ALATIKE AKO 52
ʼE Feala Ke Ke Tauʼi Te Lotovaivai
“Tuku tau kavega kia Sehova, pea ʼe lagolago anai kia koe.” —PES. 55:22, NWT.
KATIKO 33 Tuku Tau Kavega Kia Sehova
TE ʼU MANATU FAKANOUNOU *
1. Kotea ʼae ʼe feala ke hoko kia tatou moka ʼe tou lotovaivai?
ʼI TE ʼaho fuli ʼe tou faiga ke tou katakiʼi te ʼu faigataʼaʼia ʼae ʼe tou tau mo ia. Kae kapau ʼe tou lotovaivai, ʼe faigataʼa anai hatatou tauʼi te ʼu faigataʼaʼia ʼaia. ʼE feala ke tou fakatatau te lotovaivai ki he tagata kaihaʼa ʼe ina fia toʼo tatatou lotofalala, mo tatatou lototoʼa, pea mo totatou fiafia. ʼE ui fenei ʼi te Tohi-Tapu: “Kapau e ke vaivai i te aho o te mamahi, ko tou malohi e veliveli pe.” (Taag. 24:10) ʼE moʼoni, kapau ʼe tou lotovaivai, pea ʼe mole kei tou maʼu te malohi ke tou tauʼi te ʼu fihifihia ʼo te maʼuli.
2. Kotea ʼae ʼe feala ke fakatupu lotovaivai, pea kotea ʼae ka tou vakaʼi anai ʼi te alatike ʼaeni?
2 ʼE lahi te ʼu faʼahi ʼe fakatupu lotovaivai. Ohage la ko he ʼu hala ʼe tou fai, mo hotatou vaivaiʼaga, peʼe ko he mahaki. ʼE feala ke tou toe lotovaivai moka ʼe mole foaki mai he pilivilesio ʼi te kautahi ʼa Sehova, peʼe moka mole fia logo te hahaʼi ki tatatou faifakamafola. ʼI te alatike ʼaeni, ʼe tou vakaʼi anai pe ʼe kotea ʼae ʼe feala ke tou fai ʼi te ʼu aluʼaga kehekehe ʼaia.
TE ʼU HALA ʼAE ʼE TOU FAI PEA MO ʼOTATOU VAIVAIʼAGA
3. Kotea ʼae ka tokoni mai ke tou maʼu he ʼu manatu ʼe lelei ʼo ʼuhiga mo tatou totonu, pea mo te ʼu hala ʼae ʼe tou fai?
3 ʼE faigafua hatatou maʼu he ʼu manatu ʼe mole lelei ʼo ʼuhiga mo tatou totonu pea mo te ʼu hala ʼae ʼe tou fai. Pea ʼe feala pe ke tou manatu ʼe mole tali anai e Sehova ke tou hu ki te malama foʼou ʼuhi ko ʼatatou hala ʼaia. ʼE mole lelei tatatou faʼahiga manatu ʼaia. ʼE tonu ke feafeaʼi tatatou manatu ʼo ʼuhiga mo te ʼu hala ʼae ʼe tou fai? ʼE fakamahino mai ʼi te Tohi-Tapu, ko te hahaʼi fuli “ ʼe agahala,” gata pe kia Sesu. (Loma 3:23) ʼE mole tokagaʼi tafito e Sehova ʼatatou hala, peʼe ina fakamaʼua mai ke tou haohaoa. Kae ko he Tamai ʼe fonu ʼi te ʼofa, ʼe fia tokoni kia tatou, pea ʼe toe faʼa kataki. ʼE ina tokagaʼi ʼatatou faiga ʼae ke tou tauʼi ʼotatou vaivaiʼaga, pea mo ʼatatou manatu ʼae ʼe mole lelei ʼo ʼuhiga mo tatou totonu.—Loma 7:18, 19.
