NAʼLEBʼ RE TZOLOK 1
Choowanq saʼ xyaalal ut kʼojkʼooq qachʼool rikʼin li Jehobʼa
LI XRAQAL LI SANTIL HU RE LI CHIHABʼ 2021: «Wi texwanq saʼ xyaalal chi kʼojkʼooq leeraanm, teetaw xkawubʼ leechʼool» (IS. 30:15).
BʼICH 3 Tú me das fuerza, confianza y valor
RUʼUJIL LI TZOLOM *
1. Joʼ kixbʼaanu li awabʼej David, kʼaru naru nekeʼxkʼoxla wiibʼ oxibʼ li qechpaabʼanel?
CHIQAJUNILO naqaj wank saʼ xyaalal ut saʼ tuqtuukilal. Abʼan, wank sut, usta inkʼaʼ raj naqaj, naqakʼul ebʼ li chʼaʼajkilal. Relik chi yaal, maare wiibʼ oxibʼ li qechpaabʼanel nekeʼrekʼa ribʼ joʼ li awabʼej David, aʼan kixpatzʼ re li Jehobʼa: «Joʼ najtil chik yooq inkʼaʼuxl ut yotʼyooq li waanm chi qʼeq ut chi kutan?» (Sal. 13:3).
2. Kʼaru tqil saʼ li tzolom aweʼ?
2 Usta inkʼaʼ naru naqabʼaanu naq inkʼaʼ t-oq qakʼaʼuxl, abʼan naru naqabʼaanu wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ re naq aʼin inkʼaʼ tnumtaaq saʼ qabʼeen. Saʼ li tzolom aweʼ tqil wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ li naru naxkʼe qakʼaʼuxl. Chirix chik aʼan tqatzʼil rix waqibʼ li naʼlebʼ li naru nokooxtenqʼa chi wank saʼ xyaalal naq tqakʼul ebʼ li chʼaʼajkilal.
KʼARU NARU NAKʼEHOK RE QAKʼAʼUXL?
3. Kʼaru ebʼ li chʼaʼajkilal naqanumsi, ut ma laaʼo yaal qe re naq inkʼaʼ tkʼulmanq?
3 Wank wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ li naru naxkʼe qakʼaʼuxl, qʼaxal chik naq maakʼaʼ xjaʼlenkil. Jun eetalil, maakʼaʼ naru naqabʼaanu naq rajlal chihabʼ nekeʼxtaqsi xtzʼaq li tzekemq, li tʼikr ut li ochoch. Joʼkan ajwiʼ, maakʼaʼ xjaʼlenkil naq ebʼ li qechkʼanjelil malaj ebʼ li qechtzolom nekeʼxyal qatakchiʼinkil chi xbʼaanunkil li tzʼaj aj naʼlebʼ malaj chi elqʼak. Ut chʼolchʼo naq laaʼo inkʼaʼ naru naqisi li maaʼusilal li wank saʼ li qateep. Chixjunil aweʼ naxkʼutbʼesi li xnaʼlebʼ li ruuchichʼochʼ bʼarwiʼ li xkʼihalil ebʼ li kristiʼaan inkʼaʼ nekeʼxyuʼami li naʼlebʼ li naxkʼe li Santil Hu. Laj Tza, li xyosil li ruuchichʼochʼ aʼin, naxnaw naq wankebʼ kristiʼaan teʼxkanabʼ naq «li kʼoxlak chirix li kʼaʼaq re ru wank saʼ ruuchichʼochʼ» tixram chiruhebʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa (Mat. 13:22; 1 Juan 5:19). Joʼkan peʼ naq li ruuchichʼochʼ nujenaq chi chʼaʼajkilal li naxkʼe xkʼaʼuxebʼ li poyanam.
