1. O ta Mũthamaki Daudi-rĩ, nĩ kĩũria kĩrĩkũ andũ amwe mangĩũria?

ITHUOTHE twendaga gũkorũo na ũtũũro mũhooreru ũrĩ na thayũ. Gũtirĩ mũndũ ũkenaga rĩrĩa arĩ na mĩtangĩko. No rĩmwe nĩ tũcemanagia na maũndũ matũmaga tũtangĩke. O na ndungata imwe cia Jehova no ciũrie kĩũria ta kĩrĩa Mũthamaki Daudi ooririe Jehova. Ooririe: “Nĩ nginya rĩ ngũtũũra ndĩ na mĩtangĩko, ndĩ na kĩeha ngoro-inĩ yakwa o mũthenya?”—Thab. 13:2.

2. Tũkwarĩrĩria maũndũ marĩkũ gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?

² O na gũtuĩka gũtirĩ hĩndĩ tũngĩkorũo tũtarĩ na mĩtangĩko o na hanini, nĩ kũrĩ maũndũ tũngĩka tũnyihanyihie mĩtangĩko. Thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ, tũkwamba kwarĩrĩria maũndũ mamwe mangĩtũma tũkorũo na mĩtangĩko. Nĩ tũgũcoka twarĩrĩrie maũndũ matandatũ tũngĩka nĩguo tũikare tũhooreire rĩrĩa tũrahiũrania na mathĩna maitũ.

3. Nĩ maũndũ marĩkũ mangĩtũma tũtangĩke, na hihi no tũhote kũgirĩrĩria maũndũ macio?

³ No twage ũhoti wa kũgirĩrĩria maũndũ maingĩ marĩa mangĩtũma tũtangĩke. Kwa ngerekano, tũtingĩhota kũgirĩrĩria kũhaica kwa ngarama ya irio, nguo, na gwa gũikara, na ningĩ tũtingĩhota kũgirĩrĩria arĩa tũrutithanagia wĩra nao kana arĩa tũthomaga nao matige gũtũingĩria magerio-inĩ ma kwaga wĩhokeku  kana maũndũ-inĩ ma ũũra thoni. Ningĩ tũtingĩhota kũgirĩrĩria andũ arĩa mekaga maũndũ ma wĩki-naĩ gĩcigo-inĩ gitũ. Tũcemanagia na moritũ macio tondũ andũ aingĩ thĩinĩ wa thĩ ĩno tũraikara matitongoragio nĩ motaaro ma Bibilia. Shaitani, o we ngai ya thĩ ĩno, nĩ oĩ atĩ andũ amwe no matige gũtungatĩra Jehova nĩ ũndũ wa “mĩtangĩko ya mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ.” (Mat. 13:22; 1 Joh. 5:19) Nĩkĩo tũtigegaga kuona atĩ thĩ ĩiyũire mathĩna maingĩ marĩa matũmaga andũ matangĩke.

4. Kũngĩthiĩ atĩa tũngĩtangĩka mũno nĩ ũndũ wa mathĩna maitũ?

⁴ Mathĩna marĩa tũcemanagia namo no matũme tũtangĩke mũno nginya tũremwo gwĩciria ũhoro wa maũndũ mangĩ. Kwa ngerekano, no tũtangĩke nĩ ũndũ wa kuona ta tũtekuona mbeca cia kũigana cia kũhingia mabataro maitũ, kana nĩ ũndũ wa kuona ta tũkũrwara tũtĩre wĩra kana tũũrũo nĩ wĩra witũ. Ningĩ no tũtangĩke nĩ ũndũ wa kuona ta tũngĩremwo gũtũũria wĩhokeku tũngĩgerio kuuna watho wa Ngai. Ica ikuhĩ Shaitani nĩ ekũhũthĩra andũ arĩa atongoragia gũtharĩkĩra andũ a Ngai, na kwoguo no tũtangĩke nĩ ũndũ wa kũrigwo ũrĩa tũgeeka hĩndĩ ĩyo magaatũtharĩkĩra. Mũndũ no eyũrie, ‘Hihi nĩ njagĩrĩirũo gũtangĩka nĩ ũndũ wa maũndũ ta macio?’