ʼE maʼuhiga kia Sehova ʼatatou faiga ʼae neʼe tou fai ʼi muʼa atu, pea mo ʼae ʼe tou fai ʼi te temi nei (Vakaʼi te palakalafe 5) *
4-5. Kotea ʼae neʼe tokoni ki te ʼu tuagaʼane ʼe lua ke nā tauʼi te lotovaivai ʼo mulimuli kia 1 Soane 3:19, 20?
4 Tou vakaʼi te faʼifaʼitaki ʼa Deborah pea mo Maria. * ʼI te kei veliveli ʼa Deborah, neʼe gaohi koviʼi ia ia e tona famili. Pea ʼi tana kua lahi ake, neʼe manatu ia ʼe mole feala ke ina fai he meʼa ʼe lelei. Neʼe tahitahiga tona vikiʼi ki te ʼu gaue ʼae neʼe ina fai. Neʼe manatu ai ʼe ko he meʼa noa ia ia. Pea neʼe toe kovi age tana manatu ʼo ʼuhiga mo ia moka neʼe ina fai he kiʼi hala. Neʼe toe feia mo Maria. Neʼe fakalainoaʼi tuʼumaʼu pe ia ia e tona famili. Pea neʼe manatu ai leva ʼe mole hona ʼuhiga. Logo pe la neʼe kua ina iloʼi te moʼoni, kae neʼe manatu ia ʼe mole tuha ke liliu ko he Fakamoʼoni ʼa Sehova.
5 Kae neʼe mole tuku e te ʼu tuagaʼane ʼaia ʼe lua tanā tauhi ʼae kia Sehova. Kotea ʼae neʼe tokoni kia naua? Ko te ʼuluaki meʼa ʼae neʼe nā fai, ko te faikole kia Sehova ʼo ‘nā tuku tanā kavega’ kia te ia. (Pes. 55:22, NWT) Neʼe nā toe mahino ko tatatou Tamai ʼae ʼi selo mo fonu ʼi te ʼofa, ʼe ina iloʼi totatou maʼuli ʼi muʼa atu. Pea ʼuhi ko te faʼahi ʼaia, ʼe feala ai ke tou maʼu he ʼu manatu ʼe mole lelei. Kae ʼe ina toe tokagaʼi te meʼa ʼae ʼe lelei ia tatou, ohage ko te ʼu kalitate neʼe tou manatu ʼe mole tou maʼu.—Lau ia 1 Soane 3:19, 20.
6. Kapau ʼe tou tauʼi he agamahani ʼe kovi kae ʼe tou toe to ki ai, kotea ʼae ʼe feala ke tou fai?
6 Kapau ʼe tou tauʼi he agamahani ʼe kovi kae ʼe tou toe to ki ai, ʼe feala ke tou lotovaivai ʼaupito ai. ʼE moʼoni ka tou agahala ʼe tou tukugakoviʼi tatou. (2 Ko. 7:10) Kae ʼe mole tonu leva ke lahi fau tatatou tukugakoviʼi ia tatou totonu, pea mo tou manatu ʼe mole tou lavaʼi he meʼa, pea ʼe mole feala anai kia Sehova ke fakamolemole mai. ʼE hala te taʼi manatu ʼaia, pea ʼe feala ke tou tuku ai tatatou tauhi kia Sehova. Tou manatuʼi ia Taaga Lea 24:10 ʼae ʼe ui ai ʼe mole lahi anai totatou malohi mo kapau ʼe tou lotovaivai. Tou faikole kia Sehova ke fakamolemole mai, pea ʼe fakamolemole mai anai, he ʼe sio ki tatatou fakahemala moʼoni. (Esa. 1:18) Tou toe olo foki ki te ʼu tagata ʼafea. ʼE natou tokoni mai anai ʼaki he faʼa kataki, ke tou toe malolohi ʼi te faʼahi fakalaumalie.—Sakp. 5:14, 15.