4. Chanru tana toonaʼlebʼaq naq qʼaxal yooq qakʼaʼuxl?
4 Naq qʼaxal yook qakʼaʼuxl, maare naqekʼa naq maakʼaʼ chik nokooʼok wiʼ. Jun eetalil, maare naʼok qakʼaʼuxl ma ttzʼaqloq tawiʼ li qatumin re xnumsinkil li junjunq chi kutan, malaj tooyajerq ut inkʼaʼ chik tookʼanjelaq malaj tooʼisiiq saʼ li qakʼanjel. Joʼkan ajwiʼ, maare naxkʼe qakʼaʼuxl xkʼoxlankil ma inkʼaʼ tawiʼ tqatzʼeqtaana li Yos naq tooʼeʼxmin chi xqʼetbʼal li xchaqʼrabʼ. Ut maare naxkʼe ajwiʼ qakʼaʼuxl chanru toonaʼlebʼaq naq laj Tza troksi ebʼ li kristiʼaan li wank rubʼel xwankil re xrahobʼtesinkil li xtenamit li Yos. Maare tqakʼoxla: «Ma nimla maak naq t-oq bʼayaq inkʼaʼuxl chirix ebʼ li naʼlebʼ aʼin?».
5. Kʼaru kiraj xyeebʼal li Jesús naq kixye: «Mixik eechʼool chi kʼoxlak»?
5 Li Jesús kixye rehebʼ li xtzolom: «Mixik eechʼool chi kʼoxlak» (Mat. 6:25). Ma kiraj xyeebʼal naq inkʼaʼ t-oq bʼayaq qakʼaʼuxl? Inkʼaʼ, moko joʼkan ta. Relik chi yaal, saʼ li qe kutan wiibʼ oxibʼ aj kʼanjel chiru li Yos qʼaxal kiʼok xkʼaʼuxebʼ, abʼan moko saʼ xkʼabʼaʼ ta aʼan xeʼtzʼeqtaanaak xbʼaan li Jehobʼa (1 Rey. 19:4; Sal. 6:4). * Li Jesús yook bʼan xkʼojobʼankil qachʼool re naq inkʼaʼ tnumtaaq saʼ qabʼeen ebʼ li chʼaʼajkilal li naqakʼul saʼ qayuʼam xbʼaan naq naru nokooʼeʼxchʼiʼchʼiʼi saʼ li qakʼanjel chiru li Yos. Joʼkan bʼiʼ, kʼaru naru naqabʼaanu naq t-oq qakʼaʼuxl? (Chaawil li kaaxukuut « Chanru xbʼaanunkil?»).
WAQIBʼ LI NAʼLEBʼ LI TTENQʼANQ AAWE CHI WANK SAʼ XYAALAL
(Chaawil li raqal 6). *
6. Joʼ naxye saʼ Filipenses 4:6, 7, kʼaru naru naxkotz li xkʼaʼuxl wiʼ qachʼool?
6 1) Rajlal chattijoq. Tkʼojlaaq laachʼool wi kaw nakattijok chiru li Jehobʼa naq qʼaxal naxkʼe aakʼaʼuxl ebʼ li chʼaʼajkilal (1 Ped. 5:7). Taakʼul «li tuqtuukil usilal li nachalk rikʼin li Yos ut naxqʼax ru chixjunil li naʼlebʼ» (taayaabʼasi Filipenses 4:6, 7). Li Jehobʼa naroksi li xsantil musiqʼej re xkotzbʼal li xkʼaʼuxl wiʼ qachʼool (Gál. 5:22).
