1. Ki ka kyakonsha kumweka inge twalefulwa?

PA JUBA pa juba, tupita mu makatazho kabiji twibikako kuchinchika. Bino kikatazha bingi kuyuka bya kuba na makatazho umvwe twalefulwa. Onkao mambo, twafwainwa kumonanga kulefulwa nobe ngivi wiya na kwitwibila luketekelo, kuchinchika, ne lusekelo. Pa Byambo bya Maana 24:10 ne tubyambo twa munshi paamba’mba: “Inge walefulwa mu bimye bya makatazho, ngovu yobe ikakepa.” Kya kine, kulefulwa kwakonsha kwitupwishisha ngovu ikebewa pa kuba’mba tuchinchike makatazho bulongo.

2. Ñanyi bintu byakonsha kwitulefula, kabiji tusakwisamba pa ka mu uno mutwe?

² Twakonsha kulefulwa na bintu byavula bingi, bimo bya mukachi ka mibiji yetu, bikwabo ke bintu byuba bantu bakwetu. Abino bintu byakonsha kuvwangamo, bumbulwa kulumbuluka, bintu byo tulubankanya, ne kukolwa. Kabiji byakonsha kuvwangamo kubula kutambula mwingilo ye tukebesha mu kipwilo nangwa kusapwila mu nyaunda muji bantu babula kutako muchima ku mambo awama. Mu uno mutwe, tusakwisamba pa bintu bimo byo twakonsha kuba pa kuba’mba tubule kulefulwa.

3. Ki ka kyakonsha kwitukwasha umvwe twaumvwa bibi ku muchima na mambo byo tulubankanya?

³ Kyapeela bingi kumvwa kutama ku muchima na mambo a bumbulwa kulumbuluka ne bintu byo tulubankanya. Kino kyakonsha kwitulengela kulanguluka’mba na mambo a bino bintu byo tulubankanya Yehoba kechi uketuswisha kutwela mu ntanda ipya ne. Kulanguluka bino kwatama bingi. Twafwainwa kumonanga byepi bumbulwa kulumbuluka bwetu? Baibolo wasolola’mba bantu bonse “baleenga mambo,” kufumyakotu Yesu Kilishitu. (Loma 3:23) Bino Mwine mwina Baibolo kechi uta muchima pa bintu byo tulubankanya  ne. Pakuba ke Shetu wa butemwe ukeba kwitukwasha. Shetu wa mwiulu witutekenya. Umona atweba bavula byo twibikako kushinda byubilo byatama, byo tumvwa kutama ku muchima, kabiji wipana kwitukwasha.—Loma 7:18, 19.

4-5. Kwesakana na byaamba 1 Yoano 3:19, 20, mambo ka banyenga babiji o baingijile na ngovu kuleka kwilengulula?

⁴ Langulukai pa byapichilemo ba Deborah ne ba Maria. * Ba Deborah byo bakijinga banyike, ba mu kisemi kyabo kechi bebalamanga bulongo ne, kabiji kino kibalengejile kwilengulula bingi. Kechi bebasanchilangapo inge bauba kyawama ne. Onkao mambo, nangwatu byo bakomene batwajijile kwilengulula. Nangwatu inge balubankanya mu tubintu twabula kunema, bemonanga’mba kafwako kyawama kyo bakobapo mu bwikalo bwabo ne. Ba Maria nabo bapichile mu lukatazho lwipasha na luno. Bebalengulwile bingi ku ba mu kisemi kyabo. Onkao mambo, bemonanga’mba kechi banema ne. Nangwatu kimye kyo babatizhiwe, balangulukilenga’mba kechi bafwainwa ne kutelwa pa jizhina ja Lesa ne.

⁵ Pano bino, bano banyenga babiji kechi balekele kwingijila Yehoba ne. Mambo ka? Batayile bisendwa byabo pe Yehoba kupichila mu kulomba na mukoyo kwi aye. (Sala. 55:22) Baswile kuba’mba Shetu wa mwiulu uji na butemwe wayuka bintu byo twapichilemo kala ne milanguluko yo twikala nayo na mambo a bino bintu. Bino umona ne byawama mwi atweba byo twakonsha kubula kumona atweba bene.—Tangai 1 Yoano 3:19, 20.

