1. ¿Bin ya xjuʼ ya xkʼot ta jtojoltik teme ya xchebaj koʼtantike?

TA JUJUN kʼajkʼal ya jpastik tulan ta sitintayel te jwokoltik. Pero kʼax wokolxan ta sitintayel ya kaʼiytik te kʼalal chebajem koʼtantike, melel ya xchʼay te smukʼul koʼtantik, te yip koʼtantik sok te sbujtsʼ koʼtantik te ya xtuun kuʼuntik ta sitintayel te jwokoltike. Jich bitʼil ya yal te Proverbios 24:10: «Teme ya xpehcʼaj awoʼtan te cʼalal ay awocol, mayuc bayel awip».

2. 1) ¿Bintik-a te ya xjuʼ ya xchebaj koʼtantik yuʼune? 2) ¿Bin ya kilbeytik skʼoplal ta artikulo ini?

² Ay bayal te bintik ya xjuʼ ya schebajtes koʼtantike. Jich bitʼil te jmulawilotik, bayal banti ya xchʼayotik sok ya stsakotik chamel o jaʼnix jich teme ma xkichʼtik akʼbeyel jun aʼtelil te ya jkʼan ya jpastik ta stojol te Jehová sok teme ya jcholtik skʼop Dios ta jun territorio te maʼyuk machʼa ya skʼane. Ta artikulo ini, yame kiltik bin ya xjuʼ ya jpastik te kʼalal ya xchebaj koʼtantike.

3. ¿Bin ya skoltayotik yuʼun ma jaʼuk ya xbajt ta koʼtantik te bitʼil jmulawilotike?

³ Teme jaʼ ya xbajt ta koʼtantik te bitʼil jmulawilotik sok te ya xchʼayotike, ya xjuʼ te kʼax ma lek ya kaʼiy jbatik yuʼun sok yaniwan jkuytik te ma skʼan Jehová te ya xkuxinotik ta achʼ balumilale. Teme jich ya jnoptik-abi ya xjuʼ bayal ya yutsʼinotik. ¿Bin ya skoltayotik yuʼun ma jichuk ya kaʼiy jbatik? Melelnix-a te jpisiltik jmulawilotik, ma jichukotik bitʼil te Jesucristoe (Rom. 3:23). Pero te Jehová ma jaʼuk baem ta yoʼtan yilel te banti ya xchʼayotike sok maba ya smaliy te tojukotike. Jaʼ jtul Tatil te kʼuxotik ta yoʼtan, te ya skʼan ya skoltayotik sok te ma x-ilin ta ora. Ya yil te ya jpastik tulan ta spasel te bintik lek sok ya yil te bintik ma xjuʼ kuʼuntik spasele, jich yuʼun ya skʼan ya skoltayotik (Rom. 7:18, 19).

4, 5. ¿Bin-utʼil koltayotik chaʼtul ermanaetik te bin ya yal te 1 Juan 3:19, 20, te kʼalal chebaj yoʼtanike?

 ⁴ Akʼa kiltik te bin kʼax ta skuxlejal te Deborah sok te María. * Te kʼalal chʼinto-a te Deborah, maba kʼux aʼiyot yuʼun te sfamiliae sok maʼyuk lek albot tʼujbil kʼopetik. Ta swenta-abi kʼax pekʼel la yaʼiy sba sok maʼyuk skʼoplal la yaʼiy sba. Te kʼalal ay banti ya xchʼay jtebuke, jich ya yaʼiy te jkʼaxel ma xtuune. Jichnix kʼax ta stojol-euk te Mariae. Kʼax bayal pejkʼanbot skʼoplal yuʼun te sfamilia te jich la yaʼiy sba te jkʼaxel ma xtuune. Te kʼalal yichʼojix jaʼ-ae, jich la yaʼiy sba te ma snujpʼuk te testigo yuʼun Jehová ya yichʼ albeyele.

