1. Zvini zvi nga humelelako loku hi mbhelile ntamu?

SIKU ni siku hi kumana ni zvikarato hi tlhela hi maha zvontlhe hi zvi kotako kasi ku zvi timisela. Kanilezvi, wa zvi tiva khwatsi ku zva karata a ku lwisana ni zvikarato loku hi mbhelile ntamu. Hikwalaho, a ku mbhela ntamu, i khamba gi nga hi yivelako litsako, kutiya-hlanha, ni kutsumba. Mavingu 24:10 i wula lezvi: “Loku wena u rereka sikwini ga khombo, a ntamu wa wena wu tsongwani.” Hi zvezvo futsi, loku hi mbhelile ntamu a hi nge zvi koti a ku lwisana khwatsi ni zvikarato hi kumanako nazvo.

2. Zvini zvi nga hi mbhetako ntamu? Zvini hi to wulawula hi zvona ka ndzima leyi?

² Hi nga mbhela ntamu hi zvilo zvo tala, zvo kota zvihoxo zva hina, mababyi, ni lezvi hi zvi tsandzekako ku maha. Zvi nga patsa ku nga kumi ciavelo hi ci xuvako nguvhu lomu hlengeletanweni ya Jehovha kutani ku chumayela lomu a vanhu va kona va kalako va nga khatali. Ka ndzima leyi, hi ta wulawula hi zvilo zvo kari hi nga mahako loku hi mbhela ntamu.

3. Zvini zvi nga hi vhunako loku hi mbhela ntamu hi kota ya zvihoxo zva hina?

³ Zva olova a ku hi mbhela ntamu hi kota ya zvihoxo zva hina ni lezvi hi zvi tsandzekako ku maha. Lezvo zvi nga maha ku hi ti byela lezvi: ‘Mina a ndzi wa ku nghena misaveni yiswa ya Jehovha!’ A ku ti wonisa lezvo zvi ni mhango ya hombe nguvhu. Makunu, hi fanele ku ti zwisa kuyini hi zvihoxo zva hina? A Bhibhiliya gi komba lezvaku ahandle ka Jesu Kristu, a vanhu “vontlhe va wonhile”. (Rom. 3:23) Hambulezvo, Jehovha a nga tshameli ku hi xopaxopa zvihoxo kutani ku rindzela a ku hiva vo mbhelela. Wa zvi  wona lezvi zvi hi karatelisako zvona a ku maha zva zvi nene ni ku hlula cikarato ca ku ti kona ha hoce. Hikwalaho, i Papayi wa lirandzo, loyi a lavako ku hi vhuna. I na ni lihlazva-mbilu niku i tshama a longile ku hi vhuna. — Rom. 7:18, 19.

4-5. Zvini lezvi 1 Johani 3:19, 20 a zvi wulako, lezvi zvi vhunileko Dércia na Mariya lezvaku va nga mbheli ntamu?

⁴ Wona cikombiso ca Dércia na Mariya. * A cikhati leci Dércia a nga hi n’wanana, laha kaya kabye va wa mu mahisa ku khwatsi a nga vhuni nchumu. Zvi wa kala nguvhu a ku va mu dzundza. Hikwalaho, laha a nga kula, i no ti wona na a nga vhuni nchumu. Loku a maha cihoxwana co kari, hambu cova citsongwani nguvhu, i wa ti wona na a hi cilo leco. Mariya yenawu i kumene ni ciyimo leco. A maxaka yakwe ma wa mu chepeta nguvhu. Lezvo zvi mahile ku a tshamela ku ti wona na a nga vhuni nchumu. Hambu andzhako ka loku a bhabhatisilwe, i wa tizwa na a nga ringanelwi hi kuva nandza ga Jehovha!

⁵ Hambulezvo, a vamakabye lava va vambiri, a va tsikangi ku tirela Jehovha. Hikuyini? A ku na cin’wani ci nga va vhuna, va wo chulula timbilu tabye ka Jehovha hi mukhongelo, va mu byela zvontlhe va ti zwisako zvona. (Lis. 55:22) Va no zvi zwisisa lezvaku Jehovha, a Papayi wa hina wa lirandzo, wa zvi tiva ku a zvilo zvo biha lezvi zvi hi humeleleko zvi nga hi maha hi tizwa na hi nga vhuni nchumu. Wa ma wona a matshamela ya ma nene ma nga timbilwini ta hina, lawa ya ku kuzvilava hambu hina venyi ne a hi ma woni.— Lera 1 Johani 3:19, 20.