7. Kʼaru tento tqakʼe saʼ qu naq tootijoq chiru li Jehobʼa?
7 Naq tattijoq chiru li Jehobʼa, te chiru laachʼool. Aatinan rikʼin chi chʼolchʼo ru chirix laachʼaʼajkilal ut ye re chanru nakaawekʼa aawibʼ. Wi naru xtuqubʼankil ru laachʼaʼajkilal, tzʼaama re li Yos aachoxahil naʼlebʼ ut aametzʼew re naq tatruuq chi xbʼaanunkil. Wi maakʼaʼ chik naru nakaabʼaanu, tzʼaama re li Jehobʼa naq chatxtenqʼaq re naq inkʼaʼ tnimanq laakʼaʼuxl chirix aʼan. Wi chʼolchʼo ru li aatin nakaawoksi naq nakattijok, saʼ xnumikebʼ li kutan taakʼe reetal chanru li Jehobʼa kixsume laatij. Wi moko saʼ junpaat ta naxsume laatij, michʼinaak laachʼool. Li Jehobʼa naraj naq chʼolchʼo ru li aatin taawoksi naq tattijoq chiru ut naq rajlal yooqat xbʼaanunkil (Luc. 11:8-10).
8. Kʼaru raj tento tqakʼe saʼ ajl naq tootijoq?
8 Naq taate laachʼool chiru li Jehobʼa, us naq taakʼe saʼ ajl li osobʼtesink li nakaakʼul ut taabʼanyoxi re usta numtajenaq laachʼaʼajkilal. Wank sut maare tchʼaʼajkoʼq chaawu xsikʼbʼal junaq li aatin re xyeebʼal chanru tzʼaqal nakaawekʼa aawibʼ. Abʼan jultikaq aawe naq li Jehobʼa naru nakatxsume usta maare laaʼat kaʼajwiʼ tatruuq xyeebʼal: «Bʼaanu usilal, tenqʼahin» (2 Crón. 18:31; Rom. 8:26).
(Chaawil li raqal 9). *
9. Rikʼin ani naru naqakʼojobʼ qachʼool?
9 2) Kʼojkʼooq aachʼool rikʼin li Jehobʼa ut inkʼaʼ rikʼin laakʼaʼuxl laanaʼlebʼ. Saʼ xkutankil li propeet Isaías, ebʼ laj Judá kʼajoʼ naq nekeʼxuwak naq ebʼ laj Asiria teʼyaloq saʼ xbʼeenebʼ ut teʼkʼeheʼq choʼq moos, joʼkan naq xeʼxpatzʼ xtenqʼ rehebʼ laj Egipto (Is. 30:1, 2). Li Jehobʼa kixye rehebʼ naq xbʼaanunkil aʼan tixkʼam chaq rahilal saʼ xbʼeenebʼ (Is. 30:7, 12, 13). Li Jehobʼa kiroksi laj Isaías re xyeebʼal re li xtenamit rikʼin ani naru nekeʼxkʼojobʼ xchʼool. Laj Isaías kixye: «Wi texwanq saʼ xyaalal chi kʼojkʼooq leeraanm, teetaw xkawubʼ leechʼool» rikʼin li Jehobʼa (Is. 30:15b).
10. Chʼolobʼ joqʼe naru naqakʼutbʼesi naq kʼojkʼo qachʼool rikʼin li Jehobʼa.
10 Qilaq wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ bʼarwiʼ naru naqakʼutbʼesi naq kʼojkʼo qachʼool rikʼin li Jehobʼa. Kʼoxla naq nekeʼxyeechiʼi aawe jun li kʼanjel bʼarwiʼ tateʼxtoj chiʼus, abʼan tixmaqʼ naabʼal laahoonal ut tixchʼaʼajki laakʼanjel chiru li Yos. Malaj , qayehaq naq jun laawechkʼanjelil naʼok aapaybʼal, abʼan maawaʼ aj testiiw re li Jehobʼa. Ut maare jun laakomon li qʼaxal raaro aabʼaan tixye aawe aʼin: «Sikʼ ani aj ikʼin nakaawaj wank, rikʼin Laayos malaj wikʼin?». Relik chi yaal, naq nakʼulmank aʼin nachʼaʼajkoʼk chiqu xnumsinkil, abʼan li Jehobʼa naxye qe kʼaru tqabʼaanu (Mat. 6:33; 10:37; 1 Cor. 7:39). Abʼanan, ma tqakʼutbʼesi naq kʼojkʼo qachʼool rikʼin ut naq naqapaabʼ?
