1. Ginani adzina gi nga hi dugeleyago ha gu ba hi vbede tshivba?

TSHIGU ni tshigu hi ngu emisana ni sigaradzo, nigu, ha gu gira satshavbo hi si kodzago gasi gu si timiseya. Ganiolu, si ngu garadza gu timiseya sigaradzo ha gu ba hi vbede tshivba. Khu kharato, dundruga gu khuwe gu vbeya tshivba gu nga hi gira hi dzipwa na hi si phasi gilo gu bwe gu hi beya litsako. Mavingu 24:10 wari khuye: “Wa gu dugedwa khu mhango u vbela tshivba, gu yeyedza gupwani khwa tiya.” Khu kharato, ha gu ba hi vbede tshivba si nga hi garadzeya gu timiseya sigaradzo sathu.

2. Ginani gi nga hi girago hi vbeya tshivba, nigu hi na bhula khu ginani avba nya ndrima yeyi?

² Singi silo si nga hi girago hi vbeya tshivba. Silo soso sa gu pata gu mba vbeleya, gu hegedwa ni madwali. Hi nga vbeya gambe tshivba ha gu mba ningwa malungelo hi ma vbwetago thumoni wa Jehovha mwendro ha gu rumedwa gu ya tshumayela omu vathu va gu mba ma tsakeya ngudzu mahungu nya yadi. Avba nya ndrima yeyi, hi na wona silo nyo khaguri hi nga girago gasi hi emisana ni gu vbeya tshivba.

3. Ginani gi nga hi phasago gu ninganiseya edzi hi gu wonago khidzo gu mba vbeleya gwathu?

³ Si ngu vbevbuga ngudzu gwathu gu dzipwa na hi si phasi gilo khu kotani nya gu mba vbeleya ni sihoso hi giridego. Khu kharato, adzina hi nga pimisa gu khethu khu kotani nya sihoso hi giridego, Jehovha kha na nga vbweta gu hi wona paradhesini. Si na ni mhango ngudzu gu pimisa khu ndziya yeyi. Hi yede gu dzipwa kharini khu sihoso hi giridego? Bhibhiliya yari khiyo, gu hambana ni Jesu, vathu vatshavbo “va ghohide.” (Rom. 3:23) Ganiolu, Jehovha kha vegi gupima avba nya sihoso sathu nigu uye kha vireyi gu khuye ethu hi vbeleya. Vbavbandze nya isoso, uye Papayi nya lihaladzo a  vbwetago gu hi phasa. Uye a ngu laphisa monyo. Uye a ngu dziti gu khuye si ngu hi garadzeya gu gira silo nya sadi nigu si ngu hi garadzeya gu dzi wona khu ndziya nya yadi. Khu kharato, uye a dzi emisede gu hi phasa. — Rom. 7:18, 19.

4-5. Ginani egi 1 Johane 3:19, 20 a ganeyago gi phasidego vandriyathu vava va vavili nya vanyamayi gu pala gu vbeya tshivba?

⁴ Nga wona giyeyedzo gya Deborah ni Maria. * Na ngari gyanana, Deborah a di si pharwi gwadi khu valongo vaye, esi si nga gira gu a dzipwa na si phasi gilo. Si di gu kala gu zundzwa. Khu kharato, a di pheya gu dzi wona nasi phasi gilo. Tepo a nga ba a gira sihoso nya sidugyana a di dzipwa nari gighohi nya gikhongolo ngudzu. Maria emisanide ni gigaradzo nyo fane. Valongo vaye va di gu mu gira a dzipwa nasi phasi gilo. Kha nga handro wakone uye emisanide ni mapimo yoyo nyo dzipwe na si phasi gilo. Ambari hwane nyo bhapatiswe uye pimiside gu khuye a di si yedwi khu gu khala moyo nya Dzifakazi dza Jehovha.

⁵ Ambari ulolo, vandriyathu vava va vavili kha va ema gu thumeya Jehovha. Khu ginani? Avo va di gombeya ga Jehovha va mu embeya edzi va nga ba va dzipwa khidzo. (Ndzi. 55:22) Avo va hevbude gu khavo, Papayi wathu nya lihaladzo wa ndzadzini a ngu dziti gu khuye silo nyo vivbe si hi dugeledego womini si nga hi gira hi dzipwa na hi si phasi gilo. Ganiolu, uye a ngu wona makhalelo nya yadi hi gu navo ambari ethu vamune ha gu mba ma wona. — Leri 1 Johane 3:19, 20.

