Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 52

Kɛ Ɔkɛyɛ Na Wɔali Bɛsanudolɛ Zo La

Kɛ Ɔkɛyɛ Na Wɔali Bɛsanudolɛ Zo La

“Fuandi wɔ adesoa to Gyihova anwo zo, na ɔbazɔ wɔ nu.”​—EDW. 55:22.

EDWƐNE 33 Fa Wɔ Adesoa Ne Maa Gyihova

MƆƆ YƐBAZUKOA *

1. Saa yɛ sa nu to a, duzu a bahola ado yɛ a?

ALEHYENLƐ biala yɛyia ngyegyelɛ, na yɛyɛ biala mɔɔ yɛbahola la kɛ yɛbagyinla ɔ nloa. Noko ɛnlie ɛndo nu kɛ, saa yɛ sa nu to a, ɔyɛ se kɛ yɛbagyinla ngyegyelɛ ne mɔ anloa ɔ? Ɔti ɔwɔ kɛ yɛkakye kɛ, bɛsanudolɛ kola maa yɛte nganeɛ kɛ nvasoɛ ɛnle yɛ nwo zo yɛɛ ɔmmaa yɛ nye ɛnlie. Mrɛlɛbulɛ 24:10 nee ɔbodwɛkɛ ne ka kɛ: “Saa ɛ sa nu to wɔ anwongyelelɛ mekɛ nu a, wɔ anwosesebɛ zo bade.” Yemɔti saa yɛ sa nu to a, ɔmmaa yɛnnyia anwosesebɛ yɛngyinla yɛ ngyegyelɛ ne mɔ anloa.

2. Duzu a kola maa yɛ sa nu to a, na duzu a yɛbazuzu nwo wɔ edwɛkɛ ɛhye anu a?

2 Ninyɛne dɔɔnwo kola maa yɛ sa nu to, bie vi yɛdayɛ, yɛɛ bie vi ninyɛne gyɛne. Ninyɛne ɛhye mɔ bie a le munli mɔɔ yɛnli, yɛ sinlidɔlɛ yɛɛ anwodolɛ. Eza saa yɛannyia nwolɛ adenle mɔɔ yɛkpondɛ wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu anzɛɛ ɔwɔ kɛ yɛdi daselɛ wɔ azɛlɛsinli mɔɔ bɛndie edwɛkɛ ne la anu a, ɔkola ɔmaa yɛ sa nu to. Wɔ edwɛkɛ ɛhye anu, yɛbazuzu ninyɛne bie mɔ mɔɔ saa yɛyɛ a yɛbahola yɛagyinla bɛsanudolɛ nloa la anwo.

MUNLI MƆƆ YƐNLI YƐƐ YƐ SINLIDƆLƐ

3. Duzu a baboa yɛ amaa munli mɔɔ yɛnli la angyegye yɛ somasoma ɛ?

3 Ɔnyɛ se kɛ yɛbanyia munli mɔɔ yɛnli nee yɛ sinlidɔlɛ ne mɔ anwo adwenle mɔɔ ɛndenrɛ. Ɛhye ati, bie a yɛbade nganeɛ kɛ ɔlua yɛ nvonleɛ ne mɔ ati, Gyihova ɛnrɛmaa yɛnrɛhɔ ye ewiade fofolɛ ne anu. Adwenle ɛhye bahola agyegye yɛ kpole. Kɛzi ɔwɔ kɛ yɛbu yɛ sinlidɔlɛ ne mɔ ɛ? Baebolo ne maa yɛnwu ye kɛ, alesama kɔsɔɔti ‘ɛyɛ ɛtane,’ Gyisɛse Kelaese ala ɛnee di munli a. (Wlo. 3:23) Noko Gyihova ɛmkpondɛ yɛ nwo nvonleɛ dahuu anzɛɛ ɔ nye ɛnla kɛ yɛbayɛ debie biala pɛpɛɛpɛ. Emomu, ɔle Selɛ mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ mɔɔ ɔkulo kɛ ɔboa yɛ. Eza ɔlɛ abotane. Ɔze mɔdenle mɔɔ yɛlɛbɔ yɛaho yɛatia yɛ sinlidɔlɛ na yɛali adwenle mɔɔ ɛnfɛta mɔɔ yɛlɛ wɔ yɛ nwo azo la, na yeziezie ɔ nwo kɛ ɔbaboa yɛ.​—Wlo. 7:18, 19.