6. Bantu bamo boba byepi inge babwezhapo kuba kyubilo kyatama kyo bakeba kuleka?

⁶ Muntu umo wakonsha kwingila papelela bulume bwanji kuba’mba aleke muteeto umo watama. Bino bimye bimo wakonsha kubwezhapo kuba kintu kyonka kyo abena kukeba kuleka, kabiji wakonsha kumvwa bingi kutama ku muchima. Kechi kyatama kwizhachisha inge muntu walenga mambo ne. (2 Ko. 7:10) Pano bino, kechi twafwainwa kukizhamo kwizhachisha kya kuba ke tulanguluke’mba: ‘Kafwako byo nji ne. Yehoba kechi wakonsha kundekelako mambo ne.’ Ndangulukilo ya uno mutundu kechi yawama ne, kabiji yakonsha kwitulengela kuleka kwingijila Yehoba. Vulukai byambo byo tutanga pa Byambo bya Maana 24:10 amba ngovu yetu ikakepa inge twalefulwa. Kintu kyo twafwainwa kuba ke ‘kwisamba’ ne Yehoba mu milombelo ne kumusashijila kuba’mba etubile lusa. (Isa. 1:18) Inge Yehoba wamona’mba mwalapila kya kine kabiji mubena kukebesha kwaluluka, ukemulekelako mambo. Kabiji mwafwainwa kuya na kubuula bakulumpe mu kipwilo. Bakemutekenya ne kwimukwasha kuwamisha bulunda bwenu ne Yehoba.—Yako. 5:14, 15.

7. Mambo ka o twafwainwa kubujila kulefulwa inge twakankalwa kuba kyawama?

 ⁷ Mukulumpe mu kipwilo ku France aye Jean-Luc, watundaikile boba babena kwingila na ngovu kuleka miteeto imo amba: “Muntu waoloka mu meso a Yehoba, kechi muntu ubatu byawama kimye kyonse kwa kubula kulubankanyapo ne, bino ke muntu umvwa bulanda pa kyo alubankanya ne kulapila.” (Loma 7:21-25) Onkao mambo, kange mwilengululenga inge mwalubankanya ne. Yukai’mba kafwako muntu waoloka ne, bonsetu tulubankanya. Tulomba Lesa kwitubila lusa lwanji lukatampe kupichila mu kitapisho kya bukuzhi.—Efi. 1:7; 1 Yoa. 4:10.

8. Umvwe twalefulwa, kwepi ko twakonsha kutaana bukwasho?

⁸ Balongo ne banyenga mu kipwilo bakonsha kwitukwasha. Bakonsha kutelekesha umvwe twibabuula byo tubena kupitamo kabiji baketutundaika. (Maana 12:25; 1 Tesa. 5:14) Nyenga wa ku Nigeria wa jizhina ja Joy, walefwilwe pa kimye kyabaya. Waambile’mba: “Kwa kubula bukwasho bwa balongo ne banyenga inge kechi nachinchikile ne. Lutundaiko lufuma ku balongo ne banyenga ke kishiino kimwesha’mba Yehoba wakumbula milombelo yami. Nafunjilako ne bya kutundaika bakwetu baji na bulanda.” Pano bino, twafwainwa kuvulukanga kuba’mba bimye bimo balongo ne banyenga kechi bayuka’mba tubena kukebewa lutundaiko ne. Onkao mambo, kyakonsha kuwama kusolomokapo umo wakoma mu lwitabilo ne kumubuula byo tubena kupitamo.

