1. ¿Imaynataq tarikunchik sasachakuypi kaspaqa?

LLAPALLANCHIKMI ima sasachakuypipas kaspaqa hukmanyasqa tarikunchik. Chaymi mana kallpayuq hina tarikuchwan, hinaspapas manañam kusisqañachu kachwan. Proverbios 24:10 nisqanman hinam sasachakuy punchawpi hukmanyaruspaqa pisi kallpayuq rikuriruchwan.

2. (1) ¿Imakunawantaq hukmanyasqa tarikuchwan? (2) ¿Imamantam kay yachachikuypi yachasun?

² Wakinpiqa hukmanyasqam tarikuchwan imapas mana allin ruwasqanchikwan, unqusqanchikwan, Dios serviyninchikpi imapipas yanapakunanchikpaq mana niykuwasqanchikwan utaq Diosmanta willakuyninchikta pipas mana uyariwasqanchikwan. Kay yachachikuypim yachasunchik chaykunawan mana hukmanyarunapaq ima yanapawananchikmanta.

3. ¿Imataq yanapawasun pantasqanchikwan mana llumpayta hukmanyarunapaq?

³ Imapas pantasqanchikpi llumpayta piensaspaqa hukmanyaruspam nichwan: “Manapunim Jehova Diosqa wiñay kawsaytaqa quwanqachu”, nispa. Chaynata piensaspaqa Diosmantam karunchakuruchwan. Mana chayna tarikunapaqqa yuyarinanchikmi llapallanchik pantaq kasqanchikta (Rom. 3:23). Yuyarinanchiktaqmi Jehova Diosqa imapas pantasqallanchikta mana qawamusqanta. Payqa kuyakuq taytanchikmi. Yachantaqmi allin kaqta ruwananchikpaq anchata kallpanchakusqanchikta, chaymi yanapawanchik (Rom. 7:18, 19).

4, 5. ¿Imataq mana hukmanyarunankupaq iskay iñiqmasinchikkunata yanaparqa 1 Juan 3:19, 20 nisqanman hina?

⁴ Rimarisun iñiqmasinchik Deboramantawan Mariamanta. *  Debora warmachallaraq kachkaptinqa manam anchatachu kuyaq tayta-mamanqa. Manataqmi imapas ruwasqanmantaqa alabaykuqkuchu. Chaymi payqa wiñaruspanpas mana pipas kuyasqanta piensarqa, mana valeqpaqtaqmi hapikurqa imapi pantaruspallanpas. Chaynataqmi Mariatapas ayllunkuna nanay simiwan rimapayaqku. Chaymi payqa mana valeqpaq hina hapikurqa. Bautizakuruspanpas manam Jehova Diospa testigon kananpaq hinachu hapikurqa.

⁵ Chaywanpas, Deborawan Mariaqa manam Jehova Diosmantaqa karunchakurqakuchu. ¿Imataq yanaparqa? Tukuy sunqunkuwan Diosta mañakuspankum lliw sasachakuyninkuta willakurqaku (Sal. 55:22). Manataqmi iskayrayarqakuchu warma kaspanku sasachakuypi tarikusqankurayku kunan hukmanyasqa kasqankuta Jehova Dios allinta yachasqanmantaqa. Yacharqakutaqmi mana valeqpaq hapikuptinchikpas Jehova Diosqa allin sunquyuq kasqanchikta qawasqanta (qaway 1 Juan 3:19, 20).

6. ¿Imaynataq tarikuchwan mana allinta saqinapaq kallpanchakuchkaspa kaqmanta chayman wichiykuspaqa?

⁶ Llapallanchikmi pantaruspanchikqa llakisqa tarikunchik (2 Cor. 7:10). Mana allin ruwasqanchikta saqinapaq kallpanchakuchkaspa kaqmanta chayman wichiykuspaqa llumpay hukmanyasqam tarikunchik. Ichaqa manam ninanchikchu: “Mana imapaq valeqmi kani, manamá Jehova Diosqa haykapipas pampachawanqachu”, nispaqa. Chaynata piensaspaqa Jehova Diosmantam karunchakuruchwan, hinaspapas Proverbios 24:10 nisqanman hinam hukmanyaruspaqa pisi kallpayuq rikuriruchwan. Chayna hukmanyanamantaqa Jehova Diostayá mañakusun pampachaykuwananchikpaq (Is. 1:18). Payqa sunqumanta wanakuptinchikqa pampachaykuwasunmi. Willasuntaqyá iñiqkunapi punta apaqkunamanpas, paykunam kuyakuywan yanapawasun mana allinman kaqmanta mana wichiykunanchikpaq (Sant. 5:14, 15).

7. ¿Imanasqataq mana llumpaytaqa hukmanyarunanchikchu imapas pantasqanchikwanqa?

