1. ¿Imatatan llakikuyqa ushakäratsin?

CADA junaq mana allikunapa pasarqa llapantsikmi llakikuntsik. ¡Imanömi juk suwaqa imëkantsiktapis apakun, tsënöllam llakishqa y qelanashqa kanqantsikqa kushikuynintsikta y markäkïnintsikta o yärakuynintsiktapis ushakäratsin! Proverbius 24:10-mi (TNM) kënö nin: “Mana allikunapa pasar llakikurqa, kallpëkipis ushakärinqam”.

2. (1) ¿Imakunatan kanan witsan llakitsimantsik? (2) ¿Imatatan kë yachatsikuychö yachakushun?

² Kanan witsanqa imëka mana allikunapa pasarmi llapantsikpis llakikuntsik. Këkunapitam llakikuntsik: jutsasapa karnin mana allikunata rurar, qeshyapäkur, munanqantsik carguta Diospa markanchö mana chaskir y yachatsikunqantsik markachö wiyakuyta mana munayaptin. Kë yachatsikuychöqa yachakushun, llakikurnin imata ruranapaq kaqtam.

3. ¿Imatan yanapamäshun mana allikunata ruranqantsikman mana yarparäkunapaq?

³ Mana allikunata ruranqantsikllaman yarparäkurqa, llakishqallam kakushun. Y shumaq Patsaman Jehovä Dios mana yëkatsimänapaq kaqmanmi yarpar qallëkushun. Tsënö yarpëqa mana allim. Tsëqa, ¿imatan yanapamäshun mana llakikunapaq? Llapantsik jutsasapa kanqantsikmanmi yarpänantsik, Jesusllam manaqa (Rom. 3:23). Teytantsik Jehoväqa kuyakoq karmi,  mana alli ruranqantsikllatatsu rikëkan. Pëqa allikunata ruranapaq kallpachakunqantsiktapis rikëkanmi. Y yanapamänapaqpis listum këkan (Rom. 7:18, 19).

4, 5. 1 Juan 3:19, 20 ninqannö, ¿imatan kë panikunata yanaparqan?

⁴ Dëborapitawan Marïapita * yachakurishun. Dëborataqa wamra kanqampitam teytankuna kuyayanqanta rikätsiyarqantsu. Tsëmi pëqa winarir, mana allikunallata ruranqanta yarpar alläpa llakikoq. Y imallatapis mana alli rurarirqa, imapaqpis mana sirwinqantam neq. Tsënöllam Marïatapis familiankuna mana alli tratayaq, tsëmi imapaqpis mana sirweqnö sientikoq. Y Bautizakushqana karpis, manam kushishqatsu karqan.

⁵ Tsënö kaptimpis, kë panintsikkunaqa manam Jehovä Diosta sirwita dejayarqantsu. ¿Imatan yanaparqan? Teyta Jehoväman mañakuyanqanmi (Sal. 55:22). Wamra karnin mana allikunapa pasayanqantaqa, Teyta Jehoväqa allim musyaq. Y tsëta musyayanqanmi pëkunataqa yanaparqan. Y yanaparqanmi, alli rurëkäyanqanta Jehovä rikëkanqanta musyayanqampis (leyi 1 Juan 3:19, 20).

6. ¿Imanötan sientikuntsik jutsata yapë rurarqa?

⁶ Wakin nunakunaqa viciunkunata dejayänampaq kallpachakuykarnin yapë ishkirirqa, alläpam llakikuyan. Llapantsikmi jutsata rurarqa llakikuntsik (2 Cor. 7:10). Peru manam kënöqa yarpänantsiktsu: “Manam imapaqpis sirwïtsu, Jehoväqa manam perdonamanqanatsu”. Tsënö yarparqa Jehovätapis sirwita dejarishwanmi. Yarpäshun Proverbius 24:10 (TNM) ninqanta: “Llakikushqaqa kallpantsikpis ushakärinqam”. Llakikunantsikpa rantinqa, Jehovä Diosmanmi mañakunantsik jutsantsikta perdonëkamänapaq (Is. 1:18). Pëqa shonqupita patsë arrepentikunqantsikta rikarmi perdonamäshun. Y creikoqkunata rikaq wawqikunapis, Jehovä Diosta alli sirwinapaqmi yanapamäshun (Sant. 5:14, 15).