9. Byambo biji pa Salamo 41:3 ne 94:19 bitutundaika byepi?

⁹ Lombai bukwasho kwi Yehoba. Umvwe twakolwa, kikatakata inge tuji na kikola kibula kupwa, kyakonsha kwitukatazha bingi kwikala na lusekelo. Nangwa kya kuba Yehoba kechi witubuka mu jishinda ja kukumya ano moba ne, bino witutekenesha ne kwitupa bulume bukebewa pa kuba’mba tuchinchike. (Tangai Salamo 41:3; 94:19.) Kimo kimye, wakonsha kutundaika mukwetu mwina Kilishitu kwiya na kwitukwashako mingilo ya pa nzubo, nangwa kwitupotelako byo tubena kukeba. Kabiji wakonsha kutundaika balongo ne banyenga kwitulombelako. Nangwa wakonsha kwituvululamo byambo bya lutekenesho byo twatangile mu Baibolo, nabiji byobya byaamba pa luketekelo lwa kuba’mba mu ntanda ipya kechi mukekala kukolwa nangwa kumvwa misongo ne.—Loma 15:4.

10. Mambo ka ba Isang o babujijile kutwajijila kulefulwa kufuma kimye kyo batainwe mu mapuso?

¹⁰ Ba Isang bekala ku Nigeria, batainwe mu mapuso ebashile na bulema bukatampe. Shayuka wa mu kipatela wibabuujile’mba kechi bakendapo jibiji ne. Ba Isang baambile’mba: “Najinga na bulanda kabiji ne bulume bwapwile.” Bino nanchi batwajijile kulefulwa nyi? Ine! Ki ka kibakwashishe? Balumbulwile’mba: “Amiwa ne mwinakwami kechi twalekele kulomba kwi Yehoba ne kufunda Baibolo ne. Kabiji twatwajijile kusanchila Lesa pa bintu byawama byo etubijilenga ne luketekelo lwetu lwa bwikalo bwawama mu ntanda ipya ya Lesa.”

11. Ki ka kyakwashishe ba Cindy kwikala na lusekelo kimye kyo bajinga na kikola kikatampe?

¹¹ Ba Cindy bekala ku Mexico, bebataaine na kikola kyashinta bingi. Ki ka kibakwashishe kuchinchika? Kimye kyo bajinga mu kipatela, bebikijile kikonkwanyi kya kushimuna bukamonyi pa juba pa juba. Banembele’mba: “Kuba bino kwankwashishe kuta muchima pa kukwasha bantu, kechi kuta muchima pa misongo, byo batumbwilenga, nangwa pa kubaya kwa kikola kyo najinga nakyo ne. Naubilenga bino: Pa kwisamba na badokotala nangwa bamanase, nebepuzhanga pa bisemi byabo. Apa bino nebepuzha ene mambo o basajijilepo mwingilo wakatazha bingi wa kwingijila mu kipatela. Inge nauba bino, kyampeelelanga kusala mitwe ya kwisamba nabo yakonsha kwibafika pa muchima.  Bavula baambanga’mba kechi javula bakolwa jo betwimunapo’mba, ‘Mwabuka byepi?’ ine. Kabiji bavula bansachilanga pa kwibata muchima. Bamo bampelenga ne makeyala abo ne manambala a mafoni. Onkao mambo, kimye kyo najinga na lukatazho lukatampe, Yehoba wankwashishe kwikala lusekelo lwandengejile ne amiwa mwine kukumya.”—Maana 15:15.

12-13. Aba bakolwa ne bakote babena kwingila byepi mwingilo wa kusapwila, kabiji ñanyi bintu bibena kufumamo?

¹² Aba bakolwa ne bakote bakonsha kulefulwa na mambo a kuba’mba kechi babena kwingila mwingilo wa kusapwila kwesakana na mo bakebela ne. Pano bino, bavula bamonapo mashinda a kusapwilamo. Mu United States, nyenga wa jizhina ja Laurel walaajiletu pa kimashinyi kyamukwashanga kupema pa myaka 37. Wajinga na kikola kya kansa, bamutumbwile bimye byavula, kabiji wajinga ne na kikola kya pa kikoba kibula kupwa. Bino nangwa kya kuba wajinga na ano makatazho, kechi walekele kusapwila ne. Wasapwilanga ku bamanase ne ba mingilo ba mu kipatela bakwabo baiyanga ku nzubo yanji. Ñanyi bintu byafuminemo? Wakwashishe bantu 17 kuyuka bukine bwa mu Baibolo. *