6. Zvini zvi nga humelelako wokari loku a phinda ciwonho leci a ci mahileko kale?

⁶ A wokari a kululako a n’watseka kasi ku hlula hanyela go kari go biha gi zimileko mitsu, a nga tshuka a retemuka a phinda ciwonho leco, a guma a mbhela ntamu. Hi lisine, a zvi bihangi a ku tizwa nandzu loku hi mahile ciwonho co kari. (2 Kor. 7:10) Hambulezvo, a hi faneli ku tizwa nandzu wo hundzeleta, hi ti lamula, hi ti kona ha hoce, hi ti byela lezvi: ‘Mina ndzi muwonhi wa hombe ka vontlhe. Jehovha a nga ta tshuka a ndzi tsetselela.’ Lezvo a hi lisine niku zvi nga hi maha hi tsika ku tirela Jehovha. Alakanya lezvi hi nga lera ka Mavingu 24:10, zvaku a ntamu wa hina wu tava wutsongwani loku hi rerekile. Leci u nga mahako, kuya ka Jehovha hi mukhongelo uya kombela ku a ku tsetselela. (Isa. 1:18) Loku Jehovha a wona lezvaku wa ti sola hi mbilu yontlhe niku wa ti karatela ku cica, i ta ku tsetselela. Ahandle ka lezvo, byela madhota. Ma ta ku vhuna hi lihlazva-mbilu, u vhuxa wuxaka ga wena na Jehovha.— Jak. 5:14, 15.

7. Hikuyini hi nga faneliko ku mbhela ntamu loku hilwa ni gome go kari?

⁷ A dhota go kari ga le França ga ku hi Jean-Luc, gi wula lezvi ka lava va lwako ni gome go  kari: “A ka Jehovha, a munhu wo lulama a hi loyi a nga tshukiko a wonha; kanilezvi hi loyi a ti solako zviwonho zvakwe a tlhela a maha zvontlhe a zvi kotako kasi a cica.” (Rom. 7:21-25) Makunu, loku ulwa ni gome go kari, u nga ti koni hi wece. Hi lisine, hontlheni ha wonha. Hikwalaho, hontlheni hi lava tipswalo ta Jehovha, leti a ti kombisako hi hakhelo yo tlhatlhisa ya Jesu.— Efe. 1:7; 1 Joh. 4:10.

8. Hi mani wa ku a nga hi vhuna loku hi mbhelile ntamu?

⁸ A vamakabye va hina lomu bandleni va ta hi tiyisa! Loku hi lava ku ti phofula, va nga demba ndleve khwatsi va hi ingisela. Va nga tlhela va hi byela magezu yo tiyisa. (Mav. 12:25; 1 Tes. 5:14) A makabye wo kari wa cisati le Nigéria wa ku hi Joy, loyi a nga xaniseka hi kumbhela ntamu, i wula lezvi: “Loku ndzi wa nga vhuniwangi hi vamakabye, na zvi karatile. Lezvi a vamakabye va nga ndzi vhunisa zvona zvi ndzi tiyisekisile lezvaku Jehovha wa hlamula mikhongelo ya mina. Lezvi va ndzi maheleko kambe, zvi ndzi kombile ndlela ya ku tiyisa lava va mbhelileko ntamu.” Hambulezvo, ku ni mhaka hi nga faneliko ku yi rivala. A hi contlhe cikhati a vamakabye va hina va to zvi tiva loku hi lava ku tiyisiwa. Hikwalaho, kuzvilava zvi ta lava ku hi ranga hi hina hi tshinelela makabye a buvhileko hi tlhelo ga moya hi ti tlhatlha cifuva, hi kombela ku a hi vhuna.

