KUMBI mutuvwa wuli asani mwalonde kalata kutuliya ku mubwezi winu wakwanjiwa? Wakusambira Timote wangulonde kalata yakuchiska kutuliya ku wakutumika Paulo. Kalata yeniyi yiziŵika ndi zina la mu Bayibolu lakuti 2 Timote. Tikayika cha kuti Timote wanguyesesa kusaniya malu ngamampha kuti waŵerengi kalata yo mubwezi waki wakwanjiwa wangumulembe. Panyaki iyu wajifumbanga kuti: ‘Kumbi Paulo vinthu vitimuyende wuli? Kumbi iyu wandilembe ulongozgi wo ungandiwovya pa uteŵeti wangu? Kumbi ulongozgi wo we mukalata iyi, ungandiwovya pakupharazga kweniso pakusambiza ŵanthu anyaki?’ Nge mo tiwoniyengi, Timote wangusaniya kwamuka kwa mafumbu ngenanga kweniso fundu zinyaki zinandi mukalata yakuzirwa yeniyi. Kweni sonu, tiyeni tikambiskani fundu zinyaki zakovya ukongwa zo zisanirika mukalata yeniyi.

Timote wati wayamba waka kuŵerenga mazu ngakwamba mukalata iyi, nyengu yeniyo watenere kuti wanguŵanaŵaniya kuti Paulo wamuyanjanga ukongwa. Mwachanju, Paulo wadananga Timote kuti ‘mwana waki wakwanjiwa.’ (2 Timo. 1:2) Pa nyengu yo Timote walondiyanga kalata iyi cha m’ma 65 C.E., watenere kuti ndipu we ndi vyaka va m’ma 30. Yapa ndipu iyu wateŵete nge mura kwa vyaka vinandi. Iyu wangwende limoza ndi Paulo kwa vyaka vakujumpha 10 ndipu watenere kuti wangusambira vinandi.

Timote watenere kuti wanguchiska ukongwa kuziŵa kuti Paulo wakunthiyangapu mayeseru mwakugomezgeka. Pa nyengu iyi ndipu Paulo ndi mukayidi ku Roma ndipu wenga pafupi kubayika. (2 Timo. 1:15, 16; 4:6-8) Timote wanguwona kuti Paulo wenga ndi chiganga chifukwa Paulo wangukamba kuti: “Ndilutirizga kukunthiyapu vinthu vosi.” (2 Timo. 2:8-13) Nge mo venge ndi Timote, nasi tingachiskika ukongwa chifukwa cha kukunthiyapu kwaku Paulo.

Paulo wanguchiska Timote kuti wawonengi kuti uteŵeti wo Chiuta wangumupaska ngwakuzirwa ukongwa. Paulo wakhumbanga kuti Timote ‘walutirizgi kusonkha nge motu mphasu yaku Chiuta yo yenga mwaku iyu.’ (2 Timo. 1:6) Paulo wangugwiriskiya ntchitu mazu nga Chigiriki ngakuti khaʹri·sma pakukamba za “mphasu.” Mazu nga Chigiriki ngenanga ngang’anamuwa kuti mphasu yawezi, chinthu cho waleka kuchigwiriya ntchitu. Timote wangulonde mphasu yeniyi wati wasankhika kuti wateŵetiyengi mu mpingu munthowa yapade.—1 Timo. 4:14.

Kumbi Timote wakhumbikanga kuchitanji nayu mphasu yo wangupaskika? Pa nyengu yo Timote  waŵerenganga mazu ngakuti “ulutirizgi kusonkha nge motu,” watenere kuti wanguŵanaŵaniya motu wo ŵanthu apemba kunyumba, wo nyengu zinyaki maka ngaki ngazimwa. Kuti maka ngenanga ngachiti mulipu kweniso kuti ngakole ukongwa ngakhumbika kungakhupiza. Dikishonale yinyaki yikamba kuti mazu nga Chigiriki ngakuti a·na·zo·py·reʹo ngo Paulo wangugwiriskiya ntchitu, ngang’anamuwa “kukhupizga kuti motu ubuki.” Ndipu venivi ving’anamuwa kukondwa kweniso kuchita phamphu pakugwira ntchitu yinyaki. Yapa, tingakamba kuti Paulo wakambiyanga Timote kuti: ‘Uŵikiyengepu mtima pa uteŵeti waku!’ Nasiso mazuŵa nganu, tikhumbika kuchita viyo. Tikhumbika kuŵikiyapu mtima pa uteŵeti widu.