7. He koʼe ʼe mole tonu ke tou lotovaivai moka ʼe faigataʼa hatatou fai te meʼa ʼae ʼe lelei?
7 Ko Jean-Luc, ʼae ʼe tagata ʼafea ʼi Falani; ʼe ina ui fenei kia natou ʼae ʼe natou tauʼi honatou vaivaiʼaga: “Kia mata ʼo Sehova, ko ia ʼae ʼe faitotonu ʼe mole ko ia ʼae ʼe mole agahala ʼi he temi. Kae ʼe ko ia ʼae ʼe fakahemala tuʼumaʼu Loma 7:21-25) Koia kapau ʼe kei ke tauʼi hou vaivaiʼaga, ʼaua naʼa ke manatu ʼe ke noa ʼosi. ʼE tou agahala fuli, koia ʼe ʼaoga kia tatou fuli ke fakaha mai e Sehova tona ʼofa makehe, ʼae ʼe feala ʼaki te totogi neʼe foaki e Sesu Kilisito.—Efe. 1:7; 1 Soa. 4:10.
pe moka neʼe agahala.” (8. Ko ai ʼae ʼe feala ke ina fakalotofimalieʼi tatou moka tou lotovaivai?
8 ʼE feala ke fakafimalieʼi tatou e ʼotatou tehina mo tuagaʼane, ʼae ko totatou famili fakalaumalie. ʼE natou fakalogo mai moka tou fia palalau, pea ʼe feala ke natou fai mai he ʼu palalau fakalotomalohi. (Taag. 12:25; 1 Tes. 5:14) ʼE ui fenei e te tuagaʼane mai Nigéria ko Joy, ʼe ina tauʼi tana lotovaivai: “ ʼE mole au iloʼi pe ʼe au ʼifea anai mo ka na pau la neʼe mole tokoni mai te ʼu tehina mo tuagaʼane. ʼE fakamoʼoni ai ʼe tali e Sehova ʼaku kole. Neʼe au ako mai ia natou te faʼahiga fakalotomalohiʼi ʼo natou ʼae ʼe lotovaivai.” Kae tou manatuʼi ʼe mole feala ke iloʼi e ʼotatou tehina mo tuagaʼane te temi ʼae ʼe ʼaoga ke fakalotomalohiʼi ai tatou. Koia, ʼe lagi tonu ai ke tou olo ki he tehina peʼe ko he tuagaʼane kua fotufotuʼa ʼi te faʼahi fakalaumalie, pea ke tou kole age ke tokoni mai.
TE MAHAKI
9. ʼE fakalotofimalieʼi feafeaʼi tatou e te ʼu vaega ʼo Pesalemo 41:4 mo 94:19?
9 Tou kumi te tokoni ʼa Sehova. Kapau ʼe tou mahaki ʼe feala ke tou maʼu he ʼu manatu ʼe fakatupu fakalotovaivai, tafito la moka kua fualoa totatou mahaki. ʼE moʼoni ʼe mole fai anai e Sehova he milakulo. Kae ʼe feala ke ina fakalotofimalieʼi tatou, pea mo foaki mai te malohi ke tou lava katakiʼi te mahaki. (Lau ia Pesalemo 41:4; 94:19.) ʼE feala ke uga e te ʼAtua ʼotatou tehina mo tuagaʼane ke natou tokoni mai. Ohage la, ʼe feala ke natou fakamaʼa totatou ʼapi, peʼe olo ʼo fai ʼatatou fakatau, peʼe feala ke ina uga natou ke natou faikole mo tatou. Peʼe lagi ina fakamanatuʼi mai he ʼu palalau fakalotofimalie ʼi tana Folafola. Ohage la, ko tatatou ʼamanaki taulekaleka ʼae ke tou maʼuʼuli ʼi te malama foʼou, ka puli ai anai te mahaki mo te mamahi.—Loma 15:4.
