1. O ā aafiaga o le lotovaivai iā i tatou?

I ASO taʻitasi, e tatou te feagai ai ma faafitauli ma e tatou te faia le mea sili e fesagaʻia ai na faafitauli. O lea, pe e te ioe e faigofie atu ona tatou taulimaina o tatou faafitauli i taimi e tatou te lē lotovaivai ai? O lea la, e tatau ona tatou vaai i le lotovaivai e pei o se tagata gaoi e na te aveesea lo tatou mautinoa, lototele ma le olioli. O loo faapea mai le Faataoto 24:10: “Po ua e lotovaivai ea i le aso o le puapuaga? O le a itiiti lou malosi.” Ua manino mai, o le lotovaivai e aveesea ai le malosi lea e tatou te manaʻomia e taulima ai faafitauli o le olaga.

2. O ā māfuaaga e tatou te lagona ai le lotovaivai, ma o le ā o le a tatou talanoaina i lenei suʻesuʻega?

² E tele mea e tatou te lotovaivai ai. E mafai ona tatou lotovaivai ona o i tatou lava po o nisi tagata. O nisi o māfuaaga e tatou te lotovaivai ai ona o lo tatou tulaga lē lelei atoatoa, o tatou vaivaiga ma maʻi o le tino. Atonu e tatou te lotovaivai foʻi pe a tatou lē mauaina se tofiga na tatou moomoo i ai i le auaunaga iā Ieova, po o le lē tali lelei mai o tagata i le oganuu o loo tatou talaʻi ai. I lenei suʻesuʻega, o le a tatou talanoaina ai nisi o mea e mafai ona tatou faia ina ia fesagaʻia ai le lotovaivai.

3. O le ā e fesoasoani iā i tatou ina ia iai se vaaiga saʻo e faatatau i o tatou tulaga lē lelei atoatoa?

³ E faigofie tele iā i tatou ona atiaʻe se vaaiga sesē i o tatou tulaga lē lelei atoatoa ma vaivaiga. E mataʻutia lenā ituaiga vaaiga ona e tatou te ono talitonu ai, e lē mafai ona taliaina i tatou e Ieova i lana lalolagi fou ona o mea sesē na tatou faia. O le ā le vaaiga e tatau ona iā i tatou e faatatau i o tatou tulaga lē lelei atoatoa? O loo taʻua i le Tusi Paia, “ua agasala” tagata uma lava  seʻi vaganā ai Iesu Keriso. (Roma 3:23) E ui i lea, e lē vaavaai masei pe e faatalitalia i tatou e Ieova le Tusitala o le Tusi Paia ia lelei atoatoa. Ae o ia o se tamā alofa ma onosaʻi, ma e finagalo e fesoasoani iā i tatou. E silafia e Ieova e toʻatele i tatou o loo tauivi ma vaivaiga ma vaaiga sesē iā i tatou lava, ma o loo nofosauni o ia e fesoasoani mai.​—Roma 7:18, 19.

4-5. E tusa ai ma le 1 Ioane 3:19, 20, o le ā na fesoasoani i tuafāfine e toʻalua e foʻia ai le lotovaivai?

⁴ Seʻi manatunatu i le faaaʻoaʻoga a Deborah ma Maria. * A o laʻititi Deborah, na tausia o ia i se siʻomaga e na te leʻi lagona ai le alofa, ma na ia manatu ai e leai sona aogā. E seāseā foʻi ona faamalō atu se tasi iā te ia. O lea, na oo ai iā te ia se vaaiga sesē e faatatau iā te ia lava. Pe a ia faia ni mea sesē lāiti, e manatu o ia na ia faia ni mea sesē e lē mafai ona toe faasaʻo. E faapena foʻi le faafitauli na oo iā Maria. Na faalumaina o ia e ona tauaiga, ma na oo ai iā te ia faalogona o le leai o se aogā. Na ia maua le upu moni ma papatiso, peitaʻi na iā te ia faalogona e lē tatau ona ia tauaveina le suafa o le Atua ona o ia o se tagata agasala.