7. ¿Imanirtan mana allikunata rurarpis qelanashwantsu?

⁷ Franciapita wawqi Lücasmi jutsata ruraqkunata kënö nin: “Jehoväqa, manam imëpis mana pantaqkunatatsu alli nunatanö rikan, sinöqa  alliyayänampaq kallpachakoqkunatam” (Rom. 7:21-25). Manam imëpis manana cambianapaq kaqtaqa yarpänantsiktsu. Jutsasapa kashqapis, Teytantsik Jehoväqa kuyamarnintsik y Jesus wanunqanrëkurmi perdonamantsik (Efes. 1:7; 1 Juan 4:10).

8. ¿Pikunatan yanapamantsik llakishqa këkanqantsik höra?

⁸ Llakishqa këkashqaqa, wawqi panintsikkunapis alli kanapaqmi yanapamantsik. Pëkunaqa llakikunqantsik höra yanapamänapaqmi listu këkäyan (Prov. 12:25; 1 Tes. 5:14). Nigeria nacionpita panintsik Juänam willakun: “Mana turi nanäkuna kaptinqa, ¿piraq yanapamanman? Pëkunawanmi Teyta Jehoväqa mañakuynïta wiyan. Y llakishqa këkaqkunata yanapanäpaqmi yanapayämashqa”. Höraqa, wawqi panintsikkuna manam musyayantsu imanö këkanqantsikta. Tsëmi pëkuna yanapamänapaq imanö këkanqantsikta willanantsik.

9. ¿Imanötan yanapamantsik Salmus 41:3 y 94:19?

⁹ Teytantsik Jehovämi yanapamantsik. Qeshyapäkurnin o mana kachakaq qeshyawan karqa, manam kushishqa këqa fäciltsu. Jehoväqa manam kanan witsanqa juk milagruwan jampiramantsiktsu. Tsënö kaptimpis, mana alläpa llakikunapaqmi yanapamantsik (leyi Salmus 41:3; 94:19). Teytantsik Jehoväqa sirweqninkunawanmi yanapamantsik. Wawqi panintsikkunaqa rantipakurnin o wayintsikchö ima rurëllawampis yanapamantsikmi y noqantsikwanmi mañakuyan. Jehoväqa Palabran Bibliachö ninqanwampis yanapamantsikmi. Tsëchömi nimantsik, Shumaq Patsachöqa mana qeshyashpana kushishqa kawakunapaq kaqta (Rom. 15:4).

10. ¿Imatan wawqintsik Isaacta yanaparqan mana alläpa llakikunampaq?

¹⁰ Imëpis purita mana puëdinampaq kaqta doctor niriptinmi, wawqi Isaacqa alläpa llakikurqan. ¿Imatan yanaparqan? Pëmi kënö willakun: “Warmïwan noqaqa Jehovämanmi imëpis mañakuyarqä y Bibliatam leyiyarqä. Jehovä Dios yanapëkäyämanqampitam agradecikuyarqä. Y shamoq tiempuchö allina kawakuyänäpaq äniyämanqampitapis agradecikuyarqämi”.

11. Qeshyapäkurnimpis, ¿imanirtan Cindyqa kushishqa karqan?

¹¹ Mëxicupita panintsik Cindytaqa, qeshyëninrëkur wanunampaq kaqtam doctorkuna niyarqan. Tsënö kaptimpis, jampiyanqanmannömi Jehovä Diospita yachatsikoq. Pëmi kënö willakun: “Diospita yachatsikunqäqa, operayämanqanman, nanatsikuynïman y mana alli këkanqäman mana yarparäkunäpaqmi yanapamarqan. Këkunatam ruraq kä: Doctorkunata y hospitalchö yanapakoqkunatam, imanö këkäyanqanta tapoq kä. Y imanir doctor kayänampaq estudiashqa kayanqantam tapoq kä. Tsëmi yanapamaq pëkunata shumaq yachatsinäpaq. Wakinkunaqa, qeshyëkaqkuna tsëta mana rurayanqantam niyämaq. Y wakinkunanam yachatsinqäpita agradecikuyaq. Qeshyapäkuykaptïpis, Jehovä Diosqa kushishqa kanäpaqmi yanapaman” (Prov. 15:15).