Gyihova nwunle ninyɛne mgbalɛ mɔɔ yɛyɛle ye dɛba la yɛɛ ɔnwu mɔɔ yɛlɛyɛ ye kɛkala la (Nea ɛdendɛkpunli 5) *

4-5. Kɛzi edwɛkɛ mɔɔ wɔ 1 Dwɔn 3:19, 20 la boale mediema mraalɛ nwiɔ bie mɔɔ yeammaa bɛ sa nu ando ɛ?

4 Suzu Deborah nee Maria neazo ne anwo nea. * Mekɛ mɔɔ Deborah le kakula la, ye abusua ne nee ye anli ye boɛ, na yeammaa ɔ nye anlie. Ɛnee bɛnganvo ye. Ɛhye maanle ɔdele nganeɛ kɛ nvasoɛ ɛnle ɔ nwo zo. Saa ɔyɛ nvonleɛ ngyikyi a, ɔte nganeɛ kɛ bɛfa ye bɛyɛ ɛhwee a ɔnyɛ boɛ. Ɛnee Maria lɛ ngyegyelɛ ko ne ala bie. Ɛnee ye mbusuafoɔ gua ɔ nyunlu aze. Ɛhye ati ɛnee ɔte nganeɛ kɛ nvasoɛ biala ɛnle ɔ nwo zo. Mɔɔ bɛzɔnenle ye bɔbɔ la anzi, ɛnee ɔte nganeɛ kɛ ɔnfɛta kɛ Gyihova Alasevolɛ ne mɔ anu ko!

5 Noko mediema mraalɛ nwiɔ ɛhye angyakyi Gyihova ɛzonlenlɛ. Duzu ati ɔ? Bɛluale asɔneyɛlɛ zo bɛvuandinle bɛ adesoa ne bɛguale Gyihova anwo zo. (Edw. 55:22) Bɛranwunle kɛ, yɛ anwuma Selɛ ne mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ la ze kɛzi asetɛnla mɔɔ yɛhɔle nu dɛba la ka kɛzi yɛte nganeɛ wɔ yɛ nwo ɛnɛ la. Noko eza ɔnwu subane mgbalɛ mɔɔ yɛlɛ la, saa yɛdayɛ mumua ne yɛnnwu ye zɔ bɔbɔ a.​—Kenga 1 Dwɔn 3:19, 20.

6. Saa awie yɛ nvonleɛ bie bieko a, bie a kɛzi ɔbayɛ ye nyɛleɛ ɛ?

6 Bie a awie mɔɔ ɛlɛbɔ mɔdenle kɛ ɔbali subane ɛtane bie azo la bazia ayɛ nvonleɛ ko ne ala, na ɛhye bahola amaa ɔ sa nu ado. Nɔhalɛ nu, saa yɛyɛ ɛtane a, yɛ adwenle bua yɛ fɔlɛ. (2 Kɔl. 7:10) Noko ɔnle kɛ yɛdi nvonleɛ ne anwo nyane somaa na yɛka kɛ: ‘Nvasoɛ ɛnle me nwo zo. Gyihova ɛnrɛva me ɛtane ɛnrɛhyɛ me ɛlɛ.’ Ɛhye ɛnle nɔhalɛ na ɔbahola yeamaa yɛagyakyi Gyihova ɛzonlenlɛ. Kakye mɔɔ yɛgengale ye wɔ Mrɛlɛbulɛ 24:10 la​—saa yɛ sa nu to a, yɛ anwosesebɛ zo bade. Emomu sɛlɛ Gyihova kɛ ɔva wɔ ɛtane ɔhyɛ wɔ na ɛ nee ye ‘ɛziezie bɛ avinli.’ (Aye. 1:18) Saa Gyihova nwu kɛ wɔnlu ɛ nwo nɔhalɛ nu a, ɛbava wɔ ɛtane yeahyɛ wɔ. Eza ka wɔ edwɛkɛ ne kile asafo nu mgbanyima ne mɔ. Bɛbazi ɛ nwo abotane bɛaboa wɔ bɛamaa ɛ nee Gyihova anyia agɔnwolɛvalɛ bieko.​—Gye. 5:14, 15.