⁵ E ui i lea, e leʻi taofia ai nei tuafāfine i le auauna atu pea iā Ieova. Aiseā? Talu ai na la sasaa atu iā Ieova i le tatalo o la mafatiaga. (Sala. 55:22) Na la aʻoaʻoina e silafia e lo tatou Tamā i le lagi aafiaga o mea na tutupu i o la olaga, ma o la mafaufauga sesē iā i laʻua lava. Na la iloa foʻi, e silafia e Ieova mea lelei i o la loto lea atonu e la te lē o iloaina.​—Faitau le 1 Ioane 3:19, 20.

6. O ā faalogona e oo i se tasi pe a ia toe faia se agasala na ia faia muamua?

⁶ Atonu e taumafai malosi se tasi e tuu se masaniga sesē ua mauaa iā te ia, peitaʻi ua ia toe faia ma ua ia lagona ai le lotovaivai. O se mea masani le iai iā i tatou o faalogona nofosala pe a tatou faia se agasala. (2 Kori. 7:10) Peitaʻi, e lē tatau ona tatou soona taʻusalaina i tatou ma manatu ai: ʻE matuā leai soʻu aogā. E lē mafai ona faamagaloina aʻu e Ieova.’ E lē faavaeina mai i le upu moni na manatu sesē, ma e ono taofia ai i tatou mai i le auauna iā Ieova. Ia manatua le manatu na tatou faitau i ai i le Faataoto 24:10, o le a itiiti lo tatou malosi pe a tatou lotovaivai. O lea, seʻi “faalelei la [tatou] faiā” ma Ieova e ala i le tatalo atu iā te ia ma saʻili lana faamagaloga. (Isa. 1:18) Pe a silafia e Ieova ua e salamō moni, o le a ia faamagaloina oe. Ia saʻili foʻi le fesoasoani a toeaina. O le a latou fesoasoani atu ma le onosaʻi iā te oe e toe faaleleia lou itu faaleagaga.​—Iako. 5:14, 15.

7. Aiseā e lē tatau ai ona tatou lagona le lotovaivai pe a faigatā iā i tatou ona faia le mea saʻo?

⁷ Na faapea mai Jean-Luc o se toeaina mai i  Falani e faatatau iā i latou o loo tauivi ma vaivaiga: “O le tagata amiotonu i le silafaga a Ieova, e lē o le tagata e na te lē faia lava se mea sesē ae o le tagata e ootia ona faalogona ona o mea sesē na ia faia ma e na te faaalia pea le salamō.” (Roma 7:21-25) Pe afai o loo e tauivi ma se vaivaiga, aua neʻi e manatu e leai sou aogā. Ia manatua e lē mafai e a tatou lava galuega ona maua ai so tatou tulaga amiotonu i luma o le Atua. E tatou te manaʻomia uma le agalelei faifua o le Atua e ala mai i le taulaga togiola.​—Efe. 1:7; 1 Ioa. 4:10.

8. Pe a tatou lagona le lotovaivai, o ai e mafai ona tatou saʻili i ai mo se fesoasoani?

⁸ E mafai ona tatou saʻili atu i lo tatou aiga faaleagaga o uso ma tuafāfine mo faalaeiauga! E latou te faalogologo lelei a o faamatala atu o tatou faalogona, ma e mafai ona latou faalaeiau i tatou e ala i a latou upu. (Faata. 12:25; 1 Tesa. 5:14) Na faapea mai Joy o se tuafafine mai i Nigeria o loo tauivi ma faalogona o le lotovaivai: “Pe ana leai uso ma tuafāfine, e lē mafai ona ou tauivi ma faalogona o le lotovaivai. O oʻu uso ma tuafāfine, o le faamaoniga lea o le tali a Ieova i aʻu tatalo. Na ou aʻoaʻoina mai foʻi iā i latou le auala e faalaeiau ai i isi ua lotovaivai.” E manaʻomia ona tatou manatua le mea lenei: E lē mafai ona iloa e o tatou uso ma tuafāfine i taimi uma o loo tatou manaʻomia le fesoasoani. O lea, atonu e manaʻomia ai ona tatou gaoioi muamua e saʻili le fesoasoani mai i se uso po o se tuafafine taʻumatuaina, ma taʻu i ai e tatou te manaʻomia le fesoasoani.