5. Jesu eendaga kuuga atĩa rĩrĩa ooigire: ‘Tigai gũtangĩka’?

⁵ Nĩ tũũĩ atĩ Jesu eerire arũmĩrĩri ake ũũ: ‘Tigai gũtangĩka.’ (Mat. 6:25) Hihi eendaga kuuga atĩ tũtiagĩrĩirũo gũtangĩka nĩ ũndũ wa ũndũ o na ũrĩkũ? Aca. Andũ amwe maatungatagĩra Jehova marĩ ehokeku mahinda-inĩ ma tene nĩ maatangĩkaga, no ũndũ ũcio ndwatũmire matige gwĩtĩkĩrĩka nĩ Jehova. * (1 Ath. 19:4; Thab. 6:3) Jesu nĩ gũtũũmĩrĩria aatũũmagĩrĩria. Ndeendaga tũtangĩkagĩre mũno mabataro maitũ nginya ũndũ ũcio ũhutie ũtungata witũ harĩ Ngai. Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, ũngĩka atĩa rĩrĩa ũrĩ na mĩtangĩko?—Rora gathandũkũ “ Ũrĩa Ũngĩka.”

6. Kũringana na Afilipi 4:6, 7, nĩ kĩĩ kĩngĩtũteithia kwaga gũtangĩka?

⁶ (1) Hoyaga kaingĩ. Akristiano arĩa maracemania na ũndũ ũratũma matangĩke no mahoe Jehova amateithie. (1 Pet. 5:7) Jehova no acokie mahoya maku na njĩra ya gũkũhe “thayũ wa Ngai ũrĩa ũkĩrĩte ũtaũku wothe” wa andũ. (Thoma Afilipi 4:6, 7.) Jehova nĩ atũheaga thayũ ũcio kũgerera roho wake mũtheru ũrĩa ũrĩ hinya.—Gal. 5:22.

7. Nĩ maũndũ marĩkũ twagĩrĩirũo kũririkana rĩrĩa tũrahoya?

⁷ Rĩrĩa ũrahoya Jehova, mũhingũrĩre ngoro yaku. Mwĩre maũndũ ĩmwe kwa ĩmwe. Mwĩre ũndũ ũrĩa ũragerera na ũmwĩre ũrĩa ũraigua. Mũhoe akũhe ũũgĩ wa kũhiũrania na ũndũ ũcio na akũhe hinya wa gwĩka ũguo. Angĩkorũo hatirĩ ũndũ ũngĩka nĩguo weherie thĩna ũcio, hoya Jehova agũteithie kũnyihanyihia mĩtangĩko. Ũngĩgwetera Jehova maũndũ ĩmwe kwa ĩmwe, thutha wa ihinda nĩ ũhotaga kuona wega ũrĩa Jehova acoketie mahoya maku. Mahoya maku mangĩoya ihinda matacoketio, ndũgakue ngoro. Makĩria ma gũkorũo atĩ Jehova nĩ endaga ũmwĩre maũndũ ĩmwe kwa ĩmwe, nĩ endaga ũmũhoe kaingĩ.—Luk. 11:8-10.

8. Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũtagĩrĩirũo kũriganĩrũo tũkĩhoya?

⁸ Ũkĩhoya Jehova igũrũ rĩgiĩ mĩtangĩko yaku, ndũkariganagĩrũo nĩ kũmũcokeria ngatho. Nĩ wega gwĩcũrania igũrũ rĩgiĩ irathimo iria tũrĩ nacio o na rĩrĩa maũndũ marĩ maritũ.  Ririkana atĩ, o na ũngĩaga ciugo iria ciagĩrĩire cia gũtaarĩria ũrĩa ũraigua, Jehova no agũcokerie mahoya maku o na ũngĩmwĩra ciugo hũthũ ta ‘Jehova ndeithia.’—2 Maũ. 18:31; Rom. 8:26.

9. Ũgitĩri wa ma ũngiuma kũ?

⁹ (2) Wĩhokage ũũgĩ wa Jehova, no ti waku. Matukũ-inĩ ma mũnabii Isaia, andũ a Juda nĩ meetigagĩra gũtharĩkĩrũo nĩ Aashuri. Tondũ andũ a Juda maatiendaga gũtoorio nĩ Aashuri, nĩ maahoire Amisiri ũteithio, o na gũtuĩka matiahoyaga Ngai wa ma. (Isa. 30:1, 2) Ũndũ ũcio meekire ndwarĩ wa ũũgĩ, na Jehova nĩ aameerire nĩ ũngĩamaingĩririe ũgwati-inĩ. (Isa. 30:7, 12, 13) Jehova akĩhũthĩra Isaia nĩ aameerire kũrĩa maangĩonire ũgitĩri wa ma. Aameerire ũũ: “Hinya wanyu ũkoimana na inyuĩ gũikara mũhooreire na kuonania mwĩhoko” harĩ Jehova.—Isa. 30:15b.