7. Saa ɔyɛ se kɛ yɛbayɛ mɔɔ tenrɛ la a, duzu ati a ɔnle kɛ yɛmaa yɛ sa nu to a?

7 Asafo nu kpanyinli bie mɔɔ wɔ France mɔɔ bɛfɛlɛ ye Jean-Luc la ka kile bɛdabɛ mɔɔ bɛlɛbɔ mɔdenle bɛali bɛ sinlidɔlɛ zo la kɛ: “Wɔ Gyihova anye zo, awie mɔɔ le tenlenenli la ɛngile awie mɔɔ ɛnyɛ nvonleɛ ɛlɛ la, emomu awie mɔɔ ɔyɛ nvonleɛ a ɔdi nwolɛ nyane na dahuu ɔnu ɔ nwo la.” (Wlo. 7:21-25) Ɔti saa ɛlɛbɔ mɔdenle wɔali wɔ sinlidɔlɛ bie azo a, mmanyia adwenle kɛ nvasoɛ ɛnle ɛ nwo zo. Kakye kɛ, yɛ nuhua biala ɛnrɛhola ɛnrɛlua ɔdaye mumua ne ye tenleneyɛlɛ zo ɛnrɛnyia Nyamenle anyunlu ɛlolɛ. Yɛ muala yɛhyia Nyamenle ɛlolɛ kpole ne mɔɔ ɔdua ɛkpɔnedeɛ ne azo ɔfa ɔmaa yɛ la.​—Ɛfɛ. 1:7; 1 Dwɔn 4:10.

8. Saa yɛ sa nu to a, nwane a bahola aboa yɛ a?

8 Yɛ mediema mɔɔ yɛ nee bɛ wɔ asafo ne anu la bamaa yɛ anwosesebɛ! Bɛbadie yɛ edwɛkɛ na bɛaha arɛlekyekyelɛ edwɛkɛ mɔɔ bamaa yɛali fɛlɛko la bɛahile yɛ. (Mrɛ. 12:25; 1 Tɛs. 5:14) Adiema raalɛ bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Joy mɔɔ wɔ Nigeria mɔɔ ɔ sa nu dole la hanle kɛ: “Saa tɛ me mediema ne mɔ a, anrɛɛ mewɔ ni? Me mediema ne mɔ ɛmaa menwu ye kɛ Gyihova bua me asɔneyɛlɛ. Eza bɛmaa menwu kɛzi bɛkyekye menli mɔɔ asa anu ɛdo la arɛle la.” Noko ɔwɔ kɛ yɛkakye kɛ tɛ mekɛ ne amuala a yɛ mediema banwu kɛ yɛhyia anwosesebɛmaanlɛ a. Yemɔti saa yɛhyia moalɛ a, bie a ɔwɔ kɛ yɛdayɛ mumua ne yɛbikye yɛ diema diedinli mɔɔ ɛnyi sunsum nu la na yɛka yɛ ngyegyelɛ ne yɛkile ye.

MEKƐ MƆƆ YƐNDE KPƆKƐ

9. Kɛzi Edwɛne 41:3 nee 94:19 maa yɛ anwosesebɛ ɛ?

9 Maa Gyihova ɛboa wɔ. Saa yɛnde kpɔkɛ anzɛɛ titili, saa yɛyɛ yɛ ewule bie ayile dedee na ɔngɔ a, ɔbayɛ se kɛ yɛbanyia adwenle kpalɛ. Kɛkala Gyihova ɛnyɛ yɛ ayile wɔ nwanwane adenle zo, noko ɔkola ɔmaa yɛ anwosesebɛ ɔmaa yɛgyinla ɔ nloa. (Kenga Edwɛne 41:3; 94:19.) Kɛ neazo la, saa ɔwɔ kɛ yɛsiezie yɛ sua nu anzɛɛ yɛkɔdi gua a, bie a ɔbaha yɛ mediema bie mɔ yeamaa bɛaboa yɛ. Bie a ɔbamaa yɛ mediema ayɛ asɔne amaa yɛ. Anzɛɛ ɔbamaa yɛahakye arɛlekyekyelɛ edwɛkɛ mɔɔ wɔ ye Edwɛkɛ ne anu, mɔɔ le kɛ anyelazo mɔɔ yɛlɛ kɛ yɛbanyia asetɛnla kpalɛ mɔɔ anwodolɛ nee nyane ɛnle nu wɔ ye ewiade fofolɛ ne anu la.​—Wlo. 15:4.