⁵ Manchukme jich la yaʼiy sbaik te ermanaetik-abi, maba la yijkitayik te abatinel ta stojol te Jehovae. Jun te bin koltayotik yuʼun, jaʼ te la yakʼbeyik ta stojol Jehová te swokolik te kʼalal la spasik orasion sok spisil yoʼtanik (Sal. 55:22). Kʼot ta yoʼtanik te ya snaʼ te jTatik te ay ta chʼulchan te ya xjuʼ ya yutsʼinotik te bintik kʼaxem ta jkuxlejaltike. Jaʼnix jich ya yil te lekil taleliletik kuʼuntik, manchukme ay ma jtatik ta ilel te joʼotike (kʼopona 1 Juan 3:19, 20).

6. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya yaʼiy sba te machʼa ya schaʼpas te bin ma lek te yijkitayojix spasel-ae?

⁶ Teme ay machʼa yak ta spasel tulan ta yijkitayel jun bisio, yaniwan xjuʼ xchebaj yoʼtan teme ya xyal ta spasel yan buelta. Teme ay ya xyalotik ta spasel mulile, stalel te ma lek ya kaʼiy jbatik yuʼune (2 Cor. 7:10). Pero mame skʼan te jkʼaxel ya kaʼiytik te ma lekotike sok te jich ya jnoptik: «Jkʼaxel ma xtuunon; sok maʼyuk bin-ora ya spasbon perdon te Jehovae». Jkʼaxel ma lek te jich ya jnoptike, melel ya xjuʼ ya kijkitaytik te Jehovae. Jaʼnix jich, julukme ta koʼtantik te bin ya yal te Proverbios 24:10: teme ya xchebaj koʼtantik, mame ayuk bayal kiptik. Jaʼ lek te «ya jchahpantic te cʼop» sok te Jehová te kʼalal ya jkʼanbeytik perdone (Is. 1:18). Jichme ya yil te jsujtesojix koʼtantik ta smelelile sok jichme ya spasbotik perdon. Yanxan te bin ya xjuʼ ya jpastik, jaʼ te ya xkʼopojotik sok te ansianoetik, jaʼik te machʼatik ya xjuʼ ya skoltayotik sok yutsil yoʼtanik yuʼun jich lek ya yilotik yan buelta te Jehová (Sant. 5:14, 15).

7. ¿Bin yuʼun ma skʼan ya xchebaj koʼtantik teme yakotik ta spasel tulan ta spasel te bin leke?

⁷ Jtul ansiano ta Francia te Jean-Luc sbiile, jich ya yal ta stojolik te machʼatik yakik ta spasel tulan ta spasel te bin leke: «Te tojil ants winik ta sit te Jehová, ma jaʼuk te machʼa jkʼaxel ma xchʼaye, jaʼ te machʼa ya smel yoʼtan yuʼun te bin ma lek ya spase sok te ya spas tulan te maba ya schaʼpasixe» (Rom. 7:21-25). Jich yuʼun mame jkuytik te jkʼaxel ma xjuʼ ya xtojobotike. Julukme ta koʼtantik te jpisiltik ay banti ya xchʼayotike,  pero ayukme ta koʼtantik te lek ya yilotik te Jehová ta swenta te yutsil yoʼtan sok te bitʼil la yakʼ ta lajel te sNichʼan ta jtojoltike (Efes. 1:7; 1 Juan 4:10).

8. ¿Machʼa ya xjuʼ ya jkʼanbeytik koltayel te kʼalal ya jkʼantik smukʼul koʼtantike?