9. E faapefea ona faalaeiauina i tatou i le Salamo 41:3 ma le 94:19?

⁹ Ia saʻili mo le lagolagosua a Ieova. E tatou te ono lagona le lotovaivai pe a tatou mamaʻi aemaise lava pe afai ua umi se taimi o tatou mamaʻi. E ui e lē faavavega ona faamālōlō i tatou e Ieova, ae e na te faamāfanafanaina ma foaʻi mai le malosi e tatou te manaʻomia e onosaʻia ai na faafitauli. (Faitau le Salamo 41:3; 94:19.) O se faataʻitaʻiga, e ono uunaʻia e Ieova uso ma tuafāfine e fesoasoani iā i tatou i le faia o feʻau po o se faatau. E uunaʻia foʻi e Ieova o tatou uso e tatalo faatasi ma i tatou. Atonu e faamanatu mai foʻi e Ieova iā i tatou ni manatu faamāfanafana o loo i lana Afioga, e pei o le faamoemoe matagofie o le ola i le lalolagi fou i se olaga lelei atoatoa e aunoa ma maʻi ma tigā.​—Roma 15:4.

10. Aiseā e leʻi lotovaivai ai pea Isang ina ua aafia i se faalavelave faafuaseʻi?

¹⁰ Na aafia Isang mai i Nigeria i se faalavelave faafuaseʻi lea na pē ai lona tino. Na taʻu atu e le fomaʻi iā Isang e lē mafai ona toe savali. Na faapea mai o ia: “Na matuā momomo ma nutimomoia loʻu loto.” Ae e leʻi lotovaivai ai pea Isang. O le ā na fesoasoani iā te ia? Na taʻua e Isang: “Na faaauau pea ona ma tatalo faatasi ma laʻu avā iā Ieova ma suʻesuʻe lana Afioga. Na ma maumauaʻi foʻi e uaʻi atu i o ma faamanuiaga, e aofia ai le faamoemoe o le ola e faavavau i le lalolagi fou a le Atua.”

11. Na faapefea ona maua e Cindy le olioli i taimi na matuā maʻi ai?

¹¹ Na aafia Cindy mai i Mekisikō i se maʻi e iʻu ai i le oti. Na faapefea ona ia fesagaʻia lenā tulaga? Sa fai ma ona sini le molimau atu i aso uma a o faia ona togafitiga. Na ia tusi: “O le faia faapea na mafai ai ona ou uaʻi atu i isi, nai lo o loʻu uaʻi atu i loʻu taotoga, tigā na feagai ma aʻu ma faalogona mafatia. I taimi e matou te talanoa ai ma fomaʻi ma tausimaʻi, ou te fesili i ai po o ā mai o latou aiga. Ou te fesili foʻi i ai po o le ā le māfuaaga ua latou filifilia ai lenei galuega faigatā. O lea, na faigofie ai iā te aʻu ona iloa mataupu e pāʻia ai o latou loto. Na fai mai nisi o i latou, e lē masani ona fesili  atu tagata mamaʻi po o ā mai i latou ma e toʻatele na faafetai mai ona o loʻu manatu mamafa iā i latou. Na aumai foʻi e nisi fomaʻi ma tausimaʻi a latou tuātusi ma numera o latou telefoni iā te aʻu. I lenā taimi faigatā o loʻu olaga, na aumaia ai e Ieova iā te aʻu le olioli o le loto, na faateʻia ai foʻi aʻu!”​—Faata. 15:15.

12-13. Ua faapefea ona molimau atu nisi o tagata mamaʻi, matutua ma vaivai, ma o ā iʻuga?

¹² O tagata mamaʻi, matutua ma vaivai, ua lē tele ni mea e mafai ona latou faia i le galuega talaʻi ma ua latou lotovaivai ai. Ae o le toʻatele ua mafai lava ona latou avatu se molimau lelei. I le Iunaite Setete, na taoto se tuafafine e igoa iā Laurel i totonu o se masini e taʻua o le iron lung mo le 37 tausaga ina ia mafai ai ona mānava ma ola ai. Na maua o ia i le kanesa, onosaia taotoga tetele ma faamaʻi o le paʻu na aafia ai i se taimi umi. E ui i na faafitauli ogaoga, ae e leʻi taofia ai le tuafafine mai i le talaʻi atu. Na ia talaʻi atu i tausi maʻi ma fomaʻi na ō atu i lona fale. O le iʻuga, na ia fesoasoani i le pe ā ma le 17 tagata ia latou iloa le poto saʻo mai i le Tusi Paia.