10. Mɔɔ esiane bie dole Isang la, duzu a boale maanle ɔlile bɛsanudolɛ zo a?

10 Esiane bie dole Isang mɔɔ de Nigeria la maanle ɔbubule. Ye dɔketa ne hanle hilele ye kɛ ɔnrɛhola tia bieko. Ɔhanle kɛ, “Me nwo bubule me na me sa nu dole.” Noko asoo ɔ sa nu dole dahuu ɔ? Kyɛkyɛ! Duzu a boale ye a? Ɔhilehilele nu kɛ, “Me nee me ye hɔle zo zɛlɛle Gyihova na yɛzukoale ye Edwɛkɛ ne. Eza yɛmaanle yɛ nye zɔle mɔɔ Gyihova ɛyɛ ɛmaa yɛ, mɔɔ anyelazo mɔɔ yɛlɛ kɛ yɛbadɛnla Nyamenle ewiade fofolɛ ne anu la boka nwo la.”

Bɛdabɛ mɔɔ bɛnde kpɔkɛ bɔbɔ la ɛzonlenlɛ gyima ne bahola azo ma na bɛ nye alie (Nea ɛdendɛkpunli 11-13)

11. Duzu a boale Cindy maanle ɔ nye liele wɔ mekɛ mɔɔ ɔnde kpɔkɛ bɔbɔ la ɛ?

11 Cindy mɔɔ de Mexico la nyianle ewule ɛzulolɛ bie mɔɔ kola ku ye la. Kɛzi ɔholale ɔgyinlanle ɔ nloa ɛ? Mekɛ mɔɔ bɛgua zo bɛlɛyɛ ye ayile la, ɔvale ɔziele ɔ nye zo kɛ ɔbali daselɛ kenle ko biala. Ɔhɛlɛle kɛ: “Yemɔ ammaa meanva me adwenle meanzie apelehyɛne ne nyane ne nee kɛzi me anwodolɛ ne anu yɛ se la azo, ɔmaanle menvale me adwenle menziele awie mɔ anwo zo. Mɔɔ meyɛ la ɛne: Saa me nee dɔketama anzɛɛ nɛɛsema ɛlɛdi adwelie a, meta mebiza bɛ kɛzi bɛ abusua ne anu amra anwo de la. Akee mebiza bɛ deɛmɔti bɛkpale kɛ bɛbayɛ gyima ɛsesebɛ ɛhye la. Ɛhye maa menwu edwɛkɛtile mɔɔ bɛ nye balie nwolɛ la. Bɛ nuhua dɔɔnwo hanle kɛ, wuliravolɛma ɛnda ɛmbiza bɛ kɛ, ‘Wɔ akpɔkɛ nu ɛ?’ Na bɛyɛle me mo kɛ medwenle bɛ nwo la. Bie mɔ vale bɛ adelɛse nee bɛ fonu nɔma maanle me. Yemɔti wɔ ngyegyelɛ mekɛ ɛhye anu, Gyihova maanle me nye liele wɔ me ahonle nu, na ɔzinle me nwo bɔbɔ!”​—Mrɛ. 15:15.

12-13. Kɛzi menli mɔɔ ɛnde kpɔkɛ anzɛɛ mgbanyinli bie mɔ ɛhola ɛli daselɛ ɛ, na duzu a ɛvi nu ɛra a?