⁸ Te kʼalal ya jkʼantik smukʼul koʼtantik, ya xjuʼ ya jkʼanbeytik te kermanotaktik te pajal schʼuunel koʼtantik soke. Jaʼik te machʼatik ya schʼam yaʼiyik te bin yaʼiyel ya kaʼiy jbatik sok te ya yakʼ smukʼul koʼtantike (Prov. 12:25; 1 Tes. 5:14). Jtul ermana ta Nigeria te Joy sbiil ya schol kaʼiytik te bin spasoj te kʼalal ay ya xchebaj yoʼtane, jich ya yal: «Maʼyuk bin ya xjuʼ kuʼun spasel te manchuk ya skoltayon te kermanotake. Jich ya sutbon jkʼop te Jehová. Jaʼnix jich yakʼojbonik jnop te bin-utʼil ya skʼan ya kakʼbey smukʼul yoʼtanik-euk te machʼatik ayik ta mel-oʼtane». Ta melel, ma spisiluk-ora ya snaʼik te kermanotaktik te bin-ora ya jkʼantik smukʼul koʼtantike. Jaʼ yuʼun ayniwan joʼotiknix ya skʼan ya xbajt jletik te ermano o ermana te tulan schʼuunel yoʼtanik yuʼun ya skoltayotik.

9. ¿Bin-utʼil ya yakʼ smukʼul koʼtantik te Salmo 41:3 sok te 94:19?

⁹ Akʼa jletik te koltayel yuʼun te Jehová. Te kʼalal ayotik ta chamel ya xlaj yip te koʼtantik, kʼaxtoxan-a teme ayix bayal tiempo kichʼojtik te chamele. Ta melel, te Jehová maba ya spas milagro yuʼun ya slekubtesotik, pero ya yakʼ smukʼul koʼtantik sok ya yakʼ yip koʼtantik yuʼun ya xkujch kuʼuntik te chamele (kʼopona Salmo 41:3; 94:19). ¿Bin-utʼil ya spas? Ayniwan ya stijbey yoʼtan te ermanoetik yuʼun ya skoltayotik ta smanel te bintik ya xtuun kuʼuntik o spasel aʼtelil ta yutil jnatik. Jaʼnix jich ya xjuʼ ya stijbey yoʼtan te kermanotaktik yuʼun ya skʼopon Dios ta jtojoltik. Jaʼnix jich ya yakʼ xjul ta koʼtantik te bintik tʼujbil ya yal te sKʼope, jich bitʼil te ya xbajt jmulantik te tojil kuxlejalil ta achʼ balumilal te banti maʼyukix bintik kʼux ya kaʼiytik (Rom. 15:4).

10. ¿Bin koltayot te Isang yuʼun jkʼaxel maba chebaj yoʼtan te kʼalal la sta aksidente?

¹⁰ Te Isang te jaʼ slumal Nigeria, cham te yok skʼab te kʼalal la sta aksidente, sok albot yuʼun te doktor te maʼyuk bin-ora ya xbeenixe. Jich la yal: «Mero maʼyukix yip-a te koʼtane sok jich la kaʼiy te jkʼaxel lajemonix-ae». ¿Bin koltayot yuʼun? Jich ya yal: «Te joʼon sok te kiname, maʼyuk bin-ora la kijkitaytik ta skʼoponel te Jehová sok ta snopbeyel te sKʼope. Jaʼnix jich la kakʼ ta koʼtantik te ya kaltik wokol yuʼun spisil te bintik lek kichʼojtik akʼbeyele, jich bitʼil te ya jmaliytik te kuxlejalil ta achʼ balumilal te ya yakʼbotik te Diose».

11. ¿Bin koltayot te Cindy yuʼun maba chʼay te stseʼelil yoʼtan manchukme ay ta chamel?