6. Ginani egi adzina muthu a nga girago a gu tshuka a gira gihoso gya gimwegyo a giridego gale?

⁶ Mumbe adzina a gu dwana ni gu diga mavbanyelo nyo khaguri nyo vivbe. Ganiolu, uye adzina a nga gira gihoso gya gimwegyo khu kharato a vbeya tshivba. Khu lisine, si olovelegide gu dzipwa kharato tepo u ghohago. (2 Vakorinto 7:10) Ganiolu, kha hi yeli gu dzipwa ngudzu kharato khu kotani nya sighoho sathu nyo bwe hi pimisa gu khethu: ‘Nyi gi ghohi nya gikhongolo ngudzu, Jehovha gima kha na nga nyi divaleya.’ Isoso khandri lisine nigu iso si nga hi gira hi ema gu thumeya Jehovha. Dundruga esi hi leridego omu ga Mavingu 24:10. Iyo ya gu yeyedza gu khiyo kha hi na nga tiya ha gu vbeya tshivba. Wulangani nya isoso, ‘hongoleni hi lulamisa mahungu yaya’ ni Jehovha khu gu hi gombeya gwaye hi bwe hi lomba gu khethu a hi divaleya sihoso sathu. (Isa. 1: 18) Jehovha a gu wona gu khuye u dzi layide nigu u ngu zama gu vbindrugedza, uye a na gu divaleya. Hidzimeleya madhota, ayo ma na gu phasa gutiya gambe khu liphuvboni. — Jak. 5:14, 15.

7. Khu ginani hi si yeligo gu vbeya tshivba sa gu ba si hi garadzeya gu gira silo nya sadi?

⁷ Nga wona esi lidhota limwedo la França nyo pwani khu Jean-Luc li ganedego maningano ni ava va emisanago ni gu dzipwa na va si phasi gilo. “Muthu nyo lulame mahoni ga Jehovha khandri  oyu nya gu gima a si ghohi, ganiolu, khoyu a dzi layago ga sighoho saye a bwe a dzigaradzeya gu vbindrugedza tepo yatshavbo.” (Rom. 7:21-25) Khu kharato, u nga dzi ningi nandru wa gu ba u emisana ni gu dzipwa khatsi kha wu phasi gilo. Kha nga olu hatshavbo hi gu sighohi hi ngu vbweta wuwadi wu si hi faneyigo wa Jehovha owu a hi ningago khu gu thumisa muphaso nya dzegiso. — Efes. 1:7; 1 Joh. 4:10.

8. Ha gu dizpwa na hi vbede tshivba hi yede gu lomba giphaso ga mani?

⁸ Vandriyathu libandlani va na hi tiyisa. Avo va nga hi engiseya gwadi tepo hi vbwetago gu bhula va bwe va ganeya malito nyo tiyise. (Mav. 12:25; 1 Tes. 5:14) Joy ndriyathu moyo nya nyamayi wa Nigéria a tshaniswago khu gu vbeya tshivba vari khuye: “Si di hadzi gu nyi garadzeya gu timiseya gigaradzo gegi nya mba phaswa khu vandriyathu. Giphaso egi vandriyathu va nyi ningidego, giyeyedzo nya gu khigyo Jehovha a ngu hlamula milombelo yangu. Avo va nyi phaside gu wona edzi nyi nga tiyisago khidzo vambe va dzipwago na va si phasi gilo.” Gu vbwetega hi dziti gu khethu vandriyathu khandri tepo yatshavbo va dzitigo gu khavo hi ngu vbweta gu tiyiswa. Khu kharato, gu vbwetega hi hidzimeleya maKristo ma vidzidwego hi bwe hi ma embeya gu khethu ha gu vbweta giphaso.

