ANDŨ

Ũndũ Mbivilia yaasya: Ngai “ndaamyũmba [nthĩ] yĩ nthei,” ĩndĩ ‘amyũmbie yĩthĩwe ya kũtũa andũ.’—ISAIA 45:18.

NTHĨ

Ũndũ Mbivilia yaasya: “Nzyawa ĩmwe nĩvĩtaa, na nzyawa ĩngĩ nĩyũkaa; ĩndĩ nthĩ nĩyĩkalaa tene na tene.”—MŨTAVAN’YA 1:4.

KĨLA YĨTHĨAWA ĨYONANY’A: Kwosana na Mbivilia, nthĩ ndĩkaanangwa na ĩkatũaa andũ mavinda onthe. Kwoou yo yĩthĩawa ĩineenea kyaũ yĩla ĩkũweta mũminũkĩlyo wa nthĩ?

KWASŨANĨA ŨNDŨ ŨŨ: Mbivilia ĩelekanĩtye mũminũkĩlyo wa nthĩ ĩno na kĩla kyeekĩkie mĩthenyanĩ ya Noa. Ĩvinda yĩu, ‘nthĩ nĩyaũsũiwe nĩ ũng’endu.’ (Mwambĩlĩlyo 6:13) Ĩndĩ Noa aĩ mũlũngalu. Kwoou Ngai nĩwaetie mbua mbingĩ yaananga andũ asu athũku, ĩndĩ amũvonokya e na mũsyĩ wake. Mbivilia ĩwetete kĩla kyaendeeie ĩvinda yĩu ĩkasya: “Nthĩ ya ĩvinda yĩu nĩyaanangiwe yĩla yavw’ĩkiwe na kĩw’ũ.” (2 Vetelo 3:6) Ũsu waĩ mũminũkĩlyo wa nthĩ. Ĩndĩ nĩwoona nĩ kyaũ kyaanangiwe? Ti ĩ nthĩ, ĩndĩ nĩ andũ athũku ala maĩ ĩũlũ wayo. Kwoou yĩla Mbivilia ĩkũneenea mũminũkĩlyo wa nthĩ, ndĩthĩawa ĩyasya kana nthĩ ĩno tũkinyĩte ĩkaanangwa. Vandũ va ũu, yĩthĩawa ĩiweta mũthya wa andũ athũku ala me ĩũlũ wa nthĩ, vamwe na maũndũ onthe mathũku ala maendeeasya.

MATHĨNA NA ŨTHŨKU

Ũndũ Mbivilia yaasya: “Vatiele ĩvinda ĩnini, na mũthũku ndakethĩwa: ĩĩ, ũkaketeea mũno vandũ vake, na ndakethĩwa. Ĩndĩ ala auu makatiĩwa nthĩ, na makeetan’ya mũuonĩ mwingĩ.”—SAVULI 37:10, 11.

KĨLA YĨTHĨAWA ĨYONANY’A: Mbua ya ĩvinda ya Noa yavetie ũthũku o kwa kavinda. Ĩtina wa mbua ĩsu, andũ athũku nĩmaumĩlile ĩngĩ na mambĩĩa kũthĩny’a andũ ala angĩ. Ĩndĩ o mĩtũkĩ, Ngai nũkũveta ũthũku vyũ. O tondũ mũandĩki wa Savuli ĩsu wawetie, “mũthũku ndakethĩwa.” Ngai akatũmĩa Ũsumbĩ wake kũvetanga ũthũku w’onthe. Ũsumbĩ ũsu nĩ silikalĩ yĩ ĩtunĩ, na ũkasumbĩka o andũ ala alũngalu nthĩ yonthe.

KWASŨANĨA ŨNDŨ ŨŨ: Mo asumbĩ ma nthĩ makakwata mbau Ũsumbĩ wa Ngai? Mbivilia yonanĩtye kana maikeka ũu. Yonanĩtye kana makawũkita, na ũsu ũkeethĩwa wĩ ũtumanu mũnene. (Ũvuany’o 19:19) Kwoou vakathi ata mawũkita? Ũsumbĩ wa Ngai ũkaveta silikalĩ syonthe sya andũ, na ĩndĩ wĩ w’oka “ũkekalaa tene na tene.” (Ndanieli 2:44) Ĩndĩ nĩkĩ silikalĩ sya andũ syaĩle kũvetwa?

Ũndũ Mbivilia yaasya: “Kũtongoesya matambya make kũti nthĩnĩ wa mũndũ ũla ũendaa.”—YELEMIA 10:23.

KĨLA YĨTHĨAWA ĨYONANY’A: Andũ mayaaũmbwa mesumbĩke. Vai ĩvinda maavota kũsumbĩka andũ angĩ nesa kana kwĩminĩa mathĩna.

KWASŨANĨA ŨNDŨ ŨŨ: Ĩvuku yĩtawa Britannica Academic yĩwetete kana veonekana silikalĩ ya nthĩ ĩmwe ndĩtonya “kũmina mathĩna ala me ĩũlũ wa nthĩ ta ũkya, nzaa, mowau, mĩisyo, na makaũ kana ũng’endu.” Yĩsyokete yĩkasya: “Andũ amwe . . . maĩkĩĩaa kana tũkakwata silikalĩ ĩmwe ĩsumbĩkĩte nthĩ yonthe no tũvote kũmina vyũ mathĩna asu onthe.” Ĩndĩ o na silikalĩ syonthe ikakwatana, nthĩ yĩthĩwa ĩsumbĩkĩtwe no andũ me na naĩ, matatonya kwĩvetea mathĩna ala twaweta. Silikalĩ ĩla ĩtonya kũveta vyũ mathĩna onthe ala methĩawa ĩũlũ wa nthĩ no Ũsumbĩ wa Ngai.

Kwoou o tondũ Mbivilia yoonany’a, andũ ala aseo mayaĩlĩte kũkĩa mũminũkĩlyo wa nthĩ, kana kwa ndeto ingĩ, mũminũkĩlyo wa ĩvinda yĩĩ ĩthũku. Vandũ va ũu, maĩlĩte kũtana nũndũ Ngai akaveta nthĩ ĩno nthũku na aimaetee nthĩ nzaũ na nzeo mũno!

Maũndũ asu makeekĩka ĩndĩĩ? Kĩlungu kĩla kĩatĩĩe nĩkĩnenganĩte ũsũngĩo ũla wĩ Mbivilianĩ.