9. A Lisimu 41:3 ni 94:19 li hi tiyisisa kuyini?

⁹ Kombela Jehovha kasi a ku vhuna. Loku hi nga tizwi khwatsi, nguvhunguvhu loku hi babya hi cikhati co leha, zvi nga tshuka zvi hi karatela ku wona zvilo hi ndlela ya yi nene. Hambu lezvi Jehovha a nga hi hanyisiko hi cihlamaliso zvezvi, wa hi chavelela niku a nga hi nyika ntamu wu lavekako kasi hi zvi kota ku timisela. (Lera Lisimu 41:3; 94:19.) Hi cikombiso, kuzvilava a nga kuca vamakabye vata laha kaya va ta hi mahela mitiro yo kari kutani kuya hi xavela zvokari merkadho. A nga tlhela a va kuca ku va khongela na hina. A nga hi alakanyisa mitsalo yo chavelela, yo kota leyi yi wulawulako hi misava yiswa, lomu hi to hanya na hi mbhelele, na hi nga ha babyi ne na hi nga ha xaniseki.— Rom. 15:4.

10. Cini ci nga vhuna Isang laha a nga mbhelile ntamu?

¹⁰ A makabye wo kari wa le Nigéria wa ku hi Isang, i no kumana ni mhango ya hombe nguvhu a limala, a nga ha zvi koti ku famba. A dhokodhela wakwe i no mu byela ku a nga ta ha famba. I wula lezvi: “Ndzi no mbhela ntamu, ndziku hohlo.” Ku ngava lezvaku Isang i karatekele magumo? Ahihi! Makunu cini ci nga mu nyika ntamu? I tlhamusela aku: “Mina ni sati wa mina hi wa tshama hi ku khongela ka Jehovha niku gondza Mhaka yakwe. Hi wa ti karatela ku tshama hi ku banga makatekwa lawa hi nga nawo, a ku patsa ni wutomi legi Nungungulu a hi tsumbisako misaveni yiswa.”

11. Cindy i li kumisile kuyini litsako a cikhati a nga babya?

¹¹ Cindy, a hanyako le México, i no khomiwa mababyi ya hombe ya ku ma wa ta mu daya. Zvini a nga maha kasi a zvi kota ku timisela? Laha a nga kari a tiriwa, i no ti vekela mixuvo ya ku chumayela siku ni siku. I tsalile lezvi: “Lezvo zvi ndzi vhunile ku veka kupima ka van’wani na ku nga hi ka operasawu legi ndzi nga mahiwa, kubayisa ndzi nga kuzwa kutani mababyi ya kona. Ndzi wa zvi mahisa lezvi: Loku ndzi bhula ni vadhokodhela kutani va enfermeiro, ndzi wa va wutisa a kuvhuka ka mingango yabye. Ndzi guma ndzi va wutisa ku hi kuyini va nga hlawula ku maha a ntiro lowu wo karata. Lezvo zvi wa ndzi vhuna ku tiva lezvi zvi nga wa ta khumba timbilu tabye. A votala va wulile ku zva kala ku a mubabyi a wutisa kuvhuka kabye ni mingango yakwe; a van’wani va tlhelile va bonga lezvi ndzi nga kombisa kukhatala hi vona. A vokari va zile va ndzi leletela lomu va tshamako kona kutani ku ndzi nyika tinumero tabye. Hi lisine, ndzeni ka cikhati leco ca zvikarato wutomini ga mina, Jehovha i ndzi nyikile litsako la hombe nguvhu la ku tlhela ndzi ti hlamala!”— Mav. 15:15.

12-13. A vokari va babyako ni vakhosaheleko va chumayelisa kuyini niku mabhindzu muni va ma kumako?

 ¹² Lava va babyako va nga mbhela ntamu hi kota ya lezvi va nga chumayeliko kota lezvi va nga zvi lavisa zvona. Hambulezvo, a votala va kumile tindlela ta ku simama va chumayela. A makabye wo kari le Estados Unidos wa ku hi Laurel, zvi bohile ku a nga fambafambi hi 37 wa malembe hi lezvi a nga faselwe ka muchini wokari wu nga mu vhuna ku hefemula. I xanisilwe hi cancro, ni mababyi man’wani yo kala muri lomu ka cikhumba cakwe, a tlhela a mahiwa operasawu makhati yo tala. Kanilezvi, hambu a zvikarato lezvo zvo tshisa, a zvi mu nyimisangi ku chumayela. I wa chumayela va enfermeiro ni van’wani va ngata va ta mu khatalela laha kaya kakwe. Give gihi wuyelo ga kona? I vhunile a 17 wa vanhu, hi wutsongwani ga kona, lezvaku va sangula ku tirela Jehovha! *

¹³ A dhota go kari le França ga ku hi Richard, gi nyika mawonela lawa ka lava va kalako va nga suki laha kaya hi kota ya mababyi kutani va nga ka matshamu ya ku hlayisa vakhosaheleko, i te: “Zva vhuna nguvhu a ku va veka mabhuku ni marevhista yo kari laha kubaseni. Lava va to ma wona va nga tshuka va navela ku tiva zvokari, mu se sangula mabhulo. A mabhulo lawo ma nga va tiyisa nguvhu a vamakabye va hina zvi nga kotekiko ku va famba va chumayela.” A vamakabye lavo va nga chumayela kambe hi telefone ni mapapilo.

