1. Kere i Datu Daud, kakiwal᷊o apa aramanung kẹ̌kiwal᷊ong i kitẹ?

I KITẸ kěbị mapulu měbiahẹ̌ matěnang. Tawẹ apa bọu i kitẹ mapulu guměnggang. Katewe pẹ̌sěngsul᷊ẹ, i kitẹ aramanung gụgěnggang. Hakị u ene, pirang katau ělang i Yehuwa aramanung měkẹ̌kiwal᷊o kakiwal᷊o mẹ̌sul᷊ung kere nikiwal᷊ong i Datu Daud si Yehuwa, ”Sarang ange iạ harusẹ̌ guměnggang, dingangu masusah naung ěllo-ěllo?”​—Mz. 13:2.

2. Apa sarung ěndungang i kitẹ su pěngangěndungang ini?

² Maning pẹ̌sěngsul᷊ẹ i kitẹ gụgěnggang, piạ manga hal᷊ẹ̌ botonge koateng i kitẹ tadeạu tawe tumanịu guměnggang. Su pěngangěndungang ini, humotong i kitẹ sarung měmanda piram baụ hal᷊ẹ̌ aramanung nakakoạ si kitẹ gụgěnggang. Bọu ene, i kitẹ sarung měngěndung ěnung cara botonge koateng i kitẹ tadeạu tatapẹ̌ matěnang su tempong piạ masalah.

3. Manga hal᷊ẹ̌ apa aramanung makakoạ si kitẹ guměnggang, kụ apa i kitẹ makasěding manga hal᷊ẹ̌ ene?

³ Lawọ hal᷊ẹ̌ makakoạ si kitẹ gụgěnggang, kụ i kitẹ tawe makasěding manga hal᷊ẹ̌ ene mariadi. Contone, i kitẹ tawe makaatorẹ̌ lěghadu kaěng, pakeang, dingangu pẹ̌tatanakeng sabang taung. Arau, i kitẹ tawe makaatorẹ̌ pirang sul᷊ẹ hapị su sikol᷊ah arau hapị su pělahal᷊ẹ̌kang měnal᷊ukạ si kitẹ gunang tawe jujurẹ̌ arau měkoạ barang amoral. Kụ i kitẹ lai tawe makaědo taumata su tampạ i kitẹ měkoạ barang dal᷊akị. I kitẹ nakahombang kěbị kasasigěsạ ene ual᷊ingu taumata su dunia ini tawe mětẹ̌tiněna tuhụ prinsip Alkitapẹ̌. Setang, mawung dunia ini, masingkạ piạ taumata sarung měmala ”kaghaghěnggang soal u pěbawiahẹ̌ su dunia ini” makakoạ si sie tawe mẹ̌tahamawu si Yehuwa. (Mat. 13:22; 1 Yoh. 5:19)  Hakị u ene, i kitẹ tawe huměkosẹ̌ mạeng dunia ini napenẹu masalah kụ makakoạ taumata sěbạe guměnggang.

4. Apa sarung mariadi mạeng i kitẹ tumanịu guměnggang soal u masalang i kitẹ?

⁴ I kitẹ aramanung makoạ tumanịu guměnggang soal u masalang i kitẹ kụ i kitẹ tawe makapẹ̌tiněna soal u manga hal᷊ẹ̌ bal᷊inẹ. Contone, i kitẹ aramanung gụgěnggang tawe makaěbạ doitẹ̌ gunang měměli kebutuhan i kitẹ. Arau, i kitẹ gụgěnggang sarung masakị kụ tawe makapěhal᷊ẹ̌ arau kailangengu hal᷊ẹ̌. I kitẹ lai aramanung gụgěnggang sarung tawe masatia su tempong piạ sasal᷊ukạ. Seng mal᷊ighạ Setang měkoạ taumata apang lẹ̌ahạkenge měnekẹ manga ělangu Mawu, hakị u ene i kitẹ aramanung gụgěnggang soal u apa sarung koateng i kitẹ su tempo ene. I kitẹ aramanung mětẹ̌tiněna, ’Apa nẹ̌sal᷊a mạeng iạ gụgěnggang soal u piram baụ hal᷊ẹ̌?’

