1. N’nga inofuna niireela chini nakala osukwala?

MALAMBO othene, i-yo ninogumanana nyarwa thitho ninoira mwemo munaodele i-yo ira niode limbanana nyarwadho. N’nga kamunathuulela ira ninooda limbanana nyarwa nakala o-osukwala-i? Ngumwasiwa, ninofwanela onanga sukwala ninga lendo unodha vandhe morurumucha oi ninooda a-kaana idedi-edho, limba rima na imwerumweru. Sanganikho 24:10 thangani-avo madhu achindo anoonga ira: “Wafooka dambo looni-iwa nyarwa, ngurudhao dhinodha kala dhoyeva.” Onga imbarimbari, sukwala unooda nifooki-a nomali-a nguru dhafuna i-yo limbanana nyarwa dhavainngumi yi-u.

2. N’nga pivyongo viivi vinofuna niiri-a kala osukwala, n’nga yofunjedha yei ninofuna nifunjedhen’ni?

² I-yo ninooda kala osukwala vamyasa injinji. Myasa inango njodhowa nodhowa ninga a-longomana, vyofooka vinango nyarwa dhavaingumi. Mofwanafwani-a vinango mwaaliwa vinooda kala a-wachela basa mubasa la Yohova venango dhowanave laleela tatamoni uli atu ta-anafuna vuruwana milanyu yapama. Yofunjedha yei, ninofuna nione vyongo vinango vya mwemo munairele i-yo ira niode limbanana sukwala.

3. N’nga inofuna nikami-a chini ira niodenga ona a-longomana wi-u mwamakalelo apama?

³ Vinokala vyo-orucha fooka dhela mwa moda unoona i-yo a-longomana na vyofooka vi-u. Ninooda thuulela ira dhela mwa vyododomi-a vi-u, Yohova kanodha ni-iyachi ira nivolowe muilambo ipya. Mathuulelo enala anooda kala oopi-a vinjinji. N’nga ninofwanela onanga a-vi a-longomana wi-u? Bibilya linoonga ira kumi-avo Yesu “atu othene mbodawa.” (Aroma 3:23) Mbwenye uvudhelele Bibilya kanakalela saka vyodawa  vyaatu. Liye ngu Baba waudhivela unofuna ira anikami-e. Liye thitho ngoleva rima. Liye unoona vilimbi-edha wi-u ira niode mali-a vyooka vi-u thitho ira niode kaana maonelo apama wa-iyo okene. Yohova uli okozeya ira anikami-e.—Aroma 7:18, 19.

4-5. Movwelana na 1 Juwau 3:19, 20, mwasiwa ngwan’ni arongola ambinlala katafookile limbanana sukwala?

⁴ Onani ifwanafwani-o ya Debora na Maria. * Liye angali mwana Debora anonyoziwa na banjalee hora dhinjinji. Airanga vyongo masiki akale yongo yapama ali vyorucha ira aode simbiwa ngumwasiwa liye aviona kala o-ofwanelela masiki ira anododoma va vyongo ving’ono liye aviona kala ofooka vinjinji. Maria atokaana vyorucha vyolandanana vyevi anamabalee thitho tanomnyoza ngumwasiwa liye anolimbanana mathuulelo ovionanga kala o-ofwanelela, thitho masiki angalive e-no vanduli vobadiziwa liye aviona ira ngo-ofwanelela kala m’mbo-i wa Mboni dha Yohova.

⁵ Vyevyo vingalive ee-no, arongola ambinlala kata-iidhe mlambela Yohova. Mwasiwa ngwan’ni? Va mwasa m’mbo-i ngoi aliwa tanoira malobelo moweli-edha weli-edha wa Yohova voonga vyokumbanya viwa waliye. (Sal. 55:22) Aliwa thitho tatovwechecha ira Babi-u waudhivela wadhuludhulu unoidhiwa vyongo vinogumanana i-yo vaingumi yi-u thitho na mathuulelo o-ofwanelela enao anaode niporocha vinjinji. Thitho liye unoona vyongo vyapama vina-iyo rimani mwi-u makalelo oi i-yo kaninaode aona.—Muleri 1 Juwau 3:19, 20.