⁷ Francia nacionmanta iñiqkunapi punta apaq Lucasmi pantasqankumanta llumpay hukmanyasqa iñiqmasinchikkunata kaynata nin: “Jehova Diospaqqa allin ruwaq runaqa manam imapipas mana pantaqchu, aswanqa pantasqanmanta wanakuspan manaña chayman wichiykunanpaq kallpanchakuqmi”, nispa (Rom. 7:21-25). Pantaruptinchikpas Jehova Diosqa anchata kuyawasqanchikraykum hinaspa churin Jesus wañukusqanraykum pampachaykuwasun. Chaynaqa, amayá llumpaytaqa hukmanyarusunchu imapas pantasqanchikwanqa (Efes. 1:7; 1 Juan 4:10).

8. Llakisqa tarikuptinchikqa, ¿pikunataq kallpanchaykuwachwan?

 ⁸ Llakisqa kaptinchikqa iñiqmasinchikkunam kallpanchaykuwachwan. Imapas llakinchikta paykunaman willakuptinchikqa kallpanchaykuwaspanchikmi sunqunchikta tiyaykachinqa (Prov. 12:25; 1 Tes. 5:14). Nigeria nacionniyuq Juliam iñiqmasinchikkuna imayna yanapasqanmanta kaynata willakun: “¡Imaynaraq kayman iñiqmasiykuna mana yanapaykuwaptinqa! Paykunapa yanapaykuwasqanwanmi yachani Jehova Diosqa mañakusqayta uyariykuwasqanta. Paykunaqa yanapawarqakutaqmi ñuqa hina tarikuqkunata imayna kallpanchanaypaqpas”, nispa. Ichapas iñiqmasinchikkunaqa mana yachanqakuchu llakisqa kasqanchiktaqa. Chaymi kikinchik kallpanchakunanchik kanqa paykunaman imayna tarikusqanchikmanta willanapaq, chaynapi kallpanchaykuwananchikpaq.

9. Salmos 41:3 hinaspa 94:19 nisqanqa, ¿imaynatam kallpanchawanchik?

⁹ Jehova Diostayá mañakusun yanapaykuwananchikpaq. Unquspanchikqa llakisqam tarikunchik, astawanraqmi unayña unquspaqa. Jehova Diosqa manamá unqusqanchikmantaqa kamaschu allinyarachiwasun. Chaywanpas sunqunchiktam tiyaykachinqa, hinaspapas kallpatam quwasun chaywan mana hukmanyarunanchikpaq (qaway Salmos 41:3; 94:19). Diosqa iñiqmasinchikkunatam kallpanchaykunman wasinchikpi imapas ruwaypi yanapaykuwananchikpaq. Kallpanchanmantaqmi ñuqanchikwan kuska mañakunankupaqpas. Jehova Diosqa kallpanchawananchikpaqqa yuyarichiwachwantaqmi palabranpa ima nisqankunatapas. Chaypim willawanchik hamuq tiempopi kay allpa pachapi manaña unquspa kusisqa kawsakunamanta (Rom. 15:4).

10. ¿Imataq Ivanta yanaparqa llumpay llakisqa hinaspa hukmanyasqa tarikuptin?

¹⁰ Nigeria nacionniyuq Ivanmi wasanta nisyuta takakururqa. Hinaptinmi doctor nirqa: “Manañam haykapipas puriytaqa atinkiñachu”, nispa. Ivanmi nin: “Chaywanmi llumpay llakisqa hinaspa hukmanyasqa tarikurqani”, nispa. ¿Imataq yanaparqa chayna tarikuptin? Kikinmi nin: “Warmichaypiwan kuskam sapa punchaw Jehova Diosta mañakuq kaniku. Palabranmantapas sapa punchawtaqmi yachaq kaniku. Manataqmi qunqarqanikuchu Jehova Diosta tukuy ima quwasqankumanta agradecekuytapas. Agradecekurqanikumá hamuq tiempopi wiñaypaq kawsakunapaq niwasqanchikmantapas”, nispa.

11. ¿Imatam Cindy ruwarqa unquspanpas kusisqa tarikunanpaq?

¹¹ Mexico nacionniyuq Cindym llumpayta unqurqa. ¿Imatam chayna tarikuspan ruwarqa mana llumpayta hukmanyarunanpaq? Hospitalpi kaspanmi sapa punchaw Jehova Diosmanta willakurqa. Paymi nin: “Diosmanta willakusqaywanmi runamasiykunapi piensaq kani, manam tukuy imay nanawasqanpichu. Doctorkunawan hinaspa yanapawaqniykunawan rimaspaymi tapuq kani ayllunku imayna tarikusqankuta. Paykunataqa tapuqtaqmi kani unquqkunata yanapaypi llamkanankupaq imanasqa tantiakusqankumantapas. Chaynatam yachaq kani paykunaman imamanta rimapayayta. Achkam agradecekuwaspanku kaynata niwarqa: ‘Manam pipas tapuwankuchu aylluyku imayna tarikusqanmantaqa’, nispa. Wakiqninkuqa astawan yachayta munaspankum celularninkupa numerontapas quwarqa. Unquptiypas Jehova Diosqa kusisqa tarikunaypaqmá yanapawarqa”, nispa (Prov. 15:15).