12, 13. ¿Imanötan edäna kar o qeshyapäkurpis wakin wawqi panintsikkunaqa yachatsikuyan?

 ¹² Wakin wawqi panikunaqa edäna kar o qeshyapakurmi, mana alläpa yachatsikuyta puëdir llakikuyan. Tsënö kaptimpis, imëkanöpa yachatsikuyänampaqmi kallpachakuyan. Estädus Unïduspita panintsik Laurata ima pasanqampita yachakurishun. Pëqa shütëta mana puëdirmi, juk mäquinachö 37 watapa karqan. Manam tsëllatsu cancerwanmi qeshyarqan y atska kutim operayarqan. Y mana kachakaq qeshyam qaranchö yuripurqan. Tsëkunapa pasëkarpis, enfermërukunata y yanapaq ëwaqkunatam Diospita yachatsirqan. Pëqa 17 nunakunatam Jehovä Diosta sirwiyänampaq yanaparqan. *

¹³ Edäna kar y qeshyapäkur wayin wayin yachatsikuyta mana puëdeqkunatam, Franciapita wawqintsik Richar kënö nin: “Punkuykikunaman juk ishkë revistakunata, follëtukunata y librukunata churayë. Tsëta rikarmi, tsëpa pasaq nunakunaqa qamkunawan parlakuriyanqa. Diospita tsënö pëkunawan parlakurirqa kushishqam kayanki. Y wayipita yarqïta mana puëdirqa, telëfunupa o cartapa Diosnintsik Jehoväpita yachatsikuyë”.

14. ¿Imatatan rey Davidpita yachakuntsik?

¹⁴ Jehoväpa markanchö mas yanapakuyta munarmi, cargukunata chaskita munantsik. Peru hörataqa manam munanqantsik carguta chaskintsiktsu edänintsikrëkur, qeshyapäkur o jukkunarëkur. Tsënö pasamashqaqa, rey Davidpita yachakunqantsikmi yanapamäshun. Pëqa, Jehovä Diospa wayintam rurëta munarqan. Peru pë mana ruranampaq kaqta musyarirqa, wamran Salomontam imëkata patsätsipakur y imëkankunawan yanaparqan. Davidpitaqa ¡imëkatam yachakuntsik! (2 Sam. 7:12, 13; 1 Crön. 29:1, 3-5).

15. ¿Imatan yanaparqan wawqi Hüguta kushishqa kanampaq?

¹⁵ Alläpa qeshyapäkurninmi, Franciapita wawqintsik Hüguqa anciänu këta dejarirqan. Y wayinchöpis manam alläpa rurapakuyta puëdeqtsu. Pëmi kënö willakun: “Qallananllachöqa, imatapis rurëta alläpa mana puëdirmi llakikoq kä. Tsëpitaqa, llapan  puëdinqämannö Jehovä Diosta sirwirmi kushishqana kä. Noqaqa Gedeonnö y 300 soldädunkunanömi mana allikunapa pasarpis, Jehovä Diosta kushishqa sirwikäshaq” (Juëc. 8:4).

16. ¿Imatatan angelkunapita yachakuntsik?

¹⁶ Jehovä Diosta sirweq angelkunapitapis yachakuntsikmi. Juk kutim, mana alli ruraq rey Acabta engañayänampaq angelkunata Jehovä tapurqan. Y juk kaq ninqantam pëqa rurarqan (1 Rëy. 22:19-22). ¿Ima niyarqantaq wakin angelkunaqa? ¿“Imapaqraq noqaqa imatapis nirqö” niyarqanku? Manam. Humildi karmi, angelkunaqa Jehovä Dioslla alabashqa kananta munayarqan (Juëc. 13:16-18; Rev. 19:10).