¹³ Mukulumpe mu kipwilo ku France aye Richard, waambile mulanguluko wawama bingi wakonsha kukwasha boba bekalatu mu mazubo nangwa mu bishimikwa mo balamina bakolwa bikola bibula kupwa ne bakote. Waambile’mba: “Bakonsha kubika mabuku pa kakutanchikapo mabuku pa kuba’mba bantu beamonenga. Bantu bapita inge bamona mabuku pa kano kakutanchikapo kyakonsha kwibalengela kwipuzha mepuzho ne kutendeka misambo. Kino kyakonsha kutundaika bingi balongo ne banyenga bakankalwa kuya na kusapwila ku nzubo ku nzubo.” Kabiji aba bakankalwa kufuma pa mazubo na mambo a kukolwa, bakonsha kusapwila kupichila mu kunemba makalata nangwa kwingijisha mafoni.

14. Tufunjilako ka kwi Mfumu Davida?

¹⁴ Na mambo a kukoma, butuntulu bwa mubiji, nangwa bintutu bikwabo, kechi twakonsha kufikilamo kwingila mingilo imo mu kipwilo nangwa mu mwanzo ne. Inge byo byo kiji kwi atweba, twakonsha kufunjilako byavula kwi Mfumu Davida. Davida wakebeshe kushimika nzubo ya Lesa, bino Yehoba wasajile muntu mukwabo kwingila uno mwingilo. Davida watundaikile uno muntu ye basajile kwingila uno mwingilo ne kumupa ngolode ne siliva yavula bingi ya kwingijisha. Davida wamwesheshe muchima wawama bingi ye twafwainwa kulondela.—2 Sam. 7:12, 13; 1 Moba 29:1, 3-5.

15. Ñanyi kintu kyakwashishe ba Hugues kuleka kulefulwa?

¹⁵ Na mambo a kukolwa, mulongo wa ku France wa jizhina ja Hugues walekele mwingilo  wa bukulumpe mu kipwilo, kabiji kechi wakonsheshe nangwa kwingilatu tumingilo twapeela pa nzubo yanji ne. Wanembele’mba: “Patanshi, najinga nalefwilwe bingi ne kumona nobe kafwako byo nji ne. Bino mu kuya kwa kimye, namwene kuba’mba kyanema kuleka kwikala na bulanda pa bintu byo mbena kukankalwa kuba luno. Kabiji nsekela mu byonka byo mbena kuba mu mwingilo wa Yehoba. Kechi nkabwela panyuma ne. Nkatwajijilatu kwibikako byonka byaubile Gidiona ne banabalume 300 bo ajinga nabo, bakookele bino kechi bekilekele kulwa ne.—Mito. 8:4.

16. Twakonsha kufunjilako ka ku bamalaika?

¹⁶ Kabiji twafwainwa kufunjilako ne ku bamalaika ba kishinka. Mu kimye kya bukalama bwa Mfumu Ahaba, Yehoba waipwizhe bamalaika kwamba milanguluko yabo pa jishinda ja kujimbaikilamo uno mfumu watama bingi. Bamalaika bavula baambile milanguluko yabo. Bino Lesa wasajilepo malaika umo ne kumwambila’mba mulanguluko wanji ukengila bulongo. (1 Mfu. 22:19-22) Nanchi bamalaika bakwabo balefwilwe, kampe ne kulanguluka’mba, ‘Mambo ka o naji kutayila kimye kyami na kwamba mulanguluko wami’ nyi? Kechi byo byo baubile ne. Bamalaika bepelula bingi, kabiji bakeba munema yense kuya kwi Yehoba.—Mito. 13:16-18; Lum. 19:10.

17. Twakonsha kuba byepi umvwe twaikala na bulanda na mambo a kuba’mba kechi tubena kwingila mingilo imo mu kipwilo ne?

¹⁷ Vulukainga kuba’mba munema mukatampe ye tuji nanji ke kutelwa pa jizhina ja Lesa ne kusapwila pa Bufumu bwanji. Bakonsha kwitupa mwingilo mu kipwilo nangwa bakonsha kwitwangataye, bino ino mingilo kechi yo ilengela Lesa kwitunemeka ne. Bino kwipelula ko kukalengela Yehoba ne balongo ne banyenga kwitutemwa. Onkao mambo, sashijilainga Yehoba kwimukwasha kutwajijila kwikala bepelula. Langulukainga pa bakalume ba Yehoba banembwa mu Baibolo bepelwile bingi. Ipanai kwingijila balongo ne banyenga papelela bulume bwenu.—Sala. 138:6; 1 Pe. 5:5.