14. Cikombiso muni ca ci nene leci Dhavhidha a hi vekeleko?

¹⁴ Hi kota ya tanga, mababyi, kutani zvin’wani, hi nga tshuka hi nga ringanelwi hi ciavelo cokari lomu bandleni kutani lomu cipandzeni. Mhakeni leyi, hi nga gondza ka cikombiso ca Hosi Dhavhidha. Laha a nga byeliwa lezvaku a hi yena a nga hlawulilwe kasi ku mu akela tempeli Nungungulu — a ntiro a nga wu lava nguvhu— i no maha zvontlhe a nga zvi kota kasi ku seketela loyi a nga hlawulilwe hi Nungungulu kasi a maha ntiro lowo. I zile a humesa ni zvilo zvo tala nguvhu hi kuzvirandza a nyikela kasi ku seketela a ntiro lowo. Zvi ngo yini a ku hi pimanyisa cikombiso leci ca ci nene ca Dhavhidha ke?— 2 Sam. 7:12, 13; 1 Kro. 29:1, 3-5.

15. Makabye Hugues i ci hlulisile kuyini a cikarato ca ku mbhela ntamu?

¹⁵ Makabye Hugues wa le França, i no nyima ku tira kota dhota hi kota ya mababyi, lawa ma nga mu tsandzekisa ni ku maha mitiro ya yitsongwani ya laha kaya. I tsalile lezvi: “Kusanguleni, ndzi no tizwa na ndzi nga vhuni nchumu ndzi tlhela ndzi mbhela ntamu. Kanilezvi hi kufamba ka cikhati, ndzi no wona ku i chukwana ndzi tsika ku tshama hi ku rila hi kota ya lezvi ndzi zvi tsandzekako ku maha. Lezvo zvi ndzi vhunile ku  kuma litsako ka zvezvi ndzi nga zvi kota ku maha ntirweni wa Jehovha. Laha ndzi nga kona, ndzi ti yimisele ku simama ku timisela. Ndzi ta simama kulwa, a ku fana na Gidheyoni ni masochwa yakwe ya 300, lava vontlhe va nga karele!”— Vala. 8:4.

16. Zvini hi nga gondzako ka cikombiso ca tingilozi?

¹⁶ A tingilozi to tsumbeka ti hi vekela cikombiso ci nene. Laha Ahabhi a nga kari a fuma, Jehovha i no ramba tingilozi kasi ti nyika mawonela ya ku kalavela hosi leyo yo biha. A tingilozi to tala ti no nyika mawonela ya tona. Jehovha i no hlawula mawonela ya ngilozi yo kari, aku a mawonela ya yona ma ta tira khwatsi. (1 Tih. 22:19-22) Ku ngava lezvaku a tingilozi leti tin’wani to tsumbeka ti swirekile ke, kuzvilava ti ti byela lezvi: ‘Ko ndzi wa buvhela yini hi ku nyika mawonela?’ Ne ni kutsongwani. A tingilozi ta ti koramisa niku ti lava ku a wudzundzo gontlhe giya ka Jehovha. — Vala. 13:16-18; Kuv. 19:10.

17. Zvini hi faneleko ku maha loku hi tizwa na hi nga vhuni nchumu hi ku kala hi nga nyikiwi ciavelo co kari hi ci navelako?

¹⁷ Tshama hi ku alakanya a thomo hi nga nago ga ku vitaniwa hi vito ga Jehovha ni ku chumayela Mufumo wakwe. A zviavelo hi nga zvi kuma hi tlhela hi zvi luza. Kanilezvi, a hi zvona zvi hi mahako hiva va lisima ka Jehovha. Leci ci mahako ku hi randziwa hi Jehovha ni vamakabye va hina, ku ti koramisa. Hikwalaho, kombela Jehovha lezvaku a ku vhuna ku u simama kuva munhu wo ti koramisa. Ehleketa hi cikombiso ci nene ca vanhu vo ti koramisa va kumbukiwako lomu ka Mhaka ya Nungungulu. Maha ni cihi u ci kotako u tirela vamakabye va wena hi mbilu yontlhe. — Lis. 138:6; 1 Ped. 5:5.