10. Neʼe lava tauʼi feafeaʼi e Isang tana lotovaivai hili tana fakaʼi?
10 ʼE maʼuli te tehina ko Isang ʼi Nigéria, pea neʼe fakaʼi ia ia ʼo palalisia ai. Neʼe fakaha age e tona toketa ʼe mole toe haʼele anai ʼi he temi. Neʼe ui fenei e Isang: “Neʼe au lotomamahi ʼaupito pea mo lotovaivai.” Kae neʼe lava tauʼi e Isang te aluʼaga ʼaia. Kotea neʼe tokoni ki ai? Neʼe ina ui fenei: “Neʼe ma faikole mo toku ʼohoana kia Sehova pea mo ako tuʼumaʼu pe tana Folafola. Neʼe ma faiga ke ma lotofakafetaʼi ki te ʼu lelei ʼae ʼe ma maʼu pea mo te ʼamanaki ʼae ʼo te maʼuli ʼi te malama foʼou.”
Ko natou ʼae ʼe mole lahi tanatou faifakamafola he ʼe natou mahahaki peʼe maʼimoa, ʼe feala pe ke fua lelei tanatou faifakamafola, pea mo natou fiafia ai (Vakaʼi te palakalafe 11-13)
11. Neʼe maʼu feafeaʼi e Cindy te fiafia logo la tona mahaki kovi?
11 ʼE maʼuli ia Cindy ʼi Mekesike. Neʼe fakaha age e te toketa ʼe ina maʼu he mahaki ʼe kovi. Kotea ʼae neʼe ina fai ke ina katakiʼi te aluʼaga ʼaia? Neʼe ina fai te fakatuʼutuʼu ʼae ke faifakamafola ʼi te ʼaho fuli lolotoga tana faitoʼo. Neʼe ina tohi fenei: “Neʼe mole kei au loko tokaga ai ki toku tafa, peʼe ko taku mamahi, peʼe ko toku mahaki kae au tokaga pe ki te aluʼaga ʼa ʼihi. Koʼeni te meʼa ʼae neʼe au fai: Moka neʼe au faipalalau mo he toketa peʼe ko he afilimie, neʼe au fakalavelave age pe ʼe feafeaʼi tonatou famili. Pea neʼe au fehuʼi age pe ʼe koʼe neʼe natou filifili te toe gaue kinakina ʼaia. Hili ʼaia, neʼe faigafua leva haku palalau age ki he manatu ʼe natou fia logo ki ai. Tokolahi ia natou ʼaia neʼe natou ui mai ʼe tahitahiga te kau mahahaki ʼe natou fia iloʼi tonatou aluʼaga. Pea neʼe fakamalo mai ʼihi ki taku lototokaga. Neʼe tuku mai e ʼihi tanatou tuʼasila, peʼe ko tonatou numelo telefoni. Neʼe foaki mai e Sehova he toe fiafia lahi lolotoga taku fai mahaki ʼaia. Kae neʼe Taag. 15:15.
mole au ʼamanaki pe la ʼe au fiafia feia anai.”—12-13. Kotea ʼae ʼe feala ke fai e ʼihi ʼe mahahaki peʼe maʼimoa ke natou faifakamafola, pea kotea ʼona fua?
12 ʼE lagi lotovaivai ʼihi he ʼe mole feala ke lahi tanatou faifakamafola, ʼuhi ko honatou mahaki peʼe natou maʼimoa. Kae neʼe maʼu e te tokolahi he ʼu fua lelei ʼo tanatou faifakamafola. ʼI Amelika, ko he tuagaʼane neʼe higoa ko Laurel neʼe nofo takoto ʼi he foʼi masini neʼe tokoni ki tana manava lolotoga taʼu ʼe 37. Neʼe ina toe maʼu he kosea, neʼe tafa tuʼa lahi pea neʼe mafuta tona kili. Logo la ʼona mamahi fuli ʼaia, kae neʼe mole ina tuku tana faifakamafola. Neʼe faifakamafola ki te ʼu afilimie mo te hahaʼi gaue ʼae neʼe ʼomai kio ia. Neʼe kotea tona fua? Neʼe tokoni ki te toko 17 ke natou iloʼi te moʼoni ʼo ʼuhiga mo Sehova. *
13 Koʼeni te tokoni ʼe fai e te tagata ʼafea ʼi Falani ko Richard kia natou ʼae ʼe maʼua ke nonofo ʼi fale, peʼe kia natou ʼe nonofo ʼi he fale taupau mahaki: “ ʼE lagi feala ke fakaʼaogaʼi e ʼihi he ʼaiʼaga tohi moʼo fakahaha ai ʼatatou ʼu tohi mo nusipepa. Ka fakalaka anai te hahaʼi, ʼe natou sisio anai ki ai pea mo faifehuʼi anai. ʼE fakalotomalohi anai te faʼahi ʼaia kia natou ʼae ʼe mole kei feala ke olo ʼo faifakamafola ʼi te ʼu ʼapi.” Ko natou ʼae ʼe maʼua ke nonofo ʼi fale, ʼe toe feala pe ke natou toe kau ki te faifakamafola ʼaki hanatou faitohi peʼe faitelefoni.