¹³ Na taʻua e Richard o se toeaina mai i Falani, se manatu aogā mo i latou o loo faataotolia i aiga ma fale e tausia ai tagata matutua ma tagata mamaʻi: “E manaia pe a iai se latou tamaʻi laulau e faaali ai a tatou lomiga. O na lomiga e uunaʻia ai le fia iloa o le tagata ma amata ai ni talanoaga. E mafai e lenei mea ona faalaeiau ai o tatou uso ma tuafāfine peleina ua lē mafai ona talaʻi mai i lea fale i lea fale.” E mafai e i latou o loo faataotolia i aiga ona molimau e ala i tusi ma telefoni.

14. O le ā le faaaʻoaʻoga mataʻina na faataatia e le tupu o Tavita?

¹⁴ E tele māfuaaga e tatou te lē ono mauaina ai se tofiga na tatou moomoo ai i le auaunaga iā Ieova. O se faaaʻoaʻoga, atonu ua matutua o tatou soifua, po ua aafia foʻi i faafitauli tau le soifua mālōlōina po o nisi lava māfuaaga. Pe afai ua oo na faalogona iā te oe e mafai ona tatou aʻoaʻoina mai se lesona i le faaaʻoaʻoga a le tupu o Tavita. Ina ua taʻu atu iā Tavita e lē o ia e fausia le malumalu o le Atua lea na ia faanaunau e fausia, na ia lagolagoina atoatoa lē na filifilia e le Atua e faataunuu lenā tofiga. Na lotomalie foʻi Tavita e faia foaʻi mo le fausiaina o le malumalu. Maʻeu se faaaʻoaʻoga mataʻina mo i tatou e mulimuli i ai!​—2 Samu. 7:12, 13; 1 No. 29:1, 3-5.

15. Na faapefea ona onosaʻia e Hugues le lotovaivai?

¹⁵ Ona o faafitauli tau i le soifua mālōlōina, na lē mafai ai e Hugues o se uso mai i Falani ona toe auauna o se toeaina, ma na oo lava i feʻau faigofie i le fale na lē mafai ona ia toe faia. Na ia tusi: “I le taimi muamua, na ou  lagona le matuā lotovaivai ma le lē aogā. Ae na iʻu ina ou iloa le tāua o le iloa o mea e gata ai loʻu mafai ma ua ou maua ai le olioli i le auaunaga iā Ieova e ui e itiiti mea e mafai ona ou faia. Na ou maumauaʻi ia aua neʻi oʻu faavaivai e pei o Kitiona ma tagata e toʻatolu selau, e ui na latou lē lavavā. O le a ou tauivi pea!”​—Faama. 8:4.

16. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le faaaʻoaʻoga a agelu?

¹⁶ O agelu faamaoni o ni faaaʻoaʻoga lelei. A o nofotupu Aapo, na valaaulia e Ieova agelu e fai mai ni o latou manatu i ni auala e latou te faavaleaina ai le tupu leaga. O le toʻatele o agelu na faaali mai o latou manatu, ae na filifili e le Atua se tasi o agelu ma fetalai atu i ai o le a faaaogā lona manatu ma o le a manumalo mai ai. (1 Tu. 22:19-22) Pe na lotovaivai isi agelu ma mafaufau, ʻAiseā na maʻimau ai fua loʻu taimi e faamatala atu ai oʻu manatu?’ E mautinoa e lē o le mea lenā na mafaufau i ai agelu. Na lotomaulalo nei agelu ma mananaʻo e avatu le mamalu uma iā Ieova.​—Faama. 13:16-18; Faaa. 19:10.