17. Cargukunata mana chaskishqapis, ¿imatan yanapamäshun mana qelanäkurinapaq?

¹⁷ Jehoväpa testïgun kanqantsik y Gobiernumpita yachatsikunqantsikmi kushitsimantsik. Carguyoq këqa ushakäreqllam. Jehovä Dioswan wawqi panintsikkunaqa, imatapis ruranapaq kallpachakunqantsikta rikar y humildi kashqam kuyamantsik. Tsëmi, tsënö nuna kanapaq Teyta Jehoväman mañakunantsik. Diospa unë sirweqninkunapitam Bibliachö yachakunantsik y wawqi panintsikkunatam llapan puëdinqantsikmannö yanapanantsik (Sal. 138:6; 1 Pëd. 5:5).

18, 19. Yachatsikunqantsik markachö mana wiyamashqaqa, ¿imatan yanapamäshun?

¹⁸ Diospita yachatsikushqa nunakuna mana wiyamashqaqa qelanäkurishwanmi. ¿Imatatan rurashwan mana qelanärinapaq? Y ¿Imanötan Diospita yachatsikurnin mas kushishqa kashwan? “ ¿Imatatan ruranantsik mas kushishqa yachatsikunapaq?” neqpita yachakunqantsikmi yanapamäshun. Nunakuna mana wiyakuyanqanllamanqa ama yarparäkushuntsu. ¿Ima ninantan tsëqa?

¹⁹ Teytantsik Jehoväta y Gobiernumpita yachatsikuytam puntamanqa churanantsik. Jesusqa nirqan, wallkaqlla imëyaqpis kawakuyta tariyänampaq kaqtam (Mat. 7:13, 14). Noqantsikqa Jehovä Dios, Jesus y angelkuna rurayanqanchömi yanapakuykantsik  (Mat. 28:19, 20; 1 Cor. 3:9; Rev. 14:6, 7). Kikin Jehovämi pï sirwinampaq kaqtaqa akran (Juan 6:44). Tsëmi juk nuna mana wiyamarnintsikpis, yapëchöqa wiyamantsik.

20. Jeremïas 20:8, 9 ninqannö, ¿imatan yanapamäshun yachatsikuyta mana dejanapaq?

²⁰ Diospa sirweqnin Jeremïaspitapis yachakuyta puëdintsikmi. Yachatsikunqanta mana creirmi, ‘nunakunaqa tukuyta nir waran waran qayapäyarqan’. Tsëmi Jeremïasqa qelanärirqan (leyi Jeremïas 20:8, 9). ¿Imatan yanaparqan yachatsikuyta mana dejanampaq? Jehovätam kënö nirqan: “Willakïnikiqa shonqüchö nina rawrëkaqnöran këkan”. Tsënöllam noqantsiktapis, Diospa Palabran ninqanman yarpachakushqaqa yanapamäshun. Tsëpaqqa, cada junaqmi Bibliata leyinantsik y ninqanmanmi yarpachakunantsik. Tsëta rurarqa mas kushishqam Diospita yachatsikushun y nunakunapis masmi wiyamënintsikta munayanqa (Jer. 15:16).

21. ¿Imatan yanapamäshun mana qelanänapaq ni llakikunapaq?

²¹ Chusku kaq pärrafuchö parlanqantsik Dëboram nin: “Satanasqa imëkawanmi llakitsimënintsikta y qelanätsimënintsikta munan”. Peru Teytantsik Jehovä yanapamashqaqa, manam imata ruramënintsikta puëdinqatsu. Jehoväqa këkunachömi yanapamantsik: jutsasapa karnin mana allikunata rurashqa, qeshyapäkushqa, munanqantsik carguta mana chaskishqa y yachatsikunqantsik markachö mana wiyamënintsikta munayaptinmi. Jehovä Dios yanapamashqaqa, manam imapis qelanätsimäshuntsu ni llakitsimäshuntsu.