10. Nĩ maũndũ-inĩ ta marĩkũ tũngĩonania atĩ nĩ twĩhokete Jehova?

¹⁰ Tũngĩonania atĩa atĩ nĩ twĩhokete Jehova? Rekei tuone ngerekano cigana ũna. Ta nĩ tũtue atĩ nĩ wonete wĩra mwega ũrĩrĩhagwo mbeca nyingĩ, no wĩra ũcio nĩ ũrĩhũthagĩra mahinda maku maingĩ na ũkaingĩrĩra mũtaratara waku wa maũndũ ma kĩĩroho. Kana tũtue atĩ, kũrĩa ũrutaga wĩra nĩ kũrĩ mũndũ ũrenda mũtume ndũgũ nake, no mũndũ ũcio ti Mũira wa Jehova. Kana hihi mũndũ wa famĩlĩ akwĩre atĩ ũthuure gatagatĩ gake kana gũtungatĩra Jehova. Maũndũ-inĩ macio mothe no ũbatare gũtua matua maritũ, no Jehova nĩ akwĩrĩte ũrĩa wagĩrĩirũo nĩ gwĩka. (Mat. 6:33; 10:37; 1 Kor. 7:39) Hihi nĩ ũkwĩhoka Jehova na ũhũthĩre ũtaaro wake?

11. Nĩ ngerekano irĩkũ cia Bibilia tũngĩthoma hĩndĩ ĩrĩa tũracemania na ũkararia nĩguo tũhote gũikara tũhooreire?

¹¹ (3) Wĩrute kuumana na arĩa manakorũo marĩ cionereria njega na cionereria njũru. Bibilia nĩ ĩkoragwo na ngerekano nyingĩ cionanagia bata wa gũikara tũhooreire na kwĩhoka Jehova. Rĩrĩa ũreruta ũhoro ũciĩgiĩ, wĩciragie kĩrĩa gĩatũmire ndungata icio cia Ngai cikare ihooreire o na igĩcemanagia na ũkararia mũnene. Kwa ngerekano, rĩrĩa atũmwo maaheirũo watho nĩ igooti rĩrĩa inene rĩa Ayahudi atĩ matige kũhunjia, matietigĩrire. Handũ ha ũguo, mooigire ũũ marĩ na ũcamba: “No mũhaka twathĩkĩre Ngai arĩ we mũtongoria, no ti andũ.” (Atũm. 5:29) O na thutha wa kũhũũrũo iboko, atũmwo matietigĩrire. Nĩkĩ? Tondũ nĩ maamenyaga atĩ Jehova nĩ angĩamateithirie. Jehova nĩ aakenirio nĩo. Kwoguo nĩ maathiire na mbere kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega. (Atũm. 5:40-42) Ũndũ ũmwe na ũcio, rĩrĩa Stefano aarĩ hakuhĩ kũũragwo, aaikarire ahooreire arĩ na thayũ nginya ũthiũ wake ũgĩkorũo “ũtariĩ ta wa mũraika.” (Atũm. 6:12-15) Nĩ kĩĩ kĩamũteithirie? Tondũ nĩ aamenyaga atĩ Jehova nĩ aakenagio nĩwe.

12. Kũringana na 1 Petero 3:14 na 4:14, nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tũkene rĩrĩa tũranyarirũo?

¹² Atũmwo nĩ meeyoneire ũira wa ĩmwe kwa ĩmwe atĩ Jehova aarĩ hamwe nao. Nĩ aamaheete ũhoti wa kũringa ciama. (Atũm. 5:12-16; 6:8) Jehova ndekaga ũguo harĩ ithuĩ ũmũthĩ. O na kũrĩ ũguo, Jehova kũgerera Kiugo gĩake nĩ atwĩrĩire atĩ rĩrĩa tũranyamarĩka nĩ ũndũ wa ũthingu, nĩ akenagio nĩ ithuĩ na roho wake ũkoragwo hamwe na ithuĩ. (Thoma 1 Petero 3:14; 4:14.) Kwoguo handũ ha gwĩciria mũno ũrĩa tũngĩka tũngĩcemania na moritũ ihinda rĩrĩa rĩroka, twagĩrĩirũo gwĩciria ũrĩa tũngĩka ihinda-inĩ rĩrĩ gwĩkĩra wĩtĩkio witũ hinya atĩ Jehova no ahote gũtũteithia na gũtũhonokia. O ta arutwo acio a karine ya mbere, nĩ twagĩrĩirũo kwĩhoka kĩĩranĩro kĩrĩa Jesu eeranĩire atĩ: “Nĩ ngaamũhe ciugo na ũũgĩ ũrĩa akararia anyu marĩ othe hamwe matakahota gũkararia kana kũregana naguo.” Ningĩ Jesu atwĩrĩte  ũũ: “Mwakirĩrĩria nĩ mũkaahonokia mĩoyo yanyu.” (Luk. 21:12-19) Na ndũkariganĩrũo atĩ Jehova nĩ aririkanaga nginya tũmaũndũ tũrĩa tũnini biũ twĩgiĩ ndungata ciake iria ikuĩte. Gũkorũo atĩ nĩ aririkanaga maũndũ macio nĩ kuonania atĩ nĩ akaamariũkia.