18-19. Mwakonsha kwikala byepi na lusekelo mu mwingilo inge mu nyaunda yenu bantu kechi batako muchima ku mambo awama ne?

¹⁸ Nanchi bimye bimo mulefulwa na mambo a kuba’mba bantu baji mu nyaunda yenu bamweka kubula kutako muchima ku byambo byo musapwila, nangwa kechi bataanwa pa mazubo nenyi? Mwakonsha kuba byepi pa kuba’mba mutwajijile kwingila na lusekelo? Bintu bimo byo mwakonsha kuba byatanchikwa mu kakitenguluzha ka kuba’mba “ Mashinda Akonsha Kwimukwasha Kwingila Mwingilo wa Kusapwila na Lusekelo.”  Kyanema bingi kwikala na milanguluko yawama pa mwingilo wa kusapwila. Kino kyalumbulula ka?

¹⁹ Tai muchima pa kusolola jizhina ja Lesa ne kubuula bantu pa Bufumu bwanji. Yesu waambile’mba bantu bachechetu bakataana jishinda jaya ku bumi. (Mat. 7:13, 14) Inge tuji mu mwingilo, twingijila pamo ne Yehoba, Yesu ne bamalaika. (Mat. 28:19, 20; 1 Ko. 3:9; Lum. 14:6, 7) Yehoba ubena kukoka bantu bakeba kumwingijila. (Yoa. 6:44) Onkao mambo, inge muntu wakana kuteleka ku byambo byo tubena kusapwila pa kimye kitanshi, kampe ukateleka kimye kikwabo kyo tukamonañana nanji.

20. Kinembelo kya Yelemiya 20:8, 9 kitufunjisha’mba ki ka kyakonsha kwitukwasha kuleka kulefulwa?

²⁰ Twakonsha kufunjilako byavula kwi ngauzhi Yelemiya. Bamutumine kuya na kusapwila mu nyaunda yakatezhe bingi. Bantu bamutukilenga ne kumuseka “kimye kyonse.” (Tangai Yelemiya 20:8, 9.) Pa kimye kimo, walefwilwe kya kuba ke akebe ne kuleka kusapwila. Bino kechi wikilekele ne. Mambo ka? Mambo “byambo bya Yehoba” byaumvwanyikilenga nobe mujilo ye bashinkila mukachi ka mubiji wa kwa Yelemiya, kabiji kyamukatezhe kuleka kwibyamba. Byo byo kikala ne kwi atweba umvwe twayuzha byambo bya Lesa mu milanguluko yetu ne mu muchima wetu. O ene mambo o twafwainwa kufunjilanga Baibolo pa juba pa juba ne kulanguluka-langulukapo. Kikafumamo, tukatwajijila kwikala na lusekelo mu mwingilo kabiji bantu bavula bakonsha kukeba kuteleka.—Yele. 15:16.

21. Twakonsha kushinda byepi kulefulwa?

²¹ Ba Deborah bo twaambapo ku ntendekelo ya kino kibaaba, baambile’mba: “Kulefulwa ke kingijisho kimo kingijisha Satana.” Bino Yehoba Lesa uji na bulume bukatampe kukila Satana ne bingijisho byanji. Onkao mambo, inge kuji bintu bimulengela kulefulwa, sashijilai Yehoba kwimukwasha. Ukemukwasha kuyuka bya kuba na bumbulwa kulumbuluka ne bintu byo mulubankanya. Ukemukwasha inge mwakolwa. Ukemukwasha kwikala na milanguluko yawama pa mingilo ya mu kipwilo. Kabiji ukemukwasha kwikala na lusekelo mu mwingilo wa kusapwila. Lombainga kwi Shenu wa butemwe ne kumubuula byo mubena kumvwa ku muchima. Na bukwasho bwanji, mwakonsha kushinda kulefulwa.