5. Apa mangal᷊ene bawerang i Yesus ”abe ghěnggang”?

⁵ I kitẹ masingkạ Yesus bọu naul᷊ị su manga murite, ”Abe ghěnggang.” (Mat. 6:25) Apa bawerang i Yesus ene mangal᷊ene i kitẹ tawe wotonge gụměnggang soal u haghing hal᷊ẹ̌? Tantu tala! Pẹ̌tahěndung, su tempong tamai pirang katau ělang i Yehuwa masatia lai gụgěnggang, katewe Yehuwa tatapẹ̌ makěndagẹ̌ si sire. * (1 Raj. 19:4; Mz. 6:3) Sěběnarẹ̌e, su tempong naul᷊ị ene, Yesus kai mělẹ̌hiborẹ̌ si kitẹ. I sie madiri i kitẹ makoạ tumanịu guměnggang soal u kebutuhan i kitẹ, sarang pelayanan si Yehuwa seng tawe makoạ kahumotongange su pěbawiahẹ̌. Mạeng kerene, kerea tadeạu i kitẹ tawe tumanịu guměnggang?​—Pěmanda kotak ” Kerea Carane?”

6. Kere nilahẹ su Filipi 4:6, 7, apa makatul᷊ung si kitẹ tadeạu botonge matěnang?

⁶ (1) Pakasau mẹ̌doa. Su tempong i kau gụgěnggang soal u sěmbaụ masalah, i kau botonge mẹ̌doa gunang makitul᷊ung si Yehuwa. (1 Ptr. 5:7) Kụ, i kau sarung makatarimạ ’dame bọu Mawu, kụ botonge makawatạ haghing tiněnang [taumata]’. (Basa Filipi 4:6, 7.) Yehuwa sarung měkoạ si kau matěnang lumiung rohkẹ̌ masusi.​—Gal. 5:22.

7. Apa harusẹ̌ turusẹ̌ tahěndungangu su tempong mẹ̌doa su Mawu?

⁷ Su tempong mẹ̌doa si Yehuwa, paul᷊ịe kěbị apa nikapěndangengu. Paul᷊ị si Sie masalah apa tẹ̌tatěngongu kụ kerea pěndangu soal u masalah ene. Mạeng masalah ene botonge ipakailang, pẹ̌dorongke pelesa si Yehuwa tadeạu i kau makasingkạ apa harusẹ̌ koateng dingangu pẹ̌dorongke katatoghasẹ̌ gunang měkoạ ene. Mạeng masalanu tawe mailang, pẹ̌doạe si Yehuwa gunang mẹ̌tul᷊ung si kau tadeạu tawe tumanịu guměnggang. Mạeng i kau mẹ̌sěbạ sarang hal᷊ẹ̌ kakadodọkange su tempong mẹ̌doa, i kau sarung makasilo mal᷊ahẹ kerea Yehuwa simimbahẹ̌ daroanu. Mạeng su apang bọu nẹ̌doa daroanu tawe langsung nisimbaheng, abe pěngědo mẹ̌doa. Yehuwa mapulu i kau tawe kětạeng mẹ̌běke apa nikapěndangengu katewe lai turusẹ̌ mẹ̌doa.​—Luk. 11:8-10.

8. Apa lai harusẹ̌ ul᷊ịkang i kitẹ su ral᷊ungu daroang i kitẹ?

⁸ Su tempong mẹ̌běke kaghaghěnggangu si Yehuwa, abe miwul᷊e gunang makitarimakasẹ. Mapaelẹ̌ mạeng i kitẹ měndekeng al᷊amatẹ̌ seng nitarimạ i kitẹ, maning i kitẹ nakahombang situasi masigěsạ. Mạeng su sěngkatempo i kau běga měngsang maul᷊ị apa si Yehuwa, pẹ̌tahěndungke Yehuwa  sarung sumimbahẹ̌ daroanu maning i kau kětạeng mẹ̌bera, ’Tul᷊ungko iạ.’​—2 Taw. 18:31; Rm. 8:26.

9. Apa harusẹ̌ koateng i kitẹ mạeng i kitẹ gụgěnggang?

⁹ (2) Pangimangke si Yehuwa, bal᷊inẹ su watangengu. Su abad kaual᷊une SM, tau Yehuda natakụ ual᷊ingu piạ tau Asiria sarung měnekẹ si sire. Ual᷊ingu madiri tau Asiria měmatạ si sire, i sire nakitul᷊ung su Misirẹ̌. (Yes. 30:1, 2) Yehuwa naul᷊ị mạeng i sire měngumbala su Misirẹ̌, i sire sarung masilakạ. (Yes. 30:7, 12, 13) Limiung Yesaya, Yehuwa naul᷊ị su manga ělang’E kerea carane tadeạu kahěngang-hěngang makapěndang aman. I sie naul᷊ị, ”Mạeng i kamene turusẹ̌ mangimang [si Yehuwa] dingangu tawe ghuměnggang, i kamene sarung matoghasẹ̌.”​—Yes. 30:15b.

