YE ÑA-TAABALƲ kɩbanʋ nɔɔyʋ ɛma-ŋ takayaɣ kɩbaŋa nakɛyɛ se ɛkpazɩ-ŋ ɖoŋ, ɛzɩma pɩlakɩ-ŋ? Takayaɣ ŋga kɔ-ɖɔndɩ apostoloo Pɔɔlɩ kaama tɔmkpɛlɩkɩyʋ Timootee. Takayaɣ ŋga payaɣ lɛɛlɛɛyɔ se 2 Timootee Bibl taa. Pɩtʋʋ fɛyɩ se Timootee kaasɔɔlaa se ɛñɩnɩ lone nɖɩ ɖɩ-taa kɔkɔɖɛ fɛyɩ yɔ lɛɛ lɛɛ se pɩsa nɛ ɛkalɩ tɔm ndʋ ɛ-taabalʋ kɩbanʋ kaawɛna se eheyiɣ-i yɔ. Pɩtɩla Timootee kaawɛɛ nɛ ɛmaɣzɩɣ se: ‘Ɛzɩ ɛzɩma Pɔɔlɩ kʋyaa? Ɛzɩ ɛwɛnɩ lɔŋ nɩɩyɩ se ɛtasɩɣ-m nɛ pɩsɩnɩ-m man-tʋmɩyɛ taa? Ɛzɩ ɛ-lɔŋ tasʋʋ sɩɣnɩ-m se monsusi tɔm nɛ mawɩlɩ tɔm camɩyɛ nɛ pɩkpaɖɩ nɛ mansɩnɩ lalaa na?’ Ɛzɩ ɖɩkɔŋʋʋ naʋ yɔ, Timootee hiɣ tɔm pɔzʋʋ mbʋ pɩ-yɔɔ cosuu nɛ tɔm pɔzʋʋ lɛɛbʋ yɔɔ cosuu takayaɣ kɩbaŋa ŋga ka-taa. Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ naʋ lɔŋ tasʋʋ kɩbam mbʋ pɩwɛ takayaɣ ŋga ka-taa yɔ, pɩ-taa nabʋyʋ.

Alɩwaatʋ ndʋ Timootee paɣzɩ takayaɣ ŋga kalʋʋ yɔ, ɛpɩzaɣ se ɛna kpaagbaa se Pɔɔlɩ maɣzaɣ ɛ-yɔɔ siŋŋ. Pɔɔlɩ ya-ɩ nɛ nɔɔ kɩbaŋa se “man-pɩɣa kʋsɔɔlaɣ.” (2 Tim. 1:2) Timootee mʋ takayaɣ ŋga pɩnaɣ 65 taa mbʋ yɔ. Pɩtɩla ɛɛcɛzɩ pɩnzɩ 30 yɔɔ, nɛ ɛɛkɛʋ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ yɔ, pɩlakɩ pɩnzɩ sakɩyɛ. Ɛ nɛ Pɔɔlɩ paakpɛndaa nɛ pala tʋmɩyɛ nɛ pɩcɛzɩ pɩnzɩ 10 yɔɔ, nɛ ɛɛkpɛlɩkɩ lɔŋ sakɩyɛ.

Pɩtʋʋ fɛyɩ se alɩwaatʋ ndʋ Timootee nɩwa se Pɔɔlɩ wɛɛ nɛ ɛɖɔkʋʋ e-siɣsiɣ wɛtʋ kala taa yɔ, pɩɩkpazɩ-ɩ ɖoŋ siŋŋ. Paaɖʋ Pɔɔlɩ salaka Room nɛ piileɖiɣ lɛ, pakaɣ-ɩ kʋʋ. (2 Tim. 1:15, 16; 4:6-8) Timootee pɩzaɣ se ɛna se Pɔɔlɩ kaawɛ abalɩtʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ Pɔɔlɩ yɔɔdaa se: “Mowoki pɩ-yɔɔ nɛ mɔnɖɔkɩ ma-laŋɩyɛ pɩtɩŋa pɩ-taa.” (2 Tim. 2:8-13) Ɛzɩ Timootee yɔ, ɛzɩma Pɔɔlɩ ɖɔkɩ ɛ-laŋɩyɛ yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkpazɩ-ɖʋ ɖoŋ.