(Chaawil li raqal 11). *
11. Kʼaru ebʼ li eetalil li natawmank saʼ li Santil Hu naru naqatzʼil rix re naq inkʼaʼ tooxuwaq naq tqakʼul li xikʼ ileʼk?
11 3) Taw aanaʼlebʼ rikʼin li xeʼxbʼaanu chaq junxil wiibʼ oxibʼ li kristiʼaan. Saʼ li Santil Hu naqataw naabʼal li chaabʼil ut li yibʼ aj eetalil li naxkʼut chiqu kʼaʼut wank xwankil naq toowanq saʼ xyaalal ut naq kʼojkʼooq qachʼool rikʼin li Jehobʼa. Naq taatzʼil rix li chaabʼil eetalil, kʼe reetal li kitenqʼank rehebʼ laj kʼanjel chiru li Yos chi wank saʼ xyaalal naq xeʼxkʼul li xikʼ ileʼk. Jun eetalil, ebʼ li apóstol moko xeʼxuwak ta naq ebʼ li xninqal ru aj raqol aatin saʼ xbʼeenebʼ laj judiiy xeʼxram chiruhebʼ li puktesink. Xeʼxye bʼan rehebʼ laj raqol aatin chi kawebʼ xchʼool: «Xbʼeen xbʼeen tento xpaabʼankil li Yos, ut inkʼaʼ ebʼ li winq» (Hech. 5:29). Usta xeʼteniik, abʼan inkʼaʼ xeʼxuwak. Kʼaʼut? Xbʼaan naq nekeʼxnaw naq li Jehobʼa wank rikʼinebʼ ut naq kʼojkʼo xchʼool chirixebʼ. Joʼkan naq inkʼaʼ xeʼxkanabʼ xpuktesinkil li chaabʼil esilal (Hech. 5:40-42). Joʼkan ajwiʼ, naq ok ok rehebʼ xkamsinkil, laj Esteban inkʼaʼ kiʼok xxiw ut kiwank saʼ xyaalal joʼkan naq li xnaqʼ ru «chanchan xnaqʼ ru junaq ánjel» (Hech. 6:12-15). Kʼaʼut? Xbʼaan naq chʼolchʼo chiru naq sa saʼ xchʼool li Jehobʼa rikʼin.
12. Joʼ naxye saʼ 1 Pedro 3:14 ut 4:14, kʼaʼut naru nasahoʼk saʼ qachʼool naq nokoorahobʼtesiik?
12 Kutan saqenk chiruhebʼ li apóstol naq li Jehobʼa wank rikʼinebʼ xbʼaan naq kixkʼe xwankilebʼ re naq teʼruuq xbʼaanunkil li sachbʼachʼoolej (Hech. 5:12-16; 6:8). Usta laaʼo inkʼaʼ naqakʼul aʼin, abʼan li Jehobʼa naroksi li Raatin re xyeebʼal qe naq wi nokoorahobʼtesiik saʼ xkʼabʼaʼ li tiikilal tqataw li rusilal ut tixkʼe qe li xsantil musiqʼej (taayaabʼasi 1 Pedro 3:14; 4:14). Joʼkan bʼiʼ, miʼok qakʼaʼuxl chi xkʼoxlankil chanru toonaʼlebʼaq wi nokoorahobʼtesiik saʼ li kutan chalk re, qakʼehaq bʼan qachʼool chirix li nokooruuk xbʼaanunkil anaqwan re naq chi joʼkan kʼojkʼooq qachʼool naq li Jehobʼa truuq qatenqʼankil ut qakolbʼal. Laaʼo ajwiʼ tento tqajultika li xyeechiʼom li Jesús joʼ xeʼxbʼaanu ebʼ li xtzolom: «Tinkʼe eeraatin ut xnimal ru eenaʼlebʼ li inkʼaʼ teʼruuq xwechʼbʼal rix chi moko xsumenkil chixjunilebʼ li xikʼ nekeʼilok eere». Joʼkan ajwiʼ, naxkʼe qe li yeechiʼom aʼin: «Rikʼin xkawubʼ eechʼool teekol leeyuʼam» (Luc. 21:12-19). Ut jultikaq qe naq wi junaq li xmoos nakamk chi tiik xchʼool, li Jehobʼa naxjultika chixjunil li xwanjik ut tixwaklesi wiʼ chik chi yoʼyo.