10. Su piram baụ situasi apa i kitẹ aramanung harusẹ̌ limembong mangimang si Yehuwa?

¹⁰ Kerea měnodẹ i kitẹ mangimang si Yehuwa? Kěnang pẹ̌tiněna piram baụ situasi ini. I kau aramanung nakaěbạ hal᷊ẹ̌ gajine marangẹ, katewe sarung lawọ temponu mapakẹ kụ ene makasahaghe rutin rohaninu. Arau, su tampạ pělahal᷊ẹ̌kang aramanung piạ taumata mapulu si kau katewe i sie bal᷊inẹ ělang i Yehuwa. Arau, pělọe anggota kěluarganu maul᷊ị si kau, ”Pěmilẹe, iạ arau Mawunu.” Su haghing situasi ene, i kau aramanung harusẹ̌ měkoạ putusang masigěsạ, katewe Yehuwa botonge makaghělị laahạ botonge makatul᷊ung si kau. (Mat. 6:33; 10:37; 1 Kor. 7:39) Katewe kakiwal᷊onẹ, Apa i kau sarung mangimang si Yehuwa dingangu tumuhụ laahạ’E?

11. Běkeng Alkitapẹ̌ sude makatul᷊ung si kitẹ tatapẹ̌ matěnang su tempong darihang?

¹¹ (3) Pěngěndung bọu contoh mapaelẹ̌ dingangu contoh ral᷊akị. Su Alkitapẹ̌, piạ lawọ běke něnodẹ sěbạe penting tatapẹ̌ matěnang dingangu mangimang si Yehuwa. Su tempong i kitẹ měngěndung manga běke ene, pěmanda apa nakatul᷊ung manga ělang i Yehuwa tatapẹ̌ matěnang su tempong nirarihang. Contone, su tempong pengadilan tinggi Yahudi nẹ̌sěding manga rasulẹ̌ měnginjilẹ̌, manga rasulẹ̌ ene tawe natakụ. I sire bahani simimbahẹ̌, ”I kami harusẹ̌ limembong matuhụ su Mawu makoạ měngangawasang i kami sul᷊ungu su taumata.” (Kis. 5:29) Maning bọu nicambokẹ̌, manga rasulẹ̌ ene tatapẹ̌ matěnang. Kawe nụe? Ual᷊ingu i sire masingkạ Yehuwa dụděndingang si sire. Yehuwa mal᷊uasẹ̌ si sire. Hakị u ene, i sire turusẹ̌ něhabarẹ̌ habarẹ̌ mapia. (Kis. 5:40-42) Kerene lai, su tempong Stefanus maraning pateng, i sie tatapẹ̌ matěnang kụ gatine kakělaěng ”kere gatingu malaekatẹ̌”. (Kis. 6:12-15) Kawe nụe? Ual᷊ingu i sie mangimang Yehuwa mal᷊uasẹ̌ si sie.