6. N’nga mutu awelela vyodawa vyee unadhivwa a-vi?

⁶ Hora dhinango mutu unokala alimbanangana mathuulelo o-ofwanelela, liye aira yongo yeyo unooda kala osukwala pyofwanela vivwa ee-ni akala nitodawa. (2 Akor. 7:10) Mbwenye kaninofwanela vitonga okene thuulelanga ira: ‘Miyo ndili odawa vinjinji.’ Yohova chipo kanodha ndilevelela. Mathuulelo o-okala paamala katinakumela imbarimbarini thitho anooda niiri-a ira na-amlabele Yohova. Kathuulelani vilerile i-yo lemba la Sanganikho 24:10—nakala osukwala nguru dhi-u dhinodha fooka malo moira ee-no ninofwanela mali-a myasa yen’na na Yohova lobela na vepa leveleliwa. (Esaya 1:18) Akala Yohova unoonechecha ira nyo mutochinyuwa liye unodha ulevelelani i-yavo vyevyo mutapanye naandimuwa avapingoni moleva rima aliwa anooda ukami-ani ira muode kaana ingumi yapama yauzimu.—Tiy. 5:14, 15.

7. Mwasiwa ngwan’ni kaninofuneeleya kala osukwala vanodhilimbi-edha i-yo limbanana vyofooka?

⁷ Jean-Luc ndimuwa mwinango wau França, unaongecha e-ni wa atu ale tanolimbanana  vyofooka viwa unaongecha ira: “Wa Yohova mutu olongomana kai ule a-anadodoma mbwenye nguule unadhilimbi-edha zindiela vyodawa vyee thitho liye chinyuwa.” (Aroma 7:21-25) Ngumwasiwa kamuvitonge mwalimbanangana vyofooka. Thuulelani ira vokala atu o-olongomana kavali mutu ule unavioni-e kala olongomana vamethoni va Yohova waliye ekene. Othenene i-yo ninofuneeleya udhivela no riya rima wa Yohova o-omala wa liye uoni-idhe liye dhela mwa yoombolana.—Aef. 1:7; 1 Ju. 4:10.

8. Mbaani unofuna nilimbi-a va hora inokala i-yo osukwala?

⁸ Abali-u na arongoli-u ororomeleya anooda nilimbi-a. Aliwa anooda nivuruwana pama vanofuneeleya i-yo ongana naaliwa thitho anooda niongana madhu odidili-a ira taode nidhiveliwi-a. (Sang. 12:25; 1 Atez. 5:14) Joy rongola mwinango wa Nigéria, weniyo unolimbanana vyosukwali-a aongile ira: “Miyo ndaakale a-vi a-akalanga abali na arongola? Abali na arongolala nguumboni oi Yohova unowakula malobelwanga. Miyo nditofunjedha naaliwa limbi-a thitho atu enango enao tali osukwala.” Mbwenye ninooda kaana thitho mathuuleloni ira abali-u ka-i ira hora dhothene tanoidhiwa ira ninofuneeleya limbi-iwa. Ngumwasiwa i-yo ninooda romi-a avepa pedhelo waabali-u okwima mwauzimu.

9. N’nga malemba a Salimo 41:3 na 94:19 anonilimbi-a a-vi?

⁹ Vepani pedhelo wa Yohova. Akala kaninavwa paama manungoni mwi-u hora dhinango nakaana urenda o-oila, vinokala vyorucha thuulela mofwanelela. Chiimbarimbari ira Yohova kanoili-a modabwi-a malamboano. Mbwenye liye unooda nididili-a thitho niva-a nguru dhinofuneeleya i-yo ira niode vilela. (Muleri Salimo 41:3; 94:19.) Mofwanafwani-a liye unooda alimbi-a abali apingoni kaana ifunelo ira taode nikami-a mabasa enango avandhe venango dhowa manigulela vyongo. Liye unooda limbi-a abali apingoni ira taodenga lobela na i-yo. Yohova unooda nithuucha vyolanyedha vya Bibilyani vyodidili-a ninga idedi-edho yodabwi-a ya ingumi yolongomana thitho a-kaana marenda sogolo una-iyo.—Aroma 15:4.

10. Mwasiwa ngwan’ni Isang kaadhowilenave tatila irima vanduli voira asidenti?

¹⁰ Isang, weniyo unokala Nigéria, atoira asidenti thitho amediko tatommwandela ira kadha awendave. Isang unoonga ira: “Rimanga watotweya thitho ndatomaliwa zelu.” N’nga liye atodhowanave thuulelanga evyo? E-i, chini yankami-idhe? Isang unoonga ira: “Miyo na i-yananga kana-iidhe lobela wa Yohova thitho funjedha madhwee. I-yo thitho nitosakula ira niode fwanya maraeli-o ninga idedi-edho yodhakalao muilambo ipya ya Nlungu.”