13. Kwĩruta ũhoro wĩgiĩ andũ arĩa maagire gũikara mahooreire na kwĩhoka Jehova kũngĩtũguna atĩa?

¹³ Ningĩ no twĩrute kuumana na andũ arĩa maagire gũikara mahooreire na kwĩhoka Jehova. Kwĩruta ũhoro wĩgiĩ andũ ta acio, no gũtũteithie gwĩthema gwĩka mahĩtia marĩa meekire. Kwa ngerekano, kĩambĩrĩria-inĩ kĩa wathani wake, Mũthamaki Asa wa Juda nĩ eehokire Jehova rĩrĩa eendaga gũtharĩkĩrũo nĩ mbũtũ nene, na Jehova akĩmũrathima na njĩra ya kũmũhe ũhootani. (2 Maũ. 14:9-12) No thutha ũcio rĩrĩa ookĩrĩirũo nĩ mbũtũ ĩtarĩ nene ya Mũthamaki Baasha wa Isiraeli, Asa aarĩhire mbũtũ ya Asiria nĩguo ĩmũteithie handũ ha kwĩhoka Jehova amũhonokie o ta ũrĩa eekĩte mbere ĩyo. (2 Maũ. 16:1-3) Na rĩrĩa aarwarire mũno akuhĩrĩirie gũkua, ndaigana kwĩhoka Jehova amũteithie.—2 Maũ. 16:12.

14. Tũngĩĩruta atĩa kuumana na mahĩtia ma Asa?

¹⁴ Kĩambĩrĩria-inĩ, Asa nĩ eehokaga Jehova rĩrĩa aahiũranagia na mathĩna. No thutha ũcio, handũ ha kwĩhoka Jehova nĩguo amũteithie, aathuurire kũhiũrania na mathĩna na njĩra ciake mwene. Kĩambĩrĩria-inĩ, rĩciria rĩa Asa rĩa kũhoya Asiria mamũteithie kũrũa na Aisiraeli nĩ rĩngĩoonekire ta rĩrĩ rĩega. No thayũ ũrĩa aagĩire naguo warĩ o wa kahinda kanini. Jehova aamwĩrire ũũ kũgerera harĩ mũnabii: “Tondũ wehokire mũthamaki wa Siria na ndwehokire Jehova Ngai waku, mbũtũ ya mũthamaki wa Siria nĩ ĩĩtharĩte kuuma guoko-inĩ gwaku.” (2 Maũ. 16:7) Nĩ twagĩrĩirũo kwĩmenyerera gwĩciria atĩ no tũhiũranie na mathĩna na njĩra citũ ithuĩ ene tũtekwĩhoka ũtongoria wa Jehova kũgerera Kiugo gĩake. O na rĩrĩa tũrabatara gũtua itua rĩa na ihenya, twagĩrĩirũo kwĩhokaga Jehova, na nĩ arĩtũteithagia gũtua itua rĩega.

15. Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũngĩka rĩrĩa tũrathoma Bibilia?

