MUMVWA byepi inge mwatambula nkalata ya lutundaiko kufuma ku mulunda nenu? Mwana wa bwanga Timoti bamutumijilepo nkalata ya uno mutundu kufuma ku mutumwa Paulo. Ino nkalata yaikala ke buku wa mu Baibolo wa 2 Timoti. Timoti wafwainwa wayile ku mpunzha kwazhindama bulongo pa kuba’mba omvwe byamunembejile mulunda nanji. Kampe Timoti walangulukilenga’mba: ‘Paulo kana ujitu bulongo nyi? Kana pajipo byo akeba kumbuula byafwainwa kunkwasha pa kuba’mba ñingilenga bulongo mingilo yami nyi? Ino nkalata kana isakunkwasha kwingila bulongo mwingilo wa kusapwila ne kufunjisha nyi?’ Byonka byo tusakumona, wataaine mikumbu ya ano mepuzho ne akwabotu mu ino nkalata yanema. Mu kino kibaaba, tusakufunda pa bishinka bimo byanema biji mu ino nkalata.

Timoti byo atendekele kutanga byambo bitanshi mu ino nkalata, wafikenejiletu kumona’mba Paulo wamutemenwe bingi. Paulo wamutelele’mba “mwanami ye natemwa.” (2 Timo. 1:2) Timoti watambwile ino nkalata mu mwaka wa 65 C.E. Kyamweka pa kikye kimye wajinga na myaka 30, kabiji wajinga mukulumpe mu kipwilo. Waingijile ne Paulo pa myaka kukila pa jikumi, kabiji wafunjile bintu byavula bingi.

Timoti wafwainwa watundaikilwe bingi pa kumvwa’mba Paulo ubena kuchinchika bya malwa mu bukishinka. Paulo wajinga mu kaleya saka bamukasa minyololo kabiji wapembejilenga kumwipaya. (2 Timo. 1:15, 16; 4:6-8) Timoti wamwene kuba’mba mutumwa Paulo wachinchikile, mambo waambile’mba: “Nchinchika bintu byonse.” (2 Timo. 2:8-13) Byonkatu byo kyajinga kwi Timoti, kuchinchika kwa kwa Paulo kwakonsha kwitukosesha ne atweba.

Paulo watundaikile Timoti kumona mwingilo wamupeele Lesa amba kintu kyanema bingi. Paulo wakebelenga Timoti ‘kuteemesha nobe mujilo kya bupe kya Lesa’ kyo ajinga nakyo. (2 Timo. 1:6) Paulo waingijishe kyambo kya Kingiliki kya khaʹri·sma pa kwamba pa kya bupe. Kino kyambo kilumbulula kya bupe kyatutu kyo watambulatu na mambo a lusa lukatampe, kintu kyo wabula kwingijila kabiji kyabula kukufwainwa. Timoti watambwile kino kya bupe kimye kyo bamusajile kwingila mwingilo wanema mu kipwilo.—1 Timo. 4:14.

 Paulo watundaikilenga Timoti kuba byepi na kino kya bupe? Byo atangile byambo bya kuba’mba “uteemeshenga nobe mujilo,” kyamweka walangulukilenga pa kishinka kya kuba’mba mujilo ye babanza bantu bimye bimo wikalatu ke makala abena kunyekula. Ano makala bafwainwa kwiatemesha pa kuba’mba mujilo alakaukenga ne kupana kyuya. Dikishonale umo waamba’mba kyambo kya Kingiliki (a·na·zo·py·reʹo) kyaingijishe Paulo kilumbulula “kwambula mujilo jibiji, kusonselapo, kupupushilapo pa kuba’mba mujilo ateemenga,” ñambilo ya kifwanyikizho ilumbulula “kwikala na kizaku jibiji kya kwingila mwingilo.” Ko kuba’mba, Paulo watundaikilenga Timoti amba: ‘Ikala na kizaku kya kwingila mwingilo wobe.’ Ne atweba lelo jino twafwainwa kwingilanga na kizaku mwingilo ye betupa.