12 Bie a menli mɔɔ ɛnde kpɔkɛ anzɛɛ bɛyɛ mgbanyinli la asa anu bado ɔluakɛ bɛngola bɛnyɛ daselɛlilɛ gyima ne kɛ mɔɔ bɛkpondɛ la. Noko bie mɔ ɛhola ɛli daselɛ kɛnlɛma. Adiema raalɛ bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Laurel mɔɔ wɔ United States la veale milahyinli bie mɔɔ maa ɔkola ɔdie ɛnwomenle la anu too ɛvolɛ 37! Eza ɔnyianle kansa, bɛyɛle ye apelehyɛne ngakyile yɛɛ ewule bie guale ɔ nwo. Noko yemɔ ammaa yeanga ɔ nloa yeando nu. Ɔlile nɛɛsema nee menli gyɛne mɔɔ rayɛle ye ayile la daselɛ. Duzu a vile nu rale a? Ɔboale menli kɛyɛ 17 ɔmaanle bɛzukoale Baebolo ne anu nɔhalɛ ne! *

13 Richard, asafo nu kpanyinli bie mɔɔ wɔ France la lɛ folɛdulɛ bie maa bɛdabɛ mɔɔ bɛha sua nu anzɛɛ bɛwɔ ɛleka mɔɔ bɛnea mgbanyinli la. Ɔse: “Mesuzu kɛ ɔwɔ kɛ bɛnyia debie bɛfa yɛ mbuluku ne mɔ bie bɛgua zo. Saa menli nwu ye a, bɛbabiza nwolɛ edwɛkɛ. Ɛhye kola maa mediema mɔɔ bɛngola bɛnyɛ azua nu daselɛlilɛ la anwosesebɛ.” Menli mɔɔ ɛngola finde la noko bahola alua kɛlata ɛhɛlɛlɛ nee fonu zo ali daselɛ.

SAA YƐANNYIA NWOLƐ ADENLE BIE MƆƆ YƐKPONDƐ LA A

14. Neazo kɛnlɛma boni a Belemgbunli Devidi yɛle a?

14 Ɔlua kpanyinliyɛlɛ, anwodolɛ anzɛɛ ninyɛne gyɛne bie mɔ ati, bie a yɛ sa ɛnrɛha nwolɛ adenle anzɛɛ gyimalilɛ bie wɔ asafo ne anzɛɛ maangyebakyi ne anu. Saa yɛwɔ tɛnlabelɛ ɛhye bie anu a, yɛbahola yɛazukoa Belemgbunli Devidi neazo ne. Ɛnee Devidi anye la ye ɛsesebɛ kɛ ɔbazi Nyamenle ɛzonlenlɛsua ne, noko mɔɔ bɛhanle bɛhilele ye kɛ tɛ ɔdaye a ɔbazi sua ne la, ɔboale ahenle mɔɔ Nyamenle kpale ye la kpalɛ. Devidi yele ndoboa kpole boale gyima ne. Ɔle neazo kɛnlɛma mɔɔ yɛbahola yɛazukoa a!​—2 Sa. 7:12, 13; 1 Ek. 29:1, 3-5.

15. Kɛzi Hugues lile bɛsanudolɛ zo ɛ?

15 Ɔlua anwodolɛ ti, adiema nrenyia kpanyinli bie mɔɔ wɔ France mɔɔ bɛfɛlɛ ye Hugues la angola anzonle kɛ asafo nu kpanyinli bieko, na ɛnee ɔngola gyima ngyikyi mɔɔ wɔ ye sua nu ɛkɛ ne la bɔbɔ yɛ. Ɔhɛlɛle kɛ: “Alimoa ne, mendele nganeɛ kɛ nvasoɛ ɛnle me nwo zo na me sa nu dole. Nzinlii, menwunle kɛ ɔwɔ kɛ medie me tɛnlabelɛ ne meto nu, na yemɔ maanle me nye liele mɔɔ mekola meyɛ wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu la anwo. Mebɔ kpɔkɛ kɛ menrɛmaa me sa nu ɛnrɛdo. Mebahɔ zo meaho konle ne kɛ mɔɔ Gedɛyɔn nee ye menli ɛya nsa ne yɛle la, ɔnva nwo kɛ ɛnee bɛvɛ la!”​—Ndɛ. 8:4.