MOKA ʼE MOLE FOAKI MAI HE PILIVILESIO
14. Kotea te faʼifaʼitaki lelei neʼe tuku mai e te Hau ko Tavite?
14 ʼE lagi mole feala ke foaki mai he pilivilesio ʼi te kokelekasio, peʼe tou taupau fakasiliko he ʼe kua tou matutuʼa, peʼe mahamahaki, peʼe ko he tahi age tupuʼaga. Kapau koia, ʼe feala ke tou taʼofi he ako mai te faʼifaʼitaki ʼa te Hau ko Tavite. Neʼe fakaʼamu mo tona loto katoa ke ina laga he fale lotu maʼa Sehova. Kae kotea ʼae neʼe fai e Tavite ʼi tana iloʼi leva ʼae neʼe mole ko ia ʼae neʼe filifili e te ʼAtua ki te gaue ʼaia? Neʼe lagolago katoa kia ia ʼae neʼe filifili e Sehova ke ina fakahoko te fakatuʼutuʼu ʼaia. Pea neʼe lahi te ʼu meʼa ʼofa neʼe ina foaki ki te laga ʼo te fale lotu. ʼE ko he faʼifaʼitaki lelei ʼaia maʼa tatou.—2 Sam. 7:12, 13; 1 Klk. 29:1, 3-5.
15. Neʼe tauʼi feafeaʼi e Hugues tana lotovaivai?
15 Neʼe mole kei tagata ʼafea ia Hugues, te tehina mai Falani ʼuhi ko tona mahaki. Neʼe mole kei ina lavaʼi pe la te ʼu kiʼi gaue ʼo tona loto fale. Neʼe ina tohi fenei: “ ʼI te kamata, neʼe au manatu neʼe mole kei ʼi ai hoku ʼaoga, ʼo au lotovaivai ʼaupito ai. Kae ʼaki te temi neʼe au mahino leva, ʼe ʼi ai he ʼu gaue mole kei feala haku fai. ʼI taku tali leva toku aluʼaga ʼaia, neʼe au toe maʼu ai te fiafia ʼi te tauhi kia Sehova, pea neʼe au fakatotonu ke mole au tuku. Ohage ko Tfm. 8:4.
Seteone mo ʼana tagata ʼe toko tolugeau ʼae neʼe kua gaʼegagaʼe, ʼe hoko atu pe anai taku kataki.”—16. Kotea ʼae ʼe tou ako mai te faʼifaʼitaki ʼa te kau ʼaselo?
16 ʼE tuku mai e te kau ʼaselo he faʼifaʼitaki lelei. ʼI te pule ʼo te Hau ko Akapo, neʼe fehuʼi age e Sehova ki te kau ʼaselo pe ʼe kotea ka natou fai moʼo kakaʼi te hau agakovi ʼaia. Neʼe fakaha e ʼihi ʼanatou manatu. Kae neʼe ko te manatu pe ʼa he tokotahi neʼe leleiʼia e te ʼAtua, pea neʼe ina ui age ʼe iku anai. (1 Hau 22:19-22) Neʼe lotovaivai koa te ʼu ʼaselo ʼae? Neʼe natou ui fenei koa: “Pea kotea la te ʼaoga ʼo taku fakaha taku manatu?” Kailoa ia. ʼE agavaivai te kau ʼaselo, pea ko te maʼuhiga kia natou ke fakakololiaʼi ia Sehova.—Tfm. 13:16-18; Fkha. 19:10.