13. Chanru nokooxtenqʼa xtzʼilbʼal rix li yibʼ aj eetalil li xeʼxkanabʼ ebʼ li inkʼaʼ xeʼwank saʼ xyaalal chi moko xeʼxkʼojobʼ xchʼool rikʼin li Jehobʼa?
13 Naru ajwiʼ naqataw qanaʼlebʼ rikʼin li yibʼ aj eetalil li xeʼxkanabʼ ebʼ li inkʼaʼ xeʼwank saʼ xyaalal chi moko xeʼxkʼojobʼ xchʼool rikʼin li Jehobʼa. Xtzʼilbʼal rix ebʼ li eetalil aʼin tooxtenqʼa re naq inkʼaʼ tootʼaneʼq saʼebʼ li paltil li xeʼtʼaneʼk wiʼ aʼan. Jun eetalil, saʼ xtiklajik li xʼawabʼejilal, laj Asá li awabʼej re Judá kixkʼojobʼ xchʼool rikʼin li Jehobʼa naq xkoho chi yalok saʼ xbʼeen kʼiila oqʼobʼ chi aj puubʼ ut kiʼosobʼtesiik xbʼaan li Yos joʼkan naq kiqʼaxok u (2 Crón. 14:9-12). Abʼan, kʼaru kikʼulmank naq ebʼ laj puubʼ re laj Baasá, li awabʼej re Israel, li moko jwal kʼihebʼ ta xeʼchalk chi yalok saʼ xbʼeen? Inkʼaʼ kixsikʼ li Jehobʼa joʼ kixbʼaanu chaq junxil, kixtojebʼ bʼan laj Siria re naq teʼxtenqʼa (2 Crón. 16:1-3). Ut inkʼaʼ kixsikʼ xtenqʼankil rikʼin li Jehobʼa naq kinimank li xyajel ut naq kamk chik re (2 Crón. 16:12).
14. Kʼaru naru naqatzol rikʼin li kixkʼul laj Asá?
14 Saʼ xtiklajik, laj Asá junelik kixsikʼ xtenqʼankil rikʼin li Jehobʼa naq kiwank saʼ chʼaʼajkilal. Abʼan saʼ xnumikebʼ li chihabʼ kixkanabʼ xsikʼbʼal xtenqʼankil rikʼin li Yos ut kixbʼaanu bʼan li kʼaru naraj. Maare junaq li kristiʼaan tixkʼoxla naq us kixbʼaanu laj Asá naq kixsikʼ xtenqʼ rikʼinebʼ laj Siria. Abʼan moqon chik, moko us ta kiʼelk. Li Jehobʼa kixtaqla jun li xpropeet chi xyeebʼal re laj Asá: «Laaʼat xakawu aachʼool rikʼin li awabʼej re Aram, ut inkʼaʼ rikʼin li Qaawaʼ laaYos; joʼkan naq ebʼ laj puubʼ aj Aram xeʼxkol ribʼ chawu» (2 Crón. 16:7). Laaʼo ajwiʼ tento tqabʼaanu weent re naq inkʼaʼ tqakʼojobʼ qachʼool chirix chanru naqabʼaanu junaq li naʼlebʼ xbʼaan naq naru naqakanabʼ xsikʼbʼal li xtenqʼ li Jehobʼa li natawmank saʼ li Raatin. Wank sut maare saʼ junpaat tento tqasikʼ kʼaru tqabʼaanu, abʼan us tooʼelq wi nokoowank saʼ xyaalal ut kʼojkʼo qachʼool rikʼin li Jehobʼa.