11. Chini yakami-idhe Cindy ira akaena imwerumweru angalive ira atokaana nyarwa dhamanungoni?

¹¹ Cindy, weniyo unokala ilambo ya México, atokaana urenda wa kansa thitho na urenda unango oopi-a. N’nga liye alimbanena a-vi nyarwila? Liye vyaoziwa liye anolaleelecha dambo lothene. Liye alembile ira: “Irana vyevi vyatondikami-a thuulela atu enango a-kala thuulelanga nyarwa dhana miyodho dhivwanga ira ndinabulela. Miyo hora dhinango ndairecha e-ni ndatapanyanga na amediko thitho na maifermeiro miyo ndanoafuka vya mabanjiwa. Voi e-no miyo ndanofuka ira n’nga nyo munaoda a-vi laba basa lorucha e-ni. Vanduli viwa, vyali vyo-orucha romi-a mwasa unaode ava-a ifunelo waaliwa. Anjinji mwaaliwa tatoonga ira pyosauweleya ira renda fukanga ninga liye vili liye. Thitho  anjinji tatondisimba voabala aliwa, enango tatofiya ndiva-a manumero. Masiki ira ndingalive va hora yorucha e-ni Yohova atondiva-a imwerumweru ilukulu thitho ndatokala odabwa!”—Sang. 15:15.

12-13. N’nga atu anobulela venango ana vyofooka manungoni anooda avi laleela, n’nga vyo-arelavovye chin’ni?

¹² Mutu obulela venango una nyarwa manungoni unooda dhivwa kala otatila irima vo-ooda ira vinjinji volaleela. Masiki angalive e-no anjinji tanopata ndhila dhooda laleela. Ilambo ya Estados Unidos, rongola unoromoliwa Laurel atokala renda vyawa 37 vokaana urenda wa kansa. Liye atokaana urenda wa kansa na urenda unango wa va likunguni. Mbwenye vyorucha vyothene vyevi kavyamwiri-idhe liye kala omiyala liye anolaleela maifermeiro na atu enango oidhiwa vya marenda amanungoni tadhowecha waniwa. Yoganyali-a iwa liye atokami-a atu okwakwana 17 funjedha imbarimbari ya Bibilyani. *

¹³ Richard, ndimuwa wavapingoni wau França, unova-a maonelo apama waatu ale ta-ana kuma vandhe venango tanokala vandhe na myasa dha marenda: “Miyo ndinova-a maonelo ira aliwa tanooda i-ya mabukhu enango vooneya. Aliwa tanoona makalelo aatu thitho romi-a tapanya. Vyevyo vinooda limbi-a abali-u odhiveliwiwa ta-anaoda laleela vandhe navandhe.” Wenjedhela vevo, waatu ale ta-anaoda kuma vandhe tanooda laleela dhela mwamakarta venango vatelefonini.

14. N’nga Davide univa-idhe ifwanafwani-o yoi a-vi?

¹⁴ Namwasa wa tunga li-u thitho na mwasa wa vyorucha vya vaingumi venango na vyongo vinango, hora dhinango ninoimwanana wachela izo pingoni mwi-u. Akala nina vyorucha vyevi ninofwanela funjedha va ifwanafwani-o ya Davide. Liye anofunechecha manga kachisi wa Yohova. Mbwenye adhazindiele ira kaana ngari yeniyo masiki angalive e-no, liye atooda mkami-a mutu ule asakuliwile na Nlungu ira alabe basa leli. Davide atoira vyovelela mo-oumeleliwa vofuna kami-a mangiwa wa kachisi. Onga imbarimbari Davide chiifwanafwani-o yapama vinjinji wa i-yo!—2 Sam. 7:12, 13; 1 Limb. 29:1, 3-5.

15. N’nga Hugues amali-idhe a-vi sukwala?

¹⁵ Mwasa wa nyarwa dhavaingumi Hugues, bali wau França, ato-iyachi laba ninga ndimuwa wavapingoni. Liye anoimwanana laba mabasa mang’ono avandhe liye atolemba ira: “Maromelo ndatosukwala thitho ndaviona ira kandina basa. Vira wa hora, wali ofuneya vinjinji rumela va vyongo vile vyaoda miyo thitho ndatooda kala waimwerumweru vyongo  vyalaba miyo wa Yohova. Ndatosakula a-fooka. E-ni ninga Gideão na alombwana okwakwana 300—enale tali ochenyela—ndinodhowanave wana khondo!”—Anam. 8:4.

16. N’nga ninofunjedhavo n’nia va ifwanafwani-a ya angelo?

¹⁶ Angelo ororomeleya aliwa thitho chiifwanafwani-o yapama wa-iyo. Va hora inango, Yohova atovepa angelo ira taonge maonelo vofuna man’nami-a mwene Akabe. Angelo anjinji tatovelela maonelo o-iyana-iyana. Mbwenye Nlungu asakunle maonelo angelo m’mbo-i enao tali ofwanelela ira vyongo vinokala pama.(1 Mam. 22:19-22) N’nga angelo enangwao tatosukwala venango thuulela ira: Kandiidhi mwasa unongele miyo hora velela maonelo? Mwaimbarimbari kabe! Angelo thitho naaliwene mbovievi-a thitho anofuna mva-a titimi-o Yohova.—Anam. 13:16-18; Apok. 19:10.