17. Kotea ʼae ʼe tonu ke tou fai moka ʼe tou lotovaivai he neʼe mole foaki mai he pilivilesio ʼi te kautahi ʼa Sehova?
17 Tou manatuʼi ko te pilivilesio ʼae ʼe lahi age ko tatatou liliu ko he Fakamoʼoni ʼa Sehova, pea mo tou fakamafola tona Puleʼaga. ʼE feala pe ke foaki mai peʼe toʼo hatatou pilivilesio ʼi te kautahi ʼa Sehova. Kae mole ko te ʼu pilivilesio ʼae ʼe tupu ai tatatou maʼuhiga ki te ʼAtua. ʼE ʼofainaʼi anai tatou e Sehova mo ʼotatou tehina mo tuagaʼane mo kapau ʼe tou agavaivai. Koia, tou kole mamahi kia Sehova ke tokoni mai ke tou agavaivai tuʼumaʼu pe. Tou fakakaukauʼi te faʼifaʼitaki lelei ʼa he ʼu kaugana ʼa te ʼAtua ʼi tana Folafola, neʼe natou agavaivai. Tou fakaʼaogaʼi te ʼu faigamalie fuli ke tou tauhi ai ʼotatou tehina mo tuagaʼane.—Pes. 138:6; 1 Pet. 5:5.
MOKA MOLE FIA LOGO TE HAHAʼI KI TE LOGO LELEI
18-19. Kotea ʼae ʼe feala ke tou fai ke tou fiafia aipe logo la ʼe mole fia logo te hahaʼi ki tatatou faifakamafola?
18 ʼE ke lotovaivai koa ʼi ʼihi temi he ʼe mole fia logo te hahaʼi ki te logo lelei, peʼe mole ke maʼu natou ʼi tonatou ʼapi? Kapau ko ia, kotea ʼae ʼe feala ke ke fai ke ke fiafia aipe, peʼe ke lahi age tau fiafia? ʼE ke maʼu anai he ʼu tokoni ʼaoga ʼi te fakamatala ʼae ʼi te ʼa takai “Te ʼu Meʼa ʼe Feala Ke Ke Fai Ke Lahi Age Tau Fiafia ʼi Te Faifakamafola.” ʼE maʼuhiga ke ke toe maʼu te manatu ʼae ʼe lelei ʼo ʼuhiga mo te faifakamafola. Kotea te manatu ʼaia?
19 Tou manatuʼi ko te tupuʼaga tafito ʼo tatatou faifakamafola ʼe ko te fakaha ʼo te huafa ʼo te ʼAtua pea mo tona Puleʼaga. Neʼe fakakikite e Sesu ʼe tokosiʼi anai te hahaʼi ka mulimuli ki te ala ʼae ʼe ina taki ki te maʼuli. (Mat. 7:13, 14) Ka tou faifakamafola, ʼe tou maʼu te pilivilesio ʼae ke tou gaue fakatahi mo Sehova, mo Sesu pea mo te ʼu ʼaselo. (Mat. 28:19, 20; 1 Ko. 3:9; Fkha. 14:6, 7) Pea tahi, ko Sehova ʼae ʼe ina taki mai ia natou ʼae ʼe fia tauhi kia te ia. (Soa. 6:44) Koia, kapau ʼe mole fia logo mai he tahi, ʼaua naʼa tou lotovaivai. ʼE lagi fia logo anai moka ʼe tou toe felaveʼi mo ia.
