti mambu ya mutindu mosi. Bampangi na yandi vandaka kuvweza yandi. Yo yina yandi vandaka kudimona mpamba. Ntangu yandi zabaka kieleka, yandi yindulaka nde yo me fwana ve nde bo binga yandi Mbangi ya Yehowa.

⁵ Ata mpidina, bampangi-bankento yai zole yambulaka ve kusadila Yehowa. Sambu na nki? Sambu bo losilaka Yehowa bizitu na bo na nzila ya kisambu. (Nk. 55:22) Bo bakisaka nde Tata na beto ya zulu ke zabaka nde mambu ya mbi lenda pusa beto na kukuma kutadila luzingu na beto na mutindu ya mbi. Diaka, yandi ke monaka mambu ya mbote yina kele na ntima na beto mpi bantangu ya nkaka beto mosi ke zabaka ve bikalulu na beto ya mbote yina Yehowa ke sepelaka na yo.—Tanga 1 Yoane 3:19, 20.

6. Kana muntu ke vutukila kifu mosi mbala na mbala, nki mutindu yandi lenda kudiwa?

⁶ Muntu mosi lenda sala bikesa ya kuyambula kikalulu mosi ya mbi kansi yandi lenda vutukila yo diaka mpi yo lenda lembisa yandi nitu. Ya kieleka, kudiyangisa sambu na disumu yina beto me sala kele mbi ve. (2 Bak. 7:10) Kansi beto fwete kudiyangisa ve kuluta ndilu mpi kutuba nde mono ke salaka ve ata kima mosi ya mbote mpi nde Yehowa lenda lolula mono ve. Bangindu ya mutindu yai kele mbi mpi yo lenda pusa beto na kuyambula kusadila Yehowa. Kuvila ve mambu yina Bingana 24:10 ke tuba. Yo ke monisa nde ngolo na beto ta kuma fioti kana beto me lemba nitu. Kima ya mbote ya kusala kele ‘kutula mambu na ndonga’ ti Yehowa, disongidila beto fwete samba yandi mpi kulomba yandi na kulolula beto. (Yez. 1:18) Kana Yehowa kumona nde diambu ya beto me sala me pesa beto mpasi mpi beto me baka lukanu ya kuvutukila yo diaka ve, yandi ta lolula beto. Diaka, beto fwete solula ti bankuluntu. Bo ta sadisa beto na mawete yonso na kuvutukila kinduku na beto ti Yehowa.—Yak. 5:14, 15.

7. Sambu na nki beto fwete lemba ve nitu ntangu beto ke nwana ti kifu mosi?

⁷ Mpangi Jean-Luc yina kele nkuluntu na  France ke zabisa bampangi yina ke nwana sambu na kuyambula kifu mosi nde: “Sambu na Yehowa, muntu ya mbote ke tendula ve muntu yina ke salaka ve kifu kansi muntu yina ke waka mpasi ntangu yandi me sala kifu mpi ntangu yonso yandi ke balulaka ntima.” (Bar. 7:21-25) Yo yina, kudimona ve mpamba kana nge ke nwana ti kifu mosi. Kuvila ve nde beto yonso ke salaka bifu mpi beto ke vandaka na nfunu nde Nzambi kumonisila beto ntima-mbote na yandi na nzila ya kimenga ya Yezu.—Baef. 1:7; 1 Yoa. 4:10.

8. Nani lenda pesa beto kikesa ntangu beto me lemba nitu?

⁸ Bampangi na beto ya kimpeve lenda pesa beto kikesa. Bo lenda widikila beto ti dikebi ntangu beto kele na mfunu ya kusolula ti bo mpi bo lenda tuba mambu yina ta pesa beto kikesa. (Bing. 12:25; 1 Bate. 5:14) Mpangi-nkento Joy na Nigeria yina lembaka nitu ke tuba nde: “Bampangi sadisaka mono mingi, mono bakisaka nde Yehowa sadilaka bo sambu na kupesa mvutu na bisambu na mono. Mbandu na bo me sadisaka mono mpi na kuzaba mutindu ya kupesa bantu yina me lemba kikesa.” Beto fwete zaba nde bantangu ya nkaka bampangi ke zabaka ve nde beto me lemba nitu mpi nde beto kele na mfunu ya kikesa. Yo yina, kana beto me lemba nitu, beto lenda solula ti mpangi mosi ya kuyela na kimpeve mpi kusonga yandi nde beto kele na mfunu ya lusadisu.