12. Tumuhụ 1 Petrus 3:14 dingangu 4:14, kawe nụe i kitẹ botonge mal᷊uasẹ̌ su tempong darihang?

¹² Su manga rasulẹ̌, piạ bukti mal᷊ahẹ něnodẹ Yehuwa dụděndingang si sire. Yehuwa něgělị si sire kawasa gunang měkoạ mukjizat. (Kis. 5:12-16; 6:8) Katewe, Yehuwa tawe něgělị si kitẹ kawasa kerene orasẹ̌ ini. Maning kerene, limiung Hengetang’E, Yehuwa naul᷊ị su tempong i kitẹ darihang ual᷊ingu barang nihino, i Sie mal᷊uasẹ̌ si kitẹ kụ sarung měgělị rohkẹ̌’E masusi si kitẹ. (Basa 1 Petrus 3:14; 4:14.) Hakị u ene, sul᷊ungu guměnggang ual᷊ingu mẹ̌tiněna apa sarung koateng mạeng i kitẹ darihang su tempo mahi, kapaelange i kitẹ měnoghasẹ̌ pangangimang tadeạu limembong mangimang Yehuwa sarung mẹ̌tul᷊ung dingangu měnal᷊amatẹ̌ si kitẹ. Kere manga muritẹ̌ su abad humotong, i kitẹ harusẹ̌ mangimang su dianding i Yesus ini: ”Iạ sarung měkoạ si kamene mapelesa dingangu masingkạ apa harusẹ̌ ul᷊ịkang, tadeạu maning kěbị sědụ i kamene mẹ̌tatambah, i sire tawe makal᷊awang arau makarendehẹ̌  si kamene.” Yesus lai nẹ̌diandi si kitẹ, ”Mạeng i kamene mẹ̌tatahang, i kamene sarung tatapẹ̌ biahẹ̌.” (Luk. 21:12-19) Bọu ene pẹ̌tahěndung lai, Yehuwa mětẹ̌tahěndung perincian dararodọ soal u manga ělang’E apang nate masatia. Dingangu kasingkạ ene, i Sie sarung mapakawiahẹ̌ si sire.

13. Apa gunane mạeng i kitẹ měngěndung bọu pengalaman taumata apang tawe turusẹ̌ matěnang dingangu tawe mangimang si Yehuwa?

¹³ I kitẹ lai botonge makaěbạ tatěntiro bọu pengalaman taumata apang tawe turusẹ̌ matěnang dingangu tawe mangimang si Yehuwa. Mạeng i kitẹ měngěndung bọu manga contoh dal᷊akị ene, i kitẹ tawe měkoạ pẹ̌sasal᷊a mẹ̌sul᷊ung kere nikoạ i sire. Contone, su tětạu pěmamarentane, Datu Asa bọu Yehuda mangimang si Yehuwa su tempong i sie limawang lawọ pasukan sědụ, kụ Yehuwa něgělị kal᷊auntung si sie. (2 Taw. 14:9-12) Katewe bọu ene, su tempong piạ pasukan sědụ limembong mahal᷊i diměnta něnekẹ si sie, ene kai pasukan i Datu Baasya bọu Israel, i Datu Asa tawe nakitul᷊ung si Yehuwa, kere nikoạe kal᷊imona. I sie kai němaehẹ̌ pasukan Siria gunang mẹ̌tul᷊ung si sie. (2 Taw. 16:1-3) Bọu ene lai, su tempong i sie nasakị mawěhạ kụ maraning mate, i sie tawe nakitul᷊ung si Yehuwa.​—2 Taw. 16:12.

14. Apa wotonge kaěndungang i kitẹ bọu pẹ̌sasal᷊ang Datu Asa?

¹⁴ Humotong, i Asa nakitul᷊ung si Yehuwa su tempong timatěngo masalah. Katewe bọu ene i sie seng tawe nakitul᷊ung si Yehuwa, kụ timatěngo masalane dingangu katatoghase hala. Humotong, rencana nikoạ i Datu Asa gunang makitul᷊ung su Siria lumawang Israel, ene kakělaěng mapaelẹ̌. Katewe, kal᷊auntunge ene tawe natahang marěngụ. Yehuwa naul᷊ị si sie limiung sěngkatau nabi, ”Ual᷊ingu i kau měngẹ̌ngumbala su datu Siria, bal᷊inẹ si Yehuwa Mawunu, pasukan datung Siria mapělọ bọu limanu.” (2 Taw. 16:7) I kitẹ harusẹ̌ maingatẹ̌ tadeạu tawe tumanịu percaya diri tumatěngo masalah dingangu katatoghasi kitẹ hala kụ tawe mědeạ laahạ bọu i Yehuwa su Hengetang’E. Maning i kitẹ nakahombang situasi sěbạe masigěsạ kụ harusẹ̌ lighạ měkoạ putusang, i kitẹ harusẹ̌ tatapẹ̌ matěnang dingangu měngumbala si Yehuwa, kụ i Sie sarung mẹ̌tul᷊ung si kitẹ měkoạ putusang nihino.