Byo atwajijile na kutanga nkalata yafumine ku mulunda nanji, Timoti wataaine byambo byafwainwe kumukwasha kwingila bulongo mwingilo wanji. Paulo wanembele’mba: “Saka ulama kino kintu kyawama kyo bakupele na mupashi wazhila uji mwi atweba.” (2 Timo. 1:14) Ñanyi kintu kyonkakyo kyo bapele Timoti? Mu kyepelo 13, Paulo watongwele “byambo byawama,” ko kuba’mba, bukine buji mu Binembelo. (2 Timo. 1:13) Na mambo a kuba’mba wajinga musapwishi, Timoti wafwainwe kusapwila bukine mu kipwilo ne mu nyaunda yanji. (2 Timo. 4:1-5) Kabiji Timoti bamutongwele kwikala mukulumpe wa kulama jitanga ja Lesa. (1 Pe. 5:2) Timoti wafwainwe kulama bulongo kino kintu, ko kuba’mba bukine bo afwainwe kufunjishanga na bukwasho bwa mupashi wazhila wa Yehoba ne Mambo anji.—2 Timo. 3:14-17.

Ne atweba lelo jino betupa bukine bo tufunjishako bakwetu. (Mat. 28:19, 20) Twakonsha kutwajijila kunemeka buno bukine bo tufunjisha kupichila mu kulomba na mukoyo ne kufunda Mambo a Lesa kimye kyonse. (Loma 12:11, 12; 1 Timo. 4:13, 15, 16) Kabiji kampe tuji na mwingilo mukwabo, nabiji wa bukulumpe mu kipwilo nangwa mwingilo wa kimye kyonse. Ino mingilo yanema bingi yafwainwa kwitulengela kwipelula ne kuketekela mu bukwasho bwa Lesa. Onkao mambo, twakonsha kulama bulongo nangwa’mba kuzhikijila kino kintu kupichila mu kwikinemeka ne kuketekela mu bukwasho bwa Yehoba.

Mingilo yo bapeele Timoti kechi wafwainwe kwiingilangatu bunke bwanji ne. Wafwainwe kufunjishako bakwabo. O ene mambo Paulo o amutundaikijile’mba: “Bintu byo waumvwine kwi amiwa . . . wibipane ku bantu ba kishinka bonka bakonsha kwibifunjisha ne ku bakwabo.” (2 Timo. 2:2) Kya kine, Paulo wavulwilemo Timoti kufunjisha balongo bakwabo bintu byonse byo afunjile. Kino ke kintu kyanema bingi kyafwainwa kuba bakalama bonse mu bipwilo lelo jino. Kalama wawama kechi ufya byo ayuka pa mwingilo umo ne. Ufunjishako bakwabo pa kuba’mba nabo bayuke bya kwingila yeo mwingilo. Kechi wakamwa’mba bakayuka byavula kumukila nangwa kwingila bulongo yeo mwingilo kukila aye ne. Onkao mambo, kalama mu kipwilo kechi ufunjishatu bakwabo bya peulu-peulu ne. Ukeba kukwasha boba bo abena kufunjisha kwikala na milangwe ya kuyuka bintu ne kwikala bena Kilishitu bakosa mu lwitabilo. Kuba bino kukalengela “bantu ba kishinka” bo afunjisha bakakwasha kipwilo mu mashinda avula bingi.

Kwa kubula ne kuzhinaukatu ne, Timoti wanemekele bingi ino nkalata yafumine kwi Paulo. Kyamweka wapitulukangamo kimye kyonse mu bishinka byanema biji mu ino nkalata, ne kulangulukapo byo akonsheshe kwibingijisha mu mingilo yo bamupeele.

Ne atweba twafwainwa kulondela luno lujimuno. Mu ñanyi jishinda? Twakonsha kwingila na ngovu kuteemesha nobe mujilo kya bupe kyo betupa, kulama bulongo kintu kyo betupa, ne kufunjishako bakwetu bintu byo twayuka. Umvwe twauba bino, byonkatu Paulo byo atundaikile Timoti, twakonsha “kwingila bulongo mwingilo [wetu].”—2 Timo. 4:5.