9. Libhuku la Ndzimo 41:3 ni 94:19 la gu hi tiyisa kharini?

⁹ Lomba giphaso ga Jehovha. Ha gu ba hi si dzipwi gwadi ngudzungudzu ha gu ba hi dwala, si nga hi garadzeya gu pimisa silo nya sadi. Kha nga olu Jehovha a gu mba hi duseya madwali olu, uye a gu hi thaveleya a bwe a hi ninga tshivba hi yi vbwetago gasi gu timiseya. (Leri Ndzimo 41:3; 94:19.) Khu giyeyedzo, uye a nga kutsa vandriyathu gu va ta hi phasa khu mithumo nyo khaguri ndrangani mwendro gu vaya hi rengeya siloso bazarituno. Uye a nga kutsa vandriyathu gu vata gombeya ni ethu. Mwendro a nga hi phasa gu dundruga malito nyo tiyise ma gomogo omu nya Lito laye, nya nga gitumbiso nya womi nyo vbeleye nya mbana wuvi ni madwali hi na wu manago mafuni nya maphya. — Rom. 15:4.

10. Khu ginani Isang a nga mba simama na vbede tshivba hwane nya gu emisane ni mhango yile?

¹⁰ Isang, a vbanyago Nigéria a di manana ni mhango yi nga mu khuyuseya sivbango. Dhogodheya a di mu embeya gu khuye, gima kha nga gimbiya gambe. Isang a di khuye: “Nyi di vbisega monyoni nigu hefemulo wangu wu di khuvegide.” Ganiolu, ina uye simamide na khuvegide? Ahihi! Ginani gi mu phasidego? Isang wari khuye: “Eni ni mwangadzu wangu gima kha ha ema gu gombeya ga Jehovha ni gu hevbula Lito laye. Nigu, hi di dzi emisede gu bonga khu satshavbo silo nya sadi hi gu naso gupata ni gutumba nya womi nyo pindruge hi na wu manago mafuni nya maphya.”

11. Cindy a si kodzide kharini gu mana gutsaka tepo a nga ba a dwala ngudzu?

¹¹ Cindy, a vbanyago México a di embedwa khu dhogodheya gu pwani a na ni madwali ma na mu songago. Ginani a giridego gasi gu timiseya? Tepo a nga ba a thumwa madwali yaya, a di dzivegeya misuwo nya gu tshumayele tshigu ni tshigu. Uye a di lova khuye: “Esi si nyi phaside gu vega gupima avba ga vambe vathu nasiri avba nya madwali yangu mwendro sirujiya nyi nga ba nyi giridwe. Nyi di dzi vegeya makungo nyo kheni, nya gu bhula ni vadhogodheya, nyo hadzi gu va wudzisa khu vandrangani gwawe. Khavbovbo, nyi va wudzisa gu kheni khu ginani va hathidego thumo wowu nyo garadze. Khu hwane nya isoso, si nyi vbevbugede guti mahungu nyi nga ma thumisago gasi gu kuha myonyo yawe. Gutala mya avo va di khavo, si ngu kala gu mudwali a hi wudzisa gu khuye: ‘U wadi gani?’ Nigu, gutala nya avo va nyi bongide khu gu khatala nyi va yeyedzidego. Vambe va di bwe va nyi ninga dzinumeri dzawe nya telefone. Eni nyi di gu dziti gu kheni Jehovha a na nyi phasa gu timiseya ndrani nya tepo yeyi nyo garadze. Nigu uye a nyi ningide gutsaka  khu ndziya nyi nga ba nya sa yi vireya.” — Mav. 15:15.

12-13. Ava va dwalago, va nga si kodza kharini gu patega thumoni nyo tshumayele nigu isoso si nga resa mihandro muni?

¹² Ava va dwalago adzina va nga dzipwa na va vbede tshivba kholu va gu mba kodza gu gira nya singi thumoni wa Jehovha. Ambari ulolo, nya vangi va ngu vbwetedzeya dzindziya nya gu tshumayele. Laura, ndriyathu moyo nya nyamayi wa Estados Unidos vbedzide 37 myaga na gu lade ndrani nya mutshini wu nga ba wu mu phasa gu dagata. Uye a di gu tshaniseka gambe khu cancer nigu giride sirujiya dzitepo nya dzingi, uye a diri ni gigaradzo gambe nya lidowo. Ganiolu, ambari olu a nga ba ari ni satshavbo sigaradzo sesi, uye gima kha ema gu tshumayela. Uye tshumayede vadhogodheya ni vambe va nga ba va hongola gaya gwaye. Si reside mihandro muni? Uye phaside 17 vathu gu hevbula lisine maningano ni Jehovha. *

¹³ Ricardo, lidhota nyo khaguri la França, li ningide mawonelo nya yadi ava va gu mba si kodza gu khuga khu ndrangani ni ava va khalago avba gu khathaledwago vadwali. “Nyi di ganeya kheni avo va yede gu vega mabhuku yathu ga wulanga nya gu vathu va si kodza gu ma wona. Vathu va gu vbindra khu vbale, va na ma wona khu kharato va vbweta guti gilogyo. Esi si nga kutsa vandriyathu va si si kodzigo gu tshumayela khu ndranga ni ndranga.” Ava va si si kodzigo gu khuga khu ndrangani, va nga tshumayela khu gu thumisa madangaliya ni telefone.