Mukalata yo Paulo wangumulembe Timote, wangulembamu so chinthu chinyaki cho chatingi chiwovyengi Timote kuchita umampha uteŵeti waki. Paulo wangulemba kuti: “Vikiliya chuma cho wasungizika mwakugwiriskiya ntchitu mzimu wakupaturika, wo we mwaku isi.” (2 Timo. 1:14) Kumbi chenichi chenga chuma wuli? Kumbi Timote wangupaskika chinthu chakuzirwa nichi? Mu vesi la kuvuli, Paulo wangukamba za “mazu ngamampha,” kung’anamuwa uneneska wo usanirika mu Malemba. (2 Timo. 1:13) Pakuŵa mteŵeti, Timote wakhumbikanga kusambiza uneneska mukati mu mpingu kweniso ku ŵanthu anyaki. (2 Timo. 4:1-5) Kweniso iyu wangusankhika nge mura kuti waliskengi mskambu waku Chiuta. (1 Petu. 5:2) Mwaviyo, kuti Timote wavikiliyi chuma chakuzirwa cho wangusungizika, kung’anamuwa uneneska wo wakhumbikanga kusambiza, wakhumbikanga kuthemba mzimu wakupaturika waku Chiuta kweniso Mazu ngaki.—2 Timo. 3:14-17.

Mazuŵa nganu, nasi tapaskika uneneska wo tisambiza ŵanthu mu uteŵeti. (Mate. 28:19, 20) Tingalutirizga kuwona kuti uneneska ngwakuzirwa, asani tifwiyapu kupemphera kweniso kusambira Mazu ngaku Chiuta kaŵikaŵi. (Aro. 12:11, 12; 1 Timo. 4:13, 15, 16) Ndipuso tanyaki aku isi, tingapaskika uteŵeti unyaki wakusazgikiyapu, nge kuja mura pamwenga uteŵeti unyaki wa nyengu zosi. Asani tapaskika chuma chenichi, tikhumbika kuja akujiyuyuwa ndi kuthemba Chiuta. Mwaviyo, kuti tivikiliyi chuma chidu, tikhumbika kuchiwona kuti ntchakuzirwa kweniso kuthemba Yehova kuti watiwovyi kuti tichiphweriyengi.

Mauteŵeti ngo Timote wangupaskika, ngakwaskanga iyu pe cha, kweni ngakwaskanga so ŵanthu anyaki. Ndichu chifukwa chaki Paulo wangukambiya Timote kuti: “Vinthu vo ukuvwa kwaku ini, . . . , uvisambizi ku ŵanthu akugomezgeka, wo nawu so azamukuŵa akwenere kusambiza ŵanthu anyaki.” (2 Timo. 2:2) Yapa, Paulo wachiskanga Timote kuti wakhumbikanga kusambiza abali anyaki vinthu venivi kweniso kusambira kwaku yiwu. Mwaviyo, nkhwakukhumbika kuti weyosi yo we ndi udindu mu mpingu Wachikhristu wayesesengi kuchita venivi. Mubali wamampha yo we ndi udindu, wabisa cha vinthu vo waziŵa vakukwaskana ndi ntchitu yinyaki. Mumalu mwaki, wasambiza anyaki kuti nawu aje akwenere kuchita ntchitu yo. Iyu watopa cha kuti panyaki ŵanthu wo waŵasambizengi amupharengi pamwenga achitengi umampha ukongwa ntchitu yo kuluska mo iyu wachitiyanga. Kweniso munthu yo we ndi udindu wasambiza waka mwakudumuwa cha fundu zakukwaskana ndi ntchitu yinyaki. Mumalu mwaki, iyu watovya ŵanthu wo watiŵasambiza kuti aziŵi mo angasankhiya umampha vinthu kweniso kuti ayiziŵi umampha ntchitu yo, ndi chilatu chakuti aje akukhwima. Asani wachita viyo, “ŵanthu akugomezgeka” wo iyu waŵasambiza angawuwovya ukongwa mpingu.

Mwambula kukayika, Timote wawonanga kuti kalata yo Paulo wangumulembe yenga yakuzirwa ukongwa. Aŵanaŵaniyani waka kuti mutimuwona Timote kuti waŵerenga ulongozgi wakovya wenuwu mwakuwerezawereza ndipuso waŵanaŵaniya mo wangawugwiriskiya ntchitu pa uteŵeti waki.

Nasi tikhumbika kuwugwiriskiya ntchitu ulongozgi wenuwu. Munthowa wuli? Tikhumbika kuyesesa kusonkha mphasu yidu nge motu, kuvikiliya chuma chidu cho tikusungizika kweniso kusambiza anyidu chechosi cho tiziŵa. Nge mo Paulo wangukambiya Timote, asani tichitengi viyo, ‘tifiskengi uteŵeti widu mwakukwana.’—2 Timo. 4:5.