Pɔɔlɩ seɣti Timootee se ɛkpaɣ tʋmɩyɛ nɖɩ ɛlakɩ Ɛsɔ sɛtʋ taa yɔ se ɖɩmʋ ñɩm siŋŋ. Pɔɔlɩ sɔɔlaa se Timootee ‘ɛkpazɩ ɖoŋ Ɛsɔ kʋjɔʋ ŋgʋ kɩwɛ ɛ-taa yɔ ɛzɩ petikuu miŋ yɔ.’ (2 Tim. 1:6) Pɔɔlɩ labɩnɩ Grɛɛkɩ tɔm piye khaʹri·sma tʋmɩyɛ. Nɖɩ pɛɖɛzaa se “kʋjɔʋ.” Toovenim taa lɛ, Grɛɛkɩ tɔm piye nɖɩ ɖɩsɩŋnɩ kʋjɔʋ ŋgʋ palakɩ ɛyʋ nɔɔyʋ, ɛlɛ pʋdʋ ɛnʋ ɛtɩmʋna se palabɩ-ɩ kʋ yɔ. Timootee mʋ kʋjɔʋ ŋgʋ alɩwaatʋ ndʋ palɩzɩ-ɩ se ɛtɩŋnɩ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩwɛ ŋgee yɔ kɩ-yɔɔ nɛ ɛɖʋ ɛgbɛyɛ lɩm yɔ.—1 Tim. 4:14.

Ɛbɛ pɩɩwɛɛ se Timootee ɛlabɩnɩ kʋjɔʋ ŋgʋ? Alɩwaatʋ ndʋ ɛɛwɛɛ nɛ ɛkalɩɣ tɔm loyaɣ ‘kpazɩ  ɖoŋ ɛzɩ petikuu miŋ yɔ,’ pɩtɩla ɛmaɣzaɣ miŋ weyi ɛyaa ɖʋʋ pa-ɖɩsɩ taa yɔ ɩ-yɔɔ; miŋ ɛnɩ ɛpɩsɩɣ miŋ mamala cɩɩɩ alɩwaatʋ natʋyʋ. Pɩwɛɛ se pɛfɛtɩ mamala ana nɛ pɩsa nɛ amʋ miŋ nɛ pɩkpaɖɩ. Tɔm kpou nakʋyʋ yɔɔdaa se Grɛɛkɩ tɔm piye (a·na·zo·py·reʹo) nɖɩ Pɔɔlɩ labɩnɩ tʋmɩyɛ yɔ ɖɩ-tɔbʋʋ lɛ se “pɔñɔɔzɩ, petiɣ nɛ pɛfɛtɩ miŋ,” ye mbʋ ɖɩ-tɔbʋʋ lɛ se ɛyʋ ɛwɛɛ kpekpeka tʋmɩyɛ naɖɩyɛ taa. Toovenim taa lɛ, Pɔɔlɩ kaawɛɛ nɛ ɛtasɩɣ Timootee lɔŋ se: ‘La ño-ɖoŋ ɖeɖe ña-tʋmɩyɛ taa!’ Sɔnɔ pɩpɔzʋʋ se ɖa ɖɔɖɔ ɖɩla mbʋ, pʋ-tɔbʋʋ se ɖɩwɛɛ kpekpeka ɖa-tʋmɩyɛ taa.