¹¹ Te Cindy te ay ta nainel ta México, la yichʼ tabeyel jun chamel te ya xjuʼ ya xlaj yuʼune. ¿Bin la spas yuʼun jich kujch yuʼun te swokole? Te kʼalal yak ta yichʼel tratamiento-ae, la yakʼ ta yoʼtan te ya schol skʼop Dios ta jujun kʼajkʼal. Jich la yal: «Te kʼalal jich la jpase, jaʼ bajt ta koʼtan skoltayel te yantik ma jaʼuk te operasion sok te bin kʼux ya kaʼiye. Te kʼalal ya xkʼopojon sok te doktoretik o te enfermeroetik, ya jojkʼoybey kaʼiy teme lek ay te sfamiliaike. Patil ya jojkʼoylanbey bin yuʼun jaʼ la stsaik ta spasel te tulan aʼtelil ini. Jich ma tulanuk la kaʼiy snaʼel te bin tema ya xjuʼ ya smulanike. Bayal machʼatik la yalbon te yan ya yilik-a te ya jojkʼoy teme lek ayik te yantike, melel joʼon te ayon ta chamele, la yalbonik wokol yuʼun te jich ya jpase. Ay chaʼoxtul te la yakʼbonik sdatoik yuʼun ya xjuʼ jkʼoponik ta patil. Te jayeb kʼajkʼal jich ayon ta wokol-ae, la kaʼiy te bayal stseʼelil koʼtan la yakʼbon te Jehová, xchamnax koʼtan yuʼun» (Prov. 15:15).

12, 13. 1) ¿Bin-utʼil ya scholik skʼop Dios te ermanoetik te ayik ta chamel o te ayix yaʼbilalike? 2) ¿Bintik lek lokʼem yuʼunik-a?

 ¹² Ay ermanoetik te yoʼtanuk ya scholikxan skʼop Dios, pero ma xjuʼix yuʼunik ta skaj te ayik ta chamel o ta skaj te ayix yaʼbilalike, ta swenta-abi ya xchebaj yoʼtanik. Manchukme jich-abi, ya sleik te bin-utʼil ya scholik te skʼop Diose. Ta Estados Unidos ay jtul ermana te Laurel sbiil te ayin 37 jaʼbil ta jun makina te ya xkoltayot yuʼun ya yichʼ ikʼ. Jaʼnix jich tsakot ta kanser sok la yichʼ bayal operasion, soknix tsakot ta chamel ta snujkʼulel. Manchukme kʼax tulan te swokole, maʼyuk bin-ora la yijkitay ta scholel te skʼop Diose. La scholbey skʼop Dios te enfermeroetik sok te machʼatik ya xkʼotik ta sna ta koltayel yuʼune. Te ermana Laurel la skoltay 17 ta tul ants winiketik yuʼun ya x-ochik ta testigo yuʼun Jehová. *

¹³ Jtul ansiano ta Francia te Richard sbiil jich ya yalbey te machʼatik ma xjuʼ ya xlokʼ ta snaik o te banti kanantaybilike: «Teme ya alokʼesik publikasionetik te banti ya xkʼax te ants winiketike, ya x-ikʼbot yoʼtanik sok ya sjojkʼoyik bin swentail. Te kʼalal jich ya spasik, ya xjuʼ ya xkʼopojik sok te ants winiketike, jaʼ-abi ya x-akʼbot smukʼul yoʼtanik te kermanotaktik te ma xjuʼ ya xlokʼikix ta scholel skʼop Dios ta nanatik». Te machʼatik ma xjuʼ ya xlokʼik ta snaike jaʼnix jich ya xjuʼ ya scholik skʼop Dios ta swenta karta o ta telefono.

14. ¿Bin lekil ejemplo la yakʼbotik jilel te ajwalil Davide?

¹⁴ Ayniwan ya jkʼan ya kichʼtik kaʼteltik ta kongregasion o te ya xkoltaywanotik ta sirkuito. Ayniwan ma xkichʼtik akʼbeyel te aʼtelil ya jkʼantik ta skaj te ayix kaʼbilaltik, te ayotik ta chamel o yantikxan te bintik ya smakotike. Teme ay jich yak ta kʼaxel ta jtojoltike, te ejemplo yuʼun te ajwalil David ya skoltayotik bayal. Mero yoʼtanuk ya spas te templo yuʼun te Diose, pero te kʼalal la snaʼ stojol te maba kʼot ta swenta spasele, la skoltay sok spisil yoʼtan te machʼa la stsa te Dios yuʼun ya spas te temploe. La yakʼ bayal oro sok plata ta swenta te temploe (2 Sam. 7:12, 13; 1 Crón. 29:1, 3-5).