(Chaawil li raqal 15). *
15. Kʼaru naru naqabʼaanu naq yooqo xyaabʼasinkil li Santil Hu?
15 4) Chikanaaq saʼ laachʼool ebʼ li xraqal li Santil Hu. Naq taayaabʼasi junaq xtasal li Santil Hu li naʼaatinak chirix chanru tooruuq chi wank saʼ xyaalal ut chanru naru naqakʼojobʼ qachʼool naq li Jehobʼa tooxtenqʼa, yal aaqʼe chi xxokbʼal saʼ laachʼool ebʼ li raqal li wank xwankil. Maare tkʼanjelaq chaawu wi nakaayaabʼasi chi kaw xyaabʼ laakux malaj nakaatzʼiibʼa chiru junaq li hu ut joqʼehaq nakaajultika wiʼ chik. Li Jehobʼa kixye re laj Josué naq chirilaq xsaʼ li xhuhil li Chaqʼrabʼ ut naq chixkʼoxlaq rix chi qʼeq ut chi kutan re naq chi joʼkan us t-elq saʼ chixjunil li tixbʼaanu. Ebʼ li naʼlebʼ aʼin ttenqʼanq re, re naq inkʼaʼ tixxuwa ru li tkʼulmanq saʼ li xsutam (Jos. 1:8, 9). Saʼ li Raatin li Yos naru naqataw naabʼal li chaabʼil naʼlebʼ li naru nokooxtenqʼa re naq inkʼaʼ t-oq qakʼaʼuxl malaj qaxiw xbʼaan junaq li chʼaʼajkilal (Sal. 27:1-3; Prov. 3:25, 26).
(Chaawil li raqal 16). *
16. Chanru naroksi li Jehobʼa ebʼ li qechpaabʼanel re qatenqʼankil chi wank saʼ xyaalal ut chi xkʼojobʼankil qachʼool rikʼin?
16 5) Chatwanq saʼ komonil rikʼinebʼ li qechpaabʼanel. Li Jehobʼa naroksihebʼ li hermaan re qatenqʼankil chi wank saʼ xyaalal ut chi xkʼojobʼankil qachʼool rikʼin. Saʼebʼ li qachʼutam naqataw rusilal li nayeemank chiru li chʼuut, ebʼ li sumenk li nakʼemank ut naq nokooseeraqʼik rikʼinebʼ li qechpaabʼanel (Heb. 10:24, 25). Naru ajwiʼ naqataw rusilal xtebʼal li qachʼool chiru junaq li tzʼaqal qamiiw. Qʼaxal naru nakʼanjelak chiqu junaq «li chaabʼil aatin» li tixye qe junaq li qamiiw ut naru naxkotz li xkʼaʼuxl wiʼ qachʼool (Prov. 12:25).
(Chaawil li raqal 17). *
17. Joʼ naxye saʼ Hebreos 6:19, chanru naru nokooxtenqʼa li qoybʼenihom chirix li Xʼawabʼejilal li Yos re naq inkʼaʼ tchalq txik qachʼool usta numtajenaq li qachʼaʼajkilal?
17 6) Kʼe aachʼool chirix laawoybʼenihom. Li qoybʼenihom chirix li Xʼawabʼejilal li Yos «kamaʼ jun li ankla choʼq re li qaanm», li nokooxtenqʼa re naq inkʼaʼ tchalq txik qachʼool usta numtajenaq li qachʼaʼajkilal ut li xkʼaʼuxl wiʼ qachʼool (taayaabʼasi Hebreos 6:19). Kʼe saʼ aawu li xyeechiʼom li Jehobʼa naq saʼ li kutan chalk re inkʼaʼ chik taajultika ebʼ li naʼlebʼ li naxkʼe aakʼaʼuxl (Is. 65:17). Kʼoxla naq wankat saʼ li akʼ Ruuchichʼochʼ bʼarwiʼ wank li tuqtuukilal ut maakʼaʼ chik li maaʼusilal (Miq. 4:4). Wi nakat-aatinak rikʼinebʼ li junchʼol chirix laawoybʼenihom, aweʼ tatxtenqʼa ajwiʼ xkʼebʼal aachʼool chirix aʼin. Joʼkan bʼiʼ, bʼaanu joʼchʼinal joʼnimal li nakatruuk saʼ li puktesink ut chi xkʼebʼal ebʼ li kristiʼaan choʼq xtzolom li Kriist. Wi joʼkan nakaabʼaanu, «taatzʼaqloq ru» laawoybʼenihom (Heb. 6:11).