15. Apa koateng i kitẹ su tempong mẹ̌basa Alkitapẹ̌?

¹⁵ (4) Pěhafalẹ̌ ayatẹ̌ Alkitapẹ̌. Su tempong makaěbạ ayatẹ̌ něnodẹ kawe nụe penting tatapẹ̌ matěnang dingangu mangimang si Yehuwa, pẹ̌tawakal᷊ịe gunang měhafalẹ̌ manga ayatẹ̌ ene. Tadeạu botonge makahafalẹ̌ manga ayatẹ̌ ene, i kau botonge mẹ̌basa dingangu tingihẹ̌ maihạ arau měmohẹ manga ayatẹ̌ ene kụ saụ mẹ̌basa manga ayatẹ̌ ene. Yehuwa nẹ̌parenta si Yosua gunang masau mẹ̌basa dingangu mẹ̌tiněna Hukungu Mawu tadeạu i sie botonge matahuěna. Apa niwasane su ral᷊ungu Hukungu Mawu sarung makatul᷊ung si sie tawe matakụ katewe makoạ bahani měngahạ manga ělangu Mawu. (Yos. 1:8, 9) Lawọ ayatẹ̌ su Hengetangu Mawu botonge makatul᷊ung si kitẹ tatapẹ̌ matěnang su situasi biasane makakoạ si kitẹ guměnggang arau matakụ.​—Mz. 27:1-3; Amsal 3:25, 26.

16. Kerea Yehuwa něpakẹ sidang gunang mẹ̌tul᷊ung si kitẹ tawe guměnggang dingangu mangimang si Sie?

¹⁶ (5) Pẹ̌dal᷊ahapịe dingangu manga ělangu Mawu. Yehuwa něpakẹ anạu sěmbaụ gunang mẹ̌tul᷊ung si kitẹ tawe guměnggang dingangu mangimang si Sie. Su pěngangibadang, i kitẹ nakaěbạ gunane bọu nasẹ̌, komentarẹ̌ anạu sěmbaụ, lai pẹ̌dal᷊ahapị dingangu anạu sěmbaụ. (Ibr. 10:24, 25) I kitẹ lai sěbạe natoghasẹ̌ su tempong mẹ̌běke kaghaghěnggang i kitẹ su hapị mapia su sidang. ”Bawera mapia” bọu hapị  ene makatul᷊ung si kitẹ tadeạu tawe tumanịu guměnggang.​—Amsal 12:25.

17. Kere nilahẹ su Ibrani 6:19, kerea pělaharapẹ̌ makatul᷊ung si kitẹ tatapẹ̌ matěnang su situasi masigěsạ?

¹⁷ (6) Diagạ pělaharapẹ̌u tatapẹ̌ matoghasẹ̌. Pělaharapẹ̌ ene ”mẹ̌sul᷊ungu bal᷊ango gunang pěbawiahi kitẹ”, kụ makakoạ si kitẹ tatapẹ̌ matěnang maning piạ situasi masigěsạ. (Basa Ibrani 6:19.) Mạeng i kitẹ mẹ̌tiněna soal u dianding Yehuwa su tempo mahi, i kitẹ seng tawe guměnggang. (Yes. 65:17) Kěnang pẹ̌tiněna i kau seng měbẹ̌biahẹ̌ su dunia wuhu kụ seng tawẹ apa barang dal᷊akị mariadi. (Mi. 4:4) Pělaharapẹ̌u lai sarung matoghasẹ̌ mạeng i kau mẹ̌běke ene su taumata wal᷊inẹ. Pẹ̌tawakal᷊ịe gunang měnginjilẹ̌ dingangu měkoạ muritẹ̌. Mạeng i kau měkoạ ene, ’sarang pěngěngsuenge [i kau] sarung kahěngang-hěngang mangimang su pělaharapẹ̌u’.​—Ibr. 6:11.

18. Aramanung, apa sarung mariadi su tempo mahi, kụ apa wotonge koateng i kitẹ?

¹⁸ Ual᷊ingu dunia dal᷊akị ini seng maraning mawinasa, i kitẹ aramanung sarung makahombang limembong lawọ masalah kụ makakoạ si kitẹ guměnggang. Ayat tahunan gunang taung 2021 botonge makatul᷊ung si kitẹ tatapẹ̌ matěnang tumatěngo manga masalah ene, kụ bal᷊inẹ ual᷊ingu katatoghasi kitẹ hala, katewe ual᷊ingu i kitẹ mangimang si Yehuwa. Karimạko su kanandụu taung 2021, i kitẹ měnodẹ i kitẹ mangimang su dianding Yehuwa ini: ”Mạeng i kamene turusẹ̌ mangimang dingangu tawe ghuměnggang, i kamene sarung matoghasẹ̌.”​—Yes. 30:15.