¹⁵ (4) Igaga mĩhari ya Bibilia meciria-inĩ. Rĩrĩa wathoma mĩhari ya Bibilia ĩronania atĩ gũikara tũhooreire na kwĩhoka Jehova nĩ gũtũheaga hinya, geria kũiga mĩhari ĩyo meciria-inĩ maku. Nĩguo ũhote kũmĩiga meciria-inĩ, no ũmĩthome na kayũ, kana ũmĩandĩke handũ na ũgaikara ũkĩmĩthomaga kaingĩ. Jehova aathĩte Joshua athomage ibuku rĩa Watho na mĩheehũ o mũthenya nĩguo ekage maũndũ na njĩra ya ũũgĩ. Gũthoma Watho ũcio ningĩ nĩ kũngĩamũteithirie kwaga guoya, na handũ ha ũguo akorũo na ũmĩrĩru wa gũtongoria andũ a Ngai. (Josh. 1:8, 9) Mĩhari mĩingĩ thĩinĩ wa Kiugo kĩa Ngai no ĩgũteithie kũgĩa na thayũ wa meciria na ngoro rĩrĩa wacemania na maũndũ mangĩtũma wĩtigĩre kana ũtangĩke.—Thab. 27:1-3; Thim. 3:25, 26.

16. Jehova ahũthagĩra atĩa andũ kĩũngano-inĩ gũtũteithia gũikara tũhooreire na kũmwĩhoka?

¹⁶ (5) Nyitanagĩra na andũ a Ngai. Jehova nĩ ahũthagĩra aarĩ na ariũ a Ithe witũ gũtũteithia gũikara tũhooreire na kũmwĩhoka. Rĩrĩa tũrĩ mĩcemanio-inĩ, nĩ tũgunĩkaga kuumana na motaaro ma mĩario mwanya mwanya ĩrĩa ĩrutagwo, macokio marĩa andũ marutaga, na ndeereti cia gwaka iria tũgĩaga nacio na aarĩ na ariũ a Ithe witũ. (Ahib. 10:24, 25) Ningĩ nĩ tũiguaga twekĩrũo ngoro mũno rĩrĩa twaitũrũrĩra ngoro citũ mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ twĩhokete thĩinĩ wa kĩũngano. “Kiugo kĩega” kuuma kũrĩ mũrata, no gĩtũteithie kũnyihanyihia mĩtangĩko ĩrĩa tũngĩkorũo nayo.—Thim. 12:25.

17. Kũringana na Ahibirania 6:19, kĩĩrĩgĩrĩro gitũ kĩngĩtũteithia atĩa kwaga kwenyenyeka o na rĩrĩa tũragerera maũndũ maritũ?

 ¹⁷ (6) Ĩkĩra hinya kĩĩrĩgĩrĩro gĩaku. Kĩĩrĩgĩrĩro gitũ kĩa Ũthamaki gĩtariĩ ta “nanga ya muoyo,” ĩrĩa ĩtũteithagia kwaga kwenyenyeka o na rĩrĩa tũracemania na moritũ kana rĩrĩa tũrĩ na mĩtangĩko. (Thoma Ahibirania 6:19.) Wĩcũranagie kĩĩranĩro kĩa Jehova kĩa mahinda marĩa maroka rĩrĩa tũtagaakoragwo na maũndũ ma gũtũma twĩtigĩre. (Isa. 65:17) Hũũraga mbica ũrĩ thĩinĩ wa thĩ njerũ ĩrĩ na thayũ, rĩrĩa gũtagaakoragwo na maũndũ ma gũtũma mũndũ atangĩke. (Mik. 4:4) Ningĩ no wĩkĩre hinya kĩĩrĩgĩrĩro gĩaku rĩrĩa wahunjĩria andũ ũhoro wakĩo. Ĩkaga ũrĩa wothe ũngĩhota wĩra-inĩ wa kũhunjia na gũtua andũ arutwo. Weka ũguo, nĩ ũrĩkoragwo na “ũũma mũrũmu wa kĩĩrĩgĩrĩro o nginya mũthia.”—Ahib. 6:11.

18. Tũngĩĩrĩgĩrĩra mahinda marĩa mokĩte makorũo mahaana atĩa, na twagĩrĩirũo gwĩka atĩa?

¹⁸ O ũrĩa tũrakuhĩrĩria mũico wa mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ, noguo tũgũcemania na mathĩna maingĩ marĩa marĩtũmaga tũtangĩke. Rĩandĩko ritũ rĩa mwaka wa 2021 no rĩtũteithie kũhiũrania na mathĩna macio na tũikare tũhooreire, no ti na hinya witũ ithuĩ ene, ĩndĩ nĩ na njĩra ya kwĩhoka Jehova. Mwaka-inĩ ũyũ, rekei tuonanie kũgerera ciĩko citũ atĩ nĩ twĩtĩkĩtie kĩĩranĩro gĩkĩ kĩa Jehova: “Hinya wanyu ũkoimana na inyuĩ gũikara mũhooreire na kuonania mwĩhoko.”—Isa. 30:15.