16. Duzu a yɛbahola yɛazukoa yɛavi anwumabɔvolɛ ne mɔ neazo ne anu a?

16 Anwumabɔvolɛma mɔɔ di nɔhalɛ la noko yɛle neazo kɛnlɛma. Mɔɔ Belemgbunli Ehabe ɛlɛdi tumi la, Gyihova vɛlɛvɛlɛle anwumabɔvolɛ ne mɔ kɛ bɛrahile bɛ adwenle wɔ kɛzi bɛbahola bɛayɛ belemgbunli atisesebɛ ne koasea la anwo. Anwumabɔvolɛ ne mɔ anu dɔɔnwo hilele bɛ adwenle. Noko Nyamenle liele anwumabɔvolɛ ko nzuzulɛ dole nu na ɔhanle ɔhilele ye kɛ ye nzuzulɛ ɛdeɛ ne baboa. (1 Arl. 22:19-22) Asoo anwumabɔvolɛma mɔɔ ɛha la asa anu dole na bie a bɛhanle kɛ, ‘Duzu ati bɔbɔ a mengyegyele me nwo a?’ Kyɛkyɛ. Anwumabɔvolɛ ne mɔ bɛlɛ bɛ nwo aze kpalɛ na bɛkulo kɛ bɛfa nganvolɛ ne amuala bɛmaa Gyihova.​—Ndɛ. 13:16-18; Yek. 19:10.

17. Saa yɛannyia nwolɛ adenle bie wɔ Gyihova ɛzonlenlɛ nu na yemaa yɛ sa nu ɛdo a, duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ a?

17 Kakye kɛ, nwolɛ adenle mɔɔ tɛla biala mɔɔ yɛnyia la a le kɛ yɛle Gyihova Alasevolɛ na yɛbɔ ye Belemgbunlililɛ ne nolo. Yɛbahola yɛanyia nwolɛ adenle bie yɛɛ nwolɛ adenle bie noko bahola avi yɛ sa, noko tɛ ɛhye mɔ a maa yɛsonle bolɛ wɔ Nyamenle anye zo a. Emomu saa yɛbɛlɛ yɛ nwo aze a, yɛɛ Gyihova nee yɛ mediema babu yɛ kɛ yɛsonle bolɛ a. Yemɔti sɛlɛ Gyihova kɛ ɔboa wɔ ɔmaa ɛhɔ zo ɛbɛlɛ ɛ nwo aze. Dwenledwenle menli mɔɔ bɛlɛle bɛ nwo aze mɔɔ bɛha bɛ edwɛkɛ wɔ Nyamenle Edwɛkɛ ne anu la anwo. Fi wɔ ɛhulolɛ nu yɛ mɔɔ ɛbahola biala la sonle ɛ mediema.​—Edw. 138:6; 1 Pita 5:5.

SAA BƐNDIE EDWƐKƐ NE A

18-19. Saa wɔ azɛlɛsinli ne anu amra ɛndie edwɛkɛ ne a, kɛ ɔkɛyɛ na ɛ nye alie ɛ?

18 Asoo ɔyɛ a ɛ sa nu to ɔluakɛ wɔ azɛlɛsinli ne anu amra ɛndie edwɛkɛ ne anzɛɛ ɛngɔdo menli wɔ sua nu la ati ɔ? Saa ɔba ye zɛhae a, duzu a yɛbahola yɛayɛ amaa yɛ nye alie dahuu a? Nzuzulɛ mɔɔ baboa la wɔ ɛlɛka “ Kɛ Ɔkɛyɛ Na Wɔayɛ Wɔ Ɛzonlenlɛ Gyima Ne Kpalɛ La” anu. Eza ɔwɔ kɛ yɛnyia ɛzonlenlɛ gyima ne anwo adwenle mɔɔ fɛta. Duzu a ɛhye kile a?

19 Fa wɔ adwenle sie Nyamenle duma ne nee ye Belemgbunlililɛ ne mɔɔ ɛbɔ ye nolo la azo. Gyisɛse hanle ye wienyi kɛ menli ekyi bie ala a banwu adenle ne mɔɔ kɔ ngoane nu la a. (Mat. 7:13, 14) Saa yɛlua daselɛlilɛ nu a, ɛnee yɛ nee Gyihova, Gyisɛse yɛɛ anwumabɔvolɛ ne mɔ ɛlɛyɛ gyima, na ɔle enililɛ kpole. (Mat. 28:19, 20; 1 Kɔl. 3:9; Yek. 14:6, 7) Gyihova twe bɛdabɛ mɔɔ bɛfɛta la. (Dwɔn 6:44) Ɔti saa awie andie yɛ edwɛkɛ ne ɛnɛ a, bie a kenle fofolɛ ɔbadie.