12, 13. ¿Imaynatam Diosmanta willakunku unqusqankurayku utaq yuyaqña kasqankurayku wasin-wasin riyta mana atiqkuna?

 ¹² Wakin iñiqmasinchikkunaqa unqusqankurayku utaq yuyaqña kasqankuraykum mana hukkuna hinachu astawan Diosmanta willakuyta atinku, chaymi llakisqa tarikunku. Chaywanpas anchatam kallpanchakunku Diosmanta willakunankupaq. Estados Unidos nacionniyuq Laurelmi 37 wata maquinapa ukunpi karqa, chay maquinam yanapaq samatyananpaq. Chaymantapas, Laureltaqa achka unquymi hapirurqa, chaywanpas manamá Diosmanta willakuytaqa saqirqachu. Wasinta riq doctorkunaman hinaspa lliw yanapaqninkunamanmi Diosmanta willaq. Chunka qanchisniyuq masnin runakunatam Jehova Diospa testigon kanankupaq yanaparqa. *

¹³ Wasin-wasin Diosmanta willakuyta mana riyta atiqkuna, ¿imaynatam Diosmanta willakuyta atinmanku? Francia nacionniyuq iñiqkunapi punta apaq Richarmi kaynata nin: “Qillqanchikkunatam runakunapa qawananpi churachwan. Chayta rikuspankum runamasinchikkunaqa tapukunku, chaynapim paykunaman Jehova Diosmanta willachwan. Chaynata willakuspanchikmi wasin-wasin riyta mana atispanchikpas kusisqa kasunchik”, nispa. Unqusqanchikrayku utaq yuyaqña kasqanchikrayku wasillapi kaqkunaqa willakuchwantaqmi cartawanpas hinaspa telefonowanpas.

14. ¿Davidpa imayna kasqantam qatipakuchwan?

¹⁴ Yaqapaschá qari kaqkunaqa Dios serviyninchikpi astawan yanapakunanchikrayku munachwan iñiqkunapi punta apaq kayta, paykunapa yanapaqnin kayta utaq imapipas yanapakunanchikpaq niwananchikta. Ichaqa manapaschá chaykunapi yanapakunanchikpaqqa niwasunchu unqusqanchikrayku, yuyaqña kasqanchikrayku utaq imaraykupas. Chayna kaptinqa kamachiq Davidmanta yachayninchikmi anchata yanapawasun. Davidqa Jehova Diospa wasin ruwaytam anchata munarqa. Ichaqa Diosmi nirqa paypa churinña ruwananmanta. Chaywanqa Davidqa manamá hukmanyarurqachu. Payqa tukuyta ruwaspam churinta yanaparqa, qurqataqmi achka-achka quri-qullqitapas. ¿Manachu Davidqa qatipakunapaq? (2 Sam. 7:12, 13; 1 Cron. 29:1, 3-5).

15. ¿Imataq iñiqmasinchikta yanaparqa mana llakisqalla kananpaq?

¹⁵ Francia nacionniyuq Hugom unqusqanrayku iñiqkunapi punta apaq kayta manaña atirqachu. Manañataqmi wasinpi ima ruwaypipas yanapakuyta atirqachu, paymi nin: “Qallariypiqa llakisqa kaspaymi mana ima  valeqpaq hapikurqani. Chaymantam ichaqa imapas mana ruway atisqaykunapiqa manaña piensarqanichu. Kusisqaqa karqani Jehova Diospaq imapas ruway atisqaywanmi. ¡Manamá hukmanyasaqchu! Gedeonwan 300 runankuna hinam kani. Pisipasqaña kaspaypas hinallam kallpanchakusaq”, nispa (Juec. 8:4).

16. ¿Imatam angelkunamanta yachachwan?

¹⁶ Diosman sunqu angelkunapas qatipakunapaqmi. Huk kutipim angelkunata Jehova Dios tapurqa mana allin kamachiq Acabta imayna pantarachinankupaq. Achka angelkunam nirqaku imayna pantarachinankupaq. Chaywanpas Jehova Diosqa huk angelpa rimarisqan aswan allin kasqantam nirqa. Hinaspanmi payta kamachirqa pantachiq rinanpaq (1 Rey. 22:19-22). ¿Chaywanchu wakin angelkunaqa hukmanyaspanku nirqaku “yanqapaqmi rimarinipas” nispanku? Manam, angelkunaqa mana hatun tukuqmi kanku. Hinaspapas Jehova Diospa tantiasqanman hina imapas ruwasqa kanantam munanku (Juec. 13:16-18; Apoc. 19:10).