Takayaɣ ŋga Pɔɔlɩ ma Timootee yɔ ka-taa, ɛyɔɔdɩ tɔm natʋyʋ ɖɔɖɔ nɛ tɩpɩzɩɣ nɛ tɩsɩnɩ ɛlɛ nɛ ɛlʋlɩ pe kɩbana ɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ taa. Pɔɔlɩ mawa se: “Pʋyʋ kɩbanʋ weyi paɖʋzɩ ñe-nesi tɛɛ pɩtɩŋnɩ fezuu kiɖeɖeu, ŋgʋ kɩwɛ ɖa-taa yɔ kɩ-yɔɔ yɔ, ɖɔkɩ-ɩ kpam.” (2 Tim. 1:14) Ɛbɛ kɛnɩ pʋyʋ kɩbanʋ ɛnʋ? Ɛbɛ paɖʋzɩ Timootee nesi tɛɛ? Kalɩtʋ 13 taa, Pɔɔlɩ yɔɔdaa se “tɔm kɩbandʋ,” pʋ-tɔbʋʋ se toovenim tɔm ndʋ tɩwɛ Masɩ taa yɔ. (2 Tim. 1:13) Timootee kaakɛ Krɩstʋ tʋ nɛ pʋyɔɔ lɛ, pɩɩwɛɛ se esusi toovenim tɔm koobiya mba pɛwɛ ɛgbɛyɛ taa yɔ nɛ ɛyaa mba pɛwɛ e-kooka taa yɔ. (2 Tim. 4:1-5) Pɩtasɩ lɛ, paalɩzɩ Timootee se ɛkɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ nɛ eɖiyi Ɛsɔ ewiɖe. (1 Pɩy. 5:2) Pɩsa nɛ Timootee pɩzɩ nɛ ɛɖɔkɩ mbʋ paɖʋzɩ e-nesi tɛɛ yɔ kpam, pʋ-tɔbʋʋ se toovenim tɔm ndʋ pɩwɛɛ se ɛwɩlɩ yɔ lɛ, pɩwɛɛ se ɛtaa liu Yehowa fezuu kiɖeɖeu nɛ Ɛ-Tɔm.—2 Tim. 3:14-17.

Sɔnɔ, paɖʋzɩ toovenim tɔm ndʋ ɖisusuu yɔ ɖa ɖɔɖɔ ɖe-nesi tɛɛ. (Mat. 28:19, 20) Pɩtɩpɔzɩ kpa se ɖɩsɔɔ se toovenim tɔm ndʋ ɖɩwɩlɩɣ yɔ tɩmʋ ñɩm siŋŋ, nɛ pʋyɔɔ lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩtɩmɩɣ kaahɛzaɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩɣ Ɛsɔtɔm ɖoŋ ɖoŋ. (Roma 12:11, 12; 1 Tim. 4:13, 15, 16) Papɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ paɖʋ-ɖʋ tʋmɩyɛ se ɖɩkɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ, yaa ɖɩla alɩwaatʋ tɩŋa Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ. Pɩwɛɛ se tʋma ana, nɛ a-ɖɔndɩ iyele nɛ ɖɩwɛɛnɩ tɩ luzuu nɛ asɩnɩ-ɖʋ ɖɔɖɔ nɛ ɖɩtaa liu Ɛsɔ se ɛsɩnɩ-ɖʋ. Ye mbʋ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖɔkɩ mbʋ paɖʋzɩ ɖe-nesi tɛɛ yɔ kpam yaa ɖɩkandɩyɩ pɩ-yɔɔ, ye ɖɩkpakɩɣ-pʋ se pɩmʋ ñɩm nɛ ɖɩtaɣ Yehowa liu se ɛsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩcɔnɩ pɩ-yɔɔ yɔ.