20. Kɛzi Gyɛlɛmaya 20:8, 9 kola boa yɛ maa yɛdi bɛsanudolɛ zo ɛ?

20 Yɛbahola yɛazukoa ninyɛne dɔɔnwo yɛavi ngapezonli Gyɛlɛmaya ɛkɛ. Ɔyɛle gyima wɔ azɛlɛsinli mɔɔ ɛnee bɛndie edwɛkɛ ne fee la anu. Ɛnee menli ne bɔ ye aholoba na bɛgolo ɔ nwo “alehyenlɛ biala.” (Kenga Gyɛlɛmaya 20:8, 9.) Mekɛ bie, ɔ sa nu dole dedee mɔɔ anrɛɛ ɔgyakyi ye gyima ne a. Noko yeangyakyi. Duzu ati ɔ? “Gyihova edwɛkɛ ne” yɛle kɛ senle mɔɔ ɛlɛsɔ wɔ Gyɛlɛmaya ahonle nu, na yeangola ye ɔ kunlu di! Saa yɛsukoa Nyamenle Edwɛkɛ ne yɛmaa ɔka yɛ ahonle a, zɔhane ala a yɛdayɛ noko yɛbayɛ a. Ɛhye ati a ɔwɔ kɛ yɛsukoa Baebolo ne kenle ko biala na yɛdwenledwenle nwolɛ la. Ɛhye bamaa yɛanyia anyelielɛ kpole na yɛ ɛzonlenlɛ gyima ne azo ma.​—Gyɛ. 15:16.

21. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛali bɛsanudolɛ zo ɛ?

21 Deborah mɔɔ yɛlimoa yɛha ɔ nwo edwɛkɛ la hanle kɛ: “Bɛsanudolɛ le akodeɛ mɔɔ yɛ ɛzulolɛ mɔɔ Seetan fa di gyima a.” Noko Gyihova Nyamenle lɛ tumi tɛla Seetan akodeɛ ne mɔ. Yemɔti ɔnva nwo debie biala mɔɔ ɔbamaa ɛ sa nu ado la, bodo Gyihova kɛ ɔboa wɔ. Ɔbaboa wɔ yeamaa wɔali wɔ sinlidɔlɛ zo. Ɔbaboa wɔ wɔ mekɛ mɔɔ ɛnde kpɔkɛ la. Ɔbaboa wɔ yeamaa wɔanyia ɛzonlenlɛ nwo adenle nwo adwenle kpalɛ. Ɔbaboa wɔ yeamaa wɔanyia wɔ ɛzonlenlɛ gyima ne anwo adwenle kpalɛ. Eza sɛlɛ wɔ anwuma Selɛ ne na ka kɛzi ɛte nganeɛ la kile ye. Ɔlua ye moalɛ zo, ɛbahola wɔali bɛsanudolɛ zo.

EDWƐNE 41 Mesɛlɛ Wɔ Tie Me Asɔneyɛlɛ

^ ɛden. 5 Ɔyɛ a yɛ muala yɛ sa nu to. Wɔ edwɛkɛ ɛhye anu, yɛbazuzu ninyɛne titili bie mɔ mɔɔ yɛ sa nu to a yɛbahola yɛayɛ la anwo. Kɛ mɔɔ yɛbanwu ye la, ɔlua Gyihova moalɛ zo, yɛbahola yɛali bɛsanudolɛ zo.

^ ɛden. 4 Bɛhakyi aluma bie mɔ.

^ ɛden. 12 Kenga Laurel Nisbet ɛbɛlabɔlɛ nu edwɛkɛ ne wɔ January 22, 1993, Awake! ne anu.

^ ɛden. 69 NVONINLI NWO EDWƐKƐ: Adiema raalɛ bie asa anu dole mekɛ bie, noko ɔhakyele mɔɔ ɔyɛle ye dɛba la na ɔyɛle asɔne. Ɔdie ɔdi kɛ, Gyihova kakye mɔɔ ɔyɛle la nee mɔɔ ɔlɛyɛ ye kɛkala la.