17. O le ā e tatau ona fai pe a lagona le lotovaivai ona ua tatou lē maua se tofiga na tatou moomoo i ai i le auaunaga?

¹⁷ Ia tatou manatua o le faaeaga sili, o le tauaveina o le suafa o le Atua ma faailoa atu lona Malo. E iai taimi e tatou te maua ai ni tofiga pe tatou te lē maua foʻi, ae e lē o le mea lenā e tautele ai i tatou i le Atua. O le a matuā pele i tatou iā Ieova ma o tatou uso ma tuafāfine pe a tatou faamaulalo ma lotomaulalo. O lea, ia talosaga iā Ieova e fesoasoani iā te oe ina ia tumau pea ona e faamaulalo ma lotomaulalo. Ia manatunatu i le tele o faaaʻoaʻoga lelei o le faamaulalo ma le lotomaulalo o loo faamauina i lana Afioga. Ia lotomalie e auauna i ou uso i le tele e te mafai ai.​—Sala. 138:6; 1 Pete. 5:5.

18-19. E faapefea ona e maua pea le olioli i lau faiva e tusa pe e lē tali lelei mai isi i lau oganuu?

¹⁸ Pe na iai se taimi na e lagona ai le lotovaivai, ona e lē tali lelei mai tagata i lau oganuu pe e seāseā foʻi maua tagata i le fale? Pe afai o le tulaga lenā, o le ā se mea e mafai ona e faia e faatumauina ma faateleina ai lou olioli? O nisi o fautuaga aogā o loo lisiina mai i le pusa “ Auala e Faaleleia Atili ai Lau Faiva.” E tāua foʻi le iai o se tatou vaaiga saʻo i le galuega talaʻi. O le ā le uiga?

 ¹⁹ Ia taulaʻi atu pea i le faalauiloaina o le suafa o le Atua ma lona Malo. Na faamanino mai e Iesu e toʻaitiiti i latou e mauaina le ala i le ola. (Mata. 7:13, 14) Pe a tatou galulue i le galuega talaʻi, e iā i tatou le faaeaga e galulue faatasi ma Ieova, Iesu ma le ʻauagelu. (Mata. 28:19, 20; 1 Kori. 3:9; Faaa. 14:6, 7) E tosina mai e Ieova ē ua tatau i ai le feʻau. (Ioa. 6:44) O lea, pe afai e iai se tasi e lē tali lelei mai i la tatou feʻau i lenei taimi, atonu o le isi taimi e tatou te asiasi atu ai, o le a ia faalogo mai.

20. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i le Ieremia 20:8, 9, pe a tatou tauivi ma faalogona o le lotovaivai?

²⁰ E mafai ona tatou aʻoaʻo mai se lesona i le perofeta o Ieremia. Na tofia o ia e talaʻi i se oganuu e matuā faigatā. Na faalumaina ma ula tagata iā te ia “i le aso atoa.” (Faitau le Ieremia 20:8, 9.) Na iai le taimi na matuā lotovaivai ai ma manaʻo e tuu lana talaʻiga. Ae e na te leʻi faia faapea. Aiseā? Na pei “le afioga a Ieova” o se afi i totonu o Ieremia na lē mafai ona ia taofiofia. O le mea foʻi lenā e tupu iā i tatou pe a faatumuina o tatou mafaufau ma loto i le Afioga a le Atua. O se isi na o māfuaaga e tatou te suʻesuʻe ai le Tusi Paia i aso taʻitasi, ma manatunatu loloto i ai. O le iʻuga, o le a mafai ona faateleina lo tatou olioli ma atonu o le a tali lelei mai tagata i la tatou galuega talaʻi.​—Iere. 15:16.

21. E faapefea ona tatou manumalo mai i le lotovaivai e tusa lava po o ā māfuaaga?

²¹ Ua faapea mai Deborah lea na taʻua i le amataga: “O le lotovaivai, o se auupega mataʻutia ua faaaogā e Satani.” Ae e sili atu le malosi o Ieova le Atua nai lo o auupega e faaaogā e Satani. O lea, po o le ā lava le māfuaaga e te lagona ai le lotovaivai, ia talosaga iā Ieova mo lana fesoasoani. O le a ia fesoasoani iā te oe e feagai ma lou tulaga lē lelei atoatoa ma vaivaiga. O le a ia lagolagoina oe pe a e maʻi. O le a fesoasoani foʻi Ieova iā te oe ia iai le vaaiga paleni i tofiga i le auaunaga, ma ia iai se vaaiga saʻo i lau faiva. E lē gata i lea, ia sasaa atu ou popolega uma i lou Tamā i le lagi. O lana fesoasoani, o le a mafai ai ona e manumalo mai i le lotovaivai.