Tʋmɩyɛ nɖɩ paaɖʋ Timootee yɔ, ɖɩ-hɔɔlʋʋ nakʋyʋ lɛ se ɛfalɩsɩ ɛyaa lalaa nɛ pala tʋmɩyɛ nɖɩ ɛwɛɛ nɛ ɛlakɩ yɔ. Pʋyɔɔ Pɔɔlɩ seɣti Timootee se: “Tɔm ndʋ ŋnɩ mɔn-cɔlɔ . . . yɔ, ɖʋzɩ-tʋ abalaa siɣsiɣ tɩnaa nesi tɛɛ, mba pakaɣ mʋnʋʋ camɩyɛ se pawɩlɩ-tʋ lalaa yɔ.” (2 Tim. 2:2) Pɔɔlɩ tɔzɩ Timootee se ɛwɩlɩ tɔm ndʋ payɩ ɛkpɛlɩkaa yɔ koobiya lalaa. Sɔnɔ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ taa, pɩcɛyaa se paa ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ weyi lɛ, ɛñaɣ pana nɛ ɛla mbʋ ɖɔɖɔ. Ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ kɩbanʋ ɛɛmɛsɩɣ tɔm ndʋ ɛsɩm tʋmɩyɛ naɖɩyɛ yɔɔ yɔ. Ɛlɛ, ɛwɩlɩɣ tɔm ndʋ ɛsɩma yɔ ɛyaa lalaa se pɩsa nɛ paba ɖɔɖɔ papɩzɩ nɛ pala tʋmɩyɛ nɖɩ. Sɔɔndʋ ɛɛkpaɣ-ɩ se pɩtɩla patɩlɩɣ nɛ pɩkpaɖɩ-ɩ yaa palakɩ tʋmɩyɛ nɖɩ camɩyɛ nɛ pɩkpaɖɩ-ɩ. Pʋyɔɔ lɛ, pɩtɩkɛ nɩŋgbanzɩ nzɩ pɩwɛɛ se nɔɔyʋ ɛkpɛzɩ tʋmɩyɛ naɖɩyɛ labʋ taa yɔ si-ɖeke ɛgbɛyɛ yɔɔ cɔnɩyʋ wɩlɩɣ pʋdʋ. Ɛlɛ ɛsɔɔlʋʋ se ɛsɩnɩ mba ɛfalɩsɩɣ yɔ nɛ pɛwɛɛnɩ lɩmaɣza kɩbana nɛ lɛɣtʋ siŋŋ, pʋ-tɔbʋʋ se papɩsɩ Krɩstʋ ñɩma mba papɩ fezuu taa yɔ. Ye ɛlabɩ mbʋ yɔ, “abalaa siɣsiɣ tɩnaa” mba ɛwɩlɩɣ tɔm yɔ, pakaɣ pɩzʋʋ nɛ pasɩnɩ ɛgbɛyɛ nɛ pɩkɩlɩ.

Pɩtʋʋ fɛyɩ se takayaɣ kɩbaŋa ŋga Pɔɔlɩ ma Timootee yɔ, kaamʋ ñɩm ɛ-ɛsɩndaa. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩ nɛ ɖɩna ɛzɩma ɛɛwɛɛ nɛ ɛkalɩɣ lɔŋ tasʋʋ kɩbam mbʋ nɛ ɛlɛlɩɣ, nɛ ɛmaɣzɩɣ ɛzɩma ɛpɩzɩɣ nɛ ɛlabɩnɩ-pʋ tʋmɩyɛ camɩyɛ tʋma wena paaɖʋ-ɩ yɔ a-taa yɔ pɩ-yɔɔ yɔ.

Ðɩsɔɔlaa se ɖɩɖɔ lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɩ-yɔɔ ɖɔɖɔ. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖɔ pɩ-yɔɔ? Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩñaɣ pana siŋŋ nɛ ɖɩkpazɩ ɖoŋ kʋjɔŋ weyi ɖɩmʋwa yɔ ɛzɩ petikuu miŋ yɔ, ɖɩɖɔkɩ mbʋ paɖʋzɩ ɖe-nesi tɛɛ yɔ kpam nɛ ɖɩwɩlɩ ɛyaa lalaa tɔm ndʋ payɩ ɖɩsɩma yɔ. Ye ɖɩlabɩ mbʋ yɔ, ɛzɩ Pɔɔlɩ heyuu Timootee yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla ‘ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ kiya.’—2 Tim. 4:5.