9. Inki mutindu Nkunga 41:3; 94:19 ke pesa beto kikesa?

⁹ Lomba Yehowa na kusadisa nge. Ntangu beto ke bela, mingi-mingi maladi mosi yina ke manaka ve, beto lenda kuma ti bangindu ya mbi. Ata Yehowa ta katula ve bubu yai maladi na beto na mutindu ya kuyituka, yandi ke lembikaka beto mpi ke pesaka beto ngolo sambu beto kangila yo ntima. (Tanga Nkunga 41:3; 94:19.) Yandi lenda sadila bampangi sambu bo sadisa beto na bisalu yina beto kele ti yo, mu mbandu bisalu ya nzo to kusumbila beto bima. Yandi lenda sadila mpi bampangi sambu bo samba ti beto. Yandi lenda yibusa beto bangindu ya ke pesa kikesa yina kele na Biblia, mu mbandu kivuvu ya kitoko ya luzingu ya kukonda maladi mpi bampasi na nsi-ntoto ya mpa.—Bar. 15:4.

10. Inki sadisaka mpangi Isang na kulanda ve kudiyangisa na nima ya aksida?

¹⁰ Mpangi Isang na Nigeria salaka aksida mpi yandi vandaka kutambula diaka ve. Munganga songaka yandi nde yandi ta tambulaka diaka ve. Yandi ke tuba nde: “Yo pesaka mono mpasi mpi mono kudiyangisaka mingi kibeni.” Keti mpangi Isang landaka kudiyangisa? Ve! Inki sadisaka mpangi Isang? Yandi ke tuba nde: “Mono ti nkento na mono landaka kusamba Yehowa mpi kulonguka Ndinga na yandi. Beto bakaka lukanu ya kutula dikebi na balusakumunu ya Yehowa, mu mbandu kivuvu ya kuzinga mvula na mvula na nsi-ntoto ya mpa ya Nzambi.”

11. Inki sadisaka mpangi Cindy na kuvanda na kiese ntangu yandi belaka maladi ya ngolo?

¹¹ Munganga songaka mpangi Cindy na Mexique nde yandi kele ti kimbefo mosi yina lenda nata yandi na lufwa. Inki mpangi Cindy salaka? Ntangu bo vandaka kusansa yandi, yandi bakaka lukanu ya kuta kimbangi konso kilumbu. Yandi ke tuba nde: “Kuta kimbangi vandaka kusadisa mono na kutula dikebi na bantu ya nkaka na kisika ya kutula dikebi na operasio mpi na mpasi yina mono vandaka kuwa. Mono vandaka kusala mutindu yai: Ntangu mono vandaka kusolula ti minganga, mono vandaka kuyula bo kana bantu ya mabuta na bo kele mbote. Na nima mono vandaka kuyula bo sambu na nki bo ponaka kisalu yina ya mpasi. Yo vandaka kusadisa mono na kuzaba mambu yina mono lenda tuba sambu na kusimba bantima na bo. Minganga mingi vandaka kutuba nde mbala mingi  bambefo ke yulaka bo ve kana bo kele mbote. Bo vandaka kupesa mono mersi mutindu mono vandaka kutudila bo dikebi. Bankaka nkutu pesaka mono ba-adresi na bo mpi banimero na bo ya telefone. Na ntangu yina ya mpasi, Yehowa pesaka mono ngemba ya mabanza yina yitukisaka mono mingi.”—Bing. 15:15.

12-13. Inki mutindu bampangi yina ke belaka to bayina kele bikata lenda samuna mpi nki mambote bo ta baka?