20. Kotea ʼae ka tokoni mai ke tou tauʼi te lotovaivai ʼo mulimuli kia Selemia 20:8, 9?
20 ʼE lahi te ʼu ako ʼe feala ke tou taʼofi mai te faʼifaʼitaki ʼa te polofeta ko Selemia. Ko te hahaʼi ʼae neʼe faifakamafola ki ai, neʼe natou laukoviʼi pea mo manukiʼi ia ia “i te aho fuli.” (Lau ia Selemia 20:8, 9.) Pea ʼi tana kua lotovaivai, neʼe ina fia tuku tana faifakamafola. Kae neʼe mole ina fakahoko te faʼahi ʼaia. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi neʼe hage ‘te Folafola ʼa te ʼAtua’ ko he afi ʼi tona loto, pea neʼe mole feala ke ina taʼofi. ʼE feala ke tou hage ko Selemia, mo kapau ʼe tou ako te Tohi-Tapu pea mo metitasio ki ai ʼi te ʼaho fuli. ʼE tuputupu ai anai tatatou fiafia ʼi tatatou faifakamafola, pea ʼe lagi lahi anai te hahaʼi ka fia logo kia tatou.—Sel. 15:16.
21. ʼE feafeaʼi hatatou tauʼi te lotovaivai?
21 ʼE ui fenei e Deborah ʼae neʼe tou ʼosi talanoa ki ai: “ ʼE fakaʼaogaʼi e Satana te lotovaivai ohage ko he mahafu moʼo tauʼi ʼo tatou. Kae ʼe malohi age pe Sehova ia Satana mo ʼana mahafu fuli.” Koia, kapau ʼe ke lotovaivai tatau aipe pe ʼe kotea tona tupuʼaga, kole kia Sehova ke tokoni atu. ʼE tokoni atu anai ke ke maʼu he manatu ʼe fakapotopoto ʼo ʼuhiga mo te ʼu hala ʼe ke fai, pea mo ʼou vaivaiʼaga. Pea kapau ʼe ke mahaki, ʼe ina fakafimalieʼi anai koe pea mo foaki atu te malohi. Kapau ʼe mole foaki atu hau pilivilesio ʼi tana kautahi, ʼe tokoni atu anai ke ke maʼu tana manatu ʼi te faʼahi ʼaia. Pea ʼe ina fakaha atu anai pe ʼe feafeaʼi hau taupau he manatu ʼe lelei ʼo ʼuhiga mo te faifakamafola. Koia, ke ke faikole tuʼumaʼu ki tau Tamai ʼae ʼi selo, pea mo ke fakaha age te ʼu meʼa fuli ʼae ʼi tou loto. ʼAki tana tokoni ʼe ke lava tauʼi anai te lotovaivai.
KATIKO 41 Ke Ke Fagono Ki Siʼaku Kole
^ pal. 5 ʼE feala ke tou lotovaivai fuli ʼi ʼihi temi. ʼI te alatike ʼaeni, ʼe tou vakaʼi anai he ʼu meʼa ʼe feala ke tou fai moka tou lotovaivai. Pea ʼe tou vakaʼi anai, ʼe tou lava tauʼi te lotovaivai ʼaki te tokoni ʼa Sehova.
^ pal. 4 Ko ʼihi higoa neʼe fetogi.
^ pal. 12 ʼE feala ke kotou lau te fakamatala ʼo te hisitolia ʼo Laurel Nisbet ʼi te Kotou ʼAʼala! Fakafalani ʼo te ʼaho 22 ʼo Sanualio 1993.
^ pal. 69 FAKAMATALA ʼO TE PĀKI: Ko he tuagaʼane ʼe lotovaivai. Kae ʼe faikole, pea mo ina manatuʼi te gaue ʼae neʼe ina fai ʼi te temi muʼa, ʼi tana tauhi kia Sehova. ʼE tui papau ia ʼe maʼuhiga kia te ia te ʼu gaue ʼaia neʼe ina fai, mo te ʼu gaue ʼae ʼe ina fai ʼi te temi nei.