14. Dhavhidhe a hi ningide giyeyedzo muni nyo hlamadzise?

¹⁴ Gu na ni sighelo nya singi si nga hi girago hi si mani malungelo hi ma vbwetago thumoni wa Jehovha. Khu giyeyedzo, gu dandra khu tanga, madwali mwendro simbe siemo. Ha gu ba hi romo ga giemo gegi hi nga hevbula khu giyeyedzo gya Pfhumu Dhavhidhe. Dhavhidhe a di gu vbweta ngudzu gu vbaha tempele ya Nungungulu. Ganiolu, Jehovha a di hatha mumbe muthu gasi gu gira isoso. Dhavhidhe phasedzede oyu a hathidwego gasi gu gira thumo wowu khu gu ningeya ouro ni parata nya yingi ngudzu gasi gu phasedzeya projeto yeyi. Khu lisine, Dhavhidhe giyeyedzo nya gyadi gwathu. — 2 Sam. 7:12, 13; 1 Dzik. 29:1, 3-5.

15. Hugues a si kodzide kharini gupala gu vbeya tshivba?

¹⁵ Hugues, ndriyathu moyo wa França si lombide gu a ema gu thuma kha nga lidhota khu kotani nya madwali nigu a di si si kodzi ni gu gira silo nya sidugwana ndrangani. Uye a di khuye: “Gupheyani nyi dzipwide na nyi si phasi gilo nyi bwe nyi vbeya tshivba. Ganiolu, khu gu gimbiya nya tepo nyi si wonide na siri ni lisima gu mba garadzega khu silo nyi si si kodzigo gu gira. Khu  kharato, nyi si kodzide gutsaka khesi nyi nga ba nyi si kodza gu gira thumoni wa Jehovha. Nyi dzi emisede gu mba tsukula. Gufana ni Gidhiyoni ni masotshwa yaye nya 300, vatshavbo va di garade. Khu kharato, aneni nyi na simama gu dwana.” — Val. 8:4.

16. Ginani hi nga gi hevbulago khu giyeyedzo nya dzingilozi?

¹⁶ Dzingilozi nyo tumbege giyeyedzo nya gyadi gwathu. Khu giyeyedzo, Jehovha lombide gu dzingilozi dzi ningeya mawonelo maningano ni edzi a nga kanganyiswago khidzo Pfhumu Akabi. Dzingilozi nya dzingi dzi ningede mawonelo yadzo. Ganiolu, Nungungulu a di hatha ngilozi mweyo basi a bwe a yi embeya gu khuye, mawonelo yayo khyadi ngudzu. (1 Dzipf. 22:19-22) Ina dzimbe dzingilozi nyo tumbege dzi vbede tshivba adzina dzi pimisa gu khidzo: ‘Khu ginani nyi vbedzidego tepo yangu khu gu ningeya mawonelo?’ Khu lisine ne. Dzingilozi dzi ngu dzi vega vbavbatshi nigu idzo dza gu vbweta gu khidzo wudhumo watshavbo wu hongola ga Jehovha. — Val. 13:16-18; Gutu. 19:10.

17. Ginani hi yedego gu gira ha gu tshuka hi dzipwa na hi si phasi gilo khu gu ba na ha sa hakha malungelo hi nga ba hi ma vbweta thumoni wa Jehovha?