15. ¿Bin koltayot jtul ermano te kʼalal chebaj yoʼtane?

¹⁵ Jtul ermano te Hugues sbiil te ay ta Francia la yijkitay yaʼtel ta ansiano ta skaj te ay ta chamel. Ni jaʼuk juʼ yuʼun spasel aʼtelil ta yutil sna te ma tulanike. Jich la yal: «Ta sjajchibal kʼax bayal chebaj koʼtan, sok jich la kaʼiy te ma xtuunone. Pero te kʼalal kʼax bael te tiempo kʼot ta koʼtan te aynix bintik ma xjuʼ kuʼun spasel sok la jnop te ya xjuʼ tseʼel koʼtan ta swenta te bin ya xjuʼ ya jpas  ta stojol te Jehová. Pero maba ya kakʼ jba ta tsalel. Jichon bitʼil te Gedeón sok te 300 ta tul winiketik yuʼune: manchukme lujbenon ya kaʼiy jba, ya jpasxan tulan» (Juec. 8:4).

16. ¿Bin ya yakʼ jnoptik te ejemplo yuʼun te chʼul-abatetike?

¹⁶ Te chʼul-abatetik jaʼnix jich lekil ejemplo ta jtojoltik. Ta jun buelta, te Jehová la skʼanbey te chʼul-abatetik te yakuk yalik te bin-utʼil ya xjuʼ ta loʼlayel te chopol ajwalil Acab. Bayal ta tul la yalik te bin ya xjuʼ ta pasele, pero jtulnax la stsa te Jehová te lek la yaʼiy te bin la yale, sok la yalbey te lek ya xlokʼ te bin ya xbajt spase (1 Rey. 22:19-22). ¿Chebajbal yoʼtan te yantik chʼul-abatetik sok jichbal la snopik: «¿Bin yuʼun te kʼopojone?»? Ma jichuk la spasik. Ta melel mero pekʼel yoʼtan te chʼul-abatetik sok jaʼ ya skʼanik te jaʼnax ya yichʼ ichʼel ta mukʼ te Jehová (Juec. 13:16-18; Apoc. 19:10).

17. ¿Bin ya xjuʼ ya jpastik teme chebajem koʼtantik ta skaj te maʼyuk kichʼojtik kaʼteltike?

¹⁷ Mame xchʼay ta koʼtantik te jaʼ mukʼxan skʼoplal te testigootik yuʼun Jehová sok te ya jcholbeytik skʼoplal te Wentainele. Te aʼtelil ya kichʼtik, ya xtal ya xbajt. Pero te bin ya yakʼ te ay jkʼoplaltik ta sit te Jehová sok te kermanotaktike, jaʼ te spekʼelil koʼtantik, ma jaʼuk te bin aʼtelil kichʼojtike. Jich yuʼun akʼa jkʼanbeytik te Jehová te yakuk skoltayotik te manchuk ya xchʼay kuʼuntik te talelil-abi. Jnopilan ta koʼtantik te lekil ejemploetik ay ta Biblia te la yakʼik ta ilel pekʼel oʼtanil sok kakʼ jbatik ta abatinel sok sbujtsʼ koʼtantik ta stojol te kermanotaktik te bantito kʼalal ya xjuʼ kuʼuntike (Sal. 138:6; 1 Ped. 5:5).

18, 19. ¿Bin ya skoltayotik ta scholel skʼop Dios sok sbujtsʼ koʼtantik manchukme ma skʼan ya yaʼiyik te ants winiketike?

¹⁸ Ta territorio te banti ya jcholtik skʼop Dios, ¿aybal ma jtatik ta snaik te ants winiketik o te ma skʼan ya schʼam yaʼiyik te bin ya kalbeytike? Teme ya yakʼ xchebaj koʼtantik-abi, ¿bin ya xjuʼ ya jpastik yuʼun ma xchʼay te sbujtsʼ koʼtantike? Te rekuadro « ¿Bin-utʼil ya jmulantikxan te scholel skʼop Diose?» yichʼoj cheʼoxeb koltayel. Mame skʼan ya xchʼay ta koʼtantik bin yuʼun te ya jcholtik te skʼop Diose.

