ŨIGUAGA atĩa ũngĩamũkĩra marũa kuuma kũrĩ mũrata waku wendete? Mũkristiano wetagwo Timotheo nĩ aamũkĩrire marũa ta macio kuuma kũrĩ mũtũmwo Paulo, na marũa macio nĩmo maacokire gwĩtwo ibuku rĩa 2 Timotheo thĩinĩ wa Bibilia. Timotheo aamũkĩra marũa macio, no mũhaka akorũo nĩ eendaga mũno gũikara handũ hahooreru athome marũa macio one ũrĩa mũrata wake eendaga kuuga. No kũhoteke Timotheo nĩ eeyũragia: ‘Hihi Paulo arathiĩ na mbere atĩa? Hihi harĩ ũtaaro o wothe angĩkorũo anyandĩkĩire ũngĩndeithia wĩra-inĩ ũrĩa ndĩhokeirũo? Hihi marũa maya nĩ mekũndeithia kũgaacĩra ũtungata-inĩ wakwa na hote gũteithia andũ arĩa angĩ?’ O ta ũrĩa tũkuona, marũa macio ma bata nĩ maacokirie ciũria icio na ingĩ nyingĩ iria Timotheo angĩkorũo aarĩ nacio. Thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ, nĩ tũkwarĩrĩria motaaro ma bata marĩ thĩinĩ wa marũa macio kũrĩ Timotheo.

Rĩrĩa Timotheo aambĩrĩirie gũthoma ciugo cia mbere cia marũa macio, o na ihenya nĩ aamenyire atĩ Paulo nĩ aamũrũmbũyagia mũno. Paulo aamwĩtire “mwana nyendete.” (2 Tim. 1:2) O na gũtuĩka Timotheo aarĩ na mĩaka ta 30 rĩrĩa aamũkĩrire marũa macio kĩndũ mwaka wa 65 M.M., aatungataga arĩ mũthuri wa kĩũngano ũrĩ na ũmenyeru. Nĩ aatungatĩte hamwe na Paulo kwa ihinda rĩa makĩria ma mĩaka ikũmi na kwoguo nĩ eerutĩte maũndũ maingĩ.

No mũhaka Timotheo akorũo nĩ eekĩrirũo ngoro thutha wa kũmenya atĩ Paulo no aakiragĩrĩria magerio arĩ na wĩhokeku. Hĩndĩ ĩyo Paulo oohetwo njera thĩinĩ wa Roma, na nĩ angĩoragirũo ihinda inini thutha ũcio. (2 Tim. 1:15, 16; 4:6-8) Hatarĩ nganja Timotheo nĩ oonaga atĩ Paulo aarĩ na ũmĩrĩru tondũ aamwandĩkĩire ũũ: ‘Nĩ thiaga na mbere gũkirĩrĩria maũndũ mothe.’ (2 Tim. 2:8-13) O ta Timotheo, o na ithuĩ no twĩkĩrũo hinya nĩ kĩonereria kĩega kĩa Paulo gĩa kuonania ũkirĩrĩria.

Paulo eekĩrire Timotheo ngoro onage mweke ũrĩa aheetwo ũtungata-inĩ wa Ngai ũrĩ wa bata mũno. Paulo eendaga Timotheo ‘ahurutagĩre o ta mwaki kĩheo kĩa Ngai’ kĩrĩa kĩarĩ thĩinĩ wake. (2 Tim. 1:6) Paulo aahũthĩrire kiugo khaʹri·sma gĩa Kĩngiriki kĩrĩa kiugĩte “kĩheo.” Kiugo kĩu gĩa Kĩngiriki mũno kĩaragia ũhoro wĩgiĩ kĩheo mũndũ  araheo o ũguo atanogeire, kana atekũrĩha. Timotheo nĩ aaheirũo kĩheo ta kĩu rĩrĩa aamũkĩrire mweke wa mwanya wa gũtungata thĩinĩ wa kĩũngano.​—1 Tim. 4:14.

Timotheo aabatiĩ kũhũthĩra kĩheo kĩu na njĩra ĩrĩkũ? No kũhoteke ciugo “ũhurutagĩre o ta mwaki,” nĩ ciatũmire Timotheo ecirie ũhoro wa mĩaki ĩrĩa yaakagio mĩciĩ, tondũ rĩmwe nĩ yahoraga ĩgatigara o makara marakana. Makara macio nĩ maabataraga kũhurutĩrũo nĩguo marĩrĩmbũke na mongerere ũrugarĩ. Ibuku rĩmwe rĩa gũtaarĩria ciugo riugĩte atĩ kiugo gĩa Kĩngiriki (a·na·zo·py·reʹo) kĩrĩa Paulo aahũthĩrire kiugĩte “kwarahũra, kũrurumũra, kũhurutĩra kĩndũ nĩguo kĩrĩrĩmbũke,” kwoguo na njĩra ya mũhaano nĩ kuuga “kũgĩa na kĩyo makĩria nĩ ũndũ wa wĩra mũna.” Nĩ ta Paulo eeraga Timotheo ũũ: ‘Ruta wĩra ũrĩa wĩhokeirũo na kĩyo!’ O na ithuĩ nĩ twagĩrĩirũo gwĩka ũguo ũmũthĩ na njĩra ya gũkorũo na kĩyo biũ ũtungata-inĩ witũ.