¹⁷ Dundruga gu khuwe lithomo nya likhongolo hi nga manegago nalo, gu khala mweyo nya Dzifakazi dza Jehovha ni gu tshumayela maningani ni Mufumo waye. Malungelo ma guta ma hongola, ganiolu, ayo kha ma hi giri hi khala vathu nyo hathege ga Jehovha. Ha gu dzi vega vbavbatshi hi na khala vathu nyo hathege ga Jehovha ni ga vandriyathu. Khu kharato, lomba giphaso ga Jehovha gasi u simama gu khala muthu nyo dzi vege vbavbatshi. Dundrugeya khu satshavbo siyeyedzo nya sadi si gomgo omu nya Bhibhiliya nya sithumi sa Jehovha si dzi vegidego vbavbatshi. Khu kharato, thuma ni vandriyathu khavba u nga si kodzago khavbo, ganiolu, na si gu khugeya monyoni. — Ndzi. 138:6; 1 Ped. 5:5.

18-19. U nga mana kharini gutsaka thumoni gwago nyo tshumayele ambari abari gu vathu va gipandreni gwago va gu wonega khatsi kha va ma tsakeyi mahungu nya yadi?

¹⁸ Ina dzimbe dzitepo u ngu dzipwa na wu vbede tshivba khu gu vathu va gipandreni gwago va wonega khatsi kha va ma tsakeyi mahungu nya yadi mwendro kha wu tali gu va mana ndrangani?  Ndrani nya giemo gyogyo hi nga simama kharini na hi tsakide? Mawonelo nyo khaguri ma nga hi phasago momo omu nya kwadru: “ Dzindziya nyo tshukwadzise khidzo thumo wago nyo tshumayele.” Si na ni lisima gambe gu manega ni mawonelo nya yadi khu thumo nyo tshumayele. Sa gu thula ginani isoso?

¹⁹ Dundruga gu khuwe gighelo gi hi girago hi tshumayela gu tivisa lina la Nungungulu, hi bwe hi bhuleya vathu maningano ni Mufumo waye. Jesu a si vegide guagani gu khuye vadugwana va nga hadzi gu mu landreya. (Mat. 7:13, 14) Ha gu ba hi romo thumoni nyo tshumayele hi na ni lithomo nya gu thume gumogo ni Jehovha, Jesu ni dzingilozi. (Mat. 28:19, 20; 1 Kor. 3:9; Gutu. 14:6, 7) Jehovha a ngu va wona ava va vbwetago gu mu thumeya. (Joh. 6:44) Khu kharato, muthu a gu mba engiseya mahungu yathu ga tepo yeyi, adzina ga limbe litshigu a nata engiseya.

20. Ginani egi Jeremiya 20:8, 9 a hi hevbudzago maningano ni gu pala gu vbeya tshivba?

²⁰ Hi nga hevbula nya singi ga muprofeti Jeremiya. Uye rumedwe guya thumeya ga gipandre nyo garadze ngudzu. Vathu va di gu mu hega va bwe va mu tshanisa “matshigu yatshavbo.” (Leri Jeremiya 20:8, 9.) Ga tepo nyo khaguri a di vbede ngudzu tshivba nyo bwe a vbweta ni gu ema gu tshumyela. Ganiolu, uye kha gira isoso. Khu ginani? “Magana ya PFHUMU Nungungulu” ma diri monyoni ga Jeremiya. Khu kharato, kha si kodza gu ma segeya. Anethu hi nga fana naye ha gu hevbula Lito la Nungungulu tshigu ni tshigu hi bwe hi dundrugeya khesi hi si hevbulago. Ha gu gira isoso, hi na mana gutsaka thumoni nyo tshumayele nigu vathu nya vangi va nga hi engiseya.  — Jer. 15:16.

21. Hi nga si kodza kharini gu pala gu vbeya tshivba?

²¹ Deborah a khumbugidwego gupheyani nya ndrima yeyi ganede gu khuye: “Gu vbeya tshivba i naphwi wu thumiswago khu Sathane.” Ganiolu, Jehovha na ni tshivba gu vbindra Sathane ni mi naphwi yaye. Khu kharato, wa gu dzipwa na wu vbede tshivba, gombeya ga Jehovha gasi a gu phasa. Uye a na gu phasa gu emisana ni gu mba vbeleya gwago ni gu dzipwa khatsi kha wu phasi gilo. A na gu phasa wa gu ba u dwala. A gu phasa gu manega ni mawonelo nya yadi khu malungelo thumoni wa Jehovha. A bwe a gu phasa gu manega ni mawonelo nya yadi khu thumo wago nyo tshumayele. Gombeya ga Papayi wago nya lihaladzo u bwe u mu embeya edzi u dzipwago khidzo. Khu gu phaswa khuye, u na si kodza gu pala gu vbeya tshivba.