17. ¿Imatam yuyarinanchik Dios serviyninchikpi mana imapipas yanapakusqanchikrayku llakisqa kaspaqa?

¹⁷ Imamantapas aswan allinqa Jehova Diospa testigon kaymi hinaspa paypa munaychakuyninmanta willakuymi. Imapiña yanapakusqanchikpas tukuruqllam. Jehova Diosqa kuyawanchik manam imapipas yanapakusqanchikraykuchu. Aswanqa mana hatun tukuq kasqanchikraykum hinaspa payman sunqu kasqanchikraykum. Chayna kaptinchikmi iñiqmasinchikkunapas kuyawasun. Hinalla chayna kanapaqyá Jehova Diosta mañakusun. Yuyaymanasuntaqyá ñawpaq tiempopi Jehova Diospa mana hatun tukuq serviqninkunapipas. Chaymantapas, atisqanchikman hinayá iñiqmasinchikkunata yanapasun (Sal. 138:6; 1 Ped. 5:5).

18, 19. ¿Imataq yanapawasun Diosmanta willakuyninchikta mana uyariwaptinchikpas hinalla kusisqa willakunapaq?

¹⁸ Ichapas Jehova Diosmanta willakusqanchik lawpiqa runamasinchikkuna mana uyariyta munankuchu. Chayna kaptinqa hukmanyaruchwanmi. Hinaptinqa, ¿imatam ruwachwan hinalla kusisqa willakunapaq? Chaypaq  imakuna ruwanamantam kachkan “ ¿Imaynatam Diosmanta kusisqa willakuchwan?” niqpi. Yuyarinanchiktaqmi mana uyariyta munaptinkupas Jehova Diosmanta willakuyninchik ancha allin kasqanta.

¹⁹ Willakusqanchikta mana uyariyta munaptinkupas aswan allinqa Jehova Diospa sutinta riqsichiyninchikmi hinaspa munaychakuyninmanta willakuyninchikmi. Jesusmi nirqa as runakunalla wiñay kawsayman apaq ñanpi kanankumanta (Mat. 7:13, 14). Chaymantapas willakuspanchikqa Jehova Diosta, Jesusta hinaspa angelkunatam yanapachkanchik (Mat. 28:19, 20; 1 Cor. 3:9; Apoc. 14:6, 7). Jehova Diosmi allin sunqu kaqkunataqa yanapan serviqnin kanankupaq (Juan 6:44). Chaymi qallariypi mana uyariwaspanchikpas hukpi willaptinchikqa uyariwachwan.

20. Jeremias 20:8, 9 nisqanman hinaqa, ¿imataq yanapawasun Diosmanta willakuyninchikpi mana hukmanyarunapaq?

²⁰ Diosmanta willakuq Jeremiaspas qatipakunapaqmi. Jehova Diosmanta willakuptinmi runakunaqa mana kaqpaqpas hapispanku asikuqku (qaway Jeremias 20:8, 9). Chaymi hukmanyaruspan Diosmanta willakuytapas manaña munarqachu. Ichaqa manamá saqirurqachu, ¿imanasqa? Kikin Jeremiasmi kaynata nirqa: ‘Diospa palabranmi nina hinaraq sunquypi ruparirqa, nina hinaraqmi tulluykunatapas ruparirqa. Amaña rimasaqñachu nispam nirqani, ichaqa manam upallayta atinichu’, nispa. Ñuqanchikpas Diospa palabranmanta astawan yachaspanchikqa, manam paymanta willakuytaqa saqisunchu. Chayraykum sapa punchaw bibliata estudiaspa chaypi yuyaymanananchik. Chaynata ruwaspam Diosmanta kusisqa hinalla willakusunchik, hinaspapas paymanta yachay munaq runakunatam tarisun (Jer. 15:16).

21. ¿Imata ruwayninchiktaq yanapawasun mana llumpay hukmanyasqa hinaspa llakisqa tarikunapaq?

²¹ Rimamusqanchik Deboram nin: “Satanasqa munan hukmanyasqa kaspanchik Jehova Diosmanta karunchakurunanchiktam”, nispa. Chaywanpas Diospi hapipakuptinchikqa manamá karunchawasunchu. Chayraykuyá imaña-haykaña hukmanyachiwaptinchikpas lliwta Jehova Diosman willakusun hinaspapas yanapawananchikpaqyá nisun. Paymi yanapawasunchik pantasqanchikmanta llumpay hukmanyasqa kaptinchik, unquptinchik, payta servisqanchikpi imapipas mana yanapakusqanchikrayku llakisqa kaptinchik hinaspa paymanta hinalla kusisqa willakunapaq. Jehova Dios yanapawaptinchikqa manamá llakisqaqa kasunchu.