¹² Bampangi yina ke belaka to bayina kele bikata lenda lemba nitu sambu bo ke samuna mingi ve. Ata mpidina, mingi na kati na bo ke taka kimbangi mbote-mbote. Mu mbandu, mpangi-nkento Laurel na États-Unis vandaka kubela mpi bo kotisaka yandi na mashini ya kupemina mpi yandi salaka bamvula 37 na mashini yango. Yandi belaka mpi kansere, bo vandaka kusala yandi ba-operasio mingi ya ngolo mpi yandi belaka maladi na mpusu na yandi ya nitu. Ata yandi belaka bamaladi yai ya ngolo, yandi kangaka ve munoko. Yandi taka kimbangi na minganga mpi na bantu yina vandaka kukwisa kutala yandi na nzo. Yandi sadisaka bantu kiteso ya 17 na kukuma ti nzayilu ya kieleka ya Biblia. *

¹³ Mpangi Richard yina kele nkuluntu na France ke pesa bangindu ya mbote sambu na bampangi yina me kangamaka na banzo sambu bo ke belaka to bayina kele na lupitalu. Yandi ke tuba nde: “Mono ke lomba bampangi yina na kutanda mikanda kisika yina bo kele sambu yo lenda benda dikebi ya bantu mpi yo pusa bo na kusolula ti bantu. Yo lenda sadisa bampangi yina ke samunaka ve nzo na nzo.” Bampangi yina me kangamaka na banzo lenda samuna mpi na nzila ya mikanda mpi ya telefone.

14. Inki mbandu ya mbote ntotila Davidi pesaka?

¹⁴ Mambu mingi lenda sala nde beto baka ve mukumba yina beto ke zolaka mingi na dibundu ya Yehowa, mu mbandu kinunu, maladi to mambu ya nkaka. Kana yo kele mutindu yina, mbandu ya ntotila Davidi lenda sadisa beto. Ntangu bo songaka yandi nde yandi ve muntu ta tunga tempelo, mukumba yina yandi vandaka kuzola mingi, yandi pesaka maboko na muntu yina Nzambi ponaka sambu na kusala kisalu yina. Davidi pesaka bima mingi sambu na kisalu yina ya kutunga tempelo. Yo kele kibeni mbandu ya mbote sambu na beto!—2 Sam. 7:12, 13; 1 Bans. 29:1, 3-5.

15. Inki sadisaka mpangi Hugues na kulemba ve nitu?

¹⁵ Mpangi Hugues na France yambulaka kisalu ya kinkuluntu sambu yandi vandaka kubela. Yandi vandaka ve kukuka kusala ata bisalu ya fioti-fioti na nzo. Yandi ke tuba nde: “Ntete mono lembaka nitu mingi mpi mono kudiwaka  kukonda mfunu. Kansi na nima, mono bakisaka bandilu na mono mpi mono sepelaka kusadila Yehowa na mutindu yina. Mono bakaka lukanu ya kuyambula ve. Bonso Gideoni ti bantu na yandi 300 yina vandaka ya kulemba, mono ta landa kunwana.”—Baz. 8:4.

16. Mbandu ya bawanzio ke longa beto nki?

¹⁶ Bawanzio ya kwikama kele mbandu ya mbote sambu na beto. Na luyalu ya ntotila Ahabi, Yehowa lombaka bawanzio na kupesa bangindu na bo sambu na kukusa ntotila yai ya mbi. Bawanzio mingi pesaka bangindu na bo. Kansi Nzambi ponaka wanzio mosi mpi songaka yandi nde ngindu na yandi vandaka mbote. (1 Bant. 22:19-22) Keti bawanzio ya nkaka lembaka nitu to mbala ya nkaka bo tubaka nde: ‘Sambu na nki mono lutisaka ntangu ya mpamba na kupesa ngindu na mono?’ Bo salaka ve mutindu yina. Bawanzio ke vandaka ntangu yonso ti kikalulu ya kudikulumusa mpi bo ke zolaka kupesa lukumu yonso na Yehowa.—Baz. 13:16-18; Kus. 19:10.