18. Kʼaru tqakʼul saʼ li kutan chalk re ut kʼaru tooxtenqʼa chi xkuybʼal?
18 Saʼ xkʼabʼaʼ naq rajlal kutan yook chaq chi nachʼok li rosoʼjik li ruuchichʼochʼ aʼin, rajlal tqakʼul naabʼal li chʼaʼajkilal ut rahilal li naru naxbʼaanu naq qʼaxal tnimanq li xkʼaʼuxl wiʼ qachʼool. Li xraqal li Santil Hu re li chihabʼ 2021 naxjultika chiqu naq tooruuq xkuybʼal ebʼ li chʼaʼajkilal ut tooruuq chi wank saʼ xyaalal wi kʼojkʼo qachʼool rikʼin li Jehobʼa ut inkʼaʼ rikʼin li qametzʼew. Chiru li chihabʼ aʼin chiqajunilo bʼiʼ qakʼutbʼesihaq rikʼin li qabʼaanuhom naq wank qapaabʼal chirix li xyeechiʼom li Jehobʼa: «Wi texwanq saʼ xyaalal chi kʼojkʼooq leeraanm, teetaw xkawubʼ leechʼool» (Is. 30:15).
BʼICH 8 Jehová es mi Refugio
^ párr. 5 Li xraqal li Santil Hu re li chihabʼ 2021 naxkʼut chiqu naq jwal wank xwankil xkʼojobʼankil qachʼool rikʼin li Jehobʼa naq nachalk junaq li chʼaʼajkilal saʼ qabʼeen anaqwan ut saʼebʼ li kutan chalk re. Saʼ li tzolom aweʼ tqil chanru tooruuq xyuʼaminkil li naxye li xraqal li Santil Hu re li chihabʼ aʼin.
^ párr. 5 Wankebʼ hermaan li nekeʼxkʼe xchʼool chi kʼanjelak chiru li Yos wank sut qʼaxal nekeʼok xkʼaʼuxl malaj qʼaxal nekeʼok xxiw. Moko us ta naq tqajuntaqʼeeta li kixye li Jesús rikʼin ebʼ li yajel aʼin.
^ párr. 63 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U: 1) Jun li hermaan naabʼal sut natijok chiru li Jehobʼa chiru li kutan re xseeraqʼinkil re li nakʼehok re xkʼaʼuxl.
^ párr. 65 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U: 2) Waʼlebʼ, naq yook chi waʼak saʼ li xkʼanjel naril xsaʼ li Santil Hu re xsikʼbʼal xtenqʼ li Yos.
^ párr. 67 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U: 3) Re xtawbʼal xnaʼlebʼ, naxkʼoxla rix li chaabʼil ut li yibʼ aj eetalil li natawmank saʼ li Santil Hu.
^ párr. 69 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U: 4) Naxletz chiru li xrefri jun li xraqal li Santil Hu li naraj naq tkanaaq saʼ xchʼool.
^ párr. 71 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U: 5) Sa saʼ xchʼool naq yook chi puktesink rochbʼen jun li ramiiw.
^ párr. 73 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U: 6) Naq naxkʼoxla rix li kutan chalk re, naxkʼojobʼ xchʼool chirix li roybʼenihom.