18-19. U nga yi kumisa kuyini litsako kuchumayeleni hambu loku zvi ku khwatsi lomu u chumayelako kona a ku bhindzuli?

¹⁸ Wa tshuka u mbhela ntamu hi lezvi a vanhu va lomu u chumayelako kona va nga khataliko kutani hi ku kala u nga va kumi lomu mitini? Ka ciyimo leco, zvini hi nga mahako kasi ku simama hi tsaka kutani ku engetela litsako la hina ke? A mawonela yo kari ya ma nene u nga ma kuma ka kwadru, “ Ndlela yo kuma litsako kuchumayeleni”. A cin’wani kuva ni mawonela ma nene hi ntiro wa kuchumayela. Lezvo zvi patsa yini?

¹⁹ Alakanya ku a kungo ga hina ku vhuna vanhu lezvaku va tiva vito ga Nungungulu ni Mufumo wakwe. Phela Jesu a nga fihlangi, i te vatsongwani  va nga wa ta kuma ndlela yi yako wutomini. (Mat. 7:13, 14) A cin’wani kambe, loku hi hi kuchumayeleni, hi ni thomo ga ku tira na Jehovha, na Jesu, ni tingilozi. (Mat. 28:19, 20; 1 Kor. 3:9; Kuv. 14:6, 7) Jehovha i lavetela lava va xuvako ku mu tirela. (Joh. 6:44) Hikwalaho, loku a munhu a nga vhumeli ka khati legi, kuzvilava i ta ingisela ka khati le’ gin’wani hi to mu endzela.

20. Hi nga gondza yini ka Jeremia 20:8, 9 xungetano hi ku hlula kumbhela ntamu?

²⁰ Hi nga gondza zvin’wani ka muphrofeti Jeremiya. A muphrofeti loyi i wa rumilwe ku tira ka simu go nonoha nguvhu. ‘Siku gontlhe’ a vanhu va wo mu hleka ni ku mu rukatela. (Lera Jeremia 20:8, 9.) Ka cikhati co kari, i no mbhela ntamu laha ka kuza a lava ni ku tsika ku chumayela. A ya ma nene hi ku a nga zvi tsikangi. Hikuyini? Hakuva mbilwini ya Jeremiya, a mhaka ya Jehovha yi wa ‘fanana ni ndzilo wu vhurako.’ Ni ka hinawu zvi mahisa zvezvo loku hi tata maalakanyo ni mbilu ya hina hi Mhaka ya Jehovha. Lezvo zvi komba lezvaku zva lisima a ku hi simama ku lera Bhibhiliya siku ni siku hi tlhela hi ehleketa hi lezvi hi gondzako. Loku hi maha lezvo, a litsako la hina li nga engetela, ni ntiro wa hina wa ku chumayela wu nga tshuka wu pswala mihandzu. — Jer. 15:16.

21. Hi yihi ndlela ya ku hlula cikarato ca ku mbhela ntamu?

²¹ Déricia, hi mu kumbukileko kusanguleni, i wula lezvi: “A ku mbhela ntamu, cibhamu ca ntamu nguvhu leci Sathani a ci tirisako kasi ku hi vhukela hi cona.” Kanilezvi, a zvibhamu zva Sathani a zvi lungi ka Jehovha Nungungulu. Hikwalaho, loku u mbhela ntamu, ku ngava hi ni cihi cigelo, kombela Jehovha lezvaku a ku vhuna. I ta ku vhuna ku u lwisana ni zvihoxo zva wena ni gome, a ku vhuna ni loku u babya. I ta ku vhuna ku uva ni mawonela ma nene hi zviavelo lomu hlengeletanweni a tlhela a ku vhuna ku uva ni mawonela ma nene hi ntirweni wa wena wa kuchumayela. A ca hombe ka zvontlhe, chulula mbilu ya wena ka Papayi wa wena wa le tilweni. Handle ko kanakana, u nga zvi kota ku hlula cikarato ca ku mbhela ntamu, hi ku vhuniwa hi Jehovha.