17. Akala muli osukwala na mwasa o-owachela izo inofuna nyo ira chini?

¹⁷ Mukale osimba izo inanyo yokala Wamboni dha Yohova na voonga vya Umwene. Izo inodha vapezi, ngumwasiwa kai yeniyo inom’mwiria mutu kala ofuneya vinjinji wa Nlungu. Inoiri-a kala ofuneya vinjinji wa Yohova vambo-i na abali mbamakalelwee apama na vievi-a wee. Ngumwasiwa lobelani wa Yohova vepa pendelo ira aukami-eni dhowana kaana makalelo apama novievi-a. Muthuulele vifwanafwani-o vyaatu tana makalelo apama no vievi-a anofwanyeya Bibilyani. Muire vinaode nyo ira muode apedhela abalinyu.—Sal. 138:6; 1 Pe. 5:5.

18-19. N’nga nyo munadhivwe a-vi waimwerumweru masiki ira tatamoni winyu atu katinofuna vwechecha milanyu?

¹⁸ Nyo mutorona kala osukwala na mwasa oi tatamoni winyu atu katinofuna uvwa milanyu venango mwawendanga mamidhi mwiwa kamunafwanyamo atu? Akala mwasiwa ngweniyo, n’nga inafuna nyo ira chini ira muwenjedhele imwerumweru inyu? Vakwadru linoonga ira “Mukaena imwerumweru muurumiwini” linouva-ani makundo ofuneya. Vingalive e-no, tipama kaana maonelo apama va mwasa olaleela. N’nga vyevi vinofuna vionge n’ni?

¹⁹ Thuulelani ira mwasa olaleela kufuna vwei-a dhina la Nlungu thitho Umwenee. Yesu atovwei-a pama va mwasa odhowa ndhila yodhowa ingumini. (Mat. 7:13, 14) Nalaleelanga,  ninova-a titimi-o thitho nolaba na Yohova na Yesu vambo-i na angelo. (Mat. 28:19, 20; 1 Akor. 3:9; Apok. 14:6, 7) Yohova unowameza atu ofwanelela. (Juwau 6:44) Akala va hora inolaleela mutu kanovwa milanyu liye unodha vwechecha va ulendo owelela.

20. N’nga Jeremiya 20:8, 9 linonifunji-a n’ni valimbanana sukwala?

²⁰ Ninooda funjedha vinjinji wa namaro-edha Jeremiya. Liye atowandeliwa ira amalaleele tatamo yorucha vinjinji. Atu weo tanomruwana, tanom’mongela dambo lothene vira. (Muleri Jeremiya 20:8, 9.) Liye atokala osukwala. Thuulelanga ira awelele nduli. Mbwenye liye kawelenle nduli. Mwasiwa ngwan’ni? Mwasiwa madhu a Yohova tali ninga mulo mirimani mwa Jeremiya, thitho aliwa kataodile m’mwandela. Saasawa thitho ninga i-yo nadhali-a mathuuleloni mwi-u na mirimani mwi-u madhu a Nlungu. Wen’na ngumwasa nlukulu ofuna funjedhela Bibilya malambo othene thitho thuulela vilerile i-yo. Yoganyali-a yiwa, imwerumweru yi-u inadhowanave wenjedheleya unolaleela i-yo atu tanoda nivwa.—Jer. 15:16.

21. N’nga ninaire a-vi ira niganyali volimbanana sukwala?

²¹ Debora wam’mongile i-yo voromule aongile ira: “Sukwala ngugo-i wanguru wa Satana vanolimbanana liye i-yo.” Mbwenye migo-i ya Satana kai yongo na nguru dha Yohova. Akala ngumwasa unani-iya kala osukwala ninooda mvepa Yohova mowelelawelela ira anikami-e. Liye unooda nikami-a volimbanana a-longomana wi-u thitho vyofooka. Unooda nikami-a nakala arenda. Unooda nikami-a kaana maonelo apama va mwasa o-ova-iwa izo. Liye thitho unooda nikami-a vokaana maonelo apama va mwasa olaleela murumiwini. Va vyothene vyevi dhulani riminyu ira Babinyu wandhulu thitho mum’mwandele vyosikwali-a vinyu vyothene. Mokami-iwa na Yohova nyo munooda ganyali volimbanana sukwala!