Timotheo nĩ aathomire ciugo ingĩ thĩinĩ wa marũa macio iria ingĩamũteithirie kũgaacĩra ũtungata-inĩ wake. Paulo aandĩkire ũũ: “Gitagĩra ũndũ ũyũ mwega wĩhokeirũo kũgerera roho mũtheru, ũrĩa ũikaraga thĩinĩ witũ.” (2 Tim. 1:14) Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũcio Timotheo eehokeirũo? Thĩinĩ wa mũhari wa 13, Paulo nĩ aaririe ũhoro wĩgiĩ “ciugo iria ciagĩrĩire” na ũguo nĩ kuuga ũhoro wa ma ũrĩa ũkoragwo thĩinĩ wa Maandĩko. (2 Tim. 1:13) Tondũ Timotheo nĩ eehokeirũo wĩra wa gũtungata, nĩ aagĩrĩirũo kũrutana ũhoro wa ma thĩinĩ wa kĩũngano na nja ya kĩũngano. (2 Tim. 4:1-5) Ningĩ Timotheo nĩ aamũrĩtwo arĩ mũthuri wa kĩũngano nĩguo arĩithie rũũru rwa Ngai. (1 Pet. 5:2) Timotheo angĩagitĩrire wĩra ũrĩa eehokeirũo wa kũrutana ũhoro wa ma na njĩra ya kwĩhoka roho mũtheru wa Jehova na Kiugo gĩake.​—2 Tim. 3:14-17.

O na ithuĩ ũmũthĩ nĩ twĩhokeirũo ũhoro wa ma ũrĩa tũhunjagia. (Mat. 28:19, 20) No tuonage wĩra ũcio twĩhokeirũo ũrĩ wa bata, tũngĩhoyaga tũtegũtigithĩria na tũkorũo na mũtaratara mwega wa kwĩruta Kiugo kĩa Ngai. (Rom. 12:11, 12; 1 Tim. 4:13, 15, 16) Ningĩ no ũkorũo wĩhokeirũo wĩra ũngĩ makĩria wa gũtungata ũrĩ mũthuri wa kĩũngano kana ũtungata-inĩ wa mahinda mothe. Gũkorũo twĩhokeirũo maũndũ ta macio kwagĩrĩire gũtũma tũkorũo tũrĩ enyihia na twĩhoke ũteithio wa Ngai. Kwoguo, kuonaga mĩeke ta ĩyo ĩrĩ ya bata na kwĩhokaga ũteithio wa Jehova, no gũtũteithie kũgitĩra kĩheo kĩrĩa twĩhokeirũo.

Wĩra ũrĩa Timotheo eehokeirũo wahutĩtie nginya kũmenyeria arĩa angĩ nĩguo o nao marute wĩra o ta ũcio aarutaga. Nĩkĩo Paulo eerire Timotheo ũũ: “Maũndũ marĩa waiguire kuuma kũrĩ niĩ . . . , mehokere arũme arĩa ehokeku, arĩa nao megũkorũo marĩ agĩrĩru biũ kũruta andũ arĩa angĩ.” (2 Tim. 2:2) Timotheo nĩ aagĩrĩire kũruta andũ arĩa angĩ maũndũ marĩa o nake eerutĩte kuuma kũrĩ Akristiano angĩ. Arori othe thĩinĩ wa kĩũngano nĩ magĩrĩirũo kwĩrutanĩria gwĩka ũguo. Mũrori mwega ndarekaga ũiru ũtũme age kũgaĩra andũ arĩa angĩ ũũgĩ ũrĩa arĩ naguo. Handũ ha ũguo, nĩ arutaga andũ arĩa angĩ nĩguo o nao mahote kũruta wĩra ũcio. Ndetigagĩra atĩ andũ acio angĩ nĩ mekũmenya wĩra ũcio wega kũmũkĩra kana maũrute wega kũmũkĩra. Kwoguo mũrori ta ũcio ndarutaga andũ maũndũ igũrũ igũrũ. Akoragwo na wendi wa gũteithia andũ arĩa aramenyeria gũkũria ũhoti wa gũtua matua mega na gũkũra kĩĩroho. Na njĩra ĩyo, ‘arume ehokeku’ arĩa aruta maũndũ nĩ makoragwo marĩ ũteithio mũnene harĩ kĩũngano.

No mũhaka angĩkorũo Timotheo nĩ aakenire mũno nĩ ũndũ wa marũa macio aamũkĩrire kuuma kũrĩ Paulo. No kũhoteke nĩ aaikaraga agĩthomaga marũa macio rĩngĩ na rĩngĩ na agecũrania ũtaaro ũcio aaheetwo nĩguo one ũrĩa angĩũhũthĩra ũtungata-inĩ wake.

O na ithuĩ nĩ twagĩrĩirũo kũhũthĩra ũtaaro ũcio. Na njĩra ĩrĩkũ? Na njĩra ya kwĩrutanĩria kũhurutĩra kĩheo gitũ ta mwaki, kũgitĩra maũndũ marĩa twĩhokeirũo, na kũruta andũ arĩa angĩ maũndũ marĩa tũĩ na kũmamenyeria. Tweka ũguo, o ta ũrĩa Paulo eerire Timotheo, nĩ tũkũhota ‘kũhingia ũtungata witũ biũ.’​—2 Tim. 4:5.