¹⁹ Ayukme ta koʼtantik te jaʼ bayalxan skʼoplal te ya kakʼtik ta naʼel te sbiil te Diose sok te Wentainel yuʼune. Te Jesús jamal la yal te ma tsobolik te machʼatik ya x-ochik ta be te ya x-ikʼawan bael ta kuxlejalile (Mat. 7:13, 14). Te kʼalal ya jcholtik te skʼop Dios, yakotik  ta aʼtel sok te Jehová, te Jesús soknix te chʼul-abatetike, jaʼ-abi jaʼ jun mukʼul majtanil (Mat. 28:19, 20; 1 Cor. 3:9; Apoc. 14:6, 7). Mame xchʼay ta koʼtantik te jaʼ Jehová te machʼa ya yikʼ tal te ants winiketik ta s-organisasion swenta ya x-abatinik ta stojol (Juan 6:44). Ayniwan machʼa ma skʼan ya yaʼiy te skʼop Dios ta ora ini, pero ta yan buelta te ya xkʼaxotike yaniwan skʼan ya yaʼiyix-a.

20. ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te bin ya yal te Jeremías 20:8, 9, te kʼalal ya xchebaj koʼtantike?

²⁰ Bayal bin ya xjuʼ ya jnoptik ta swenta te j-alwanej Jeremías. Kʼax tulan te banti la schol skʼop Diose. Ixtaʼkʼoptayot sok labanot yuʼun te ants winiketik ta «jujun cʼahcʼal» (kʼopona Jeremías 20:8, 9). Bayal chebaj yoʼtan te kʼan yijkitay scholel te skʼop Diose. Pero ma jichuk la spas. ¿Bin yuʼun? Te Jeremías jich la yaʼiy bin-utʼil kʼajkʼ te skʼop te Jehová te ya xchikʼbot te sbakele. Jaʼnixme jich ya xkʼot ta jtojoltik teme ya jnojestik ta koʼtantik te bin ya yal te sKʼop Diose. Jaʼ-abi jaʼ ya stij koʼtantik yuʼun ya jnoptik te Biblia ta jujun kʼajkʼal sok te ya jnopilan ta koʼtantik te bin ya yale. Teme jich ya jpastike, ya jmulantikxan te scholel skʼop Dios sok ayniwan bin lek ya xlokʼxan kuʼuntik-a (Jer. 15:16).

21. ¿Bin ya xjuʼ ya skoltayotik te kʼalal ya xchebaj koʼtantike?

²¹ Te Deborah te la kalbeytik skʼoplal ta parrafo 4, jich ya yal: «Te kʼalal ya xchebaj koʼtantik te Satanás ya xjuʼ ya stuuntes jich bitʼil lekil aʼtejibal yuʼun». Pero te Satanás sok te aʼtejibal ya stuuntese, ma xjuʼ ya stsal te Jehová. Jaʼ yuʼun chikan te bin ya schebajtes koʼtantik, akʼa jcholbeytik yaʼiy te Jehová te bin yaʼiyel ya kaʼiy jbatik sok jkʼanbeytik koltayel. Jaʼ ya skoltayotik yuʼun ma jaʼuk ya xbajt ta koʼtantik te bitʼil jmulawilotik sok te banti ya xchʼayotike. Ya skoltayotik te kʼalal ayotik ta chamel, te kʼalal ya jmel koʼtantik, te kʼalal ay maba ya kichʼtik akʼbeyel jun aʼtelil sok yuʼun ma xchʼay te sbujtsʼ koʼtantik ta scholel te skʼop Diose. Jaʼnax te Jehová ya skoltayotik te kʼalal ya xchebaj koʼtantike.