17. Sambu na nki beto fwete lemba ve nitu kana beto me baka ve mukumba yina beto ke zolaka?

¹⁷ Kuvila ve nde mukumba na beto ya ntete kele ya kunata zina ya Nzambi mpi kulonga nsangu ya Kimfumu na yandi. Beto lenda vanda ti mukumba bubu yai kansi na bilumbu ke kwisa beto lenda vanda diaka ve ti yo. Mikumba ke salaka ve nde beto vanda mfunu na meso ya Nzambi. Kana beto kele bantu ya kudikulumusa, beto ta vanda mfunu na meso ya Yehowa mpi ya bampangi. Yo yina, beto lomba Yehowa na kusadisa beto sambu beto landa kuvanda bantu ya kudikulumusa. Beto yindulula bambandu ya mbote ya bantu ya kudikulumusa yina kele na Ndinga ya Nzambi. Beto sadila bampangi na beto na luzolo yonso konso mutindu yina.—Nk. 138:6; 1 Pie. 5:5.

18-19. Inki lenda sadisa beto na kutanina kiese na beto na kisalu ya kusamuna ntangu bantu ke ndima ve nsangu ya mbote?

¹⁸ Keti bantangu ya nkaka nge ke lembaka nitu kana bantu ke ndima ve nsangu ya mbote to sambu nge ke kuta ve bantu mingi na banzo ntangu nge ke samuna? Kana yo kele mpidina, nki nge lenda sala sambu na kutanina kiese mpi kukuma diaka ti kiese mingi? Bangindu yina kele na lupangu, “Mambu ya Nge Lenda Sala Sambu na Kuvanda na Kiese na Kisalu ya Kusamuna.” Yo kele mpi mfunu na kuvanda ti mabanza ya mbote na yina me tala kisalu ya kusamuna. Yo ke tendula nki?

¹⁹ Kuvila ve nde beto ke samunaka ntete-ntete  sambu na kuzabisa bantu zina ya Nzambi mpi nsangu ya Kimfumu na yandi. Yezu monisaka pwelele nde bantu fioti mpamba ta landa nzila yina ke nata na luzingu. (Mat. 7:13, 14) Ntangu beto ke samunaka, beto ke vandaka ti dibaku ya nene ya kusala ti Yehowa, Yezu mpi bawanzio. (Mat. 28:19, 20; 1 Bak. 3:9; Kus. 14:6, 7) Yehowa muntu ke bendaka bantu yina ke zola kusadila yandi. (Yoa. 6:44) Yo yina, kana muntu me ndima ve nsangu bubu yai, yandi lenda ndima yo na bilumbu ke kwisa.

20. Mutindu Yeremia 20:8, 9 ke monisa yo, nki beto lenda sala kana beto me lemba nitu?

²⁰ Beto lenda baka malongi mingi na mbandu ya profete Yeremia. Bantu vandaka kundima ve nsangu yina yandi vandaka kulonga. Bo vandaka kufinga yandi mpi kuseka yandi “kilumbu ya mvimba.” (Tanga Yeremia 20:8, 9.) Yandi lembaka nitu mpi yandi vandaka na mfunu ya kuyambula. Kansi yandi salaka yo ve. Sambu na nki? Sambu “ndinga ya Yehowa” vandaka kupela bonso tiya na kati ya Yeremia mpi yandi kukaka ve kukanga yo. Beto lenda vanda mpi bonso Yeremia kana beto ke tanga Ndinga ya Nzambi mpi ke yindula mingi mambu yina beto ke tanga. Kana beto sala mutindu yina, yo ta sadisa beto na kuvanda na kiese mingi mpi kisalu na beto ya kusamuna ta buta mbuma ya mbote.—Yer. 15:16.

21. Inki beto lenda sala kana beto me lemba nitu?

²¹ Mpangi Debora yina beto tubilaka na luyantiku ke tuba nde: “Kulemba nitu kele kinwaninu ya ngolo yina Satana ke sadilaka.” Kansi Yehowa kele ngolo mingi kuluta Satana mpi binwaninu na yandi yonso. Yo yina, kana nge me lemba nitu sambu na konso kikuma yina, lomba Yehowa na kusadisa nge. Yandi ta sadisa nge na kunwana ti bifu na nge, yandi ta sadisa nge ntangu nge ke bela, yandi ta sadisa nge na kutadila mikumba na mutindu ya mbote mpi yandi ta sadisa nge na kuvanda ti mabanza ya mbote na yina me tala kisalu ya kusamuna. Diambu ya mfunu kele nde, songa Tata na nge ya zulu mambu yonso yina ke yangisa nge sambu yandi ta sadisa nge ntangu nge me lemba nitu.